When Worlds Collide #85: Climate Change – Big picture and small pixels

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today Sunday broadsheet newspaper on 29 September 2013

The UN climate panel (IPCC) reconfirms that accelerated climate change is happening without any doubt.

In its latest assessment report, released in Stockholm this week, the global scientific body says the main cause is human actions that emit planet warming (greenhouse) gases into the atmosphere.

The authoritative report, distilling the work of hundreds of climate researchers, projects global temperatures to rise by between 0.3 and 4.8 degrees Celsius by late this century. (The low end can only be maintained if governments sharply cut emissions.)

As temperatures rise, polar ice and glaciers melt. Due to this and the thermal expansion of water in warmer climes, world sea levels could rise by between 26 and 82 cm (10 to 32 inches) by or before 2100.

Meanwhile, the world’s oceans have acidified rapidly in recent…

View original post 1,162 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #136: හේන් ගොවිතැන ‘පාදඩකරණයෙන්’ බේරා ගත හැකිද?

This week, my Ravaya Sunday column (in Sinhala) carries the third and concluding part of my long exchange with the late Dr Ray Wijewardene, agro-engineer turned farmer and a leading practitioner in conservation farming in the humid tropics. Today, we discuss soil conservation in Sri Lanka’s hill country, restoring shifting (chena) cultivation to its original method, and how small farmers can become more resilient to market forces.

Part 1: සිවුමංසල කොලූගැටයා #130: “හරිත විප්ලවය නිසා අපේ ගොවිතැන මංමුලා වුණා!” – රේ විජේවර්ධන

Part 2: සිවුමංසල කොලූගැටයා #131: රේ විජේවර්ධනට ‘හූ’ කියූ අපේ පරිසරවේදියෝ

See original English interview published online as: Who Speaks for Small Farmers, Earthworms and Cow Dung?

Image from the cover of Conservation Farming book by Ray Wijewardene
Image from the cover of Conservation Farming book by Ray Wijewardene

අපේ රටේ වන විනාශයට, පස සෝදා පාලූවට හා ඉඩම් මුඩුබිම් බවට පත් වීමට හේන් ගොවිතැන විශාල වශයෙන් වග කිව යුතු යයි සමහර විද්වතුන් අතර මතයක් තිබෙනවා.

වාරි ජලය මත නොයැපී, වැසි දියෙන් හා භූගත ජලයෙන් කෙටි කාලීන බෝග වගා කිරීමෙන් මෙරට ආහාර බෝග ගණනාවක් නිපදවා ගන්නවා. මේ හේන් ගොවිතැනෙහි යෙදෙන්නේ කුඩා පරිමාණයේ ගොවීන් හා ගෙවිලියන්. ඔවුන් බොහෝ දෙනා දුගී බවින් මිරිකුණු, ජීවිකාව සඳහා වෙනත් විකල්ප සොයා ගත නොහැකි වූ අය.

හේන් ගොවීන්ට අවශ්‍ය මග පෙන්වීම දෙනවාට වඩා ඔවුන් හෙළා දැකීම ලෙහෙසියි. එහෙත් ඔවුන්ගේ ප‍්‍රශ්න ගැන සානුකම්පිතව බැලීමට ආචාර්ය රේ විජේවර්ධන (1924-2010) සමත් වුණා.

1995 අගදී ඔහු සමග මා කළ දීර්ඝ සම්මුඛ සාකච්ජාවේදී හේන් ගොවිතැන ගැනත් අපි කථා කළා. එහි සිංහල අනුවාදයේ අවසන් කොටසින් අද එම මාතෘකාවත්, සුඵ ගොවියාට වෙළඳපොල ආර්ථිකය තුළ මතු වන අභියෝග ගැනත් විග‍්‍රහ කරනවා.

නාලක: වනාන්තරවලට සමහර ලක්‍ෂණ ගොවිබිම්වලට හඳුන්වා දෙන කෘෂි වන වගා (agro-forestry) සංකල්ප ඔබ අත්හදා බලා තිබෙනවා. මොකක්ද මේ? එය අපේ ගොවීන්ට අදාල ද?

රේ: එක ම ගොවිබිමෙහි කෙටිකාලීන වගේම දිගුකාලීන බෝග ද එකවර වැවීමේ ක‍්‍රම ගණනාවකට පොදු නමක් තමයි කෘෂි-වන වගාව කියන්නේ. මෙය අපේ ගොවිතැනට අඵත් දෙයක් නොවෙයි. ඝර්ම කලාපීය ගොවියෝ මෙය සියවස් ගණනාවක් කළ දෙයක්. අපේ පාරම්පාරික කුඹුරුවල පවා ලොකු ගස් වැවෙන්නට ඉඩ දුන්නා. ලොකු ගස් සෙවනේ කුඩා පඳුරු ශාක වැවීම හේන්වල නිතරම කරනවා. සමහර වෙලාවට සත්ත්‍ව පාලනයත් ඒ බිමෙහි ම කැරෙනවා.

මෑතක් වන තුරු කෘෂි පර්යේෂකයෝ මෙබඳු සමෝධානිත වගා ක‍්‍රම ගැන අවධානයක් යොමු කළේ නැහැ. වන නිලධාරීන් ඉතා පටු විදියට ඔවුන්ගේ රාජකාරිය විග‍්‍රහ කළේ කිසිදු ගම්වැසියකුට වන බිමකින් කිසිවක් වවා ගන්නට හෝ උකහා ගන්නට හෝ නොදිය යුතුය කියායි! වන දෙපාර්තමේන්තුව හා කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව එකිනෙකා සමග කථාබහ කළේත් කළාතුරකින්. කෘෂිකර්ම නිලධාරීන් ආහාර වැවීම ගැන පමණක් සිතු අතර වන නිලධාරීන් දැව නිෂ්පාදනය ගැන පමණක් සිතුවා. මේ දෙක හිතකර ලෙස බද්ධ කළ හැකි බව විද්වතුන් හා නිලධාරීන් තේරුම් ගත්තේ මෑතදීයි. 1970-80 දශකවලයි.

වගා බිමක ලොකු ගස් වැවූ විට ඒවායේ මුල් පොළවේ ගැඹුරට විහිද ගොස් යට තිබෙන සාරවත් බව උඩට ඇද ගෙන එනවා. ටික කලකට පසු වියලි කොළ හා අතු රිකිළි ලෙස එය මතු පිටට එකතු වනවා. මේ සරුබව චකී‍්‍රකරණය (recycling of fertility) නිසා පිටතින් පොහොර යෙදීම අවම කොට එම බිමෙහි නොයෙක් බෝග වැවිය හැකියි.

ඔබේ දිගු කල් අධ්‍යයනවලට අනුව ඝර්ම කලාපීය ගොවිතැන්වලදී මතු වන ප‍්‍රධානතම ගැටඵව කුමක්ද?

ලොව පුරා හැම ගොවියා ම මුහුණ දෙන ගැටඵ දෙකක් තිබෙනවා. එනම් පසේ සරුබව සුරැකීම හා වල් පැළෑටි පාලනය.

ශී‍්‍ර ලංකාවේ මධ්‍ය කඳුකරයේ හැම වසරක ම පස සෝදායාම නිසා සැළකිය යුතු බිම් ප‍්‍රදේශයක් මුඩුබිම් බවට පත්වනවා. සොබාවයෙන් ම සෝදාපාඵවට නැඹූරු  වූ බෑවුම් සහිත බිම්වල වැරදි ගොවිතැන් ක‍්‍රම නිසා පස සෝදා යාම උග‍්‍ර වනවා.

මතුපිට සරුසාර පසේ එක් මිලි මීටරයක් සෝදා ගෙන ගිය විට හෙක්ටෙයාරයකට (අක්කර 2.5 කට) සරුපස ටොන් 13ක් ඉවත යනවා. මෙය ලොකු හානියක්. මා දැන ගත් ආකාරයට අපේ කඳුකරයේ සමහර ප‍්‍රදේශවල සාරවත් උඩුපස සෙන්ටිමීටරයකට වඩා වසරකට සෝදා ගෙන යනවා. මේවා දිය පහර හරහා ගොස් රැදී එකතු වීම නිසා වාරිමාර්ග හා ජලාශ පිරී යන්නට හැකියි.

දැනටමත් (1995) මෙසේ රොන්මඩ තැන්පත් වීම (sedimentation) නිසා මහවැලි ජලාශ හා ඇල මාර්ගවලට ද ප‍්‍රශ්න මතු වෙලා. මේ නිසා කඳුකරයේ පස සෝදායාම වැළැක්වීම (අඩු තරමින් අවම කිරීම) බිමේ සරුබව රැක ගන්නට මෙන් ම වාරි කර්මාන්තවලටත් ඉතා වැදගත්.

ඝර්ම කලාපීය රටවල පස කිසි විටෙකත් නිරාවරණය වීමට ඉඩ නොදිය යුතුයි. කුඹුරු යායක් වතුරෙන් වැසී තිබීම කමක් නැහැ. උඩරට බිම් පෙදෙස් තෙත කොළ රොඩු වලින් වැසී තිබීම ද ප‍්‍රවිශම්කාරීයි. එහෙත් නිරාවරණය වූ පසට නම් ඉඩ දෙන්න එපා! අපට ලැබෙන ප‍්‍රබල වැසි සමග එය සෝදා යන්නේ ඉක්මනින්.

කඳුකරයේ මෙන්ම වෙනත් ප‍්‍රදේශවල ද පස සෝදා යාමට සහ මුඩුබිම් බිහි වීමට සමහරුන් දොස් තබන්නේ හේන් ගොවීන්ටයි. නමුත් ඔබ එයට එකග නැහැ. ඔබේ විග‍්‍රහය කුමක් ද?

