Screening HOME in Colombo: Can this film trigger planet saving action?

I just took part in a public screening of HOME, the 2009 documentary that offers a new view of our planet — from slightly above.

French photographer, journalist and activist Yann Arthus-Bertrand and his team travelled around the planet over 18 months to make this film. They filmed interesting natural and human-made locations in 50 countries — all from the air. This offers a different perspective to our growing impact on the planet’s natural processes and balances.

Technically outstanding and aesthetically enjoyable as it is, does HOME overstate the case for planet-saving action? Or does it gloss over deep-rooted causes of today’s ecological crisis? These and other questions were raised and discussed at our screening.

HOME the movie screening in Colombo, 13 March 2014
HOME the movie screening in Colombo, 13 March 2014

I was encouraged by over 60 people turning up – a mix of students, professionals, retirees and others – and staying transfixed for the two full hours – plus another 45 mins of Q&A. This is just a summary of wide ranging discussion moderated by filmmaker and film buff Sudath Mahadivulwewa.

We discussed both style and substance. I personally dislike the patronising narration by actress Glenn Close – who reminds me of an all-knowing old matron. But a few felt that this theme demanded just such a voice and delivery.

We agreed that HOME isn’t a typical natural history or environmental documentary. Its scope is vast (story of our planet and human civilisation), its vantage viewpoint extraordinary.

Yann Arthus-Bertrand, image courtesy Wikimedia Commons
Yann Arthus-Bertrand, image courtesy Wikimedia Commons

With all its stunning views and haunting music, HOME projects a strong message of anthropocentrism – that human beings are the central or most significant species on the planet (at least in terms of impact). This is now a dominant view among scientists who study the planet (hence the new name for our times, Anthropocene).

I sometimes wonder – as did some in my audience – whether we take too much credit for our signature on the planet. We sure are the most damaging species, but I worry about environmentalism turning into a religion-like dogma. I have always stayed clear of ‘Mother Earth’ kind of romanticising – we don’t need to turn the planet into a gigantic matriarchy to be motivated to care for it!

Besides, some geological processes — such as volcanic eruptions, earthquakes and tsunamis — are not triggered by human action. When I hear die-hard greens trying to link these phenomena to humanity (never mind the absence of any evidence), I consider it environmental advocacy going crazy.

I also drew my audience’s attention to Alan Weisman’s 2007 best-seller The World Without Us, which offers an original approach to questions of humanity’s impact on the planet: he envisions our Earth, but without us. We may be a formidable presence right now, but if we disappear, the planet would slowly but surely reassert itself…

See also my June 2013 Ravaya column (in Sinhala): සිවුමංසල කොලූගැටයා #120: මිහිතල මෑණියෝ ද? මිහිතල අම්මණ්ඩි ද?

Is HOME political enough? Some argued the film left too much for individual thought and action when, in fact, much of today’s resource crises and environmental problems stem from structural anomalies and deeply political disparities in the world. Is this an attempt to absolve the governments and corporations of responsibility and heap it all on individuals?

Opinion was divided, but it got us talking – and thinking. I don’t know Yann Arthus-Bertrand, but perhaps he kept the message at personal level so his film can be non-threatening and benignly subversive? There are times when harsh delivery can alienate part of the intended audience.

All considered, an evening well spent. As I’d tweeted in advance, we had a slightly out of this world experience with Arthur-Bertrand as our guide – and no reality altering substances. Indeed, the stark reality facing humanity can be very sobering…

HOME: How aerial filming was done

)

Watch the entire film (120 mins) on YouTube:

http://youtu.be/jqxENMKaeCU

සිවුමංසල කොලූගැටයා #155: මොකක්ද මේ කලබලේ?

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I continue my exploration of the global Slow Movement, which started with Slow Food in Italy in 1986, originally as a defiance of fastfood. It has since inspired other pursuits of doing things more reflectively and deliberately slowly – such as Slow Cities, Slow Reading, Slow Travel and Slow Art.

I explored similar grounds in English in a July 2013 column: Stuck in Fast Forward? Slow Down!

slow-down

ක්ෂනික ආහාර (fastfood)වෙනුවට ලැසි ආහාර (slowfood)ගැන මා ලියූ කොලමට විවිධ ප‍්‍රතිචාර ලැබුණා. එබඳු ප‍්‍රපංචයක් කෙතරම් මෙරටට අදාල ද කියා විමසූ පාඨකයන් මෙන් ම විදේශීය (සංකර)සංකල්ප බලෙන් අපේ ජන සමාජයට කාවද්දන්නට තැත් කරනවා යයි චෝදනා කළ අය ද සිටියා.

මැක්ඩොනල්ඞ්ස් අවන්හල් ජාලය සංකේතවත් කරන ක්ෂනික ආහාරවලට ප‍්‍රතිරෝධයක් ලෙස ලැසි ආහාර 1986දී ඉතාලියෙන් මතුව ආවත් එය ලිහිල් මට්ටමේ ඇමරිකානු විරෝධයක්වත් නූතනත්වයට එරෙහි වීමක්වත් නොවන බව අප පැහැදිලි කළා.

ක්ෂනික ආහාර සෞඛ්‍යයට අහිතකර විපාක ගෙන දෙන බව කලක සිට ප‍්‍රකට කරුණක්. එහෙත් එම වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක යථාර්ථයට සීමා නොවී ක්ෂනික ආහාර නියෝජනය කරන (එහෙත් එයට සීමා නොවූ) අධිවේගී ජීවන රටාව වඩා පුළුල්ව විවේචනයට හසු කරන්නට ගත් උත්සහයක් ලෙස සෙමින් කෑම හෙවත් ලැසි ආහාර ව්‍යාපාරය මා දකිනවා.

slow-food-32.3

අනෙක් වැදගත් කරුණ නම් ආහාර පරිභෝජනයෙන් ඇරඹුණත් මේ වන විට සෙමින් සංකල්පය වෙනත් බොහෝ එදිනෙදා කි‍්‍රයා දක්වා ව්‍යාප්ත වී ඇති බවයි. සෙමින් පොත් කියවීම (slow reading), සෙමින් දේශ සංචාරය (slow travel), සෙමින් මාධ්‍ය පරිශීලනය (slow media), සෙමින් කලා කෘති රස විදීම (slow art)ආදී තවත් විවිධ දිශාවලට ලැසි ව්‍යාපාරය විකාශනය වී තිබෙනවා.

මේ සියල්ල දැඩි සංවිධාන ව්‍යුහයකින් තොරව, කි‍්‍රයාකාරීකයන්ගේ උද්යෝගය හා කැපවීම හරහා මතුව ආ ප‍්‍රවණතායි. මෙබඳු ජනතා ව්‍යාපාරවලට රාජ්‍ය තාන්ති‍්‍රක සාධක අදාල නැහැ. ලැසි ආහාර සෙමින් කෑමේ ඉලක්කය තම තමන්ගේ දේශීය හා ආවේණික ආහාර පානත් ඒ වටා බැඳුණු උපසංස්කෘතියත් නැවත සිහිපත් කර දීමක්.

එය අධිවේගී නවීන ජීවන රටාවට විකල්පයක්. මහා දේශපාලන අරගලයක් මතු පිටින් නොපෙනුණත් ගෝලීයකරණයට හා පාරිභෝගික සමාජයේ ආතතියට සියුම් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමක් ඒ තුළ තිබෙනවා.

Slow යන්නට මන්දගාමී වැනි යෙදුමක් මා භාවිත කරන්නේ නැහැ. හේතුව සෙමින් යම් දේ කිරීම කිසිසේත් අලසවීමක් නැතහොත් අකාර්යක්‍ෂම වීමක් නොවන නිසයි.

සෙමින් සෙමින් යමක් කිරීමට අප සවිඥානිකව (ඕනෑකමින්)තීරණය කළ යුතුයි. බොහෝ විට එය පුද්ගල මට්ටමේ තීරණයක්. කාර්යබහුල කෙනෙකුට හෝ පූර්ණ කාලීන ශිෂ්‍යයන්ට මෙය ප‍්‍රායෝගික නොවන්නට පුළුවනි. සමාජ ප‍්‍රවණතා තම යථාර්ථයට අදාල කර ගන්නට කෙනකුට අවකාශය තිබෙනවා.

සෙමින් ව්‍යාපාරය (www.slowmovement.com)බොහෝ කොට ම පුද්ගලික මට්ටමේ තේරීම් හා රුච්කත්වය මත පදනම් වුවත් සමහර අනුසංකල්ප දැන් වඩාත් පුළුල්ව ප‍්‍රජා හා රාජ්‍ය පරිපාලන මට්ටමට ද බලපා තිබෙනවා.

GK cmyk snailහොම උදාහරණය නම් 1999දී ඉතාලියෙන් ම මතු වූ ලැසි නගර (Slow Cities)  සංකල්පයයි. එහිදී කුඩා නගර තමන්ගේ පොදු අවකාශයන් හා නාගරික භූමිය වඩාත් ජන හිතකාමී විදියට සකස් කර ගන්නවා. සමහර වීදිවල කිසිදු වාහනයක් ධාවනයට ඉඩ නොදී පදිකයන්ට හා බයිසිකල්කරුවන්ට පමණක් වෙන් කරනවා. රථවාහන තදබදය, ජනාකීර්ණත්වය, වාත දුෂණය හා නාගරික කලබලය සමනය කොට ´kElñka uසෙමින් දිග හැරෙන එදිනෙදා ජීවන රටාවකට අවශ්‍ය යටිතලපහසුකම් ඔවුන් සකස් කර ගන්නවා.

ලැසි නගර සාක්ෂාත් කර ගන්නට නගර පරිපාලකයන් හා එහි වැසියන් ගත යුතු නිශ්චිත පියවර 50ක් හඳුනා ගෙන තිබෙනවා. නාගරික ප‍්‍රවාහනය, නිවාස කලාපකරණය, නාගරික පරිසරය රැක ගැනීම, සාංස්කෘතික විවිධත්වයට මුල් තැන දීම හා ශරීර සුවතාවයට හිතකර පියවර ආදිය ඒ අතර වනවා. වාහනවලට වඩා බයිසිකල් පදින්නන් හා පදිකයන්ට මුල් තැන ලැබෙන ආකාරයේ වීදි සැළසුම් ඒ අතර වැදගත්.

පුනර්ජනනීය (සුනිත්‍ය)බලශක්ති ප‍්‍රභවයන් මනාව දියුණු කොට ගෙන, පරිසර දුෂණය අවම කර ගනිමින්, වඩාත් තිරසාර සංවර්ධනයකට යොමු වීම මේ ලැසි නගරවල වැදගත් ඉලක්කයක්.

ලැසි නගර ව්‍යාපාරයේ සාමාජිකත්වය ලද හැක්කේ මෙකී ගුණාංග 50සපුරා ගත්, ජනගහනය 50,000ට අඩු නගරවලට පමණයි. 2013 වන විට නගර 168ක් ලැසි නගර ව්‍යාපාරයේ සාමාජිකයන්ව සිටියා.

එයින් බහුතරයක් ඇත්තේ යුරෝපයේයි. එහෙත් ඔස්ටේ‍්‍රලියාව, කැනඩාව, ජපානය, දකුණු කොරියාව, අමෙරිකාව යන රටවලටත් එය පැතිර ගොස් තිබෙනවා. චීනයේත් මෑතදී එක් කුඩා නගරයක් මේ ව්‍යාපාරයට සම්බන්ධ වුණා.

අධිවේගී කලබලකාරිත්වයට වඩා ජීවන තත්ත්‍වය අගය කරන නගරාධිපතිවරුන් හා නගර වැසියන් මේ ව්‍යාපාරයට බැදීමට පෙරුම් පුරනවා. ලැසි නගර භෞතික ශරීර සුවතාවයට මෙන්ම මානසික සුවයටත් වැඩදායකයි.

Don\’t run races with me…

සෙමින් පොත් කියැවීමේ ප‍්‍රවණතාවයක් ද ලොව මතු වෙමින් තිබෙනවා. බොහෝ රටවල ගතානුගතික අධ්‍යාපන ක‍්‍රම හරහා දරුවන් හුරු කරන්නේ හැකි තරම් පොතපත ඉක්මනින් කියවා ග‍්‍රහණය කර ගන්නයි. එහිදී ප‍්‍රමාණාත්මකව මිස ගුණාත්මකව කියැවීම අගය කරන්නේ නැහැ. වැඩිහිටියන් වූ විටත් අවිවේකී බව නිසා බොහෝ දෙනා උඩින් පල්ලෙන් පොත් කියවන්නට පෙළඹනවා.

පුවත්පත් හා සරා අධිවේගීව කියැවීම පුළුල් සිරිතක්. එහෙත් නවකථාවක්, කෙටිකතා සංග‍්‍රහයක් හෝ ශාස්තී‍්‍රය ග‍්‍රන්ථයක් එක හුස්මටකියවනවාට වඩා ටිකෙන් ටික ග‍්‍රහණය කිරීමට අප සමහරුන් කැමතියි. මා පොත් කියවන්නේ මේ විදියටයි. අවශ්‍ය විටෙක හදිසියේ තොරතුරු සමුදායක් උකහා ගැනීමේ හැකියාව ඇතත් මා  ඕනෑකමින් සමහර පොත් දින, සති හෝ මාස ගණනක් පුරා කඩින් කඩ කියවනවා.

මගේ සමහර කලබලකාරී මිතුරන් මෙය දකින්නේ මන්දමානසික කි‍්‍රයාවක් හැටියට. එත් කමක් නැහැ! කියැවීම යනු හුදෙක් මුද්‍රිත හෝ විද්‍යුත් මාධ්‍යයක ප‍්‍රකාශිත කරුණු හා අදහස් ග‍්‍රහණය කිරීම පමණක් නොවෙයි. හො ලේඛකයන් පාඨකයන්ගේ මනස කිති කවන, පරිකල්පනය දියුණු කරන හා සිතන්නට පොළඹ වන නිර්මාණ කරනවා.

මා ජීවිත කාලය තුළ පොත් කොපමණ සංඛ්‍යාවක් කියවා ඇත්දැයි ඉහිට කෙනකු අසනවා. මා එය ගණන් තබා ගන්නේ නැහැ. කියවන හැම පොතක් ම එක සේ අප මනස කුල්මත් කරන්නේ ද නැහැ. පොත් කියවන එක මැණික් ගරනවා වගේ වැඩක්. බොරලූ හා තිරුවානා ගල් රැසක් අතර වටිනා මැණික් ද හමු වනවා. කලබලකාරයන්ට එබඳු මැණිකක් අතට ම පත් වුණත් එහි අගය වැටහෙන්නේ නැහැ!

අද දැනුම් සාගරයත් සමග ගනුදෙනු කරන්නට මෙසේ ලැසි කියැවීම ප‍්‍රමාණවත් ද? ශිෂ්‍යයන්ට හා වෘත්තිකයන්ට අවශ්‍ය දැනුම් ගවේෂණයට වේගයක් තිබිය යුතුයි. එහෙත් ආත්ම වින්දනයට කරන ගවේෂණවල වේගය අප තනිව තීරණය කළ යුතුයි.

Carl Honore
Carl Honore

ලොව වටා සෙමින් ව්‍යාපාර ගැන පොතක් ලියු කාල් හොනොරේ Carl Honoré නම් කැනේඩියානු පත‍්‍ර කලාවේදියා කියන්නේ ‘‘අධිවේගී හැම දෙයක් ම දියුණුයි හා වඩා හොයි යන නූතන අදහස පිළි නොගන්නා පිරිසක් ලොව සිටිනවා. ඔවුන් නූතනත්වය පිටු දකින හෝ ප‍්‍රාග්-නූතන පුරාණත්වයට නැවත යා යුතුයි කියන ගතානුගතිකයන් නොවෙයි. ඔවුන් හදන්නේ නූතනත්වය තමන්ට රිසි හා පහසු වේගයකට තම ජීවිතවලට අදාල කර ගන්නයි.’’

ඔහු මේ ප‍්‍රවණතාව දකින්නේ අධිවේගී ජීවිතවලට පොඩි බ්‍රේක් පාරක් හැටියටයි. 2004දී ඔහු ලියු සෙමින් ගියොත් හොයි(In Praise of Slow)පොත අතිශයින් ජනපි‍්‍රය වී තිබෙනවා. හැම දෙයක් ම හැකි තාක් හො, පිළිවෙල කරන්නට තැත් කරමු. යම් කිසි සන්සුන් හා තැන්පත් බවක් ජීවිතයට එක් කර ගනිමුඔහුගේ පොතේ මූලික පණිවුඩයයි.

හොනරේ කියන්නේ නූතන සමාජය පෙර පරම්පරාවලට වඩා භෞතික සම්පත්වලින් පොහොසත් වුවත් කාලය අතින් වඩාත් දුප්පත් වී ඇති බවයි (time poverty).

අඩුවෙන් නිදා ගනිමින්, අවදියෙන් සිටින පැය ගණන පුරා හැකි තරම් වැඩ ප‍්‍රමාණයක් කරන්නට වලිකන බොහෝ දෙනාට සැබෑ මානසික විවේකය අමතකව ගොසින්. ‘‘විනාඩි හා පැය ගණන ගණන් කිරීමට වඩා හැම මොහොතක් ම වි ගැනීම වැදගත්. ලැසි ව්‍යාපාරය කලබලකාරී හා නොසන්සුන් ලෝකයට මතක් කර දෙන්නේ මේ සනාතනික පණිවුඩයයි!‘‘

මෙය කිරීමේ අවකාශය ඇත්තේ අතමිට සරු අයට පමණක් ද? බොහෝ නව ප‍්‍රවණතා මතුව එන්නේ මධ්‍යම පාංතිකන්ගෙන් බව සැබෑවක්.  ඕනෑකමින් ජිවන රටාව සෙමින් හා සැහැල්ලූවෙන් ගත කිරීමේ තීරණය විශ‍්‍රාමිකයන්ට සීමා වූවක් ද නොවෙයි. අද තරුණ වියේ හා මැදි වියේ පසුවන ඇතැම් අය ද තමන්ට හැකි අවස්ථාවල අඩු වේගයකට පත් වන්නට උත්සාහ කරනවා.