වැසි දියෙන් ගොවිතැන් (Rain-fed farming) වනාන්තර හා ගොවිබිම් එක් කිරීමේ ලෝකයේ පැරණි ම සම්ප‍්‍රදායයි. ආරම්භයේදී වනයක ගස් ඉතිරිව තිබියදී අතු ඉති පමණක් කපා දමා, බිමට හිරු එළිය වැටෙන්නට ඉඩ සලසා කෙටි කාලීන බෝග වැවීම කළා. මහ වන ගස්වලින් යම් තරමක සෙවන ලබා දීම වගේ ම ඒවායේ මුල් හරහා ගැඹුරු පොළවේ ඇති සාරය මතුපිටට ගෙන ඒම ද සිදු කෙරුණා. කන්න කිහිපයක් මෙසේ වගා කිරීමෙන් පසු එම බිමෙන් ගොවීන් වෙන තැනකට ගියේ එම බිමට පුනර්ජනනය වීමට ඉඩ දෙන්න.

හොඳ හේන් ගොවීන් කිසි දිනෙක මුඵ වනය ම හෙළි කළේ නැහැ. කපා දමනු ලැබූ අතු ඉති පමණක් ඇතැම් විට යාන්තමට ගිනි තැබුවා. එහෙත් කිසි විටෙක මුඵ යායට ගිනි පැතිරෙන්නට ඉඩ දුන්නේ නැහැ. ඝර්ම කලාපීය රටවල සාම්ප‍්‍රදායික ගොවීන් ඔය අමන කි‍්‍රයාව කළේ නැහැ. නමුත් පසු කාලීනව ලෝක බැංකව වැනි ආධාර ආයතන මගින් වැරදි උපදෙස් දෙනු ලදුව නිල වශයෙන් මහා පරිමාන වන බිම් ගිනි තබා ගොවිබිම් ඇති කිරීම සමහර රටවල සිදු වුණා.

අන් හැමදෙයක් ම වගේ හේන් ගොවිතැනත් මෑත දශකවලදී ‘පාදඩකරණය’ වී තිබෙනවා. සමශීතොෂණ රටවල ගොවිතැන් කිරීම සඳහා මුළු වගා බිම හෙළි කිරීමේ  (Open Field) සංකල්පය ගෙඩි පිටින් අපේ ඝර්ම කලාපීය රටවලත් අපේ ම අඳබාල ‘විශේෂඥයන්’ විසින් නිර්දේශ කරනු ලැබුවා!

සාම්ප‍්‍රදායිකව හේන් ගොවි බිමක් කන්න කිහිපයකට පසු පුරන්වීමට අත්හැර දැමීම සිදු කෙරුණා. එහෙත් ජනගහන වර්ධනය හා ඉඩම් හිගවීම හමුවේ පුරන් කාලය එන්න එන්න ම කෙටි වූවා. මුලදී වසර 10ක් පමණ විහිදුණු හේන් බිමක පුරන් කාලය දැන් වසර 3ක් හෝ ඊටත් අඩු වී තිබෙනවා.

හරිහමන් පුරන් කාලයකට ඉඩ දෙමින්, මුළු බිමටම ගිනි නොතැබීමට වග බලා ගනිමින් හේන් ගොවිතැන කිරීමේ වරදක් හෝ හානියක් හෝ තිබුණේ නැහැ. අද බොහෝ විට ඇත්තේ නිසි හේන් ගොවිතැන නොවෙයි, හැකි තාක් ඉක්මනින් හැකි තාක් බිමෙන් උකහා ගෙන එය මුඩු වීමට ඉඩ හැරීමේ ගිජු හා අදුරදර්ශී ගොවිකමක්!

සමහරුන් නිර්දේශ කරනවා හේන් ගොවිතැන නීතියෙන් තහනම් කළ යුතුය කියා. ඔවුනට අනුව හේන් ගොවියා දුෂ්ටයෙක්. ඒත් ඔබ එයට එකඟ නැහැ.

මේ පණ්ඩිතයන්ට සැබෑ ලෝකය ගැන නොතේරීම තමයි මෙතැන තිබෙන ලොකුම ප‍්‍රශ්නය. හේන් ගොවිතැන යයි අද අප දකින භූමි පරිභෝජනය ක‍්‍රමය තනිකර නීතිරීති වලින් හෝ දඩුවම් වලින් පාලනය කළ නොහැකියි.

වැසි දියෙන් කරන ගොවිතැන අපේ රටේ සැලකිය යුතු ආහාර බෝග නිෂ්පාදනයක් කරනවා. එමෙන්ම ලක්‍ෂ සංඛ්‍යාවක් අපේ ජනතාවට ජීවිකාවක් සපයනවා. මේ අය බහුතරයක් දෙනා ඉතා දුගී දුප්පත් මිනිසුන් හා ගැහැණුන් මෙම යථාර්ථය පරිසරවේදීන්ට හා අනෙක් විශේෂඥයන්ට නොපෙනෙවා විය යුතුයි.

හේන් ගොවිතැනේ සැබෑ ගති සොබා නොදත් විවේචකයන් එයට දොස් කියතත් අද සැබෑ හේන් ගොවිතැනට යළි යොමු විය හැකි නම් එය වැසි දියෙන් ගොවිතැන් කිරීමේ ප‍්‍රශස්ත හා සියවස් ගණනාවක් අත්දුටු ක‍්‍රමයක්. වාරි ජලය රටේ හැම තැනකට ම සම්පාදනය කිරීම අපහසුයි, වියදම්කාරීයි. මේ නිසා වැසි දියෙන් කාර්යක්‍ෂමව කරන ගොවිතැන් ද අපට අවශ්‍යයි.

මෙය කළ හැක්කේ කෙලෙස ද?

අපේ සංවර්ධන ප‍්‍රතිපත්ති හා කෘෂි ප‍්‍රතිපත්ති තීරණය කරන ඇත්තන්ට ලොකු අභියෝගයක් තිබෙනවා. එනම් තැනින් තැන යන (හේන් යයි තවමත් හඳුන්වන) වැසි දියෙන් කරන ගොවිතැන වඩාත් තිරසාර කිරීම. අමාරු වුවත් එය කිරීම හරහා අපේ රටේ පසේ සරුබව විනාශ වන්නට නොදී, ඉඩම් මුඩු වීමට නොදී රැක ගත හැකි වෙනවා.

මෙය කළ හැකි එක් ක‍්‍රමයක් නම් ඉක්මනින් වැවෙන වාතයේ ඇති නයිට‍්‍රජන් උරා ගෙන එය පසට එකතු කිරීමේ සොබාවික හැකියාව තිබෙන ගස් (Nitrogen-fixing plants), වගා බිම්වල වැවීමයි. එයින් පසේ සරුබව වැඩි කරනවා. බෝග වගාව යනු පසේ සාරය පිටතට යාමයි. එය නැවත පසට එක් කිරීමට එක්කෝ පොහොර දැමිය යුතුයි. නැත්නම් ග්ලිරිසීඩියා, ඉපිල්-ඉපිල් වැනි ගස් වැවීම හරහා සොබාවික පොහොර නිපදවීම කළ යුතුයි.

SALT ක‍්‍රමයේදී අප කරන්නේත් මෙයයි. පස සරුසාර කරනවාට අමතරව පස සෝදා යාම ද එමගින් අවම කරනවා. මෙසේ ආහාර බෝගවලට කිසිදු බාධාවක් නොකර වගා බිම්වල වැවිය හැකි හිතකර ගස් විශේෂ ගණනාවක් හඳුනාගෙන තිබෙනවා. මේ දැනුම හා ශිල්පක‍්‍රම අපේ සුළු ගොවින් අතරට ඉක්මනට ගෙන යා යුතුයි.

Ray Wijewardene with farmers in the field – image courtesy Ray Wijewardene website

ඝර්ම කලාපීය රටවල කුඩා පරිමාණයෙන් ගොවිතැන් කරන සුළු ගොවීන් තම රටවල් තුළ හා ලෝක මට්ටමින් කි‍්‍රයාත්මක වන වෙළඳපොළ ප‍්‍රවාහයන්ගේ සිරකරුවන් වී සදහට සිටිය යුතු ද?

නැහැ! මගේ නිරීක්‍ෂණය හා තර්කය නම් සැබෑ වෙළඳපොළ ප‍්‍රවාහයන් කි‍්‍රයාත්මක නොවන නිසා ගොවීන්ගේ ඉරණම වඩාත් අසරණ වී ඇති බවයි. දියුණු රටවල මෙන් ම අපේ වැනි රටවලත් රජයන් විසින් ගොවීන්ට විවිධාකාර සහනාධාර දෙනවා. යහපත් අරමුණුවලින් වුවත් මේ සහනාධාර නිසා වෙළඳපොළ විසමතා හට ගන්නවා. අවසානයේදී එයින් ගොවියා හා පාරිභෝගිකයා අතර තිබිය යුතු තුලනය බිඳ වැටෙනවා.

මෙය වඩාත් ප‍්‍රබලව පෙනෙන්නේ ගෝලීය මට්මමේදීයි. දියුණු රටවල් ඩොලර් කෝටි ගණනින් වාර්ෂිකව තම ගොවීන්ට සහනාධාර දෙනවා. (එයට පසුබිම් වන දේශීය මට්ටමේ දේශපාලන හෝ මානුෂික හේතු තිබෙනවා.) නමුත් සැබෑ නිෂ්පාදනය වියදමට වඩා අඩු මිලකට ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන/ඵලදාව ගෝලීය වෙළඳපොළට එනවා. එවිට ඒ හා සමාන සහනාධාර නොලබන අපේ වැනි රටවල ගොවීන් වවන දේට ලෝක වෙළඳපොළේ තරග කළ නොහැකි වනවා.

සහනාධාරවලට අමතරව දියුණු (ඇමරිකාව, රුසියාව, කැනඩාව වැනි) විශාල රටවලට තව වාසියක් තිබෙනවා. ඔවුන්ගේ ගොවිබිම් හා ගොවිපළ විශාලයි. එසේ ම යාන්තී‍්‍රකරණය වැඩියි. ඵලදාව අධික කර ගත් විට එක් කිලෝවක් නිපදවීමේ නිෂ්පාදන මිළ බෙදී යනවා (economies of scale). ඒ පරිමානයට අපේ රටවල කුඩා ගොවීන්ට තරග වදින්නට බැහැ.