Canada-coverයෝගී ව්‍යායාම්, නිර්ආගමික භාවනා ක‍්‍රම හා වෙනත් පෙරදිග ක‍්‍රමවේදයන් කලබලකාරී ලෝකයට මේ සහා අත්වැලක් සපයනවා. මේ සහා නාගරිකයන් දුර ගෙවා ගම්බද ප‍්‍රදේශවලට යා යුතු නැහැ. ජනාකීර්ණ නගරවල වූව ද අවම ප‍්‍රමාණයක් විවෘත හරිත ප‍්‍රදේශ (වෙරළ තීරු, පිට්ටනි, උද්‍යාන හා ඇවිදීමට ප‍්‍රදේශ)පවත්වා ගැනීමේ වැදගත්කම දස නගර සැලැසුම් ශීල්පීන් පිළි ගෙන තිබෙනවා.

මේ අතර කවදත් ගුණාත්මක අඵත් දේ අත්හදා බලන්නට රිසි කැනේඩියානු ජාතිකයෝ ලැසි බව සහා ලෝක දිනයක් ද  (International Day of Slowness) තෝරා ගෙන තිබෙනවා. වසරේ ජූනි 21දා. උත්තර අර්ධගෝලයේ ගිම්හාන සෘතුව නිල වශයෙන් ඇරඹෙන්නේ එදිනටයි.

ලැසි සංකල්පය රටක හෝ සමාජයක ඵලදායීතාවට කෙසේ බලපායි ද? වැඩ කරන පැය ගණනට වඩා එකී කාලය තුළ කොපමණ  ඕනෑකමකින් හා කාර්යක්‍ෂමව වැඩ කරනවා ද යන්නයි වැදගත්. හොනරේ කියන්නේ ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල වැඩ කරන නිල පැය ගණන සාපේක්‍ෂව අඩු වුවත් ජනයා එයින් වඩාත් තෘප්තිමත් වීම හරහා ඵලදායීතාව වැඩි වී ඒ රටවල ආර්ථිකයන් සවිමත් මට්ටමක පවත්වා ගන්නා බවයි.

අවධි වූ සිහියෙන් යුතුව කලබල නැතිව හැම දෙයක් ම කිරීමේ කලාව පෙරදිග අපට අළුත් දෙයක් නොවෙයි. ජපන්, චීන හා භාරත සම්ප‍්‍රදායන්ගේ සෙමින් හා අවධියෙන් හැම දෙයක් ම කිරීමේ ගුණය ඉස්මතු කරනවා. දැන්  ඕනෑ වී ඇත්තේ එම උරුමයේ මැකී ගිය මුල් යළි පාදා ගැනීම පමණයි!

“ආගමික උමතුවෙන් ලෝකය ගලවා ගැනීමේ එකම මග සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි” – එස්. එම්. බන්දුසීල

Lakbima Sinhala daily newspaper has just published my long interview with S M Banduseela who is widely recognised as Sri Lanka’s foremost translator of science and science fiction. He is best known as Arthur C Clarke’s Lankan translator.

Parts of this interview appeared earlier in the Sinhala Sunday newspaper Ravaya (24 Nov 2013):  “විද්‍යා ප්‍රබන්ධකරුවන් අයහපත් අනාගතයන් ගැන අපට අනතුරු අඟවනවා!” – එස්. එම්. බන්දුසීල

Those segments are not repeated here. Lakbima has also carried my questions related to Clarke’s views on traditional knowledge, and on religion. Banduseela answers them in his capacity as a leading rationalist and free thinker in Sri Lanka.

Note: Sir Arthur Clarke (1917-2008) was a life-long non-believer: he was against all forms of organised religion (no exceptions!), and considered religions to be the worst form of ‘mind virus‘.

As he often said: “One of the great tragedies of mankind is that morality has been hijacked by religion. So now people assume that religion and morality have a necessary connection. But the basis of morality is really very simple and doesn’t require religion at all. It’s this: “Don’t do unto anybody else what you wouldn’t like to be done to you.” It seems to me that that’s all there is to it.”

See also: Arthur C Clarke’s last story: A world without religion in 2500 A.D.

එස්. එම්. බන්දුසීල හා නාලක ගුණවර්ධන අතර සංවාදයක්

The ascent or descent of Man?
The ascent or descent of Man? Cartoon courtesy Daily Mirror, Sri Lanka

මානව ප්‍රගමනය සඳහා විද්‍යාව හෝ පැරණි සම්ප්‍රදායික දැනුම (traditional knowledge) යන දෙකෙන් එකක් තෝරා ගත යුතු යයි සමහරුන් ලිහිල් තර්කයක් ඉදිරිපත් කරනවා. මෙය කොතරම් ප්‍රායෝගික ?

සම්ප්‍රදායික හා නූතන යනුවෙන් දැනුම් පද්ධති දෙකක් ඇතැයි මම හිතන්නේ නැහැ. ලෝකයේ ඇත්තේ මිනිස් වර්ගයා සොයා ගත් දැනුමයි. ඒ ඒ දැනුම්, අදහස් හා සංකල්ප බිහි  වූයේ  ඒ ඒ පරිසරවල තිබු  අවශ්‍යතාවන්ට අනුවයි. එක් යුගයකදී ප්‍රයෝජනවත් වූ දැනුම් සමුදායක් එම තත්වයන් වෙනස්වී මෙන් පසු  එතරම් වැදගත් නොවන්නට පුළුවනි. උදාහරණයකට ආගමික මතිමතාන්තර වගේ.

සමහර සමාජයන්හි දැනුම සොයා ගැනීම නිරතුරුවම සිදුවන අතර එම සමාජ ඒ නිසාම දියුණුවෙන් දියුණුවට පත් වෙනවා. සමහර සමාජ අලුත් දැනුම සොයා යෑමට උත්සාහ නොකර අතීතකාමයෙන් මුසපත් වී එක තැන ම පල් වෙනවා. දැනුම වේගයෙන් ඉදිරියට යනවා. තාක්ෂණයත් වේගයෙන් දියුණු වෙනවා. අප කළ යුත්තේ මෙම ප්‍රවාහයට එක් වීම මිස අපේ සම්ප්‍රදායික දැනුම සියල්ලට ම වඩා උසස් යයි කියමින් ගෝත්‍රිකයන් මෙන්  ජීවත් වීම නොවෙයි.

ආතර් සී ක්ලාක් ඉතා පැහැදිලිව ම සියලු ආයතනගත ආගම් හා සාමයික දර්ශනයන් ප්‍රතික්ෂේප කළා. දේවවාදයන් නුදුරු අනාගතයේත්, අදේවවාදී අන් සියලු ම ආගම් ඉන් පසුවත් අවභාවිතය නිසා තුරන්ව යන බවට ඔහු ලියා තිබෙනවා. හේතුවාදියෙකු ලෙස ඔබ මෙය විග්‍රහ කරන්නේ කෙසේ ?

ක්ලාක් විද්‍යාවේත් තාක්ෂණයේත් දියුණුව  නිවැරදිව දුටු කෙනෙක්. අනාගතයේ විද්‍යාව විසින් සියලුම ආගමික සංකල්ප බිඳ දමන බව දුටු නිසා ඔහු සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කළා. මිනිසාට  තමා හා තම පරිසරය පිළිබඳ පැහැදිලි අවබෝධයක් නොතිබූ කාලයක බිහි වූ විවිධ සංකල්ප මෙන් ආගමත් එක් අවස්ථාවකදී මිනිස් සමාජයේ පැවැත්මට ප්‍රයෝජනවත් වෙන්නට ඇති. නමුත් අද එය සම්පූර්ණයෙන් ම මිනිස් සමාජයේ දියුණුවට තර්ජනයක් වී ඇති දෙයක්. ඒ නිසා මිනිසාගේ අනාගත පැවැත්ම ගැන සැලකිලිමත් වන සියලු දෙනාගේ වගකීම වන්නේ ආගමික මතවාද වලින් අන්ධ වී ඇති  සමාජය එයින් මුදවා ගැනීමයි. මේ නිසා අපි ක්ලාක්ගේ ස්ථාවරය ඉතා අගය කළ යුතුයි.

සියලු ආගම් කාරුණිකව ප්‍රතික්ෂේප කරන අතර ක්ලාක් අධ්‍යාත්මික බව (spirituality) අගය කළා. අධ්‍යාත්මික බව හා ආගම් යන දෙක වත්මන් සමාජයේ සමහරුන් පටලවා ගෙන තිබෙනවා නේද?

secularඔව්. අධ්‍යාත්මිකබව මිනිස් සන්තානයේ ගැඹුරෙන් ම ඇති දෙයක්. එයට අයත් වන්නේ ආදරය කරුණාව වැනි මුලික හැඟීම්. ආගම් විසින් කර ඇත්තේ මිනිසා සතුව තිබූ අධ්‍යාත්මික හා සදාචාරාත්මක හැඟීම් පැහැරගෙන එය ඔවුන්ගේ නිපයුමක් ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමයි.  වත්මන් සමාජයේ  මතයක් තියෙනවා  ආගමක් අදහන්නේ නැති කෙනෙකුගේ  අධ්‍යාත්මික හෝ සදාචාරාත්මක බවක් නැතැයි කියා. ඇත්තෙන් ම ආගම් විශ්වාස නොකරන අය අතර ඉතා අධ්‍යාත්මික හා සදාචාරත්මක පුද්ගලයන් සිටිනවා. ඔවුන් එසේ වී ඇත්තේ දෙවි කෙනෙකුට හෝ කර්මය වැනි දේකට  බියෙන් නොව මිනිස්කමට උචිත එක ම චර්යා රටාව  එය බව පිළිගන්නා නිසයි.

මට මෙහිදී මතක් වෙනවා ආතර් සී ක්ලාක් ඔහු ලියූ The Fountains of Paradise නම් පොතේ උපුටා දක්වා ඇති ජවහර්ලාල් නේරුගේ කියමනක්. එය නම් 1962 වර්ෂයේ ශ්‍රී ලංකා විද්‍යාභිවර්ධන සංගමය අමතමින්  අගමැති නේරු කළ ප්‍රකාශයයි. එතුමා කියා සිටියේ “දේශපාලනය හා ආගම යල්පැන ගිය අදහස් බවත් දැන් කාලය පැමිණ ඇත්තේ විද්‍යාව හා අධ්‍යාත්මික ගුණ ධර්ම සඳහා බවත්”. (“Politics and religion are obsolete; the time has come for science and spirituality.”)

ඇත්තෙන් ම ආගමික උමතුවෙන් ලෝකය ගලවා ගැනීමේ එක ම මග වන්නේ සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි. එසේ නොවුන හොත් ආගමික ගැටුම්වලින් මිනිස් වර්ගයා ම විනාශ වී යෑමට ඉඩ තියෙනවා.

විද්‍යාව හා ආගම් අතර අතාත්වික ආකාරයේ මතුපිට සංසන්දනයක් කරන්නට සමහරුන් තැත් කරනවා. ඇතැම් ආගම් අදහන අයට දැඩි ලෙස උවමනා වී ඇත්තේ නූතන විද්‍යාව මගින්  තමන්ගේ ආගම තහවුරු වෙනවා යයි කියන්නට. මේ ගැන ඔබේ මතය?

මෙය මා දකින්නේ විද්‍යාවේ හා තාක්ෂණයේ වේගවත් දියුණුව  ඉදිරියේ තව දුරටත් පවත්වා ගත නොහැකි තමන්ගේ ආදිකාල්පික මත තහවුරු කිරීමට ගන්නා දුර්වල ප්‍රයත්නයක් හැටියටයි. සෑම ආගමක් ම මිනිසා විශේෂ නිර්මාණයක් ලෙස සැලකුවත්  සත්‍යය නම් මිනිසා යනු සත්ව පරිණාමයේ එක් අවස්ථාවක් පමණක් වීමයි. පරිණාමීය ක්‍රියාවලියේ එක් සතෙකුට පමණක් අදාල වන ‘සත්‍යයන්‘ තියෙන්නට බැහැ. උදාහරණයක් හැටියට මිනිසාට වඩා බුද්ධිමත්  යන්ත්‍රයකට මේ ආගම් අදාල වේ ද? එසේත් නැත්නම් ආගම් වලංගු වන්නේ කාබන්වලින් සැදුණු ජීවින්ට පමණක් ද?

ක්ලාක් මහතා  කියා තියෙනවා ආගම නියෝජනය කරන්නේ මිනිසාගේ නොමේරූ අවස්ථාවක්ය කියා. එතුමාගේ සමහර කෘතිවල මිනිස් වර්ගයා මෙම ළදරු ප්‍රවණතාවන්ගෙන් මිදෙන බවට ඉඟි කර තිබෙනවා. අද දක්නට ලැබෙන ආගමික උන්මාදය දෙස බලන විට පෘථිවියේ අනාගතය සුරක්ෂිත කළ හැක්කේ සියලු ආගම් ඉවත දැමීමේන් බව ඉතා පැහැදිලියි. එසේ නැත්නම් තමන් අදහන දෙය පමණක් සත්‍යයයි විශ්වාස කරන විවිධ කොටස් එකිනෙකා විනාශ කර දමන බවට කිසිම සැකයක් නැහැ.

See also: God, Science, and Delusion: A Chat With Arthur C. Clarke
by Matt Cherry in Free Inquiry magazine, Volume 19, Number 2 (1999)

Arthur C Clarke’s last story: A world without religion in 2500 A.D.

S M Banduseela interview with Nalaka Gunawardene - Daily Lakbima - 17 Dec 2013
S M Banduseela interview with Nalaka Gunawardene – Daily Lakbima – 17 Dec 2013

“විද්‍යා ප්‍රබන්ධකරුවන් අයහපත් අනාගතයන් ගැන අපට අනතුරු අඟවනවා!” – එස්. එම්. බන්දුසීල

S M Banduseela is widely recognised as Sri Lanka’s foremost translator of science and science fiction. Beginning in 1970, when he translated into Sinhala language The Naked Ape by zoologist and ethologist Desmond Morris, Banduseela has introduced Sinhala readers to over two dozen world acclaimed titles.

He is best known as Arthur C Clarke’s Lankan translator. In the mid 1970s, he translated Clarke’s landmark 1962 volume Profiles of the Future, which was well received. Encouraged, Banduseela took to translating Clarke’s key science fiction novels beginning with 2001: A Space Odyssey. Over the years, he rendered into Sinhala all four Odyssey novels, as well as other works like The Fountains of Paradise, Rendezvous with Rama and The Hammer of God.

In this wide ranging interview, published in the Sinhala Sunday newspaper Ravaya (24 Nov 2013), I discuss with Banduseela various aspects of science fiction in the Lankan context: the niche readership for this literary genre; its enduring appeal among Sinhala readers; and prospects of original science fiction in Sinhala. He also recalls the challenges he faced translating Clarke’s technically complex and philosophically perceptive novels. I ask him why Sinhala readers have yet to discover the rich worlds of science fiction written in countries like Russia, Japan, China and India.

Read also: 16 Dec 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #96: ආතර් සී. ක්ලාක් නැවත කියවමු!

“විද්‍යා ප්‍රබන්ධකරුවන් අයහපත් අනාගතයන් ගැන අපට අනතුරු අඟවනවා!”

එස්. එම්. බන්දුසීල හා නාලක ගුණවර්ධන අතර සංවාදයක්

S M Banduseela, author
S M Banduseela, author

එස්. එම්. බන්දුසීල සූරීන්, ලොව පුරා ජනාදරයට පත් සම්භාවනීය මට්ටමේ විද්‍යා විචාර සහ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ කෘතීන් සරල හා සුමට ලෙස සිංහලට පරිවර්තනය කිරීමේ දශක ගණනාවක සිට යෙදී සිටින ප‍්‍රවීණ ලේඛකයෙක්.

1967දී විදුමිණ නමින් සතිපතා විද්‍යා ප‍්‍රකාශනයක් වීරකේසරී සමාගම මගින් පළ කළා. එහි මුල් කතුවරයා ලෙස කි‍්‍රයා කළ බන්දුසීලයන් පසුව රජයේ රැකියාවක් කරන අතර තම කාලය හා මුදල් යොදවමින් විද්‍යා හා විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ පොත් පරිවර්තන පළ කිරීමට පිවිසියා.

1970දී ඩෙස්මන්ඞ් මොරිස්ගේ The Naked Ape (1967) කෘතිය ‘නිරුවත් වානරයා’ නමින් සිංහලයට පෙරළා කර්තෘ ප‍්‍රකාශනයක් ලෙස පළ කිරීමෙන් ඇරැඹුණු ඔහුගේ විද්‍යා සාහිත්‍ය මෙහෙවර අඩසියවසකට ආසන්න කාලයක් පැතිර තිබෙනවා.

බන්දුසීලයන් වඩාත් ම සිංහල පාඨකයන් අතර ජනාදරයට පත්වූයේ ශී‍්‍රමත් ආතර් සී. ක්ලාක්ගේ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ නවකථා හා කෙටිකථා ගණනාවක් සිංහලට පෙරැළීම නිසායි. එයට අමතරව ක්ලාක්ගේ ප‍්‍රධානතම අනාගතවේදී විද්‍යා කෘතිය වූ  Profiles of the Future ඔහු කාණ්ඩ දෙකකින් සිංහලට පරිවර්තනය කළා.

මෙරට පරිගණක හා තොරතුරු තාක්‍ෂණය සිංහලෙන් ප‍්‍රචලිත කිරීමේ ද පුරෝගාමී මෙහෙවරක් ඉටු කළ ඔහු වරක් පරිගණක වදන් සඳහා ඉංගී‍්‍රසි-සිංහල ශබ්දකොෂයක් සම්පාදනය කළා.

විද්‍යා සන්නිවේදනයේ සහ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධකරණයේ පැතිකඩ ගැන ඔහු විද්‍යා ලේඛක නාලක ගුණවර්ධන සමග කළ සංවාදයකි මේ:

ඔබ ඉංග්‍රිසි විද්‍යා හා විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කෘති සිංහලට පරිවර්තනය කිරීමට යොමු වූයේ ඇයි?

විද්‍යාව හැදෑරූ කෙනෙක් ලෙස  මා හැම විට ම විද්‍යාත්මක කරුණු හා විවිධ විද්‍යාත්මක මත වාද ගැන උනන්දු උනා. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කියවීමට  යොමු වූයේ  විද්‍යාවේ අනාගතය පිළිබඳ කිසියම් අදහසක් ඒවායින් ලබා ගත හැකි වූ නිසයි. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කියවීමෙන් මම ලැබූ ආස්වාදය  නිසා  ඒවා සිංහලට පරිවර්තනය කර ඉංග්‍රීසි නොදත් පාඨකයාටත් ඒවා හඳුන්වා දිය යුතු යයි හිතුවා.

සිංහල පාඨකයින් ඔබ වැඩිපුර හඳුනන්නේ ආතර් සී ක්ලාක්ගේ කෘති ගණනාවක පරිවර්තකයා ලෙසයි.  ක්ලාක් ඉංග්‍රිසි බස ව්‍යක්ත ලෙස හැසිර වූ ලේඛකයෙක්. ඔහුගේ කෙටිකථා හා නවකථා  සිංහලට පෙරළිමේදී ඔබ මුහුණ දුන් අභියෝග මොනවාද?

ඔව්. එතුමාගේ ඉංග්‍රිසි මෙන් ම  අනාගත විද්‍යාත්මක නිපයුම් පිළිබඳ අදහස් සිංහලට පරිවර්තනය කිරීම අභි යෝගයක් තමයි. ඒ නිසා ක්ලාක් මහතාගේ  ඉංග්‍රීසි යෙදුම් ඒ ආකාරයටම  සිංහලට ගෙන ඒමට මට  හැකි වූවා යයි මම හිතන්නේ නැහැ. නමුත් හැකි තාක් දුරට  එතුමාගේ අදහස් නිවැරදිව සිංහලෙන් ඉදිරිපත් කිරීමයි මගේ අරමුණ වූයේ.

ක්ලාක්ගේ ප්‍රබන්ධ අතරින් ඔබ මුලින් ම පරිවර්තනය කළේ කුමන කෘතිය ? එයට ලැබුණු පාඨක ප්‍රතිචාර කෙසේ වී ?

2001 A Space Odyssey - Sinhala translation cover
2001: A Space Odyssey – Sinhala translation cover

ප්‍රබන්ධ අතරින් මම මුලින් ම පරිවර්තනය කළේ  විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යයේ නොමැකෙන නමක් තබා ඇති කෘතියක් වන “2001: අභ්‍යවකාශ වීර වාරිකාව”යි. එයට ඉතා ම හොඳ පාඨක ප්‍රතිචාරයක් ලැබුණු නිසා  එම කථා මාලාවේ  අනිත් ප්‍රබන්ධත් (2010, 2061 හා 3001) පරිවර්තනය කළා.  මේ සියල්ල ම සිංහල පාඨකයන් අතර ඉතා ජනප්‍රිය උනා.

ක්ලාක්ගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ නවකථා දුසිමක් පමණ ඔබ අතින් සිංහලට පෙරළී තිබෙනවා. පරිවර්තනය වැඩිපුර ම අභියෝගාත්මක වූ කෘතියක් තිබේද? ඒ කුමන හේතු නිසා ?

මා දැනට  පරිවර්තනය කර ඇති පොත් අතරින්  වඩාත් ම දුෂ්කර පරිවර්තනය වුයේ “Rendezvous with Rama” නම් ග්‍රන්ථයයි.  මම එය “රාමා හමුව” නමින්  පරිවර්තනය කළා. මෙම ප්‍රබන්ධය ලියා ඇත්තේ අභ්‍යවකාශයේ සිට පොළොවට එන  යානයක් වටායි. පරිවර්තනය දුෂ්කර වූයේ ක්ලාක් විස්තර කර ඇති එම යානයේ තාක්ෂණය අප නොදන්නා  ඉතා සංකීර්ණ අනාගත තාක්ෂණයක් වීමත් බාහිර බුද්ධියක් හමුවීමේ දාර්ශනික ගැටලු ආදියත් නිසයි.

ක්ලාක් සියුම් උපහාසයට මෙන්ම ඉංග්‍රීසි වචන සමග සෙල්ලම් කිරීමට (puns) සමතෙක්. පරිවර්තනයේදී ඔබ එබඳු තැන් සිංහලට නැගුවේ කෙලෙස ?

ඒක ඉතා ම දුෂ්කර කාර්යයක් උනා. සමහර තැන් වලදී නම්  ගැලපෙන වාක්ප්‍රයෝග යොදා ගන්නට හැකි වුනා.

ක්ලාක් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ නවකථා මෙන් කෙටිකථා රැසක් ද ලියා තිබෙනවා. ඔබේ ප්‍රියතම  ක්ලාක් නවකථාව හා කෙටි කථාව කුමක් ? එයට හේතු දැක්විය හැකි ?

මා වැඩියෙන් ම කැමති ක්ලාක්ගේ නවකථාව  වන්නේ “Songs of Distant Earth” නම් විද්‍යා ප්‍රබන්ධයයි. මා එය “මිහිකතේ ගීතය” යන නමින්  පරිවර්තනය කළා.  ක්ලාක්ගේ බොහෝ  විද්‍යා ප්‍රබන්ධවල අපට හමු වන්නේ සුපිරි තාක්ෂණයක් හා  ඒවායේ ඇලී ගැලී ජිවත් වන හා ඒවා ගැන ම වාද විවාද කරන චරිතයි. නමුත් මේ කථාව එයට වඩා වෙනස් මෙන් ම වඩාත් හැඟීම් බර  කථාවක්.  මෙම කථාවට පදනම් වී ඇත්තේ පෘථිවි අභ්‍යවකාශගාමියෙක් හා ඔවුන් ගොඩබසින වෙනත් ග්‍රහලෝකයක රූමතියක් අතර ඇතිවන  ආදරයයි. මම හිතන්නේ ක්ලාක්ගේ  විද්‍යා ප්‍රබන්ධ අතර  මෙය සුවිශේෂයි.

එතුමා ලියා ඇති කෙටිකථා අතරින් මම වඩාත් ම කැමති “Into the Comet” නම් ප්‍රබන්ධයටයි. එය ලියා ඇත්තේ ධූමකේතුවක් පරීක්ෂා කිරීමට යන යානාවක පරිගණකය ක්‍රියා විරහිතවීම වටායි. පරිගණකය වෙනුවට ඇබකස සිය ගණනක් යොදා ගනිමින් ඔවුන් යානයේ ගමන් මග ගණනය කර ගන්නවා. එය  සියලු බාධක මැද මිනිස් හැකියාව ජය ගන්නා ආකාරය විදහා දක්වන කථාවක්.

S M Banduseela with Sir Arthur C Clarke
S M Banduseela with Sir Arthur C Clarke

ක්ලාක්ගේ ප්‍රබන්ධ ගැන සමහර විචාරකයන් කියන්නේ ඔහු චරිත ගොඩ නැංවීමේදී එතරම් උනන්දුවක් හෝ අවධානයක් දක්වා නැති බවයි. ඔබේ අදහස කුමක්ද ?

මෙය ක්ලාක්ගේ ප්‍රබන්ධ සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව පොදුවේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සම්බන්ධයෙන් නැගෙන චෝදනාවක්. මම දකින හැටියට නම් මෙයට හේතුව විද්‍යා ප්‍රබන්ධවල චරිතවල තැන ගන්නේ අදහස් හා සංකල්ප වීමයි.  විද්‍යා ප්‍රබන්ධවලදී අපට හමුවන්නේ සම්ප්‍රදායික චරිත නොවේ. උදාහරණයක් හැටියට  කථා නායකයා පරිගණකයක් වන ප්‍රබන්ධයක සම්ප්‍රදායික චරිත නිරූපණයක්  බලාපොරොත්තු විය හැකි ද?

ක්ලාක්ගේ ප්‍රබන්ධ හරහා  මානව සංහතියේ දිගු කාලීන පරිණාමය ගැන කුමන ඉඟි අපට ලද හැකි ?

ක්ලාක්ගේ සියලු ම පොත්වල මානවයාගේ අනාගතය ගැන ඇත්තේ සුබවාදී ආකල්පයක්. 2001 අභ්‍යවකාශ චාරිකාවේ මෙය ඉතා පැහැදිලිව දක්වා තියෙනවා. ලෙයින් මසින් සැදූණු මිනිස් සිරුරට වඩා ශක්තිමත් ලෝහ හා ප්ලාස්ටික්  යොදා ගැනීමේ සිට  විශ්වයේ රජවරුන් වීම දක්වා ක්ලාක් විස්තර කරන  මිනිස් අනාගතය ඉතා ම සුභවාදීයි. 3001 ග්‍රන්ථයේ විස්තර කරන ‘මොළ වැස්ම’ (braincap) වැනි උපකරණ තවම නිපදවා නැති නමුත් ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රම මගින් කෙළින් ම දැනුම ලබා ගැනීම තව දුරටත් ප්‍රබන්ධයක් නොවෙන බව දැන් පැහැදිලියි. ක්ලාක් ලියා ඇති ආකාරයට ක්‍රමයෙන් බුද්ධිමත් යන්ත්‍ර හා බද්ධ වීමෙන් උත්තර මිනිසෙක් (Post-Human) බිහිවෙන බවට දැන් සාක්ෂි තියෙනවා.

ක්ලාක් ජීවිත කාලය පුරා සිය ප්‍රබන්ධ හා විද්‍යා කෘතීන් හරහා  යම් ප්‍රතිපත්තිමය ස්ථාවරයන්හී රැඳි සිටියා. ප්‍රචණ්ඩත්වයට එරෙහිවීම එයින් එකක්. එය නිර්මාණවල මතු වුණේ කොහොම ?

ඔව්. එතුමා හැමවිට ම හිංසාව හා ප්‍රචණ්ඩත්වයට විරුද්ධව  කථා කළා.  ඔහුගේ ප්‍රබන්ධවල  ප්‍රධාන චරිත බොහෝ විට ප්‍රචණ්ඩත්වය  හෙළා දැක්කා. මනුෂ්‍යයන්ට පමණක් නොව  සියලු ම සතුන් කෙරෙහිත් අප අවිහිංසාවාදී විය යුතු යයි එතුමා විශ්වාස කළා. මෙය ඉතා පැහැදිලිව ම දැකිය හැකි අවස්ථාවක් තමයි “Deep Range” නම් විද්‍යා ප්‍රබන්ධය. මෙයත් සිරිල් සී පෙරේරා මහතා “ගැඹුරු මුහුද” යන නමින් සිංහලට පරිවර්තනය කර තියෙනවා.

ක්ලාක්ගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කථා ගණනාවක් හැරුණු කොට ඔහුගේ ප්‍රකට විද්‍යා ග්‍රන්ථයක් වන  “Profiles of the Futureනම් කෘතිය ද ඔබ සිංහලට පරිවර්තනය කළා. එයට  පාඨක ප්‍රතිචාර කෙසේ වීද?

මම මුලින්ම පරිවර්තනය කළ ක්ලාක් මහතාගේ  කෘතිය එයයි.  ඇත්තෙන්ම මා එය පළ කලේ “අනාගතයේ පැතිකඩක්” හා “අනාගතයේ ආශ්චර්යයන්”  යනුවෙන් පොත් දෙකක් හැටියටයි.  අනාගත තාක්ෂණයේ විවිධ අංශ පිලිබඳ  අනාවැකි පළ කළ  මේ ග්‍රන්ථය  ඉතා ජනප්‍රිය උනා.  එහි මුද්‍රණ ගණනාවක් ම නිකුත් කිරීමට හැකි වුනා.

Profiles of the Future” පොතේ අන්තර්ගතය ගැන, එය පළවී අඩ සියවසකට පසු ඔබ සිතන්නේ කුමක්ද?

මීට අවුරුදු පනහකට පමණ පෙර අනාගත තාක්ෂණය ගැන ක්ලාක් ලියු  බොහෝ දේ අද සත්‍යයන්  බවට පත්වී තිබෙනවා. එසේ නැත්නම්  නුදුරු අනාගතයේ එසේ වන බවට සාක්ෂි තිබෙනවා. මේ ග්‍රන්ථයේ  එතුමා ප්‍රවාහන ක්‍රමවල වර්ධනය, ගුරුත්වය ජය ගැනීම, වේගයේ වැඩිවීම, ක්ෂණික ප්‍රවාහනය, අභ්‍යවකාශය ජය ගැනීම, කාලය ජය ගැනීම, අදෘශ්‍යමානවීම, සියල්ල නිවසේ ම නිපදවා ගැනීම, අසීමිත තොරතුරු ප්‍රවාහය,  මොළය ඉලෙක්ට්‍රොනික පද්ධති හා සම්බන්ධ කිරීම, ඉලෙක්ට්‍රොනික බුද්ධියේ වර්ධනය  ආදී විවිධ කරුණු ගැන සාකච්ඡා කරනවා පමණක් නොවෙයි, අනාවැකිත් පළ කර තියෙනවා.

මින් අවුරුදු පනහකට පෙර ලියන ලද මේ පොතේ සඳහන් වෙනවා තැනින් තැන ගෙන යා හැකි, පොළොව මතුපිට සිටින ඕනෑ ම කෙනෙකු සමග ක්ෂණයකින් සම්බන්ධ විය හැකි උපකරණයක් ගැන. මෙය අද කා අතත් ඇති ජංගම දුරකථනය නිවැරදිව පුරෝකථනය කිරීමක්. ඕනෑ ම දෙයක් නිපදවිය හැකි ප්‍රතිඋත්පාදකයක් (Replicator) ගැනත් මේ පොතේ අනාවැකියක් තියෙනවා. අද දියුණු වේගන යන  ත්‍රිමාන මුද්‍රණය (3D Printing) මෙයට සමාන උපකරණයක්.

The Fountains of Paradise  - Sinhala translation cover
The Fountains of Paradise – Sinhala translation cover

ක්ලාක්ගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ පොදුවේ සළකා බලන විට ශ්‍රී ලංකාවේ අඩ සියවසක් වාසය කිරීමේ බලපෑම ඔහුගේ නිර්මාණ හරහා විද්‍යමාන වන්නේ කෙසේද?

ඔහුගේ එක් කෘතියකට එනම් Fountains of Paradise නම් කෘතියට  පදනම් වී ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාවයි. මම එය ‘පරාදිසයේ උල්පත්‘ යනුවෙන් පරිවර්තනය කළා. මෙහිදී එතුමා  සීගිරිය, ශ්‍රීපාදය  හා ලංකාවේ ඇති ජනප්‍රවාද ඉතා ම නවීන විද්‍යාත්මක සංකල්පයක් වන අභ්‍යවකාශ සෝපානය  සමග මුසු කර නිර්මාණය කර ඇති ප්‍රබන්ධය ඉතාම  සුවිශේෂි කථාවක්. එයට අමතරව අපේ සමාජයේ දක්නට ඇති අවිහිංසාව වැනි අදහස්  එතුමාගේ කෘතිවල ප්‍රබල ලෙස දක්නට ලැබෙනවා.

ක්ලාක් හැරුණු කොට ශ්‍රී ලංකාව පාදක කොට විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියූ වෙනත් විදේශිය ලේඛකයන් සිටී ද?

මා දන්නා තරමින් නම් නැහැ.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ  යයි එවකට හඳුන්වනු නොලැබුව ද එම කථාවල මූලික ගුණාංග අඩංගු අපූරු කථාන්තර විවිධ සංස්කෘතීන්ගෙන් හමු වෙනවා.  මේ සඳහා පෙරදිග රටවල හා මෙරට උදාහරණ දැක්විය හැකි ?

ඔව්. රාමායණය හා මහාභාරතය වැනි කථාවල  (මිසයිල වැනි) විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලක්ෂණ  දකින්නට ලැබෙනවා. අපේ උම්මග්ග ජාතකයේ  වුවත් යමක් එබු පමණින්  සියලු දොරවල් වැසී යන  උමං ගැන සඳහන් වෙනවා.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ (science fiction) හා මායාරූපී කථා  (science fantasy) බොහෝ දෙනා පටලවා ගන්නවා. මේ දෙක වෙන් කර හඳුනා ගන්නේ කෙසේ ?

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ හා මායාරූපී කථා අතර ඇත්තේ ඉතා නොපැහැදිලි අනියත සීමාවක්. නමුත් මූලික වශයෙන් විද්‍යා ප්‍රබන්ධය යනු අප දන්නා කරුණු මත පදනම්ව අනාගතයේ සිදුවිය හැකි  සංසිද්ධියක් වටා ගෙතූ ප්‍රබන්ධයක්. මායාරූපි කථාවකට  එවැනි පදනමක් නැහැ.  නමුත් එක් යුගයකදී  මායාරූපී කථාවක් ලෙස  පෙනෙන දෙයක්  තවත් කාලයකදී විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක් වීමටත් ඉඩ තියෙනවා.

උදාහරණයක් හැටියට  ආතර් ක්ලාක් විසින් ම වරක් පෙන්වා දී ඇති ආකාරයට  1938ට (පරමාණුක ශක්තිය සොයා ගැනීමට) පෙර  ලෝහ කැබලි දෙකක් එකිනෙක ගැටීමෙන්  යෝධ ශක්තියක් නිපදවිය හැකි යයි ලියා තිබුණේ නම් එය  මායාරූපී කථාවක්  වෙනවා.නමුත් දැන් පරමාණුක ශක්තිය එදිනෙදා කටයුතුවලට යොදා ගන්නා දෙයක්.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ හුදෙක් අනාගත කථාවලට පමණක් සීමා වන්නේ නැහැ.  එසේ නොවී අනිකුත් දිශාවලට විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කලාව විහිද ගොස් ඇති සැටි කෙටියෙන් පහදා දිය හැකි ?

මුල් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ වැඩි වශයෙන් ම  ලියවුණේ  අනාගතය හා අභ්‍යවකාශ ගමන්  වටායි.  නමුත් මෙම සාහිත්‍යාංගය ක්‍රමයෙන්  පරිණත වන විට  විද්‍යාවේ අනිකුත් අංශවලටත් එය විහිදි ගියා.  අද විකල්ප ඉතිහාසය, කාලතරණය, රොබෝවන්, සයිබෝර්ග්, යන්ත්‍ර බුද්ධිය, බලක්ෂේත්‍ර, සයිබර් අවකාශය, ජාන විද්‍යාව, උත්තර මානවයන් (Post-Humans) වැනි විද්‍යාවේ විවිධ අංශ වටා විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියැවෙනවා.