මේ වාසි සමග දියුණු රටවල නිපදවා ගෝලීය වෙළෙඳපොළට පිවිසෙන ආහාර හා අනෙකුත් ගොවි නිෂ්පාදන අපේ රටවල වෙළඳපොළටත් එවනවා. විවෘත ආර්ථිකයේ හැටි එහෙමයි. එසේ එන සමහර දේ (උදා. තිරිගු පිටි, කිරිපිටි) ආදිය සමග අපේ දේශීය නිෂ්පාදනවලට මිළ අතින් තරග කළ නොහැකියි.

අපේ දේශීය ගොවිතැනේ නිෂ්පාදන වියදම් නිතිපතා ඉහළ යනවා. එහෙත් එයට සාපේක්‍ෂව වෙළඳපොළ මිළ ඉහළ යන්නේ නැහැ. මේ නිසා ගොවිතැනෙන් ගොවියාට ඉතිරි වන ලාබය ටිකෙන් ටික අඩු වී සමහර අවස්ථාවල නැති වී යනවා. ගොවීන් ණයබරිත වන්නේ එවිටයි. එය ඉතා සුලබයි.

අපේ ගොවීන් හා දේශීය වෙළෙඳපොළ ගැන ඔබේ විග‍්‍රහය කුමක්ද?

ආසියාවේ වෙනත් දියුණු වන රටවල මෙන්ම ශී‍්‍ර ලංකාවේ ද කුඩා පරිමාන ගොවීන්ගේ ගැටඵ එක සමානයි. ගොවි නිෂ්පාදිතයට හරිහමන් මිළක්, සාධාරණ මිළක් ලබා ගැනීම ඔවුන්ට ප‍්‍රශ්නයක් වී තිබෙනවා.

මගේ විග‍්‍රහය නම් නගරයේ පාරිභෝගිකයා සතුටු කිරීම සඳහා ගමේ ගොවියාට සරිලන මිළක් නොදීම අනුවණ කි‍්‍රයාවක් බවයි. වඩා ඉහළ මිළක් ගොවීන්ට ලැබෙන විට ටිකෙන් ටික ඔවුන්ගේ අතමිට සරු වනවා. ගැමි ආර්ථිකය වඩාත් දියුණු වනවා. එයින් තවත් විපාක හට ගන්නවා. උදාහරණයක් හැටියට ආදායම්/රැකියා අවස්ථා සොයා ගෙන ගමෙන් නගරයට සංක‍්‍රමණය වීම අඩු වනවා. එවිට නගරයේ තදබදය තරමක් දුරට හෝ සමනය වනවා. මෙසේ දිගුකාලීන හා ක‍්‍රමීය මට්ටමේ දැක්මක් අපට නැතිවීම අවාසනාවක්.

Taming 21st Century Demons for Universal Health Access in Sri Lanka

Nalaka Gunawardene speaks at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo - Photo by Janaka Sri Jayalath
Nalaka Gunawardene speaks at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo – Photo by Janaka Sri Jayalath

“21st Century Demons & Universal Health Access in Sri Lanka” was the topic of my plenary talk to the annual scientific sessions of the College of Community Physicians Sri Lanka held in Colombo on 23 – 24 September 2013.

Speaking to an audience of medical practitioners, researchers and academics focusing on community medicine, I explored how public perceptions influence private choices and, ultimately, public health trends and progress.

I was part of a plenary session titled ‘Multi-sectoral approaches for universal health access’, co-chaired by the Director General of Health Services (Dr Palitha Maheepala) and WHO Country Representative in Sri Lanka (Dr F R Mehta).

Achieving universal health access and a robust public healthcare system requires not only medical and para-medical systems but also paying attention to sociological, anthropological and psychological aspects of wellness and illness in the Lankan context, I argued.

Nalaka Gunawardene speaking at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo - Photo by Janaka Sri Jayalath
Nalaka Gunawardene speaking at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo – Photo by Janaka Sri Jayalath

I have long been interested in the nexus between public perceptions and environmental conservation. The same principles apply in public health: it’s not just facts, figures and technocratic analysis but people’s impressions, apprehensions, suspicions and fears that shape the public mind. These, in turn, influence public policies (which in democracies try to respond to public opinion — for better or worse!).

Investing LKR billions of public funds in the health sector is necessary, but not sufficient. Such public funds are at risk of being undermined if the public mind is occupied by assorted demons old and new. The new demons come dressed in the clothes of pseudo-science!

The media can either amplify ill-founded public perceptions, or help clarify matters. For the latter, medical professionals need to collaborate with sympathetic media editors and practitioners. This is a long-haul task.

I built on ideas initially expressed in:

Ceylon Today, 22 Sep 2013: When Worlds Collide #84: Have Lankans Suspended Disbelief Permanently?

Groundviews.org, 13 Jan 2012: Can Rationalists Awaken the Sleep-walking Lankan Nation?

PowerPoint:

<div style=”margin-bottom:5px”> <strong> <a href=”https://www.slideshare.net/NalakaG/21st-century-demons-public-health-in-sri-lanka-by-nalaka-gunawardene-24-sep-2013&#8243; title=”21st Century Demons &amp; Public Health in Sri Lanka by Nalaka Gunawardene, 24 sep 2013″ target=”_blank”>21st Century Demons &amp; Public Health in Sri Lanka by Nalaka Gunawardene, 24 sep 2013</a> </strong> from <strong><a href=”http://www.slideshare.net/NalakaG&#8221; target=”_blank”>Nalaka Gunawardene</a></strong> </div>

When Worlds Collide #84: Have Lankans Suspended Disbelief Permanently?

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today Sunday broadsheet newspaper on 22 September 2013

Please turn off your brain cells

A dozen years ago, a leading tele-drama director and I had a friendly debate live on national TV Rupavahini’s breakfast show. He argued that our island was being visited by alien beings who, he said, were making contact with ‘chosen individuals’ in certain remote locations.

I kept asking: show us some real evidence! Unidentified flying objects (UFOs) are spotted from time to time, I agreed. But further investigations reveal these to be natural phenomena or human-operated objects that had first observers failed to make out. There is no proven connection between such UFOs and intelligent life in the universe (which most scientists agree must exist).

I had argued many times with other peddlers of UFO myths, but wasn’t prepared for our artiste’s next argument. “Alien visitations are not my imagination. There’s plenty…

View original post 1,200 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #135: එගොඩහ යන්නෝ මෙගොඩහ එන්නෝ තව කවුරුද ඉන්නේ?

Boatman photo

යුද්ධය බරපතල ලෙසින් සිදු වන 2007 කාලෙදි මම ටිකක් භයානක වැඩක් කළා. කොළඹ පැවති දකුණු ආසියාතික සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයන් හා මාධ්‍යවේදීන්ගේ වැඩමුඵවක් අමතා ආරම්භක දේශනය කරමින් මා කීවේ ඔවුන් බොහෝ දෙනකුත්, මාත් ‘බෝම්බකරුවන්’ බවයි!

කොයි වේලේ කොතැනක බෝම්බ පිපිරේදැයි ලක් සමාජය බියෙන් සිටි, ආරක්‍ෂක අංශ දැඩි විමසිල්ලෙන් පසු වූ එම වකවානුවේ එබන්දක් පැවසීමත් අවදානම් සහගතයි. ඒත් මා අදහස් කළේ මනස් බෝම්බ. මා එය ඔවුන්ට පැහැදිලි කළා.

ස්වීඞ්න් ජාතික ආර්ථික විශේෂඥ ගුනාර් මයර්ඩාල් (Gunnar Myrdal, 1898 – 1987)  වරක්  කීවේ ‘පොත්පත් හා ලිපි ලේඛන හරියට කාල බෝම්බ වගෙයි. ඒවායේ හරවත් හා ගැඹුරු අදහස් නිසි ලෙසින් ගලපා තිබුණොත් පාඨකයන්ගේ මනස තුළ කවදා හෝ ඒවා පුපුරා යාවි. එසේ නොවන අදහස් කොයි කාටත් අමතක වී යනු ඇති.’

කොයි තරම් අපූරු හා විප්ලවකාරී අදහසක් ද?

ඒ අරුතින් ගත් කල මාධ්‍ය හරහා ලියන කියන දේ මා දකින්නේ මනසේ පුපරා යන කාල බෝම්බ තනා මුදා හැරීමක් හැටියටයි. භෞතික බෝම්බ වගේ නොවෙයි, මනස් බෝම්බ පුපුරා යන සැටි එකවර අපට පෙනෙන්නේ නැහැ. සමහර විට අදහසක් මනසට කිදා බැස ගත් බව, එය ග‍්‍රහණය කර ගත් අය පවා සවිඥානිකව වටහා නොගන්නට පුඵවන්.

මනස් කාලබෝම්බ උපමිතිය මා වැන්නවුන් කරන කාරිය මැනවින් හසු කර ගන්නවා වුවත් එය ටිකක් බිහිසුණුයි. පශ්චාත් යුධ සමාජයක් (කලක් තිස්සේ ආවඩනු ලැබූ) කලහකාරී ආවේග සමනය කර ගන්නට තැත් කරන අද වැනි කාලයක මීට වඩා සාමකාමී උපමිතියක් ඇත්දැයි මා කල්පනා කළා.

එවිට මගේ මනසට ආවේ පාලම් හා ඔරුපාරු  පිළිබඳ සිතුවිල්ල. මේ සියල්ලෙන් කරන්නේ දෙගොඩක් නැතහොත් දෙඉවුරක් යා කිරීම. සිවුමංසල කොලූගැටයා හරහා මා කරන්නෙත් සංකල්පීය වශයෙන් හෝ සමාජයීය වශයෙන් බෙදුණු දෑ යා කරන්නට තැත් කිරීම.

වත්මන් ලක් සමාජය නොයෙක් අයුරින් විනිවිද දැකිය හැකියි. ඓතිහාසිකව හෝ ජෛව විද්‍යාත්මකව හෝ උරුම වූ ලේබල් අපේ බොහෝ දෙනා සිය ජීවිත කාලය පුරා අලවා ගෙන සිටිනවා. උපතේදී අහම්බෙන් හිමි වූ ජාතිය, ආගම, කුලය ආදී ලේබල් ගැන විවෘතව සිතන්නේත් ප‍්‍රශ්න කරන්නේත් ඉතා ටික දෙනයි.