නුදුරු අනාගතයේ බිහි විය හැකි සියල්ල යන්ත්‍රවලින් කෙරෙන සමාජයක මිනිසාගේ කාර්ය භාරය කුමක් ද? ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රමවලින් කෙළින් ම මොළයට දැනුම ලබාගත හැකි වුවහොත් අධ්‍යාපන ක්‍රමවල අනාගතය කුමක් වේ ද? මිනිස් මොළ  එකිනෙකට සම්බන්ධ කළ හැකි වූ විට පුද්ගලික රහස්‍ය බවක් (privacy) පවත්වා ගත හැකි ද? කෘත්‍රිම ඉන්ද්‍රියන් භාවිතයට ගැනීමේ සාමාජීය බලපෑම් මොනවාද?  මොළයේ ඇති සියලු තොරතුරු පරිගණකයක් තුළට ගෙන ආ විට මිනිසාට සිදු වන්නේ කුමක්ද ? ආදී වශයෙන් වත්මන් තාක්ෂණික නිපයුම් නිසා  ඇති විය හැකි ප්‍රශ්න ගැන ප්‍රධාන සාහිත්‍ය ධාරාවේ නියුතු කිසිම ලේඛකයෙක් සාකච්ඡා කරන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. මිනිස් වර්ගයාටත්, මිනිස් අනාගතයටත් ඉතා වැදගත් වන  මෙවැනි තේමාවන් ගැන ලියන්නේත් සාකච්ඡා කරන්නෙත් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ රචකයන් පමණයි.

ක්ලාක් ඇතුළු ප්‍රවීන විද්‍යා ප්‍රබන්ධ රචකයන් බොහෝ දෙනෙකු තම සාහිත්‍යාංගය දුටුවේ අනාගතවේදයක් හෝ අනාවැකි කීමක් ලෙස ? නැත්නම් වෙනත් විදියකට ?

මුල් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියැවුණේ අභ්‍යවකාශ යුගය ආරම්භ වීමට බොහෝ කලකට පෙරයි. ඒවා බොහෝ දුරට අභ්‍යවකාශ ගමන් පිළිබඳ ඒවා වූ නිසා  අනාගතය දැකීමක්  ලෙස සැලකිය හැකියි. නමුත් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ එයට සීමා වූයේ නැහැ.  ඇත්ත වශයෙන්ම විද්‍යා ප්‍රබන්ධයේ කාර්ය භාරය වන්නේ විද්‍යාවේ හා තාක්ෂණයේ වේගවත් දියුණුවත් සමග අපට අනාගතයේ මුහුණ පෑමට සිදු වන සමාජීය, මානසික හා සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්නවලට අප හුරු පුරුදු කිරීමයි.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධකරුවන් අනාගතය ගැන අනාවැකි කියන්නන් නොව අයහපත් හෝ අහිතකර අනාගතයන් වළක්වා ගන්නට අනතුරු අඟවන්නන් යයි ලේඛක රේ බ්‍රැඩ්බරි (Ray Bradbury) වරක් කියා සිටියා. මේ ගැන ඔබේ අදහස?

එය සත්‍යයක්. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ අනාගතය පිළිබඳ අනතුරු අඟවා ඒවා වළක්වා ගැනීමට  සහාය වනවා පමණක් නොව අනාගත  තාක්ෂණයට අප හුරුපුරුදු කරනවා. ඒ වගේ ම විද්‍යා ප්‍රබන්ධ මගින් අපේ සමාජයට නව අදහස් හා ආකල්ප  හඳුන්වා දෙනවා.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධවල සාහිත්‍යමය අගය ගැන එකඟත්වයක් නැහැ.  සමහරුන් එය සාහිත්‍යාංගයක් ලෙස පිළි ගන්නේත් නැහැ.  ශ්‍රී ලංකාවේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කලාව – ලිවීම, පරිවර්තනය හා කියවීම – ගැන ඔබේ තක්සේරුව කුමක් ?

Songs of Distant Earth - Sinhala translation cover
Songs of Distant Earth – Sinhala translation cover

මම හිතන්නේ මෙය ක්‍රමයෙන් වෙනස්වී ගෙන යනවා. අඩු ම වශයෙන් බටහිර ලෝකයේ එය නූතන සාහිත්‍යාංගයක් ලෙස සැලකිල්ලට බඳුන් වෙනවා. බටහිර විශ්ව විද්‍යාල ගණනාවක දැන් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ පිළිබඳ පාඨමාලා හැදෑරිය හැකිවීම එයට ලැබී ඇති තැන පිළිබඳ හොඳ දර්ශකයක්.

ශ්‍රී ලංකාවේ නම් තවම විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ක්ෂේත්‍රය නම් එතරම් දියුණුවක් පෙන්වන්නේ නැහැ. ලෝක ප්‍රකට විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලේඛකයන්ගේ කෘති සිංහලට පරිවර්තනය වී ඇත්තේ ඉතා ම ස්වල්පයක් පමණයි. නමුත් අද සිංහලෙන් ලියැවෙන විද්‍යා ප්‍රබන්ධ අතරින්  සුළු ප්‍රමාණයක්වත් උසස් තත්වයක තිබීම නම් සතුටට කරුණක්.

මෙරට විද්‍යා ප්‍රබන්ධ රසිකයන්ට  තවමත් ක්ලාක්ගේ  කෘතීන් පරිවර්තනය වී ලැබී ඇත්තේ සීමිත සංඛ්‍යාවක් පමණයි. මෙසේ  සීමා වීමට හේතුව වෙළඳ පොළ විභවයක් නැතිකම ?

නැහැ. ක්ලාක්ගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධවල සිංහල පරිවර්තනවලට සැලකිය යුතු වෙළඳපොළක් තියෙනවා. ප්‍රශ්නය වී ඇත්තේ  පරිවර්තකයන්ගේ හිඟයයි. සිංහල පාඨකයන් අතර මෙම සාහිත්‍යාංගය ජනප්‍රිය කිරීමට නම්  ලොව පුරා දක්නට ඇති විද්‍යා ප්‍රබන්ධයේ  නව ප්‍රවණතාවන්ට ඔවුන්  නිරාවරණය කළ යුතුයි. නිර්මාණශීලී හැකියාවන් ඇති තරුණ ලේඛකයන්ටත් මෙම ක්ෂේත්‍රයට අවතීර්ණවීමට එය විශාල පිටුවහලක්  වේවි.

ඉංග්‍රීසියෙන් පළ  වු බටහිර පන්නයේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සීමිතව  සිංහල පාඨකයාට ලැබී ඇතත් ජපන්, රුසියානු, චීන හා ඉන්දියානු වැනි සම්ප්‍රදායන්ගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ගැන සුළු හෝ අවධානයක් නැති තරම්. මෙයට කුමක් කළ හැකි ?

අද ලෝකයේ විවිධ භාෂාවලින් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියවුනත් අපට සිංහලෙන්  කියවීමට ලැබී ඇත්තේ අතළොස්සක් වූ ඉංග්‍රීසි හා රුසියානු ප්‍රබන්ධ පමණයි. විවිධ රටවල ලියැවෙන විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සිංහලට පරිවර්තනය කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය කාර්යයක්. නමුත් ප්‍රශ්නය වී ඇත්තේ පරිවර්තකයන්ගේ හිඟයයි.

අපේ අසල්වැසි රටවන ඉන්දියාවේ විවිධ භාෂාවලින්  දැන් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියැවෙනවා පමණක් නොවෙයි ඒවා ඉංග්‍රිසි භාෂාවටත් පරිවර්තනය කෙරෙනවා. අඩු ම වශයෙන් ඉන්දියානු විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යය අපේ පාඨකයන්ට හඳුන්වාදීමට කටයුතු කිරීම ඉක්මන් අවධානය යොමු විය යුතු කරුණක්.

ස්වතන්ත්‍ර විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියන්නට කැමති නිර්මාණශීලි ලේඛකයන්ට ඔබේ උපදෙස් මොනවාද?

හැකි තරම් කියවන්න.  විද්‍යා ප්‍රබන්ධ පමණක් නොව නවීන විද්‍යාත්මක අදහස් හා සංකල්ප අවබෝධ කර ගැනීමට උත්සාහ කරන්න.  විද්‍යා ප්‍රබන්ධයේ පදනම වන්නේ  විද්‍යාව හා තාක්ෂණය නිසා ඒ පිළිබඳ නිවැරදි අවබෝධයක් තිබීම  සාර්ථක විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක් නිර්මාණයේදී ඉතා වැදගත් වෙනවා.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලේබලය යටතේ මෙරට පුවත්පත් හා සඟරාවල පළවන බොහෝ ස්වතන්ත්‍ර ප්‍රබන්ධ ඇත්තට ම විද්‍යා විරෝධී ප්‍රබන්ධ (anti-science fiction) බවට මා තර්ක කරනවා. විද්‍යාවේ සෘණ පැත්ත හා අහිතකර විපාක ගැන පමණක් අතිශයෝක්තියෙන් හුවා දක්වන, ඉතා දියාරු කථා රසයෙන් යුත්  මේ කථා ගැන ඔබ සිතන්නේ කුමක් ?

ඒක ඇත්තක්. මෙයට හේතුව වී ඇත්තේ  විද්‍යාත්මක සංකල්ප පිළිබඳ හොඳ අවබෝධයක් නොමැති වීමයි. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලෙස අද පළවන සමහර කථා හුදු මනඃකල්පිතයන් පමණයි. නිර්මාණශීලි හැකියාවක් ඇති ඕනෑ ම කෙනෙකුට  සාමාන්‍ය නවකථාවක් හෝ කෙටි කථාවක් රචනා කළ හැකි නමුත්  සාර්ථක විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක් නිර්මාණය කිරීමට විද්‍යාව හා තාක්ෂණය පිලිබඳ දැනුමක් ද අවශ්‍ය වෙනවා.

විද්‍යා ප්‍රබන්ධ මත පදනම් වූ චිත්‍රකථා, චිත්‍රපට හා ටෙලිනාට්‍ය ලෝකයේ ඉතා ජනප්‍රියයි.  එබඳු උපසංස්කෘතියක් මෙරට බිහි කරන්නට කුමක් කළ හැකි ?

ඔව්. අපේ රටේ එවැනි ප්‍රවණතාවක් දක්නට ඇත්තේ ම නැති තරම්. සුළු උත්සාහයන්  ගෙන තිබුණත් ඒවා එතරම් සාර්ථක නිර්මාණයන් වූයේ  නැහැ. සමහරවිට මෙයට හේතුව එවැනි චිත්‍රපට හෝ ටෙලි නාට්‍ය නිෂ්පාදනය සඳහා අවශ්‍ය වන තාක්ෂණික ප්‍රයෝග ලබා ගැනීමේ  දුෂ්කරතාව වීමට පුළුවන්.

කෙසේ වෙතත් අනාගතය රැඳී ඇත්තේ විද්‍යාව හා තාක්ෂණය මතයි. අපේ නිර්මාණකරුවන් සුපුරුදු රාමුවෙන් පිටතට ඇවිත්  විද්‍යාව හා තාක්ෂණයේ  දියුණුව නිසා ඇති වන ප්‍රශ්න හා ගැටලු ගැන අවධානය යොමු කළ යුතුයි.

ඉන්දියාවේ සමහර මුල් පෙළේ විද්‍යාඥයෝ (උදා. තාරකා විද්‍යාඥ ජයන්ත් නාලිකාර්) විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියනවා. ඔබ දන්නා තරමට  විද්‍යා ප්‍රබන්ධ අළුතෙන් ලිවීමේ නියැලි ලාංකික විද්‍යාඥයින් සිටිනවා ? ඔවුන් ඒ ගැන සිතිය යුතු ?

නැහැ. මා දන්නා තරමින් නම් ලංකාවේ විද්‍යාඥයින් කිසිවෙක් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලියන්නේ නැහැ. ඇත්ත වශයෙන් ම මම හිතනවා විද්‍යාව ගැන හොඳ අවබෝධයක් ඇති අය වශයෙන් ඔවුන් ඒ ගැන සිත යොමු කළ යුතුයි.

ආතර් ක්ලාක් ගේ කියමනක් මෙහිදී සඳහන් කරන්නට කැමතියි. එය ඇත්තේ අනාගතයේ පැතිකඩක් නම් ග්‍රන්ථයේ. “දෙවෙනි පෙළේ විද්‍යාඥයින් විද්‍යා ප්‍රබන්ධ විහිළුවට ලක් කරන නමුත් පළමු පෙළේ විද්‍යාඥයින් එසේ කරනු මා කිසිදාක දැක නැතිවා පමණක් නොව  විද්‍යා ප්‍රබන්ධකරණයේ නියැලෙන  කීප දෙනෙක් ම මම දනිමි.”

Read also: 16 Dec 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #96: ආතර් සී. ක්ලාක් නැවත කියවමු!

සිවුමංසල කොලූගැටයා #138: මීළඟ කාර්මික විප්ලවය ති‍්‍රමාන මුද්‍රණයද?

My latest Ravaya column (in Sinhala) is about the promise and challenges of 3D printing technology.

Sri Lanka took many years to come to terms with colour copiers and printers in 2D. For a while, they were not even allowed. This time around, regulating 3D printing will be harder — and there won’t be as much time to endlessly ponder what to do.

Mexit 3d printer
Mexit 3d printer

ෆොටෝකොපි හෙවත් ජායාපිටපත් යන්ත‍්‍ර පුඵල් ලෙස භාවිතයට ආවේ 1970-80 කාලයේදී. ඊට පෙර යම් ලේඛනයක පිටපත් හදා ගැනීමට යම් පරිශ‍්‍රමයක් දැරිය යුතු වුණා. රෝනියෝ යන්ත‍්‍ර හරහා පිටපත් කිරීම පෙර තිබූ තාක්‍ෂණයයි. ජායාපිටපත් යන්ත‍්‍ර සුලභ අද කාලේ එහි අගනා බව හා එයින් ලැබෙන සේවයේ අගය ගැන අප එතරම් සිතන්නේ නැහැ.

ජායාපිටපත් යන්ත‍්‍ර කරන්නේ එයට ඇතුඵ කරන ලේඛනයේ ද්විමාන (2D) පිටපත් එකක් හෝ ගණනාවක් හිස් කඩදාසි මතට ඉක්මනින් ලබා දීමයි. මෙහි ඊළඟ පියවර වන්නේ ති‍්‍රමාන (3D) වස්තුවක් පිටපත් කිරීම බව කලෙක සිට විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ ලේඛකයෝ පරිකල්පනය කළා.

භෞතික විද්‍යාවේ මූලධර්මවලට අනුව හිස් අවකාශයෙන් පදාර්ථ (වස්තූන්) ඉබේ මවන්නට බැහැ. (හාස්කම් යයි කියමින් එසේ කරන වගට පුරසාරම් දොඩන්නෝ කරන්නේ සියුම් ඉන්ද්‍රජාලීය රැවටීමක්.) නමුත් යම් අමුද්‍රව්‍ය යොදා ගෙන විවිධ වස්තුන් බිහි කළ හැකියි. ප්ලාස්ටික්, ෆයිබර්ග්ලාස් ආදියෙන් නිර්මිත භාජන හා වස්තුන් තැනෙන්නේ එලෙසයි.

මෑතක් වනතුරු මෙසේ ති‍්‍රමාන/ඝන වස්තුන්ගේ පිටපත් තැනීම සංකීර්ණ කාර්මික කි‍්‍රයාදාමයක් හරහා කළ යුතු වුණා. එහෙත් දැන් ලොව පුරා ඉක්මනින් ප‍්‍රචලිත හා ජනපි‍්‍රය වෙමින් පවතින නව තාක්‍ෂණයකට අනුව එය ගෙදරදී හෝ කාර්යාලයේදී හෝ කර ගත හැකි වී තිබෙනවා. මේ තාක්‍ෂණයට කියන්නේ ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය හෙවත් 3D Printing කියායි. මෙය ලෝකය උඩුකුරු කළ හැකි ආකාරයේ තාක්‍ෂණයක්.  http://en.wikipedia.org/wiki/3D_printing

සරලව කිව හොත් ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය යනු අණුක මට්ටමින් ඉතා සියුම් ලෙසින් යමක් යාන්ති‍්‍රකව පිටපත් කිරීමයි. මෙහිදී මුල් වස්තුවේ අණුක ස්වභාවය විස්තරාත්මකව යන්ත‍්‍රයට කැවිය යුතුයි. ඉන් පසු යම් දැඩි ප්ලාස්ටික් වර්ග අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදා ගනිමින් ටිකෙන් ටික යන්ත‍්‍රයේ රොබෝ අත් මගින් පිටපතක් නිර්මාණය කරනවා. මුල් වස්තුවේ සංකීර්ණත්වය අනුව එයට ගත වන කාලය පැය කිහිපයක් හෝ දින දෙක තුනක් විය හැකියි.

ති‍්‍රමාන මුද්‍රණයට බහුලව යොදා ගන්නේ ABS නම් ප්ලාස්ටික් වර්ගයයි. එහෙත් ඉරිගුවලින් තනා ගත් ජෛව ප්ලාස්ටික් වර්ගයක් වන PLA හෝ ටයිටේනියම් වැනි ලෝහ ද මෙයට යොදා ගත හැකියි.

ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය දියුණු රටවල දැන් පාරිභෝගික හා කාර්යාල මට්ටමට ළගා වෙලා. මා මුල් වරට ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍රයක් කි‍්‍රයාත්මක වන අයුරු සමීපව දුටුවේ මීට මාස කිහිපයකට පෙර සිංගප්පූරුවෙදී. එහි තාක්‍ෂණික සරසවියක උගන්වන හා පර්යේෂණ කරන ආචාර්ය සුරංග නානායක්කාර තම විද්‍යාගාරයේ එම යන්ත‍්‍රයක් කි‍්‍රයා කරවා පෙන්වූවා. එරට විද්‍යා උපාධි අපේක්‍ෂක සිසුන්ට තාක්‍ෂණික අධ්‍යාපනයේ විවිධ ආකෘතීන් තනා ගන්නට ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍ර යොදා ගන්නවා.

Everyday objects made from 3D printing
Everyday objects made from 3D printing

ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍ර තවමත් මිළ අධිකයි. සාමාන්‍ය මට්ටමේ යන්ත‍්‍රයක් අමෙරිකානු ඩොලර් 2,000ක් (රුපියල් 260,000 පමණ) වනවා. එහෙත් බොහෝ ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ මෙන් මේවායේ ද මිළ අඩු වෙමින් හැකියාවන් වැඩි වේ යයි අනුමාන කළ හැකියි.

මේ යන්ත‍්‍ර සමඟ සමාන්තරව වෙළඳපොල ඉල්ලූුමක් මතුව ඇත්තේ විවිධාකාරයේ වස්තු හා උපකරණවල අණුක මට්ටමේ සුක්‍ෂම සැළසුම්වලටයි.

මහා පරිමාණ කර්මාන්තශාලා හරහා වෙළඳපොලට භාණ්ඩ නිපදවීමේ ආකෘතිය (mass production) විසිවන සියවස පුරා ම පාහේ පැවතුණා. ජපානය, චීනය වැනි රටවල් ඉක්මනින් දියුණු වූයේ එම ක‍්‍රමවේදය හරහායි. මෙහි මූලාරම්භකයෙක් හා පුරෝගාමියකු වූයේ අමෙරිකානු මෝටර්රථ නිෂ්පාදක හෙන්රි ෆෝඞ්. 1900 සියවස මුල දශකවලදී කාර්යක්‍ෂම ලෙසින් මෝටර්රථ මහා පරිමානයට නිපදවීම හරහා වඩා අඩු මිළකට වාහන මැද පාංතිකයන්ට ලබා දීමේ කාර්මික පෙරළිය ඇරඹුණේ ඔහුගෙන්.

එහෙත් 21 වන සියවසේදී එක ම අච්චුවේ භාණ්ඩ මිළට ගන්නවාට වඩා යම් තරමින් සුවිශෙෂි වූ භාණ්ඩවලට පාරිභෝගික නැඹුරුව වැඩි වෙමින් තිබෙනවා. වෙන කාටවත් නැති විදියේ භාණ්ඩයකට අමතර මිළක් ගෙවන්න අද සමහර පාරිභෝගිකයන් වැඩි වැඩියෙන් නැඹුරු වනවා. මෙය ජංගම දුරකථනවල සිට ඇඳුම් මෝසතර, ස්වර්ණාභරණ හා නොයෙකුත් එදිනෙදා උපකරණවලටත් අදාලයි.

මෙසේ කුඩා සංඛ්‍යාවක් සුවිශෙෂී ව නිපදවීමට ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය කදිමට ගැලපෙන තාක්‍ෂණයක්. එහිදී බිහි වන්නේ වරකට එකක් බැගින් නිසා. මෙයට ඉංගී‍්‍රසියෙන් Mass customisation යයි කියනවා. එහිදී මහා කර්මාන්තශාලා වෙනුවට කුඩා සමාගම්වලට නව්‍යකරණය හරහා යම් භාණ්ඩයකින් ඒකක සුඵ ගණනක් නිපදවා එකක් වැඩි මිළකට බැගින් අලෙවි කළ හැකියි.

මේ ක‍්‍රමයේ තවත් සුවිශෙෂි බවක් නම් අමුද්‍රව්‍ය අරපිරිමැස්මයි. අතින් කළත්, යාන්ති‍්‍රකව කළත් මේ වන තුරු බොහෝ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කළේ අමුද්‍රව්‍ය කුට්ටියකින් අරඹා එය කපා කොටා අවශ්‍ය හැඩතලයට හා ප‍්‍රමාණයට සකස් කිරීම මගින්.

වටිනා දැව ලී කොටයක් උදාහරණයට ගන්න. එයින් ලී බඩුවක් හෝ කැටයමක් හෝ තනා ගන්නට වඩු උපකරණ යොදා ගනිමින් ටිකෙන් ටික කැපීමක් කරනවා. එහිදී ලී කුඩු හා වෙනත් අපතේ යාම් වළක්වන්නට බැහැ.

නමුත් ති‍්‍රමාන මුද්‍රණයේදී වස්තුවක් බිහි වන්නේ අණුක තීරයෙන් තීරය බැගින්. ඒ නිසා  ඕනෑ හැඩයකට ඉතා සූක්‍ෂමව එළඹිය හැකි අතර අමතර/වැඩිපුර දෙයක් කපා ඔපමට්ටම් කිරීමක් අවශ්‍ය නැහැ.

සිංගප්පුරු සරසවි සිසුන් තමන්ගේ අධ්‍යාපනික ව්‍යාපෘති හා කි‍්‍රයාකාරකම් සඳහා විවිධ මෙවලම් නිපදවා ගන්නා සේ ම ලොව ප‍්‍රමුඛ පෙළේ සමාගම් ද දැන් ටිකෙන් ටික ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය තම නිෂ්පාදන කටයුතුවලට යොදා ගන්නවා.

ඉතා සුක්‍ෂම හා ඉහළ ප‍්‍රමිතියක් අවශ්‍ය ගුවන්යානා උපාංග ආදියට පවා දැන් මේ තාක්‍ෂණය යොදා ගැනීම බෝයිං වැනි ප‍්‍රමුඛ ගුවන්යානා නිෂ්පාදන සමාගම් අරඹා තිබෙනවා.

මේ අතර අමෙරිකානු අස්ථි ශෛල්‍ය වෛද්‍යවරයකු 3D තාක්‍ෂණය යොදා ගෙන කෘති‍්‍රම අත් හා පාදවලට වඩාත් තාත්ත්‍වික ආකාරයේ පිටවැස්මක් නිපදවීමට පටන් අරන්.

අමෙරිකාවේ කෝනෙල් සරසවියේ පර්යේෂක පිරිසක් සූපවේදීන් සමග එක්ව  3D තාක්‍ෂණය ගැන පර්යේෂණ කරන්නේ ඉතිහාසයේ මෙතෙක් නොවූ විරූ ආකාරයේ අඵත් සූප රසයන් හා නිර්මාණ බිහි කරන්න. කෑමට ගත හැකි ජීව ද්‍රව්‍යවලින් 3D මුද්‍රිත ආහාර සෞඛ්‍ය ආරක්‍ෂිත දැයි සොයා බැලෙනවා.

මේ පර්යේෂණවල එක් දිශාවක අරමුණක් නම් මුඵමනින්ම පැළෑටි අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන, කිසිදු සත්ත්‍ව ඝාතනකින් තොරව මාංශ ආහාර හැකිතාක් තාත්ත්‍වික ලෙස 3D මුද්‍රණය කිරීමයි. මාංශ ආහාර පමණක් නොව සත්ත්‍ව සම් වෙනුවට  මුද්‍රිත සම් පවා නිපදවා ගැනීමට දැන් අත්හදා බැලීම් කැරෙනවා.

මේ පාරිභෝගික භාවිතයන්ට වඩා තීරණාත්මක විය හැක්කේ අවයව බද්ධය සඳහා 3D මුද්‍රණයෙන් කෘති‍්‍රම අවයව නිපදවා ගැනීමයි. ලෝකයේ බොහෝ රටවල වෛද්‍ය අවශ්‍යතා සඳහා ඇති තරම් මානව පටක හා අවයව සොයා ගත නොහැකියි. (ඒවා දන් දීමට ඉදිරිපත් වන සංඛ්‍යාව සීමිත නිසා.) දැනටමත් කුඩා පරිමානයෙන් සියුම් රුධිර නාලිකා බිහි කරන්නට 3D මුද්‍රණය යොදා ගෙන පර්යේෂණ කරනවා. 2015 වන විට මෙය වඩාත් සංකීර්ණ අවයව දක්වාත් ව්‍යාප්ත විය හැකියි.

3D-printed gun's first test in Austin, Texas (USA) in early 2013 - captured by BBC
3D-printed gun’s first test in Austin, Texas (USA) in early 2013 – captured by BBC

ඕනෑ ම නව තාක්‍ෂණයක අනපේක්‍ෂිත භාවිතයන් ද මතු වනවා. අහිතකර භාවිතයන් ගැන විමසිලිමත් වන අය පෙන්වා දෙන්නේ 3D මුද්‍රණය හරහා ගිනි අවි පවා නිපදවා ගත හැකි වන බවයි. එයට අවශ්‍ය වන්නේ පිස්තෝලයක නැතහොත් තුවක්කුවක අණුක මට්ටමේ සූක්‍ෂම සැළැස්ම පමණයි.

විවෘත වෙළඳපොලේ බලයලත් වෙළඳුන් හරහා ගිනිඅවි වෙළදාම වඩාත් තදින් නියාමනය කරන්නට අමෙරිකාව තැත් කරමින් සිටින මෙබඳු අවධියක, මේ තාක්‍ෂණය එම වෑයම ව්‍යර්ථ කළ හැකියි.

ගිනිඅවි නියාමනය පුද්ගල නිදහසට රජය විසින් බාධා කිරීමක් යයි විශ්වාස කරන අන්තවාදී කණ්ඩායම් එරට සිටිනවා. ඔවුන්ගෙන් සමහරුන් දැන් හදන්නේ ගිනි අවිවල අණුක සැළසුම් වෙබ් අඩවි හරහා කොයිකාටත් ලබා ගත හැකි පරිදි නොමිළයේ බෙදා හරින්නට. එය ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍රයකට ඇතුල් කොට, අමුද්‍රව්‍ය ද යෙදීමෙන් පැය හෝ දින ගණනාවකට පසු ගිනි අවියක් ගෙදරදී ම නිපදවා ගත හැකි වේවි. (එහෙත් එබඳු ගිනි අවියකට වුවත් සාමාන්‍ය භාවිතයේ පවතින වෙඩි උණ්ඩ හෙවත් මූනිස්සම් අවශ්‍යයි. ඒවා තනන්නට 3D මුද්‍රණයට තවම නොහැකියි.)

එපමණක් නොවෙයි, එසේ මුද්‍රණය කර ගත් ගිනි අවියක් යම් අපරාධයක් සඳහා භාවිත කළ පසු නැවතත් උණු කොට එය තැනූ දැඩි ප්ලාස්ටික් කුට්ටියක් බවට පත් කළොත්, ගිනි අවිය පිළිබඳ කිසිදු හෝඩුවාවක් සොයා ගත නොහැකි වනවා!

මෙබඳු අහිතකර භාවිතයන් වළක්වා ගන්නේ හෝ අවම කර ගන්නේ හෝ කෙසේ ද? මෙය නුදුරු අනාගතයේ සමාජයට නව අභියෝගයක් වනු ඇති. (පරිගණක ද්විමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍ර යොදා ගෙන සමහරුන් හොර මුදල් නෝට්ටු මුද්‍රණය කරන බව ප‍්‍රකට කරුණක්. එසේ වුවත් එම යන්ත‍්‍ර යහපත් භාවිතයන් සඳහා යොදා ගැනීම බොහෝ රටවල තහනමකින් තොරව කැරෙනවා!

නව නිපැයුම්කරුවන්ට 3D මුද්‍රණ තාක්‍ෂණය ආශිර්වාදයක් මෙන් ම තර්ජනයක් ද විය හැකියි. ඔවුන් දැනට මුහුණ දෙන ප‍්‍රායෝගික ගැටඵවක් නම් තමන්ට අවශ්‍ය උපාංග හරිහැටි හදා ගැනීමයි. ප‍්‍රාග්දර්ශ (prototype) තැනීමේදී ති‍්‍රමාන මුද්‍රණය ඔවුන්ට උපකාර විය හැකියි. එහෙත් අන් අය නව නිපැයුමක් කොපි කිරීමට ද ති‍්‍රමාන යන්ත‍්‍ර ම යොදා ගත හැකියි. මෙබඳු පරස්පරතාවයන් ගැන කල් තබා දැනුවත් වී සුදානම් වීම ප‍්‍රයෝජනවත්.

ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ විප්ලවයේ උච්චම අවස්ථාව නම් තම උපාංග තමා විසින් ම නිපදවා ගැනීම හරහා තමන්ගේ පිටපත් හදා ගැනීමේ හැකියාව (self-replicating) ඇති ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ යන්ත‍්‍රයක් තැනීම. RepRap Project නමින් හඳුන්වන මේ පර්යේෂණාත්මක උත්සාහය ඇරැුඹුණේ 2005දී බි‍්‍රතාන්‍යයේ බාත් සරසවියේ. සංකල්පමය වශයෙන් මෙය හරියට තමන්ගේ ‘දරුවන්’ බිහි කළ හැකි යන්ත‍්‍රයක් වගෙයි. සුක්‍ෂම පරිපථ පද්ධති මට්ටමෙන් තමන්ගේ ම උපාංග පිටපත් කළ හැකි 3D මුද්‍රණ යන්ත‍්‍ර සාර්ථකව අත්හදා බලා හමාරයි. http://reprap.org/wiki/RepRap

මෙයට සම්බන්ධව සිටින ජාත්‍යන්තර විද්‍යාඥයන් පිරිසට  ඕනෑ ති‍්‍රමාන මුද්‍රණ තාක්‍ෂණය වඩාත් ලාබදායක හා ප‍්‍රචලිත කිරීමට. බුද්ධිමය දේපළ පේටන්ට් බලපත‍්‍ර හරහා ලාබ ලබන පිරිසක් අතට මේ තාක්‍ෂණය කොටුවීමට කලින් එය ලොවට මුදා හැරීම ඔවුන්ගේ අරමුණයි.

ති‍්‍රමාන මුද්‍රණයේ දිගු අනාගතය ගැන දැන් ම අනාවැකි කිව නොහැකියි. මේ නව තාක්‍ෂණ විප්ලවයේ දිගු කාලීන බලපැම් සියල්ල හඳුනාගෙන නැහැ. මේ හරහා මතුවන නව ආර්ථික, සමාජයීය හා නීතිමය අභියෝගවලට ළඟදී හැම රටකට ම සූදානම් වන්නට සිදු වේවි.

මෙය ඊළඟ කාර්මික විප්ලවය වන බව ඇතැම් අනාගතවේදීන්ගේ මතයයි. මෙය තව දුරටත් මැජික් නොවන බවත්, දැනටමත් මේ යන්ත‍්‍රවල මිළ ටිකෙන් ටික පහළ බසිමින් තිබෙන බවත් සිහි තබා ගැනීම වැදගත්.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #130: “හරිත විප්ලවය නිසා අපේ ගොවිතැන මංමුලා වුණා!” – රේ විජේවර්ධන

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I have adapted a long exchange I did in 1995 with the late Dr Ray Wijewardene, agro-engineer turned farmer and a leading practitioner in conservation farming in the humid tropics. The rest of this exchange will appear in future columns.

See original English interview published online as: Who Speaks for Small Farmers, Earthworms and Cow Dung?

Two of my earlier columns have explored related aspects of Ray Wijewardene’s vision on farming, landcare and conservation:

21 Aug 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #28: සැබෑ හරිත විප්ලවයක් සොයා ගිය රේ විජේවර්ධන

28 Aug 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #29: වෙලට නොබැස පොතෙන් ගොවිතැන් කරන කෘෂි විද්‍යාඥයෝ

Ray Wijewardene
Ray Wijewardene

අදීන විද්‍යාඥයකු, චින්තකයකු හා නව නිපැයුම්කරුවකු වූ ආචාර්ය රේ විජේවර්ධන මිය ගොස් තෙවසරක් පිරෙන්නේ මේ සතියේයි.

86 වසරක ජීවිත කාලය තුළ ඔහු අඵත් දේ රැසක් කළා. ගොවිතැන, බලශක්තිය, ඉඩම් පරිහරණය හා පරිසර සංරක්‍ෂණය යන ක්‍ෂෙත‍්‍ර හතරේ නිරවුල් හා නිවහල් දැක්මක් මත පදනම් වූ ප‍්‍රායෝගික ප‍්‍රතිපත්ති, කි‍්‍රයාමාර්ග හා විසඳුම් රාශියක් ඔහු යෝජනා කළා.

බටහිර සම්ප‍්‍රදායට විද්‍යා අධ්‍යාපනයක් හා තාක්‍ෂණ පුහුණුවක් ලද ඔහු, පසු කලෙක පෙරදිගට හා ශ්‍රී ලංකාවට උරුම වූ දේශීය දැනුම ප‍්‍රගුණ කළා. එහෙත් ඇතැම් අන්තවාදීන් මෙන් එක් දැනුම් සම්ප‍්‍රදායක එල්බ ගෙන අනෙක් සියළු දැනුම් සම්ප‍්‍රදායන් හෙළා දැකීම කළේ නැහැ. ඒ වෙනුවට පෙර-අපර දෙදිග යා කරමින්, හැම තැනින් ම හරවත් හා ප‍්‍රයෝජනවත් දැනුම උකහා ගනිමින් ඔහු අපේ කාලයේ සංවර්ධන අභියෝගයන්ට ප‍්‍රතිචාර දැක්විය හැකි ක‍්‍රමෝපායයන් සොයා ගියා.

අටුව කඩා පුටුව හදන ආකාරයේ කෙටි කාලීන සංවර්ධනය හඹා යාමේදී මතු වන බරපතල විසමතා කල් තබා දුටු ඔහු කළ අනතුරු ඇඟවීම් තවමත් අපේ විද්වතුන් හා ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් හරිහැටි ග‍්‍රහණය කර ගෙන නැහැ.

1995දී ඉන්දියාවේ Down To Earth සඟරාව වෙනුවෙන් රේ සමග මා දීර්ඝ මාධ්‍ය සාකච්ජාවක් කළා. වී ගොවිතැන, හේන් ගොවිතැන, හරිත විප්ලවය හා එහි අහිතකර ප‍්‍රතිඵල, බලශක්ති අර්බුදයට පිළියම් ආදී තේමා රැසක් ගැන අප කථා කළා. එය එදා මෙදා තුර මා කළ මාධ්‍ය සාකච්ජා සිය ගණනක් අතර මතකයේ සදා රැඳුන සංවාදයක්. වසර 18කට පසුව එය සිංහල අනුවාදයක් ලෙස බෙදා ගන්නට මා කල්පනා කළා.

නාලක: ඔබ හරිත විප්ලවයේ පෙර ගමන්කරුවකු හා ආවඩන්නකු වූවත් පසු කලෙක ඒ සියල්ල ප‍්‍රශ්න කළා. ඇයි?

රේ: හරිත විප්ලවය ඇරැඹුණේ ආහාර අහේනියක් ඇතිවීම වළක්වන යහපත් අරමුණින් වුවත් එහි මූලික ප‍්‍රවේශයන්ගේ ප‍්‍රබල දෝෂ තිබුණා. මේ නිසා සුඵ ගොවියාගේ පැත්තෙනුත්, සොබාදහමේ පැත්තෙනුත් අප දැඩි පසුබෑමකට ලක් වුණා.

කල් ගත වී හෝ මේ වැරදි හරි ගස්වා ගත යුතු බවට අද විද්‍යාඥයන් හා ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් අතර පිළිගැනීමක් මතුව තිබෙනවා. මෙය මුලින් ම වටහා ගත්තේ ගොවීන්. දැන් විද්වත් මහත්තුරුන්ටත් එය තේරුම් ගිහින්! අද අවශ්‍ය වන්නේ බිම් ප‍්‍රමාණයකින් අප උපදවා ගන්නා ආහාර හෝ අනෙකුත් බෝග හෝ ප‍්‍රමාණය ප‍්‍රශස්ත කර ගැනීම (optimize) මිස හැකි තාක් උපරිම කර ගැනීම (maximize) නොවෙයි.