උපතෙන් පසුව සමාජ ආර්ථික හේතු සාධක නිසා අප වැටුණු ගොඩවල් ද තිබෙනවා. සිංහල පමණක් දත් අය, දෙමළ පමණක් දත් අය මෙන්ම ද්විභාෂික හා ඉඳහිට ති‍්‍රභාෂික අය ද අප අතර සිටිනවා.

උපතෙන් ලද ලේබල් මෙන් ම මෙකී දෙවැනි ආකාරයේ නැඹුරුවීම් ද අපට  ඕනෑ නම් උත්සාහයෙන් වෙනස් කර ගත හැකියි. අවම වශයෙන් අප අයත් නොවන අනෙකුත් (පිටස්තරයන් හෙවත් ‘අනෙකා’ ලෙස අප දකින) පිරිස් ගැන අපේ දැනුම හා අවබෝධය වැඩි දියුණු කර ගත හැකියි.

ශී‍්‍ර ලංකාව භූගෝලීය වශයෙන් දිවයිනක් වූ පමණට අප දුපත් මානසිකත්වයට සීමා විය යුතු නැහැ. දැනුම හා සංකල්ප මට්ටමෙන් වැඩෙන්නට නම් අපේ සමීප දෙයින් හා අපට හුරුපුරුදු දෙයින් ඔබ්බට අප නෙත් යොමු කළ යුතුයි. චිත්ත ගවේෂණය පුඵල් කළ යුතුයි. මේ කොලම හරහා මා උත්සාහ කරන්නෙත් එබඳු චාරිකාවලට අපේ පාඨකයන් යොමු කරන්න.

මෑතදී නිකුත් වූ මගේ දෙවැනි කොලම් එකතුවේ පසු කවරයට කෙටි වදනක් ලියමින් තරුණ ලේඛක දිලීප අබේසේකර මෙහෙම කියනවා.

‘‘ලෝකය තිබෙන්නේ ලංකාවේය කියා තවමත් සිතා ඉන්නා අපට සිවු මංසල කොලූ ගැටයා කලාතුරකින් හමු වෙන ජාතියේ කෙනෙකි. එහෙත් මෙහෙ වගේම ද? මෙහෙ වගේ දේවල්වලට එහෙ මොනව ද කරන්නේ? ඇත්තට ම මෙහෙට වඩා එහෙ වෙනස්දැයි අපට ම තෝරා බේරා ගන්නට ඔහු කරුණු ගෙන හැර පාන්නේ ය. ඉරිදාට රාවයේ සිවුමංසල කොලූ ගැටයා කියවන මා දන්නා බොහෝ දෙනකු සුබවාදී හුස්මකින් සදුදාට මුහුණ දෙනු පෙනේ.’’

හැබැයි එහෙ මෙහෙ යා කරන වැඬේ ලේසි නැහැ. ඇසදිසි මානයෙන් එහා කොයි දේ ගැනත් සැකයෙන් බලන්නට පොළඹවන අද කාලේ එය ලොකු අභියෝගයක්.

මා ලියන දේ කරුණු හා තර්ක මත පදනම් වූවත් මා හුදෙක් දැනුම බෙදන්නකු නොවෙයි. (දැනුම  ඕනෑ නම් අද කාලේ ඉන්ටර්නෙට් හරහා එය ලබා ගත හැකි මූලාශ‍්‍ර තිබෙනවා.) මට පතුරුවන්නට මතවාදයක් ද නැහැ. මා ලියන්නේ මගේ පාඨකයන්ගේ මනස කිති කවන්නට, පොඩියක් විවර කරන්නට හා යම් දේ ගැන ඔවුන්ට වැඩිදුර සිතන්නට පෙළඹවීමට පමණයි.

යුද්ධය හමාර වීමෙන් පසු දිගට හරහට පාරවල් හා පාලම් හදනවා. භෞතික සංවර්ධනයට නිසි යටිතල පහසුකම් අවශ්‍යයි. (අන්තවාදී හරිතවේදියෝ මොනවා කිව්වත් හැමදාම ගල් යුගයේ හිටියා වගේ ඉන්න බැහැ!)

නමුත් කොන්කී‍්‍රට් හෝ ලෝහමය පාලම් විතරක් මදි. අපේ සමාජය තුළත්, අපේ රට හා පුඵල් සෙසු ලෝකය අතරත් මානසික හා චින්තනමය මට්ටමෙන් නිසි පරිදි යා කැරෙන මනෝ පාලම් ද (bridges inside our minds) අවශ්‍යයි.

මේ දෙක සමාන්තරව සිදු නොවුණොත් කොන්කී‍්‍රට් පාලම් ගොඩක් මැද වුවත් අප සංකල්පීය වශයෙන් බෙදී, හුදකලා වී දිගට ම සිටිනු ඇති.

කොළඹ පොත් ප‍්‍රදර්ශනයේ ප‍්‍රබලව පෙනුණු දෙයක් නම් විදේශීය සාහිත්‍ය කෘතීන් (විශෙෂයෙන්ම නවකථා හා චාරිකා සටහන්) සිංහලයට පරිවර්තනය කිරීම දැන් මහා පරිමානයෙන් සිදුවන සැටියි. පරිවර්තනවල නිවැරදි බව හා භාෂා අගය ගැන මා තක්සේරු කර නැහැ. නමුත් මේවා බිහි වන්නේ වෙළඳපොල ඉල්ලූමක් ඇති නිසයි. අපේ පාඨකයන් තමන්ට හුරු බසින් වුවද මේ දුපතෙන් එහා යථාර්ථයන් හා මායා ලෝකයන් (ෆැන්ටසි) ගැන උනන්දු වන බව එයින් අපට සිතා ගත හැකියි.

එහෙත් පරිවර්තනවලට ඔබ්බට යන සංසන්දනාත්මක හා තුලනාත්මක විග‍්‍රහයන් දුර්ලභයි. අපේ සිංහල පුවත්පත්වල විදේශ විත්ති විචාර හැටියට තවමත් බහුලව පළ වන්නේ වම-දකුණ දෙපිළට බෙදී ලෙස ඇණ කොටා ගත් සීතල යුද්ධය කාලේ මල බැඳුණු තර්කයි. සීතල යුද්ධය (1990) අවසන් වී වසර 23ක් ගත වීත් අපේ ‘විදේශ පුවත් විචාරකයන්ගේ’ ඇස් ඇරී නැහැ.

තොරතුරු සමාජය, ජනපි‍්‍රය සංස්කෘතිය, ගෝලීයකරණය, නව මාධ්‍ය හා වෙනත් විසි එක් වන සියවසේ ප‍්‍රබල ප‍්‍රවාහයන් ගැන අපේ මුද්‍රිත හා විද්යුත් මාධ්‍ය හරහා අපට ලැබෙන්නේ ද පිඵණු  වූ හෝ අන්තගාමී වූ හෝ විග‍්‍රහයන්.

Sivu Mansala Kolu Getaya - two books collecting nearly 100 Ravaya columns by Nalaka Gunawardene
Sivu Mansala Kolu Getaya – two books collecting nearly 100 Ravaya columns by Nalaka Gunawardene

මේ අඩුපාඩු හා හිදැස් වසන්නට තනි ප‍්‍රකාශනයකට හෝ තනි ලේඛකයකුට හෝ පමණක් බැහැ. එහෙත් සිවුමංසලේ සිට අවට පිරික්සමින්, විවිධ ප‍්‍රශ්න මතු කරමින් අප තැත් කරන්නේ යම් තරමකටවත් ඒ විචාරශීලී දිශාවට අපේ සමාජය යොමු කරවන්න.

නිසි පාලම් ඇති තරම් බිහි වන තුරු බලා නොසිට මට හැකි පරිද්දෙන් ටික දෙනෙකුවත් එගොඩ මෙගොඩ ගෙන යනවා. මේ අරුතින් බැලූ විට මා ඔරුපාරු පදවන්නකු වගෙයි.

මගේ ඔරුවේ ගමන් කරද්දී පොඩි පසුබිම් කථනයක් ද තිබෙනවා! මා සමග ටික වේලාවක් ගමනේ යෙදෙන මගීන්ට (පාඨකයන්ට) මා එගොඩ හා මෙගොඩ ගති සොබා කියා දෙනවා. ගමන් කරන ප‍්‍රවාහයේ යම් විසිතුරු ද පාඨකයන් දකිනවා.

එගොඩට වඩා මෙගොඩ හොඳ යයි මා කිසි විටෙක කියන්නේ නැහැ. මා ගමන් කරන දිශාවට අනුව එගොඩ හා මෙගොඩ නිරතුරු වෙනස් වනවා.

එමෙන්ම මගීන්ට/පාඨකයන්ට මගේ අදහස් බලහත්කාරයෙන් පටවන්න තැත් කරන්නේ නැහැ. එමෙන් ම මට මුදලක් ගෙවා මගේ ඔරුවේ ප‍්‍රචාරණය කැරෙන අන් අයකුගේ අදහස් ද නැහැ. සියඵ අදහස් සංවාදයට විවෘතයි.

ඔහේ යනවා වෙනුවට කථා සාමීචියේ යෙදෙමින්, ඔවුනොවුන් අතර සංවාද කරමින් විවෘත වූත් ප‍්‍රබෝධජනක වූත් මනසකින් ගමනේ යෙදෙනවා දකින්නට මා කැමතියි. ඒ නිසා ඔරුකාරයාගේ උපමිතිය මට හොදින් ගැලපෙනවා.

හොඳ දෙයක් ගැන යහපත් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීම අපේ බොහෝ අයගේ සිරිතක් නොවේ. මට ස්තුති හෝ ප‍්‍රශංසා කරන පාඨක ප‍්‍රතිචාර ද ලැබෙතත් බහුතරයක් ප‍්‍රතිචාර එන්නේ මා ලියූ දෙයකින් කලබලයට හෝ කෝපයට හෝ පත් වූ අයගෙන්. සමහරුන් මහත් ආවේගශීලී වනු දැකිය හැකියි. අන්ධ භක්තිය හා ඇදහිලි මත තමන්ගේ සියඵ මතවාද ගොඩ නංවා ගෙන සිටින අයට පුංචි පහේ ප‍්‍රශ්න කිරීමක්වත් දරා ගන්නට අමාරු වගෙයි.