සමහරුන් තවමත් තර්ක කරනවා ජන සංඛ්‍යාව වැඩි වන වේගයට සමානුපාතිකව හැකි තාක් අස්වනු වැඩි නොකළොත් සාගින්න බරපතල ප‍්‍රශ්නයක් විය හැකිය කියා. ඔබ එකඟ වෙනවා ද?

මෙතැන ප‍්‍රශ්නය හුදෙක් අස්වනු වැඩි කර ගැනීම නොවෙයි. සුඵ ගොවියා ගොවිතැනෙන් ලබන ලාබය වැඩි කර දීමයි. ගොවියාගේ සමාජ හා ආර්ථික තත්ත්‍වය නගා සිටු වන්නේ නැතිව කෙතරම් විද්‍යාත්මක විසඳුම් කි‍්‍රයාත්මක කළත් වැඩක් නැහැ.

තිරසාර බව (sustainability) කියන්නේ අපේ රටේ ගොවිතැනට අඵත් සංකල්පයක් නොවෙයි. අපේ සාම්ප‍්‍රදායික ගොවීන් එය මනාව දැන සිටියා සහ හරිහැටි ප‍්‍රගුණ කළා. මුල් යුගයේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව ද එම පාරේ ම යන ලකුණු තිබුණා. උදාහාරණයක් හැටියට 1936දී නිකුත් කළ හරිත පොහොර (Green Manuring) නම් නිල ප‍්‍රකාශනයක තිරසාර ලෙස මහ පොළවෙන් ඵලදාව ලබන සැටි විස්තර කර තිබෙනවා.

අවාසනාවකට 1960 – 1970 කාලයේ හරිත විප්ලවය නිසා අපේ කෘෂිකාර්මික ප‍්‍රතිපත්තිය හා දෙපාර්තමේන්තුව සිහි විකල් වී අයාලේ ගියා! මංමුලා වුණා! එසේ නොවූවා නම් අද අප මුහුණ දී සිටින අර්බුදයට මැදි වන්නේ නැහැ. දැන් සිදුව ඇත්තේ බාහිරින් වඩ වඩාත් කෘති‍්‍රම එකතු කිරීම් වගා බිම්වලට දමමින් කෙසේ හෝ ඵලදාව නැත්නම් අස්වනු පවත්වා ගැනීම. මෙය දරා ගත නොහැකි මට්ටමකට පත් වෙලා…

 ‘Conservation Farming for Small Farmers in the Humid Tropics’ co-authored by Ray Wijewardene and Parakrama Waidyanatha, 1974
‘Conservation Farming for Small Farmers in the Humid Tropics’ co-authored by Ray Wijewardene and Parakrama Waidyanatha, 1974

1955 ඔබ නිපද වූ රෝද දෙකේ අත් ට‍්‍රැක්ටරය (LandMaster) ප‍්‍රවර්ධනය කරමින් ඔබ ගොවිතැන යාන්තී‍්‍රකරණය කරන්නට තැත් කළා. නමුත් පසුව ඒ සියල්ල ලොකු වැරදීමක් බව කියා සිටියා. ඒ ඇයි?

 ඇත්ත. හරිත විප්ලවය මුලදී මාත් එය විශ්වාස කළා. මාත් අයාලේ ගියා! එසේ වූයේ මූලික මට්ටමේ ප‍්‍රශ්නයක් මතු නොකිරීම නිසායි. ට‍්‍රැක්ටරය කළේ ගොවිතැන යාන්තී‍්‍රකරණය කිරීම ද, නැත්නම් මී හරකා යාන්තී‍්‍රකරණය කිරීම ද?

අපට හැකි වූයේ යාන්තමට මී හරකාට යාන්ති‍්‍රකරණ ආදේශකයක් දීමට පමණයි. එයත් එතරම් ප‍්‍රශස්ත විසඳුමක් නොවෙයි. මීහරකාට මෙන් පරපුරක් බෝ කිරීමේ හැකියාව ට‍්‍රැක්ටරයට නැහැ! නැතහොත් කිරි නිපදවන්නට හෝ ගොම හරහා ගොවිබිම පොහොර කරන්නටත් බැහැ. මේ නිසා ලොකු කුඩා හැම ට‍්‍රැක්ටරයක් ම අපේ රටේ ගොවිතැනට හඳුන්වා දීම හොඳ අරමුණින් වුවත් අප සිදු කළ ලොකු වරදක්.

පසු කලෙක බොහෝ අධ්‍යයන හා අත්හදාබැලීම්වලින් අනතුරුව මා තේරුම් ගත් මූලික සත්‍යය මෙයයි. ගොවිබිමක පස පෙරැළීම බොහෝ කොට ම කරන්නේ වල් පැළෑටි පාලනය කිරීමටයි. එනම් අපට අවශ්‍ය බෝගය හැර අනෙකුත් පැළෑටි එම පොළොවෙහි එම කාලයෙහි මතු වනු වැළැක්වීමටයි. මා ගණන් බැලූ විදියට අපේ රටේ (ගොඩ හා මඩ) ගොවිතැන්වලදී කරන පරිශ‍්‍රමය හා වියදමෙන් 40-60%ක් පමණ වැය වන්නේ මෙසේ පස පෙරැළීම හරහා වල් පැළෑටි පාලනයට.

නමුත් පස පෙරැළීමේ අහිතකර විපාක තිබෙනවා. ලිහිල් වූ පස ලෙහෙසියෙන් සෝදා පාඵවට ලක් විය හැකියි. මේ නිසා පස පෙරැළීමට ලක් කළ වගා බිම්වල පසේ සාරවත් බව අහිමිවීමේ ලොකු අවදානමක් තිබෙනවා. ඝර්ම කලාපීය අපේ රටවල ගොවිතැනේ අතිශය තීරණාත්මක සාධකයක් නම් පසේ සරුබවයි (soil fertility). එය රැක ගැනීම ඉතා වැදගත්.

පස පෙරළන්නේ නැතිව වල් පැළෑටි පාලනය කරන ක‍්‍රම තිබෙනවා ද?

ප‍්‍රධාන විකල්ප දෙකක් තිබෙනවා. එකක් වල්නාශක රසායනික භාවිතය. එය වියදම් සහගත මෙන් ම පරිසරයට අහිතකර කි‍්‍රයාවක්. දෙවැන්න නම් ගොවිබිමේ ජල පාලනය හරහා වල් පැළෑටි මර්දනය. මෙය අප සිතනවාට වඩා පුඵල් ලෙස අපේ ගොවිතැනේ සිදු කෙරෙනවා.

අපේ වාරි ජලයෙන් තුනෙන් දෙකක් ම යොදා ගන්නේ කුඹූරුවල වල් පාලනය සඳහායි.  මා ගණන් බලා ඇති අන්දමට අද (1995) ශී‍්‍ර ලංකාවේ වී ගොවිතැනේදී සහල් කිලෝ එකක් නිපදවා ගන්නට ජලය ටොන් 20ක් පමණ වැය කරනවා. වී පැළෑටියට එහි භෞතික වර්ධන අවශ්‍යතා සඳහා මෙතරම් ජල කන්දරාවක්  ඕනෑ නැහැ. ජලය බහුතරය යොදා ගන්නේ වල් ඉස්මතුවීමට නොදී ගිල්ලා මරා දැමීමටයි!

වාරි ජලය ගොවීන්ට නොමිළයේ ලැබුණත් එය සම්පාදනයට රජයට වියදමක් යනවා. ඒ වියදම වී ගොවිතැනේ අනෙකුත් වියදම්වලට එකතු කළ විට සහල් විකුණා නැවත ලබා ගත නොහැකි තරම් නිෂ්පාදන වියදමක් මෙරට වී වගාවේදි සිදු වනවා.

මේ විකල්ප දෙක හැර වෙනත් ක‍්‍රම තිබෙනවා ද?

කල් යාමේදී මා තේරුම් ගත්තා වල් නාශක රසායනික හෝ වාරි ජලය හෝ යොදා නොගෙන වෙනත් ක‍්‍රමයකින් වල් පැළෑටි පාලනය කිරීමේ චින්තන විප්ලවයක් අවශ්‍ය බව. එය තිරසාර වන්නට නම් බාහිරින් යොදන දේ අවම විය යුතුයි. එමෙන් ම වියදම අඩු හා සරල විය යුතුයි.

ආසියාවේ හා අපි‍්‍රකාවේ ඝර්ම කලාපීය රටවල ගොවීන් සමග වැඩ කරද්දී මා වසර ගණනක් මේ අභියෝගයේ විවිධ පැතිකඩ සමීපව අධ්‍යයනය කළා. පොතෙන් නොවෙයි, වගා බිමෙන්! ලොකු වටයක් ගියාට පසු මා වටහා ගත්තේ අපට අවශ්‍ය විසඳුම ඝර්ම කලාපීය ස්වාභාවික වනාන්තර තුළ කාලාන්තරයක් තිස්සේ ඉබේ ම කි‍්‍රයාත්මක වෙමින් ඇති බවයි!

වල් පැළෑටි පාලනය  ඕනෑ වන්නේ බෝග වවන ගොවීන්ට. එය සොබාවික වනාන්තරයකට අදාල වන්නේ කොහොම ද?

මිනිස් බලපෑමකට ලක් නොවී නිදහසේ වැවුණු ඝර්ම කලාපීය වර්ෂා වනාන්තරයකට පිවසී සමීපව නිරික්සන විට අපට පෙනී යනවා වනාන්තරවල බිම් මට්ටමේ එතරම් කුඩා පැළෑටි වර්ධනයක් නැහැ. හේතුව ලොකු ගස්වලින් වැටෙන වියළි කොළ දිරාපත් වෙමින් බිම් මට්ටම වසා ගැනීමයි.

වනාන්තරයේ සාරවත් බව (fertility) චකී‍්‍රකරණය කැරෙනවා. ලොකු ගස්වල ගැඹූරට විහිදෙන මුල් මගින් යට තිබෙන පසෙහි සාරය උකහා ගෙන ශාක පත‍්‍ර හා ගෙඩි බවට පත් කරනවා. කලකට පසු මේ ශාක කොටස් (හා අවසානයේ මුඵ ගස ම) වියලී මතු පිටට වැටෙනවා. ඒවා ටිකෙන් ටික දිරාපත් වූ විට සාරය නැවතත් පසට එකතු වනවා. මේ කොළ රොඩු එක් වීම නිසා අනවශ්‍ය (වල්) පැළෑටි බිහිවීම ද ඉබේ පාලනය වනවා.

මා වටහා ගත්තා ගොවිතැන් කිරීමේ ලොකු ම අභියෝග දෙක නම් පසේ සාරය පවත්වා ගැනීම හා වල් මර්දනය බව. කුමන බෝගය වගා කළත් මේ තමයි ලොකු ම සීමාකාරී සාධක දෙක. ඝර්ම කලාපීය වනාන්තරවල සොබාදහම මේ සාධක දෙක අපුරුවට කළමණාකරණය කරනවා. එහිදී වැදගත්ම පුරුක වන්නේ ගස්. යම් බිමක් ඵලදායී වනවාද මුඩුබිමක් වනවාද යන්න තීරණය වන්නේ ගස්වල පිහිටීම මගින්.

වගාබිමේදී අපට මේ වනාන්තර කරන දේ අනුකරණය කළ හැකිදැයි මා සොයා බැලූවා. එය සාර්ථකව කරන ක‍්‍රමයක් මට පිලිපීනයේදී හමු වුණා. එයට කියන්නේ බෑවුම් වගාබිම් තාක්‍ෂණය (Sloping Agricultural Land Technology හෙවත් SALT) කියායි. කෙටිකාලීන බෝග කඳුකර බිම්වල වැවීමේදී පස රැක ගනිමින් බැහැරින් කෘෂිරසායනික එකතු කිරීම හැකි තාක් අඩු කරන්නට SALT ක‍්‍රමය මහෝපකාරී වනවා.

SALT සඳහා බහුවාර්ෂික ගස් (perennial trees) වගා බිමක සිටු වනවා. කෙටි කාලීන බෝග වවන විටත් (කුඹූරුවල පවා) ලොකු ගස් තැනින් තැන වැටෙන්නට ඉඩ දීම අපේ පැරණි ගොවිතැනේ සිරිතක් වුණා. මේ ගස්වලින් වියලී බිමට වැටෙන කොළ රොඩු මගින් පසේ තෙතමනය පවත්වා ගනිමින් එහි සරුබව ද වැඩි කරනවා.

SALT system diagram
SALT system diagram

 

SALT ක‍්‍රමය බෑවුම්වල ගොවිතැනට පමණ ද?

බෑවුම්වලට වඩා සුදුසුයි. මන්ද සමෝච්ච රේඛා මට්ටමට මෙබඳු ගස් පේළි හැටියට වවමින් වැටි බිහිකිරීම වඩාත් ලෙහෙසි නිසා. 1970 දශකයේ අප ආසියාවේ හා අපි‍්‍රකාවේ රටවල මේ ක‍්‍රමවේදය අත්හදා බලමින් දියුණු කළා. අද එය ඝර්ම කලාපය පුරා පිළිගත් සංරක්‍ෂණාත්මක ගොවිතැන් ක‍්‍රමයක්.

SALT ක‍්‍රමය ගොවීන් පිළිගන්නේ කෙලෙස ද?

ගොවීන්ට වාසි රැසක් තිබෙනවා. රසායනික පොහොර හා වල්නාශක වැනි වියදම් සහගත බාහිර එකතු කිරීම් තව දුරටත් අවශ්‍ය නැහැ. එසේ ම පස සෝදායාම වැළකෙනවා. කඳු බෑවුම්වල වගා කිරීමේදී බොහෝ දෙනා පුරුදුව සිටින්නේ ඒවා මුලින් එළිපෙහෙළි කොට බෝග පමණක් සිටුවන්න. මෙය හරි අනුවණකාරී වැඩක්. එයින් සොබාවික සෙවන හා පසේ සොබාවික රැකවරණය අහිමි වී, පස අව්වට වැස්සට නිරාවරණය වනවා.

වායුගෝලයෙන් නයිට‍්‍රජන් සොබාවිකව උකහා ගෙන මුල් හරහා එය පසට මිශ‍්‍ර කිරීමේ හැකියාව ඇති ගස් හෝ පඳුරු හෝ SALT ක‍්‍රමයේදී අප වගාබිමක පේළි හැටියට වවනවා. එමගින් පසට එකතු කරන කොළ රොඩු එතැන ම දිරාපත් වන්නට ඉඩ හරිනවා. ඉවත් කිරීමක් නැහැ. ඇත්තට ම අපි සොබාදහමේ කි‍්‍රයාවලීන්ගෙන් ගොවිතැනට සේවා ලබා ගන්නවා. එතකොට පිටතින් පොහොර හෝ වෙනත් ද්‍රව්‍ය එකතු කිරීමේ අවශ්‍යතාවය අවම කර ගන්නට හැකියි.

මුල් සාකච්ජාව කියවීමට පිවිසෙන්න: http://tiny.cc/RayBye

රේ විජේවර්ධන චින්තනය පිළිබඳ වෙබ් අඩවිය: www.raywijewardene.net

Remembering Ray Wijewardene: Sri Lanka’s Renaissance Man

Ray Wijewardene
Ray Wijewardene

Ray Wijewardene (1924 – 2010) was an accomplished engineer, aviator, inventor, Olympian athlete and a public intellectual of the highest calibre.  Although educated at Cambridge and further trained at Harvard, he preferred to introduce himself as a farmer and mechanic ‘who got his hands dirty’. His third death anniversary falls on 18 August 2013.

It was among his flying machines that I first met Ray in late 1986 at the Ratmalana Airport, just south of Colombo. One Sunday morning, he took time off to talk to a group of us high school leavers participating in a Science for Youth programme. It exposed us to various (then) modern technologies. Much of that ‘new knowledge’ has long become obsolete; but the inspiration propelled many of us to pursue careers in science.

That inspiration stemmed mostly from the shy and unorthodox Ray Wijewardene. Although he was then in his early 60s, he had the sense of wonder of a 10-year-old. He gave us practical demonstrations about problem solving and innovation in three areas close to his heart: energy, agriculture and transport.

At the time, he was looking for ways to improve the ordinary bicycle, so that riders could go faster with less effort. He also talked about buffaloes, earthworms and growing our food and energy to become truly ‘non-dependent’ on costly imports.

It was his flying machines that fascinated us the most. As a pilot, Ray was licensed to fly all three kinds of flying machines: fixed-wing aircraft, helicopters and autogyros. But this pilot was flying not only factory-fitted, mass-manufactured units: he built and flew his own ultra-light aircraft and helicopters.

I first interviewed Ray for the media in 1988, and over the years did many more — including an indepth Q&A for India’s Down to Earth magazine. The last time we talked, on the record, was when Ray took part in a TV talk show that I hosted in 2008. I have written elsewhere on these encounters and our various collaborations.

I have just unearthed, from the depths of my own archives, an interview I arranged in early 1990 between Ray and science writer Peter Gwynne, who at the time was editor of Asia Technology magazine published from HongKong. I was their Sri Lanka correspondent.

Peter, who held a BA and MA in metallurgy from Oxford and had been a science writer with various publications (including Newsweek) before moving to HongKong, was on a short visit to Colombo. So I took him to meet one of my most colourful and outspoken scientific friends — Ray. Beyond the predictable Oxbridge banter, they talked about many things. I was just a fascinated fly on the wall…

Based on that encounter, Peter wrote a perceptive profile of Ray — and called him Sri Lanka’s Renaissance Man. An apt title, indeed, given that Ray was talented in many pursuits including music and painting, and had a refined sense of aesthetics, probably the basis of his design sense. (It took me 21 years to come up with anything comparable: when creating the Ray Wijewardene website in 2011, I called him ‘A Man for All Elements’).

Here’s the full profile from Asia Technology, April 1990:

Ray Wijewardene profiled in Asia Technology, April 1990
Ray Wijewardene profiled in Asia Technology, April 1990

PS: Asia Technology was a bold venture that didn’t last too long (even though it was part of the Dow Jones Company). The full colour, glossy publication was an early chronicler of Asia’s rise in science and technology, but was ahead of its time. It blazed like a supernova for a year and half, and then folded.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #123: පුරවැසි මාධ්‍ය සහ අධිපති මාධ්‍ය

Who is a citizen journalist? Does everyone who blogs and tweets automatically become one? If not, who qualifies? Who judges this on what criteria? And what niche in media and public sphere do citizen journalists fill when compared with salaried journalists working for more institutionalised or mainstream media?

These have been debated for years, and there is no global consensus. They are belatedly being asked and discussed in Sri Lanka, and form the basis of my latest Ravaya column (in Sinhala).

My views were summed up sometime ago in this comment I left on a blog: “Just as journalism is too important to be left solely to full-time, salaried journalists, citizen journalism is too important to be left simply to irresponsible individuals with internet access who may have opinions (and spare time) without the substance or clarity to make those opinions count.”

See also my English language posts on this topic in the past:
7 Aug 2009: Can Citizen Kane and Citizen Journalist join hands in the public interest?

10 June 2008: Who’s Afraid of Citizen Journalists 2: Reflections from Asia Media Summit 2008

3 May 2008: Who is afraid of Citizen Journalists? Thoughts on World Press Freedom Day

Lots of chat

‘තමුසෙ කවුද?’

අපේ රටේ පොදු අවකාශයේ, පොදු උන්නතිය උදෙසා පෙරට එන ටික දෙනාට බොහෝ විට මුහුණ දෙන්නට සිදුවන පොදු ප‍්‍රශ්නයක්.

තවමත් වැඩවසම් හා අධිපතිවාදී මානසිකත්වයන් කරපින්නා ගත් අපේ සමාජයේ සැබෑ ගති සොබා මැනවින් විදහා පාන්නක් මේ ප‍්‍රශ්නය. එයින් අදහස් කැරෙන්නේ යමකුගේ පැටිකිරිය, සමාජයීය හා අධ්‍යාපනික පසුබිම වඩා වැදගත් බවත්, කැපවීම, උද්‍යොගය හා බැවහර ඥානය එතරම් වැදගත් නැති බවත්.

පුරවැසි මාධ්‍යවේදයේ (Citizen Journalism) නිරත වන ලාංකිකයන් ද මේ ප‍්‍රශ්නයට නිතර මුහුණ දෙනවා. නවීන සන්නිවේදන තාක්‍ෂණයන් හරහා සමාජයේ පොදු ප‍්‍රශ්න ගැන වාර්තාකරණයට, විග‍්‍රහයට හා සන්නිවේදනයට මේ අයට ඇති අයිතිය හා සුදුසුකම් මොනවාදැයි වැඩිපුර ම අසන්නේ මාධ්‍ය ආයතනවල වැටුපට රැකියාව කරන, වෘත්තීය මාධ්‍යවේදීන්. මේ වෘත්තිකයන්, ස්වේච්ඡුාවෙන් කි‍්‍රයා කරන පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් ලෙස බොහෝ විට බලන්නේ අවඥාවෙන්, සැකයෙන් නැතිනම් විමතියෙන්.

පුරවැසි මාධ්‍යකරණය ගැන විවිධ අර්ථ දැක්වීම් හා විග‍්‍රහයන් තිබෙනවා. සරලතම විදියට කිවහොත් මාධ්‍ය ආයතනගතව, වැටුප් ලබමින් මාධ්‍යකරණයේ නියැලෙනවා වෙනුවට එම කාරිය ම නොමිලයේ, උද්යෝගයෙන් කරන අය පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන්. පොදු අවකාශයේ තොරතුරු, රූප, හඬ, වීඩියෝ හා මේවායේ සංකලයන් ඔවුන්ට නිර්මාණය කළ හැකියි.

නව සන්නිවේදන තාක්‍ෂණ මෙවලම් ප‍්‍රචලිත හා ලාබදායක වීම නිසා රටේ හා ලෝකයේ තමන් අවට සිදු වන දේ ලිඛිතව හා රූප හරහා හසු කර ගනිමින් ‘සාක්‍ෂි දැරීමේ’ (bearing witness) හැකියාව අද බොහෝ දෙනකුට ලැබී තිබෙනවා. කැමරාවක් සහිත ජංගම දුරකථනයක් වුවත් මෙයට සෑහෙනවා.

මේ හැකියාව ලැබී තවමත් දශක දෙකක්වත් ගත වී නැහැ. ඓතිහාසිකව මෙසේ සාක්‍ෂි දැරීමේ හා වාර්තා කිරීමේ හැකියාව තිබුණේ ආයතනගත මාධ්‍යවේදීන්ට පමණයි. ඒ සීමිත බලය හරහා ඔවුන්ට යම් ප‍්‍රතාපවත් බවක් හා අධිපති බවක් ද ආරෝපණය වූවා. පුරවැසි මාධ්‍යකරුවන්ගේ ආගමනය හරහා ඒ යථාර්ථය උඩුකුරු වනවා. අධිපති මාධ්‍යවේදයේ සමහරුන් තමන්ගේ සමාජ තත්ත්වය දියාරු වීම හා නැතිවීම ගැන කැමැති නැහැ.

පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් ආධුනිකයන් ද? සමහර ආයතනගත මාධ්‍යවේදීන් තමන් වෘත්තිකයන් බවත්, එතැනට පැමිණීමට පුහුණුවක් හා අභ්‍යාසයක් කලක් ප‍්‍රගුණ කළ බවත් කියමින් පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් හෑල්ලූ කරන්නට තැත් කරනවා. එහෙත් අද වනවිට මේ ආධුනික/වෘත්තික බෙදුම බොඳ වී ගිහින්.

වැටුපට කී‍්‍රඩා කරන කී‍්‍රඩකයන් වෘත්තීමය වන අතර එසේ නොකරන්නවුන් ආධුනික යයි සැළකෙනවා. ඔලිම්පික් තරග මුඵමනින් වෙන් වන්නේ ආධුනික කී‍්‍රඩකයන්ටයි. එයින් ඔවුන්ගේ කුසලතාවය හා කැපවීම අවතක්සේරු වන්නේ නැහැ.

මෙනයින් බලන කල පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් මාධ්‍ය කලාවේ ඔලිම්පික් පරමාදර්ශයන් මූර්තිමත් කරනවා යයි කිව හැකියි. වැදගත් වන්නේ ඔවුන් නිරවද්‍යාතවය, සමබරතාවය හා සදාචාරාත්මක රාමුවක් මත කි‍්‍රයා කරනවා ද යන්නයි.

වෙබ්ගත සමාජ මාධ්‍ය (Social Media) භාවිත කරන හැම අයකු ම පුරවැසි මාධ්‍යකරුවකු වන්නේ ද නැහැ. බහුතරයක් දෙනා ගැවසෙන Facebook ජාලය බොහෝ කොට සංවෘත කලාපයක්. එහි විවෘත පිටු යම් තරමක් තිබුණත්, අති විශාල පරාසයකට පිවිසීමට තමන්ගේ ගිණුමක් හා අන් අයගේ අනුමැතිය (friend වීම) අවශ්‍යයි.

සමස්ත වෙබ් අවකාශය සැබෑ ලෝකයේ ඝෝෂාකාරී, ඕනෑ ම කෙනකුට විවෘත පොළකට සම කළහොත්, Facebook එක සාමාජිකයන්ට පමණක් විවෘත, අවසරයෙන් පමණක් පිවිසිය හැකි සමාජශාලා (clubs) වගෙයි.

ක්ලබ් ඇතුළේ සිට රටේ ලෝකයේ ප‍්‍රශ්න ගැන මහ ලොකුවට කථා කරන බොහෝ උදවිය විවෘතව පොදු අවකාශයේ එම අදහස් පවසන්නට පැකිළෙනවා. මෙබඳු ප‍්‍රවණතාවක් Facebook තුළත් තිබෙනවා.

තියුණු සමාජ දේශපාලන දැක්මක් තිබෙන හා මැනවින් අදහස් පැවසීමේ කුසලතාව ඇති මගේ මිතුරෙක් දිනපතා ම පාහේ සිය Facebook කණ්ඩායම තුළ රටේ ප‍්‍රශ්න ගැන ඉතා වැදගත් අදහස් දැක්වීමක් කරනවා. එහෙත් එය ග‍්‍රහණය වන්නේ ඔහුගේ කණ්ඩායමට පිවිසීමේ වරම ලද තුන් හාර සිය දෙනෙකුට පමණයි. (එසේ ස්වයං සීමිතව අදහස් පැවසීමට ඔහුට ඇති අයිතිය මා පිළිගන්නවා.)

පුරවැසි මාධ්‍යකරණයට නම් කොයි කාටත් පෙනෙන මානයේ, විවෘතව සිට තොරතුරු, අදහස් හා රූප බෙදාහදා ගත යුතුයි. විවෘත වෙබ් ‘පොලේ’ ගාල ගෝට්ටිය වැඩි වුවත් පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් එබඳු පොදු අවකාශයේ ම සැරිසරිය යුතුයි. සංවෘත ක්ලබ් ඇතුළේ පඩි කථා හෝ චණ්ඩි කථා කීම සෑහෙන්නේ නැහැ!

Groundviews.org වෙබ් අඩවිය ගැන මා ගිය සතියේ කළ විග‍්‍රහය නොපිළිගත් පාඨකයන් ද සිටිනවා. Groundviews මුඵමනින් ම වෙබ් හරහා ප‍්‍රකාශිත වූවත්, එහි බරපැන උසුලන්නේ රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක් (විකල්ප ප‍්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය) වීම සමහරුන්ට ප‍්‍රශ්නයක්.

මා ගරු කරන මගේ විද්වත් මිතුරකු වන සන්නිවේදන විශෙෂඥ මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව කියන්නේ Groundviews පුරවැසි මාධ්‍යයක් නොවන බවයි. 2012දී රාවයේ 25වන සංවත්සරය වෙනුවෙන් පළ කෙරුණු ‘ජනමාධ්‍ය සංස්කෘතිය: විවේචනාත්මක ඇගැයීමක්’ ග‍්‍රන්ථයට ලිපියක් ලියමින් ඔහු මෙසේ කියනවා:

“ග්‍රවුන්ඩ්වීව්ස් තමන් හඳුන්වාගන්නේ පුරවැසි මාධ්‍ය කලාවෙන් යුත් වෙබ් අඩවියක් ලෙසිනි. මේ හඳුන්වා ගැනීම තුලින් මූලාශ්‍ර එකකට වැඩි ගණනක් යොදා ගැනීම සහ කරුණුවල සත්‍යාසත්‍යතාවය පරීක්ෂා කිරීම වැනි සාමාන්‍ය මාධ්‍ය කලාවේ වගකීම් ඉටු කිරීමෙන් ඔවුන් තමන් නිදහස් කර ගෙන තිබේ. කෙසේ වුවත්, එය කතුවරුන්ට ගෙවන වැටුප් සහ සැලසුම සහ බෙදා හැරීම සඳහා කර ඇති ආයෝජන වැනි සියළු ම ආකාරවලින් සාමාන්‍ය මාධ්‍යයකි. සැම මාධ්‍යයක මෙන් පල කරන කරුණු සහ මතවාදයන් අනුමත කරන්නේ කර්තෘ කෙනෙක්ය. වෙනස ව්‍යාජ ලෙස පුරවැසි පුවත්පත් කලාවේදී නම ආරූඪ කර ගෙන සම්මාන ලබා ගැනීම ය. මේ පුවත්පතේ එන කරුණු සහ මතවාද බොහෝ විට සපයනු ලබන්නේ සාම්ප්‍රදායික පුවත්පත්වලට නිතර ලිපි සපයන ලේඛක මහත් මහත්මීන්ම ය. පුරවැසි පුවත්පතේ නැත්තේ පුරවැසියන්ය.”

විකල්ප මතවාද හා සංවාද සඳහා ඇති තරම් අවකාශ ලැබේ නම් ධනපති, අධිපති හෝ NGO අනුග‍්‍රහය යටතේ පවත්වා ගෙන යාම එතරම් ලොකු සීමාකාරී සාධකයක් යයි මා නම් සිතන්නේ නැහැ.

වෙබ්ගත සමාජ මාධ්‍ය හරහා පෞද්ගලික හා පොදු සංවාද සුවහසක් දිවා රැයේ සිදුවීම හරහා නූතන තොරතුරු සමාජය අඵත් ආකාරයේ ගෝලීය පරිසරයක් බිහි කරනවා. නිතිපතා වෙබ් භාවිතයේ නියැලෙන බිලියන් 2.7ක් ජනයා ලොව පුරා මේ නව ප‍්‍රපංචයට දායක වනවා. ඉන්ටර්නෙට් හා බද්ධ වන මිලියන් 3ක් පමණ වන ලාංකිකයන් ද මේ ප‍්‍රවාහයේ කොටසක්.

Chat Republic by Angelo Fernando
Chat Republic by Angelo Fernando
මේ නව තොරතුරු සමාජය බෙහෙවින් ශාස්තී‍්‍රය මට්ටමින් මෙන් ම ලිහිල් හා සරල වෙනත් මානයන්ගෙන් ද විග‍්‍රහ කළ හැකියි. අලෙවිකරණය හා සමාජ ජාලකරණය (Marketing and Social Networking) කෝණයෙන් මෙය විග‍්‍රහ කැරෙන අඵත් පොතක් ලාංකික සන්නිවේදන හා අලෙවිකරණවේදියකු වන (අමෙරිකාවේ කලෙක සිට වාසය කරන) ඇන්ජලෝ ප‍්‍රනාන්දු මෑතදී ලියා තිබෙනවා.

ඔහු පොත නම් කොට ඇත්තේ Chat Republic යනුවෙන්. තොර තෝංචියක් නැතිව අසීමිත දේ ගැන ලිහිල්ව හෝ ගැඹුරින් හෝ ‘චැට්’ කරන නූතන තොරතුරු සමාජය, ඉතිහාසයේ නොතිබූ ආකාරයේ, දේශසීමා ඉක්මවා යන අඵත් ගෝලීය සබැදියාවක් බිහි කරමින් සිටින බව ඔහුගේ අදහසයි.

ආණ්ඩු හා වෙනත් බලාධිකාරයන් කැමති වුණත් නැතත් මෙය සිදු වනවා. (ශී‍්‍රමත් ආතර් සී. ක්ලාක් කලෙකට ඉහත මෙය නුවණැසින් දැක අවවාද කළේ ප‍්‍රතිරෝධය දක්වනු වෙනුවට සුක්‍ෂම ලෙස මේ නව ලොවට අනුගත වන ලෙසයි: “Exploit the inevitable!”)

ඇන්ජලෝගේ පොතේ යම් කොටසක් වෙන් කොට ඇත්තේ පුරවැසි මාධ්‍යවේදයේ පැතිකඩ කිහිපයක් විස්තර කරන්නයි. ඔහු ලෝක මට්ටමෙන් විවිධ රටවල අත්දැකීම් විස්තර කරන අතර ශී‍්‍ර ලංකාවෙන් ද උදාහරණ ගන්නවා. නම් වශයෙන් හඳුන්වා දී අදහස් උපුටා දක්වා තිබෙන්නේ සංජන හත්තොටුව හා ඉන්ද්‍රජිත් (ඉන්දි) සමරජීව යන තරුණ සයිබර් කි‍්‍රයාකාරිකයන් දෙදෙනායි.

මෙයට අමතරව සර්වෝදය සංවිධානයේ නව මාධ්‍ය භාවිතය ගම් මට්ටමෙන් ලාංකික සුඵ ව්‍යාපාරිකයන්ට නව වෙළඳපොළ විවෘත කරන සැටිත් එහි වාර්තාගතයි. http://chatrepublic.wordpress.com

2013 ජූනි 12දා Chat Republic එළි දැක්වීමට කොළඹ පැවති සංවාදයකට මාත් සහභාගී වුණා. ඇන්ජලෝ එහිදී කීවේ ඕපාදුප (gossip) යනු මානව සමාජයේ පැරණි ම සන්නිවේදන ක‍්‍රමයක් බවයි. අද වෙබ් මාධ්‍ය හරහා එයට නව පණක් හා වේගයක් ලැබී තිබෙනවා.

Clarence Dass wins World TV Award – and his audience – at Asia Media Summit 2013

L to R - Moneeza Hashmi (Jury chair), Clarence Dass, Young-Woo Park (Regional Director, UNEP), Yang Binyuan (AIBD Director)
L to R – Moneeza Hashmi (Jury chair), Clarence Dass, Young-Woo Park (Regional Director, UNEP), Yang Binyuan (AIBD Director)

Fijian filmmaker and broadcaster Clarence Dass is a star at Asia Media Summit 2013 in Manado, Indonesia, this week.

First, he won the coveted World TV Award in the Science and Environment category, for his futuristic, dramatized film titled “A Day at the Beach” made for and broadcast by Fiji Broadcasting Corporation (FBC) TV.

That earned him US$ 5,000 prize money, a trophy and a certificate – as well as an all expenses paid trip to Manado, where he just collected them in front of 350 broadcast managers and professionals from across Asia Pacific.

To top it up, he then spoke passionately and articulately during a session on taking action for sustainable development: how can media help?

While TV productions are all team work, public speaking is a solo art. Coming last of five panelists and youngest among them, Clarence made the most perceptive and practical remarks of all.

I maybe a bit biased, because he is an alumnus of a regional training workshop on ozone and media issues that I helped conduct in February in Kuala Lumpur. At the end of that workshop, we asked all participants to go home and make short films to enter for this year’s World TV Award.

Clarence would have done well in any case. Now in his early 30s, he has been active in Fiji media since 2001, having started in newspapers as a music journalist, before moving onto radio presenting/producing and then TV production.

He is very digitally savvy, but as his panel remarks showed, also people savvy.

“Today, we have to produce media on-the-go for people who are constantly on the go,” he said. “We have to find ways to bring sustainable development elements into this.”

In “A Day at the Beach”, Clarence imagines a futuristic, climate ravaged Fiji and the Pacific in 2063. A young girl asks: did it have to be this way? Wasn’t there something earlier generations could do?

A bit evocative of The Age of Stupid movie (2009), which I had mentioned during our training. But it’s a universal theme.

Clarence offered some advice from his station’s experience. Key among them is to mix information with entertainment, so as to attract and sustain audiences who are constantly distracted these days.

“As Fiji’s national broadcaster, we provide info-tainment and edu-tainment programmes all the time,” he said.

Clarence Dass speaks on sustainable development how can media help at Asia Media Summit 29 May 2013
Clarence Dass speaks on sustainable development how can media help at Asia Media Summit 29 May 2013

Other nuggets of wisdom from the amiable Pacific islander:

* Always ask for whom we are creating content. Knowing and profiling our audience is essential.