මතවාද පතුරුවන්නෝ තැත් කරන්නේ මිනිසුන්ගේ ඔලූගෙඩි විවෘත කොට තමන්ගේ මතය එයට වත් කොට ආයෙත් වසා සීල් තබන එකයි. මාවෝ සේතුං වරක් ජනතාවගේ මනස සමාන කළේ පාලකයන්ට  ඕනෑ දෙයක් ලිවිය හැකි හිස් සුදු කඩදාසිවලට.

එහෙත් ඇත්තට ම අප කළ යුත්තේ පාඨකයන්ගේ මනස විවෘතව පවත්වා ගැනීම. කිසිදු තනි ප‍්‍රවාහයකට එහි අරක් ගෙන මනස සින්නක්කර ගන්නට ඉඩ නොතැබීම. බහුවිධ අදහස් හා තර්ක විතර්කවලට ඔලූගෙඩි ඇතුලේ වගේ ම සමාජයේ හැම තැන ම පොදු අවකාශයේත් නිදහස රැක ගැනීම.

යම් දිනෙක නිසි පාලම් බිහි වී, ඔරු පාරු භාවිතය අනවශ්‍ය වීම සමාජ පරිනාමයේ සොබාවයි. සමහර විට අනාගතයේදී කොලූගැටයාගේ ඔරුවටත් ඉල්ලූමක් හෝ අදාල බවක් නැති විය හැකියි. මෙරට සියඵ හෝ බොහෝ මාධ්‍ය මා කරන දේ ම කරන්නට ගත් විට මා මේ පාරුව නවතා දමනවා. පාලම්වලින් එතෙර කළ හැකි මහා පරිමානයෙන් තනි පුංචි ඔරුකරුවකුට එගොඩ මෙගොඩ යා කළ නොහැකි නිසා…

එතෙක් කල් ඔහොම යං! එගොඩහ යන්නෝ – මෙගොඩහ එන්නෝ තව කවුරු ද ඉන්නේ?

When Worlds Collide #83: Exploring City Life in Lankan Imagination

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today Sunday broadsheet newspaper on 15 September 2013

What makes real cities?

Beyond urban infrastructure and administrative designations, what turns an urban area into a city proper? Is it bohemian lifestyle, bustling nightlife, a certain defiance of authority, secularism or something else? How are these qualities nurtured, and by whom – the elite, merchant class, artistes or intellectuals?

I posed these harmless questions in a column last April, arguing: “A city, at its most basic, is a collective state of mind. And by that philosophical definition, we cannot find a single city in today’s Sri Lanka!”

I also asked: what made Anuradhapura a great (and proper) city of the ancient world? And how come subsequent seats of government all failed to match that high standard?

I received some predictable reactions. What’s wrong with villages, I was asked. (Nothing —…

View original post 1,204 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #134: විචාරශීලී චින්තනයට ලොකු තල්ලූවක් දුන් පුංචි ‘මානව’

My latest book is dedicated to Asanga Abeysundara who was my zoology teacher 30 years ago, as well as my earliest editor-publisher. For several years in the 1980s, he edited and published (in properly printed form) a progressive science magazine in Sinhala named Maanawa (meaning ‘human’).

This non-profit publication, started in 1978 as a wall newspaper at the University of Colombo by its founder when he was an undergraduate there, evolved into a printed magazine in 1984  with a small circulation and loyal readership.

Maanawa Sinhala science magazine first print issue, Aug 1984
Maanawa Sinhala science magazine first print issue, Aug 1984

It was a platform for aspiring young writers – many of them in school or university at the time – to write about science, technology and their impact on society. As part of the editorial team, I remember we covered big issues like the origins of life, cost-benefits of space exploration, HIV/AIDS and human evolution.

Maanawa was entirely a labour of love: everybody, including the editor, worked for free. But printers and distributors charged for their services, which the limited sales couldn’t recover. So, despite passion and voluntary editorial inputs, the magazine stopped printing after sometime.

Yet, showing resilience and innovation, Maanawa became the first Sinhala publication to produce an Internet edition in 1996 — the year after commercial connectivity was introduced in Sri Lanka. The web edition, which played a pioneering role, is no longer online.

I have written this week’s Ravaya column (in Sinhala) about Maanawa.

2012-13 වකවානුවේ රාවයේ පළ වූ සිවුමංසල කොලූගැටයා කොලම් 54ක් එක් තැන් කරන දෙවැනි ග‍්‍රන්ථය මේ සතියේ එළි දකිනවා. මා එය පිළිගන්වා ඇත්තේ මගේ විද්‍යා ගුරුවරයකු හා හිටපු කර්තෘවරයකුට.

“විද්‍යාත්මක චින්තනය හා විචාරශීලී දැනුම මෙරට ප‍්‍රචලිත කරන්නට මුද්‍රිත හා වෙබ් මාධ්‍ය හරහා පුරෝගාමී මෙහෙවරක් ඉටු කළ සහ ඒ සඳහා තම කාලය, හැකියාවන් හා මුදල් නොමසුරුව වැය කරමින් දශක තුනකට වැඩි කාලයක් නිහඩ දායකත්වයක් සපයන ‘මානව’ විද්‍යා සඟරාවේ ප‍්‍රධාන කර්තෘ හා ප‍්‍රකාශක අසංග අබේසුන්දර මහතාට.”

කවුද මේ අසංග අබේසුන්දර?

Asanga Abeysundara, Maanawa Editor & Publisher
Asanga Abeysundara, Maanawa Editor & Publisher

කොළඹ සරසවියෙන් සත්ත්ව විද්‍යා උපාධියක් ලද ඔහු විද්‍යාව හා කලාව දෙකට ම ලැදි අපූරු චරිතයක්. උපාධියෙන් පසු ඔහු වෘත්තිමය වශයෙන් යොමු වුණේ උසස් පෙළ සත්ත්‍ව විද්‍යාව උගන්වන්න. මේ සඳහා තමන්ට ම ආවේණික චිත්තාකර්ෂනීය ක‍්‍රමවේදයක් හරහා උපකාරක පන්ති (ටියුෂන්) පැවැත්වීම ඇරැඹුවා. එදා මෙදා තුර ඔහුගේ ප‍්‍රධාන කාරිය හා ජිවිකාව එයයි.

මා මිත‍්‍ර චානුක වත්තේගම වරක් ලියූ පරිදි ‘‘සඟරා සංස්කාරකයකු වෙතත් අසංග අබේසුන්දර වෘත්තීය පුවත්පත් කලාවේදියෙක් නොවේ. එහෙත් ඔහු මේ රටේ මෑත යුගයේ ජීව විද්‍යා අංශයෙන් අ.පො.ස. උසස් පෙළ විභාගය සඳහා පෙනී සිටි අති විශාල ශිෂ්‍ය පිරිසට නම් අමුතුවෙන් හඳුන්වා දිය යුතු නමක් නොවන්නේ ය. විශාල පිරිසක් වෛද්‍ය, දන්ත විද්‍යා, කෘෂිකර්ම, ජීව විද්‍යා පීඨවලට පමණක් නොව ඇතැම් අවස්ථාවල නීති පීඨයට පවා පිවිසීමට වරම් ලබා ගත්තේ අසංග සර්ට පින් සිදු වන්නට ය.’’ (ලක්බිම, 1997 අපේ‍්‍රල් 6)

1978 – 2001 වකවානුව තුළ පැහැදිලි අදියර හතරකින් යුක්තව එයට ම ආවේණික ආකාරයකින් පරිනාමය වූ අසාමාන්‍ය ගණයේ සිංහල ප‍්‍රකාශනයක් හැටියට ‘මානව’ හඳුන්වා දිය හැකියි.

මානව ප‍්‍රකාශනයේ මුල් අදියර හැර අන් සියඵ අදියරවලට සකි‍්‍රය දායකත්වයක් සැපයූ කෙනකු ලෙස මට ඒ ගැන මිහිරි මතකයන් රැසක් තිබෙනවා. බිත්ති පුවත්පතක සිට ලෙටර්ප්‍රෙස් හා  ඕෆ්සෙට් මුද්‍රණ හරහා වෙබ් ප‍්‍රකාශනයක් දක්වා ගිය වසර 25කට වැඩි ගමනේදී මානව කවදත් නව කඩඉම් සොයා යන, පුරෝගාමී උත්සාහයක් වූවා. විද්‍යා සන්නිවේදනය කෙසේ ජන සමාජයට අදාල විය යුතු ද හරවත් කළ හැකි ද යන්න ගැන පුංචි වුවත් මානව ලොකු ආදර්ශයක් සැපයුවා.

අබේසුන්දරයන් ‘මානව’ නමින් බිත්ති පුවත්පතක් ඇරැඹුවේ 1978දී කොළඹ සරසවියේ සිසුවකුව සිටියදී පොදු ශිෂ්‍ය කාමරයේ බිත්තියක. එය තනිකර විද්‍යා ප‍්‍රකාශනයක් වූයේ නැහැ. විද්‍යා-කලා-සමාජ විමර්ශන හා කාලීන ගවේෂණ ආදී සැම දෙයක් ම ඔහු ලිහිල් බසින් ආවරණය කළා.

මේ නව ආකාරයේ බිත්ති පුවත්පතට මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා, නන්දා මාලිනී සහ ලේඛක ඞීමන් ආනන්ද වැනි අය සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡා ඇතුළත් වුණා. මානව ප‍්‍රකාශනයේ අරමුණ වූයේ සංවාදශීලී අදහස් හුවමාරුවකට විවෘත වේදිකාවක් සැපයීම.

‘මානව’ ප‍්‍රකාශනය කුඩා මුද්‍රිත පුවත්පතක් බවට පත්වීම එහි දෙවැනි අදියරයි. 1984 අගෝස්තු මාසයේ මුල් වරට ලෙටර්ප්‍රෙස් ආකාරයට මුද්‍රණය කොට ‘මානව’ එළි දැක්වූවා. විභාග හෝ විෂය නිර්දේශවලට සීමා නොවී විද්‍යාව ජන ජීවිතයට අදාල වන පරිද්දෙන් ලියැවුණු ලිපි හා නිර්මාණ එහි ඇතුළත් වුණා.