* We must make our content engaging. We need to find the right level so our programming appeals to both between laymen and experts.

* Beware of using too many effects and gimmicks, which can dilute the message. How much creativity is too much? Every producer has to ask that question.

* Small scale broadcasters in developing countries have to make content interesting on very limited budgets. Funding is a huge issue. But if managed properly, limited funds can still be made to go a long way.

A Day at the Beach Trailer

සිවුමංසල කොලූගැටයා #115: ගම හා නගරය අතර අතරමං වූ ලක් සමාජය

In this weekend’s Ravaya column (in Sinhala), I ask: are there real cities in Sri Lanka that embody liberal values and distinctive identities that cities – both in the East and West – have. If not, what are our urban areas? Over-built neighbourhoods to which residents have transplanted their village mindsets — including feudalism that is rampant in our villages?

I covered similar ground in an English column last week:
When Worlds Collide #63: Looking for Real Cities in Sri Lanka

Colombo Harbour - image courtesy SriLankan Airlines
Colombo Harbour – image courtesy SriLankan Airlines

‘‘පළමුවෙන් ම කිව යුත්තේ මට වෙනත් බොහෝ දෙනෙකුට මෙන් සුන්දරත්වයෙන් මතක් කළ හැකි, නිවාඩුවකට එසේත් නැති නම් වසරකට වරක් එළැඹෙන සිංහල අලූත් අවුරුද්දට ගොස් පී‍්‍රතියෙන් ගත කළ හැකි ගමක් නැති බව ය. ලස්සන ගහ කොළ, තුරුලතා, ගංගා, විල්, ජලාස මා උපන් ගමෙහි නැත. ‘කොඩි ගහයට’ උපන් මා ‘අමු කොළඹ’යෙකි. දුවිල්ල, ඝෝෂාව, රඵ පරඵ කට හඩ, උස් ගොඩනැගිලි, තට්ටු නිවාස, මුඩුක්කු, කර්මාන්ත ශාලා මේ සියල්ල සහිත නගරයකින් මේ කථාව මා ආරම්භ කළ යුතු ය.’’

ප‍්‍රවීන පත‍්‍ර කලාවේදී ඒ. ඞී. රන්ජිත් කුමාර සූරීන් 1997දී ලියූ ‘කොස් ගස් හන්දිය’ නම් ආත්ම චරිත කථාව ඇරඹෙන්නේ එලෙසයි. ගම ගැන මගේ කථාවත් මීට ටිකක් සමානයි.

කොළඹට බෙහෙවින් තදාසන්න පිටකෝට්ටේ ඉපිද හැදී වැඞී එවක් පටන් ඇතුල් කෝට්ටේ, නාවල හා නුගේගොඩ ආදී අවට නගරවල වෙසෙන මට ද වර්ණනා කරන්නට තරම් ගමක් නැහැ. මගේ වගතුග අසන සමහරුන් දුර බැහැර ගමක් මට නොතිබීම ගැන අනුකම්පාවෙන් කථා කරනවා. එහෙත් ගම පිළිබඳ අතිශයෝක්තියක් හෝ රොමැන්ටික් එල්බ ගැනීමක් නැති මට, නගර ගැන වඩා මැදහත්ව සිතිය හැකියි.

සිංහල දෙමළ අවුරුදු කාලයට කොළඹ හා තදාසන්න ප‍්‍රදේශවල ජනයා හා වාහන අඩු වනවා. දිවයිනේ වෙනත් ප‍්‍රදේශවලින් පැමිණ පදිංචිව සිටින බොහෝ දෙනා තමන්ගේ ගම්බිම් බලා යාම ඊට හේතුවයි. ටික දිනකට හෝ උපතින් ම නාගරිකයන් වන අපට අපේ නගරය ඉතිරි වනවා.

ගමෙන් කොළඹට ආ මගේ සමහර මිතුරන් සෘජුව හෝ වක‍්‍රව හෝ මා වැන්නවුන් දකින්නේ අක්මුල් නැති (rootless), ‘සංකර’ වූ පාවෙන්නවුන් හැටියටයි. කලක් මා ඔවුන් සමඟ තර්ක කළෙ ඔවුන් තම ගම්වලට ලැදි වන තරමට ම මා මගේ උපන් නගරයට ලැදි වන බවයි.

වසරේ බොහෝ කාලයක් නගරවල වෙසෙමින්, එහෙත් නගරවලට දොස් තබමින් (සැබෑ ලෝකයේ තව දුරටත් ඉතිරිව නැති හෝ සොයා ගන්නට ඉතා අපහසු) සුන්දර ගමකට ආවඩන අයත් සමඟ මා දැන් වාද කරන්නේ නැහැ.

ගමෙහි තවදුරටත් ජීවත් නොවූවත්, ගම් වශයෙන් සැබැවින් ම හැදින්විය හැකි සමාජයන් එන්න එන්න දුර්ලභ වූවත් අපේ බොහෝ දෙනා ගම නැමැති රොමැන්ටික් සංකල්පයේ දැඩි සේ එල්බගෙන සිටිනවා. අතීතකාමය (nostalgia) මෙන් ම කාලානුරූපව වෙනස්වීමට ඇති නොකැමැත්ත ද එයට හේතු විය හැකියි.

19 වන සියවස අගදී රුසියාවේ ප‍්‍රභූ පැළැන්තිය ගැන ලියෝ ටෝල්ස්ටෝයි වරක් කීවේ ‘ඔවුන් සිය රටේදීත් විදේශිකයෝ, පිටරටවලදීත් විදේශිකයෝ’ කියායි. ඉහත ආකාරයේ මගේ මිතුරන් නගරයේදීත් පිටස්තරයෝ හා (තවදුරටත් ගමට ඔවුන් නොගැලපෙන නිසා) ගමේදීත් පිටස්තරයෝ යයි මට විටෙක සිතෙනවා.

නගරයක් යනු කුමක් ද?

උස ගොඩනැගිලි, පුඵල් හා බහුධාවන තීරු ඇති මහා මාර්ග, තට්ටු නිවාස, වෙනත් යටිතල පහසුකම්, කාර්යාල සංකීර්ණ, සාප්පු සංකීර්ණ ආදිය ඒකරාශි වූ පමණටම යම් තැනක් නගරයක් බවට පත් වනවා ද? භෞතික සාධකවලට අමතරව චින්තන මට්ටමේ නාගරික අනන්‍යතාවයක් ඇත් ද?

මේ ප‍්‍රශ්න අධිවේගී ලෙස නාගරීකරණයට ලක්වන බොහෝ රටවල විවාදයට ලක්ව තිබෙනවා. ලෝක මට්ටමින් බැලූවහොත් මේ වන විට මානව සංහතියෙන් හරි අඩකටත් ටිකක් වැඩි සංඛ්‍යාවක් ජීවත් වන්නේ නගරවලයි.

නගර බිහි වීම ශිෂ්ටාචාර පරිනාමයේ එක් අවස්ථාවක්. එයට උදාහරණ මොහන්ජොදාරෝ, ඇතන්ස්, රෝමය මෙන් ම සහස‍්‍රයක් මෙරට රාජධානියව පැවැති අනුරාධපුරයත් දැක්විය හැකියි. කලාකරුවන්, චින්තකයන්, විද්‍යාඥයන් බොහෝ විට බිහි වන්නේ නගරවල සමාජ-ආර්ථික තෝතැන්න හරහා.

මේ නිසා නගර යනු හුදෙක් ‘ගම්මාන මත පරපෝෂිත වූ, සංකර මිනිසුන් වෙසෙන, මනුසත් බවෙහි ශුෂ්ක භූමි’ ලෙස සමහර ග‍්‍රාමවාදීන් කරන ලිහිල් විග‍්‍රහය පිළි ගන්නට අමාරුයි.

එහෙත් අපේ රටේ සැබැවින් ම නගර ලෙස ශිෂ්ටාචාර සම්ප‍්‍රදායට අනුගත වන ප‍්‍රපංචයන් අද දවසේ තිබේ ද? නොඑසේ නම් ඇත්තේ නාගරික ප‍්‍රදේශ පමණක් ද? අනුරාධපුරයෙන් පසු හරිහමන් එක නගරයක්වත් මෙරට බිහිවී ඇත් ද? නැතිනම් ඒ ඇයි?

ණයට ගත් විදේශ මුදල් විශාල ලෙස වැය කරමින් අධිධාරිතාවකින් යුතු යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගු පමණට පසුගාමී වූ ස්ථානයක් හා ප‍්‍රජාවක් ක්ෂණික නගරයක් බවට පත් කළ හැකි ද? මේ ප‍්‍රශ්න අප පුඵල් ලෙස සංවාදයට ලක් කළ යුතුයි.

Manu Joseph
Manu Joseph
2013 ජනවාරියේ මනු ජෝසෆ් (Manu Joseph) නම් ඉන්දියානු පත‍්‍ර කලාවේදියා සහ ගත්කතුවරයා ‘නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස්’ පුවත්පතට ලිපියක් ලියමින් තර්ක කළේ සීඝ‍්‍රයෙන් දියුණු වන නූතන ඉන්දියාවේ වචනයේ පරිසමාප්තයෙන් නගරයක් යයි කිව හැකි එකක්වත් බිහිව නැති බවයි.

පෙරඅපර දෙදිග ම නූතන සමාජයන් නගර හැටියට හදුනා ගන්නා ප‍්‍රපංචයේ මූලික ලක්‍ෂණ ගෙන හැර බැලූ විට එබදු ගතිසොබා එක් තැන් කරන එකදු නගරයක් වත් ඉන්දියාවේ නැතැයි ද ඒ වෙනුවට ඇත්තේ ග‍්‍රාමීය විසමතා හා අගතීන් ජනාකීර්ණ නාගරික ප‍්‍රදේශවලට ගෙඩිපිටින් ම බද්ධ කිරීම පමණක් යයි ද ඔහු කියා සිටියා.

2011 ඉන්දීය ජන සංගණනයට අනුව මිලියනකට හෝ වැඩි ජන සංඛ්‍යාවක් වෙසෙන, පරිපාලනමය වශයෙන් නාගරික යයි හදුන්වන ප‍්‍රදේශ 46ක් ඉන්දියාව පුරා විසිර තිබෙනවා. (සංසන්දනය සඳහා කොළඹ නගරයේ පදිංචිකරුවන් සංඛ්‍යාව ද මිලියනයක් පමණ වනවා.) මේ අතර අතිවිශාල නගර (Megacities)ලෙස වර්තමානයේ හදුන්වන, ජනගහනය මිලියන් 10ට වඩා වැඩි නාගරික ප‍්‍රදේශ තුනක් ද ඉන්දියාවේ තිබෙනවා (මුම්බායි, දිල්ලිය, කොල්කතාව).

මෙසේ තිබියදීත් මනු ජෝසෆ් ප‍්‍රබලව තර්ක කරන්නේ සංකල්පමය වශයෙන් නගරයක තිබිය යුතු විවෘත මානසිකත්වය (ලිබරල්වාදී බව) ස්වාධීන මතධාරිත්වය හා ගතානුගතික වාර්ගික බෙදීම් හා ලේබල් වලින් නිදහස් වී සිතීමේ හා කි‍්‍රයා කිරීමේ හැකියාව, නාගරික ප‍්‍රදේශවල වෙසෙන උගත්-නූගත්, ධනවත්-දිළිදු, බාල-මහලූ බොහෝ ඉන්දියානුවන්ට නොමැති බවයි.

මේ නිසා නාගරික පහසුකම් ඇති ස්ථානවල පදිංචි වූවත් ඔවුන් තවමත් සිතන්නේ, කථා කරන්නේ හා තීරණ ගන්නේ ගමේදී කළ කී විදියට ම බවත්, මේ නිසා ඉන්දියාවේ සැබෑ නගර බිහිව නැති බවත් ඔහු කියනවා.

ඉතින් ගමේ විදියට සිතීමේ ඇති වරද කුමක් ද?

නගරයක ඉපිද උසස් මධ්‍යම පාංතික පසුබිමක හැදුණු වැඩුණු මහත්මා ගාන්ධි, ඉන්දියානු ගම ගැන බෙහෙවින් වර්ණනාත්මකව කථා කළ අයෙක්. ‘ඉන්දියාවේ ආත්මය හමුවන්නේ ගම්වලයි.’ ඔහු කියා තිබෙනවා.

මෙය සැබෑ වුවත්, සම්පුර්ණ සත්‍යය නොවෙයි. ‘‘ඉන්දියානු ගම, සමහරුන් සිතන තරම් සරල හෝ පිවිතුරු හෝ නැහැ. ඉන්දියාවේ සමාජ විසමතා හා ප‍්‍රශ්න බොහොමයක් පැන නගින්නේ ගමෙන්. ගමේ යථාර්ථය හොදින් ම දන්නේ ගම්වල ජීවත්වන කුලවතුන් හෝ ධනවතුන් නොව පීඩිත ජනතාවයි.’’ ජෝසෆ් කියනවා.

ඉන්දියානු ගම ගැන යථාර්ථවාදීව විග‍්‍රහ කළ අයෙක් නම් ඉන්දියානු ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘවරයා වූ ආචාර්ය බී. ආර්. අම්බෙඞ්කාර්. මීට 60 වසරකට පෙර ඔහු කීවේ මෙයයි: ‘‘ඉන්දියානු උගතුන් හා බුද්ධිමතුන් ගම නිර්මල හා පූජනීය දෙයක් ලෙස හුවා දක්වන්නට හරි කැමතියි. එහෙත් ඔවුන් නොදකින බිහිසුනු යථාර්ථයක් හැම ගමක ම තිබෙනවා. ඉන්දියානු ගම යනු පටු මානසිකත්වයේ, වර්ගවාදී බවෙහි, වැඩවසම් ක‍්‍රමයේ හා නොදන්නාකමේ ඇලී ගැලී සිටින පසුගාමී සමාජයක්.’’

Mahatma Gandhi (L) and Dr B R Ambedkar
Mahatma Gandhi (L) and Dr B R Ambedkar

එදා මෙදා තුර නිදහස් ඉන්දියාවේ ආර්ථික හා සමාජ ප‍්‍රගතිය නිසා මේ යථාර්ථය එතරම් වෙනස් වී නැතැයි ද, ගම්වල තිබූ සමාජ විසමතා නාගරික ප‍්‍රදේශවලටත් ප‍්‍රතිරෝපණය කිරීම නම් හොඳ හැටි සිදුව ඇතැයි ද ජෝසෆ් කියනවා.

21 වන සියවසේ ඉන්දියාවේ නවීකරණය පිළිබඳ සංවාදයේ මූලික සාධකයක් වී ඇත්තේ පීඩිත හා ගතානුගතික ගමේ සංකල්පයේ අන්ධ ලෙස එල්බගත් පිරිස් සැබෑ නගර බිහිවීමට එරෙහිව මතවාදීව, ප‍්‍රතිපත්තිමය හා භෞතික ලෙසින් කි‍්‍රයා කිරීමයි. ඔහු කියන හැටියට (සහ මාත් මුඵමනින් එකඟ වන පරිදි) නාගරික ප‍්‍රදේශ යනු සැබෑ නගර නොවෙයි!

මනු ජෝසෆ් මේ ලිපිය ලියන්නට ආසන්න ම හේතුව වූයේ 2012 දෙසැම්බර් 16 වනදා නවදිල්ලියේ ගමන් කරන බස් රථයක් තුළදී මිනිසුන් හය දෙනෙකු විසින් තරුණියක සමූහ දුෂණය කිරීමයි. මේ ප‍්‍රවෘත්තියත් සමඟ ස්තී‍්‍ර දුෂණය හා හිංසනයට පමණක් නොව නගරවල ආරක්‍ෂාව, නීතිය හා සාමය ආදි කරුණු ගැන ප‍්‍රබල ජනමතයක් ඉන්දියාව පුරාම මතු වුණා.

මෙබදු අපරාධවලට නූතනත්වය හා ‘සංකර වූ කාන්තාවන්’ ද වගකිව යුතු බවට ප‍්‍රතිමතයක් ද ඇතැම් ගතානුගතික පිරිස් මතු කළා. මේ ප‍්‍රතිමතය නියෝජනය කළේ පසුගාමී ග‍්‍රාමීය මානසිකත්වයයි.

සාම්ප‍්‍රදායික ඉන්දියානු ගමේ පීඩිතයන් අතර වැඩිපුර ම පීඩිත කාන්තාවන් බවත්, ගැමි මානසිකත්වය නගරවලට එලෙසින් ම ඔසවා ගෙන ආ අය කාන්තා හිංසනයේ වරද කාන්තාවන් මත ම පටවන්නට තැත් කිරීම පුදුමයක් නොවන බවත් ජෝසෆ් කියනවා.

‘‘මෙබදු අපරාධ ලෝකයේ ඕනෑ ම රටක, ඕනෑ ම නගරයක සිදු විය හැකියි. එහෙත් මේ සිදුවීමට පසු ඉන්දියාව සිසාරා මතුව ආ මධ්‍යම පාන්තික ආවේගයන් රජයට හා බලධාරීන්ට කෙලින් ම චෝදනා කළේ අපේ නගර එකක්වත් කාන්තාවන්ට ආරක්‍ෂාකාරී නැති බවයි.’’

ජෝසෆ් ඇතුඵ වෙනත් ප‍්‍රබුද්ධ ලේඛකයන් හා බුද්ධිමතුන් මෙය දකින්නේ ඉන්දියාව අධිවේගීව නවීකරණය වීමේදී මතු වන සංකල්පමය පරස්පරයක් හා අභියෝගයක් හැටියට. අධිවේගී මාර්ග, පාලම්, තට්ටු නිවාස, හෝටල් හා සාප්පු සංකීර්ණ ගොඩ නඟන වේගයට මිනිසුන්ගේ සිතුම් පැතුම් හා ආකල්ප වෙනස් කරන්නට කිසිදු රජයකට බැහැ.

ශී‍්‍ර ලංකාවේ නාගරීකරණය ඉන්දියාවේ පරිමාණයට හා වේගයට වඩා අඩු වුවත් මේ පරස්පරයන් හා මත ගැටුම් අපටත් අදාලයි. එහෙත් ප‍්‍රතිවිරුද්ධ මත ඉවසා දරා ගැනීමේ හා සංවාද කිරීමේ හැකියාවෙන් නම් ශී‍්‍ර ලංකාව සිටින්නේ ඉන්දියාවට වඩා බොහෝ පිටුපසින්.