කාලෝ ෆොන්සේකා හා ආචාර්ය සරත් කොටගම වැනි වියතුන්ගේ දායකත්වයට අමතරව අබේසුන්දරයන්ගේ පන්තිවලට සහභාගි වන ශිෂ්‍යයන් කිහිප දෙනෙක් ද නිර්මාණවලින් දායක වුණා. කොළඹ හා අවට ප‍්‍රදේශවල අලෙවි කරන ලද මානව මිල කර තිබුණේ රුපියල් හතරකට.

කොහෙන් හෝ ඉංගී‍්‍රසි මූලාශ‍්‍රයකින් විද්‍යා තොරතුරු ටිකක් සොයා ගෙන එය ගෙඩි පිටින් සිංහලට පෙරළා පළ කිරීම ප‍්‍රශස්ත විද්‍යා සන්නිවේදනයක් නොවෙයි. පාසල් පෙළපොත්වල විද්‍යා පාඩම් වඩාත් සිත් ගන්නා සුඵ සරල සුගම බසකින් ප‍්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ යම් අධ්‍යාපනික වටිනාකමක් ඇතත් එය ද විද්‍යා සන්නිවේදනයේ සරල ආරම්භයක් පමණයි.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #91: විද්‍යා සන්නිවේදනයේ නොනිමි අභියෝග රැසක්

මගේ වැටහීමට අනුව විද්‍යා සන්නිවේදනයේ මූලික අරමුණ හා අභියෝගය වන්නේ විචාරශීලිවත්, තර්කානුකූලවත් සිතීමට පාඨකයන් දිරිමත් කිරීමයි. කිසිදු මතවාදයකට, උගත් අධිපතිවාදයකට නතු නොවී කරුණු ගවේෂණය හා සංවාදය හරහා යම් අවබෝධයන් ලබා ගන්නටත්, විවෘත මනසකින් හැම දෙයක්ම නිරතුරු ප‍්‍රශ්න කරන්නටත් පාඨකයන් කුල්මත් කිරීමයි. මානව ආරම්භයේ සිට මෙය මැනවින් සිදු කළා.

1984 අගෝස්තුවේ මුල් ම මුද්‍රිත කලාපයේ ම එයට සාක්‍ෂි එමට හමු වනවා. කාලෝ ෆොන්සේකා සමඟ සාකච්ඡාවකින් සැකසුණු ‘මානව දේහය පිළිබඳ මිථ්‍යා මත’ නම් ලිපිය කදිම උදාහරණයක්. එහි එක් තැනෙක මිනිස් රුධිරය ගැන කථා කරමින් ‘‘රාජ රුධිරයක් නැත. වසල රුධිරයක් ද නැත. පෙළපත් අනුව හොඳ නරක රුධිරයක් ද නැත’’ යයි පැහැදිලිව කියනවා.

වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව නම් සැළකිය යුත්තේ රුධිරයේ ගණ හා Rh සාධකය පමණක් බව ඔහුගේ විද්වත් මතයයි. ‘‘සිංහල හා ද්‍රවිඩ ජාතීන් අතර රුධිරයේ කිසිදු වෙනසක් නැති බව මේ සමයේ අවධාරණය කළ යුතු ය. සිංහල හා ද්‍රවිඩ රුධිරය මිශ‍්‍ර වීමෙන් මානව සංහතියට යහපතක් ම මිස කිසිදු හානියක් නොවන බව නිගමනය කිරීමට විද්‍යාව අනුබල දෙයි.’’

එම කලාපයේම තවත් තැනෙක පාසල් සිසු සිසුවියන් මතු කළ ප‍්‍රශ්න ගණනාවකට කාලෝ පිළිතුරු දෙනවා. ඒ ප‍්‍රශ්න අතර: පුනරුප්පත්තිය නම් සංසිද්ධියක් විශ්වයේ තිබේද? භූතාත්ම ලෙස හඳුන්වන අද්භූත බලවේග ඇත්ද? දේවාරූඪයෙන් ශාස්ත‍්‍ර කියන තැන්වලදී ආරූඪ වන තැනැත්තාට සිදුවන්නේ කෙබඳු දෙයක්ද? මිනිස් හස්ත රේඛා ඇති වන්නේ කෙසේද? ඒ මගින් කෙනකුගේ ජීවිතයේ අනාගතය ගැන කියැවේද?

මෙවැනි ප‍්‍රශ්නවලට වෛද්‍යවරයකු, දාර්ශනිකයකු හා හේතුවාදියකු ලෙස කාලෝ දෙන පිළිතුරු අතිශයින් ප‍්‍රබලයි. දශක තුනක් ගත වීත් මෙබඳු විවෘත විග‍්‍රහයකට අද වෛවර්ණයෙන් පළ කැරෙන කිසිදු (විද්‍යා හෝ අන්) ප‍්‍රකාශනයක් ඉදිරිපත් වේදැයි සිතා ගන්නත් අමාරුයි!

මුල් කලාපය තවත් හපන්කමක් කළා. AIDS ගැන සොයා ගෙන වසර දෙක තුනක් ගත වී තිබූ එවකට (1984) එම මාතෘකාව ගැන මුල්වරට සිංහල වාරික ප‍්‍රකාශනයක සරල බසින් වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක ලිපියක් පළ කළා. එහිදී එයට සිංහල නමක් ද මානව යෝජනා කළා: පරිචීන ප‍්‍රතිශක්ති ඌණතා සහසාධකය. (මේ වන විට එහි අවසන් වචනය සහලක්‍ෂණය ලෙස වෙනස් වී තිබෙනවා.)

‘මානව’ ප‍්‍රකාශනයේ ස්වර්ණමය යුගය හැටියට මා දකින්නේ 1987 ජනවාරියේ එය ඕප්සෙට් වර්ණ සඟරාවක් බවට පත්වීමේ තෙවන අදියරයි. ශී‍්‍ර ලංකාව පුරා බෙදා හැරෙන ජාතික මට්ටමේ විද්‍යා මාසිකයක් හැටියට ‘මානව’ සඟරාවේ අලෙවියත්, ජනපි‍්‍රයත්වයත් ඉක්මනින් ඉහළ ගියා.

මේ යුගය වන විට යොවුන් වියේ පසු වූ ලේඛක පිරිසක් මානව වටා රොක් වී සිටියා. පසු කලෙක විද්‍යා ලේඛකයන් ලෙස ප‍්‍රකට වූ චතුර රත්නායක, නලින් කිතුල්වත්ත වැනි අයත්, කාටූන් චිත‍්‍ර ශිල්පියකු (හා නීතිඥයකු) බවට පත් වූ දැන් රාවය ප‍්‍රධාන කර්තෘ කේ. ඩබ්ලියු. ජනරංජනත් මාධ්‍ය ලෝකයට පිවිසියේ ‘මානව’ තුළින්.

Maanawa first colour magazine issue - Jan 1987
Maanawa first colour magazine issue – Jan 1987

1987 ජනවාරි කලාපය සඳහා ‘ජීවයේ උපත – මත ගැටුම’ නමින් පිටු 15ක කවරයේ කථාව මා ලියූ සැටිත්, පිටු සකසන්නට වෙහෙසුණු සැටිත් හොඳ හැටි මතකයි. ඉන් පසුව පළ වූ මානව කලාප, න්‍යෂ්ටික තාක්‍ෂණය ගැනත් අභ්‍යවකාශ ගවේෂණය ගැනත් සවිස්තරාත්මක කවරයේ කථා ගෙන ආවා. ජීව විද්‍යා ශිෂ්‍යයකු නොවූ චානුක වත්තේගම ද මේ වැඩට සමීපව සම්බන්ධ වුණා.

එහෙත් මේ ජාතික මට්ටමේ විද්‍යා සඟරාව වැඩි කලක් කර ගෙන යාමට තනි පුද්ගලයකු හැටියට අබේසුන්දරයන්ට ආර්ථික ශක්තියක් තිබුණෙ නැහැ. කිසිදු ලාබයක් නොපතා මහජන සේවයක් හැටියට සඟරාව පළ කළත්, එයට දායක වූ විද්වතුන් හා තරුණ ලේඛකයන් ස්වේච්ජාවෙන් වැඩ කළත් සඟරාව බෙදා හැරීමේදී දුෂ්කරතා මතු වුණා. වාණිජ පදනමින් සඟරා බෙදා හරින සමාගම් ඒ සඳහා නොවටිනා කොමිස් ඉල්ලා සිටියා.

මුදලාලිලාට කප්පම් ගෙවනවා වෙනුවට ප‍්‍රකාශනය නතර කර දමන්නට කණගාටුවෙන් නමුත් අබේසුන්දර තීරණය කළා. මෙරට කෙතරම් දැනුම් පිපාසයක් තිබුණත්, කෙතරම් ලේඛකයන් සිටියත් ඒ දෙක යා කරන ‘පාලම්’ හිඟවීම එදත් අදත් විසදා නොගත් ලොකු අභියෝගයක්.

අබේසුන්දරයන් එය යම් දුරකට ජය ගත්තේ 1995 අප‍්‍රල් මස මෙරටට ඉන්ටර්නෙට් පිවිසීමත් පසුයි. සාපේක්ෂව අඩු වියදමකින් වෙබ් අඩවියක් හරහා අන්තර්ගතය ඉදිරිපත් කළ හැකි බව අබේසුන්දර තේරුම් ගත්තා.

ශී‍්‍ර ලාංකික පුවත්පතක් මුල් වතාවට වෙබ් සංස්කරණයක් නිකුත් කළේ 1995 සැප්තැම්බර් 4 වනදා. ඒ ලේක්හවුස් ආයතනයෙ Daily News වෙබ් සංස්කරණය. ඒ ආයතනයේ ම Sunday Observer පුවත්පත 1995 සැප්තැම්බර් 10 ඉරිදා ඉන්ටර්නෙට් ගත වූ අතර, විජය පුවත්පත් සමාගම් The Sunday Times පුවත්පත වෙබ් සංස්කරණ ආරම්භ කළේ 1996 මාර්තුවේදී.

වානිජ මට්ටමෙන් ඉන්ටර්නෙට් පහසුකම් ඇරඹී වසර එක හමාරක් ගත වන විට, ජාතික ඉංගී‍්‍රසි පුවත්පත් හතරකුත්, ඉංගී‍්‍රසි මාසික සඟරා දෙකකුත් ඉන්ටර්නෙට් ගත වී තිබුණා. එහෙත් සිංහල ප‍්‍රකාශනයක් ඉන්ටර්නෙට් ගත වීම දිනෙන් දින කල් ගියා. සිංහල අකුරු ඉන්ටර්නෙට්වලට හඳුන්වා දීමේ තාක්‍ෂණික අභියෝග ජය ගත යුතු වීම එයට එක් හේතුවක්. මෙරට බොහෝ මාධ්‍ය ආයතනවල ඉංගී‍්‍රසි ප‍්‍රකාශනවලට ලැබෙන සැළකිල්ල එහි ම සිංහල ප‍්‍රකාශනවලට නොලැබීමත් ප‍්‍රමාදයට හේතු වන්නට ඇති.

අන්තිමේදී ඉන්ටර්නෙට් ගත වූ මුල් ම සිංහල වාරික ප‍්‍රකාශනය වීමේ ගෞරවය හිමි කර ගත්තේ ජාතික පුවත්පතක් නොව තනි පුද්ගලයකු පවත්වා ගෙන ගිය ‘මානව’ සඟරාවයි. ඒ 1996 දෙසැම්බරයේ දී. ඒ සඳහා ලංකා ඉන්ටර්නෙට් සමාගමත්, ‘තිබස්’ මෘදුකාංග නිෂ්පාදකයන් වන සයන්ස් ලෑන්ඞ් කෝර්පරේෂන් සමාගමත් අනුග‍්‍රහය හා තාක්‍ෂණික උපකාර ලබා දුන්නා.

පරිසරය, අභ්‍යවකාශය, පරිගණක, සෞඛ්‍යය හා සමාජ විද්‍යාත්මක තේමාවන් යටතේ ලියැවුණු කාලීන ලිපි, විග‍්‍රහයන් හා විශෙෂාංග මානව වෙබ් අඩවිය තුළින් ඉදිරිපත් කළා. මානව මුද්‍රිත යුගයේ ලිපි ලියූ ලේඛක ලේඛිකාවෝ සමහරුන්ද වෙබ් සංස්කරණයට දායක වුණා. එයින් ඇතැම් දෙනා වෛද්‍යවරුන් හෝ පුවත්පත් කතුවරුන් බවට පරිනාමය වී සිටියා. විද්‍යා තේමාවන් යටතේ පැන පොඩි ලිපි පෙළක් ලියමින් මාත් එයට සම්මාදම් වුණා.

මානව ඉන්ටර්නෙට් සංස්කරණයට දෙස් විදෙස් ප‍්‍රතිචාර රැසක් ලැබුණා. වැඩිපුර ප‍්‍රතිචාර ආවේ විදේශගත ලාංකිකයන්ගෙන්. අද මෙන් ලාංකික අන්තර්ගතය සහිත වෙබ් අඩවි බහුල නොවූ එදා සිංහලෙන් වෙබ් අඩවියක් බිහිවීම ම ඔවුන්ගේ අමන්දානන්දයට හේතු වුණා.

1996 – 2001 කාලය තුළ හැකි පරිද්දෙන් ‘මානව’ ඉන්ටර්නෙට් කලාප කිහිපයක් පළ කළා. ‘මානව’ වෙබ් අඩවිය නිතර අඵත් නොවූ බව ඇත්තයි. එහෙත් සති හො මාස කිහිපයකට වරක් අඵත් තොරතුරු හා නව අදහස් පාඨකයන් අතරට ගෙන යන්නට ‘මානව’ උත්සාහ ගත්තා.

අන්තාවදී හෝ අගතිකාමී නොවන, විද්‍යාත්මක, සමාජ විද්‍යාත්මක හෝ කාලීන වැදගත්කමක් ඇති අදහස් හා යෝජනාවලට මානව කවදත් විවෘත වුණා. මානව වෙබ් අඩවිය ඉදිරියට ගෙන ගියේ මානව ප‍්‍රකාශනය නියෝජනය කළ දර්ශනයමයි. එනම් විවෘතව සහ සංවාදශීලීව තොරතුරු, අදහස් හා ආකල්ප ජන සමාජයට ඉදිරිපත් කිරීමයි. මේ වන විට මානව වෙබ් අඩවිය තව දුරටත් සොයා ගන්නට බැහැ. එය පවත්වාගෙන යාමේ තාක්‍ෂණික ගැටඵ හමුවේ වසර කිහිපයකට පසු නතර කරන්නට සිදු වුණා.

මහා පරිමානයේ ප‍්‍රකාශන සමාගම් සමග මේ තනි පුද්ගලයාගේ උත්සාහය සෘජුව සසඳන්නට බැහැ. එහෙත් මානව ප‍්‍රකාශනය හරහා පුංචියට පටන් ගත් ප‍්‍රවාහය දෙආකාරයකින් සමාජගත වී තිබෙනවා.

පළමුවැන්න නම් 1987 නොවැම්බරයේ විදුසර පුවත්පත අරඹන විට එයට සම්බන්ධ වූ බහුතරයක් තරුණ විද්‍යා ලේඛක ලේඛිකාවන් මානව හරහා පන්නරය ලබා සිටි අය වීමයි.

දෙවැන්න නම් සිංහල බ්ලොග් අවකාශය තුළ විචාරශීලී සංවාද හට ගන්නට දශකයටත් පෙර එබඳු අන්තරගතයන් සිංහලෙන් ඉන්ටර්නෙට් මාධ්‍යයේ සනිටුහන් කිරීම. ඒ හරහා මතු බිහි වන බ්ලොග්කරුවන්ගේ පරපුරට පෙරගමන්කරුවකු වීම හා ප‍්‍රබෝධක ආවේගයක් සැපයීම.

මේවා කිරා මැන තක්සේරු කළ හැකි දේ නොවෙයි. එහෙත් අසංග අබේසුන්දරයන්ගේ ඓතිහාසික දායකත්වයට අප ගරු කළ යුතුයි.

Maawana Sinhala science mag, issue 3 - interview with Dr E W Adikaram in racism
Maanawa Sinhala science mag, issue 3 – interview with Dr E W Adikaram in racism

‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’ පොතට එස්. එම්. බන්දුසීල ලියූ පෙරවදන

සම්මානලාභී තීරු ලිපි රචක නාලක ගුණවර්ධනගේ ‘සිවුමංසල  කොලූ ගැටයා’ දෙවැනි පොත ‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’ නමින් මේ සතියේ එළි දකියි. 2012-13 වකවානුවෙහි රාවය පුවත්පතට ඔහු ලියූ තීරු ලිපි අතරින් තෝරා ගත් 54ක් මේ පොතෙහි ඇතුළත් ය. මේ පොතට පෙරවදන ලියා ඇත්තේ ප‍්‍රවීණ විද්‍යා පරිවර්තක හා හේතුවාදි කි‍්‍රයාකාරික එස්. එම්. බන්දුසීල මහතා ය.

පෙර වදන

තොරතුරු යුගය ලෙස හඳුන්වනු ලබන වර්තමානයේ  අප මුහුණදී ඇති ප්‍රධානම ප්‍රශ්නයක් වන්නේ මේ දැවැන්ත තොරතුරු ප්‍රවාහය තුළ මිථ්‍යාව හා  මනඃකල්පිතයන්  අතරින් සත්‍යය  තෝරා බේරා ගැනීමයි. මිනිස් ඉතිහාසයේ  කිසිදාක දකින්නට නොතිබූ  විරූ ලෙස  අද දැනුම හා තොරතුරු  ජනනය වන නමුත්  ඒවායේ විවිධ සැඟවුණු අභිමතාර්ථයන්  ඇත්තාක් මෙන්ම  සමහර දැනුම් හා තොරතුරු  යටපත් කිරීමේ ප්‍රවණතාවක්ද ඇති බව අපි දනිමු. මෙහි ප්‍රතිඵලය වී  ඇත්තේ  පොදු ජනතාවට ලැබෙන්නේ  විවිධ මාධ්‍යයන්ට  අවශ්‍ය ආකාරයට හා විවිධ දෘෂ්ටි කෝණවලට ගැලපෙන ආකාරයට   විකෘති කරන ලද තොරතුරු වීමයි.

Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013දැනුම පදනම් වූ සමාජයක වැදගත්ම භාණ්ඩය වන්නේ තොරතුරු නමුත් ඒවා පක්ෂග්‍රාහි  හා  සාවද්‍ය වුවහොත් එය  මුලු මහත්  දැනුම් සමාජයේම පැවැත්මට තර්ජනයක් වනු නොඅනුමානයි. මේනිසා මාධ්‍ය හා මාධ්‍යවේදීන්ගේ  කාර්යභාරය වන්නේ  හැකි තරම් නිරවද්‍ය තොරතුරු  ජනතාවට  ලබා දීම වුවත්  අවාසනාවකට මෙන් අද බොහෝ දුරට සිදු නොවන්නේත්  එයයි.

මෙවැනි වාතාවරණයක් තුළ සංවේදනීය සිරස්තල වලින් ඔබ්බට යන  තොරතුරු අපට ලබාගත හැකි වන්නේ  විචාරශීලි හා විවේචනාත්මක ආකල්පයකින්  ඒවා විග්‍රහ කිරීමෙන් පමණි.  අද අප හමුවේ ඇති මේ අසීමිත තොරතුරු  ප්‍රවාහය  මැද  මාධ්‍යකරුවාගේ වගකීම වන්නේ බුද්ධිමය හා විශ්ලේෂණාත්මක ආකල්පයකින්  තොරතුරු  දෙස බැලීමට පාඨකයා හුරුපුරුදු කිරීමයි.

දැන් කලක සිට රාවය පුවත්පතේ පළවන  නාලක ගුණවර්ධනගේ   ‘සිවුමංසල  කොලූ ගැටයා’   නම් තීරු ලිපිය, විවිධ  විෂයයන් හා  මතවාද  පිළිබඳ  බුද්ධිමත් හා විශ්ලේෂණාත්මක  ගවේෂණයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.  අලුත් ආකාරයකට  මෙන්ම විවේචනාත්මකව  කරුණු හැදෑරීමට  පාඨකයා  යොමු කරන මෙම ලිපි පෙළ පොතක් වශයෙන් එළි දැක්වීම ඉතා අගය  කළ යුතු කර්තව්‍යයකි.

නාලක මෙම තීරු ලිපි තුළින්  විද්‍යාව, පරිසරය, බල ශක්තිය,  සන්නිවේදනය, ඉතිහාසය මෙන්ම විවිධ සමාජීය ගැටලු ආදිය විමර්ශනයට ලක් කරමින්  ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍යවල  අවධානයට යොමු නොවූ  අංශ දෙසට  පාඨකයා  ගෙන යයි. ඒ තුළින් පාඨකයා  විචාරශීලී ලෙස දැනුවත් වනවා පමණක්  නව මානයකින්  සිතීමටද පොළඹවයි. ඒ අනුව බලනවිට  මෙම ලිපි පෙළ, වත්මන් අවිචාරමත්  යුගයේ  සමාජයේ දැනුවත්බව වැඩි කිරීමෙහි  ලා  විශාල සේවයක්  ඉටු කරන බව නිසැකවම කිව හැකිය.

උදාහරණයක් වශයෙන් මෙහි ඇතුළත් කර ඇති  විකල්ප ඉතිහාස ලිපි ලෝකයේ අතීතය හා අනාගතය පිළිබඳව නවතම දෘෂ්ටි කෝණයකින් බැලීමට  අප පොළඹවයි.  ඩීසල් දුමාරයේ සිට  රසායනික පොහොර උගුල  දක්වා වූ විවිධ පරිසර ගැටලු පිළිබඳ ලිපි  පරිසරය ගැන උද්වේගකර ලෙස නොව මැදහත්ව සළකා බැලීමට අප යොමු කරවයි.  විද්‍යා සන්නිවේදනයේ සිට  ලෝක විනාශ මිථ්‍යාව දක්වා වු ලිපි ගණනාවක්  විද්‍යා සන්නිවේදනයේ අභියෝග පිළිබඳව අප දැනුවත් කරයි. කුමන විෂයයක් ගැන වුවත් මෙහි අඩංගු සෑම ලිපියක්ම  නව ආකල්පීය ප්‍රවේශයකින්ඉදිරිපත් කර තිබීම ගැන කතුවරයාට ප්‍රශංසා කළ යුතුය.

‘සිවුමංසල  කොලූ ගැටයා’  තීරු ලිපි පෙළ සඳහා  නාලක  යොදා ගන්නා  සරල  සුගම භාෂා ශෛලිය  ගැනද විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතුය. ඉතා ගැඹුරු විද්‍යාත්මක සංකල්ප පවා  කාටත් තේරුම් ගත හැකි සරල බසකින් ඉදිරිපත් කිරීමට කතුවරයා සතු සුවිශේෂී හැකියාව සන්නිවේදන කාර්යයන්හි නියැළෙන සියලු දෙනාටම ආදර්ශයක් විය යුතුය.

සිංහල පාඨකයාට නව බුද්ධිමය ප්‍රවාහයන් හඳුන්වාදෙමින්  නව ආරකට සිතීමට  මග පෙන්වන  මෙන්ම  සෑම ක්ෂේත්‍රයක් පුරා පැතිරී ඇති මිථ්‍යාවේ හා මුලාවේ තිමිර පටලයෙන්  අපේ සමාජය මුදවා ගැනීමට ඉවහල් වන මෙවැනි කෘතීන්  තව තවත් බිහි කිරීමට  නාලකට ධෛර්ය හා ශක්තිය  ලැබේවායි  මම ප්‍රාර්ථනා කරමි.

– එස්. එම්. බන්දුසීල

20.07.2013

End of the World and Other Conspiracies: Columnist Tackles Inconvenient Truths

Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013
Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013

PROMO NOTE FOR MY LATEST BOOK:

Science writer Nalaka Gunawardene’s latest Sinhala book, Wada Kaha Sudiye Sita Loka Winashaya Dakwa, will be released at the Colombo International Book Fair that starts on 14 September 2013.

A Ravaya Publication, the book is a collection of the author’s weekly column Sivu Mansala Kolu Getaya contributed to the Ravaya newspaper during 2012-13.

Through 54 columns, the book offers personalised insights and non-technical analysis related many current issues and topics in science, technology, sustainable development and information society in the Lankan context. It is written in an easy, conversational Sinhala style rich in metaphor and analogy.

In particular, this collection probes how and why Lankan society is increasingly prone to peddling conspiracy theories without critical examination or rational discussion. From astrological hype linked to end of the world in 2012 to claims of mass poisoning via agrochemicals, Nalaka seeks to separate facts from hype, conjecture and myth.

The book defies easy categorisation, as it covers topics as diverse as alternative histories, agrochemical misuse, disaster management, Internet censorship, Antarctic exploration, asteroid impacts, cricket history and road safety.

“I seem to have outgrown the neat label of science writer,” says Nalaka. “Indeed, the very title of my column suggests how I sit at the intersection (or confluence) of science, development, mass media and information society.  From that point, I explore tensions between modernity and tradition — and ask more questions than I can easily answer!”

In his quest for clarity and reason, Nalaka talks to researchers, activists and officials. He also draws on his many experiences and global travels as a journalist, TV producer and development communicator.

He has twice won the Science Writer of the Year award (in English) from the Sri Lanka Association for the Advancement of Science (SLAAS). The University of Sri Jayawardenapura recently presented him a Vidyodaya Literary Award for the best newspaper column of 2012, for his first collection of Ravaya columns.

The 340-page book is priced at Rs. 550. It will be available from leading bookstores, and at special discounts from the Ravaya booth during the Colombo Book Fair.

‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’: සිවුමංසල කොලූ ගැටයා දෙවැනි පොත එළි දකියි

Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013
Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013

සම්මානලාභී තීරු ලිපි රචක නාලක ගුණවර්ධනගේ අඵත් ම ග‍්‍රන්ථය ‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’ නමින් මේ සතියේ එළි දකියි.

2012-13 වකවානුවෙහි රාවය පුවත්පතට ඔහු ලියූ ‘සිවුමංසල කොලූගැටයා’ තීරු ලිපි අතරින් තෝරා ගත් 54ක් මේ පොතෙහි ඇතුළත් ය. මේ පොතට පෙරවදන ලියා ඇත්තේ ප‍්‍රවීණ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ පරිවර්තක හා හේතුවාදි කි‍්‍රයාකාරික එස්. එම්. බන්දුසීල මහතා ය.

විසි එක්වන සියවසේ වඩාත් සංකීර්ණ වූ ලක් සමාජය මුහුණ දෙන ගැටඵ හා අභියෝග ගැන විවෘත මනසකින් හා සංසන්දනාත්මකව විග‍්‍රහ කිරීමට සමත් නාලක ගුණවර්ධන, දෙස් විදෙස් මාධ්‍ය හා සන්නිවේදන ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ වසර 25කට වැඩි පුඵල් අත්දැකීම් ඇති ද්විභාෂික ලේඛකයෙකි.

රාවය ප‍්‍රකාශනයක් වන “වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා” මිළ රු. 550කි. එය විශේෂ වට්ටමකට කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප‍්‍රදර්ශනයේදී ලබා ගත හැකි ය.

2012දී සිදු වනවා යයි ඇතැම් දෙනා බියපත් වූ ‘ලෝක විනාශය’ හරහා මෙරට සමාජයේ හා ජන මාධ්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ ආකල්ප මෙන් ම භීතිකා ගැනත් සාකච්ජා කැරෙන ලිපි කිහිපයක් මේ එකතුවෙහි හමු වෙයි.

නව නිපැයුම්කරුවන් මුහුණ දෙන අභියෝග, ඉන්ටර්නෙට් ප‍්‍රගමනය හරහා මතු වන සමාජ ප‍්‍රවණතා, දේශගුණ විපර්යාසවලට ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමේ හොඳම ක‍්‍රමෝපාය හා කෘෂි රසායනිකවලට ඇබ්බැහි වූ අපේ ගොවිතැන වැනි කාලීන මාතෘකා ගැන තුලනාත්මකවත්, සරලවත් විග‍්‍රහ කරන කතුවරයා බොහෝ විට තම වෘත්තීය අත්දැකීම් හා සංචාරයන් එයට පාදක කර ගනියි.

විශ්වයේ අන්තිම සිංහල වචනය ගැනත්, ශී‍්‍ර ලංකාව හඳ අහිමි කර ගත් සැටි ගැනත් සුවිශේෂී හෙලිදරවු තවත් ලිපි හරහා මතු වෙයි. ඇන්ටාක්ටිකාවට ගිය ශී‍්‍ර ලාංකිකයන් ගැන මුල් වරට සිංහල මාධ්‍ය හරහා කථා කළේ සිවුමංසල කොලූ ගැටයා තීරු ලිපියයි.

“වැඩවසම් මානසිකත්වයකට කොටු වී, විවිධ කුමන්ත‍්‍රණ ගැන බියපත් වෙමින්, පසුගාමීව සිටින ලක් සමාජය ආත්ම විශ්වාසයකින් යුතුව හා විචාරශීලීව විසි එක් වන සියවසේ සංකීර්ණ ප‍්‍රශ්නවලට මුහුණ දෙනු දැකීම මගේ සිහිනයයි,” නාලක ගුණවර්ධන කියයි.

2012දී පළ කෙරුණු සිවුමංසල කොලූ ගැටයා මුල් තීරු ලිපි එකතුවට මෑතදී පැවැති විද්‍යොදය සාහිත්‍ය සම්මාන උළෙලෙහි ගෙවුණු වසරේ හොඳම තීරුලිපි ග‍්‍රන්ථයට පිදෙන සම සම්මානය පිරිනැමුණි.

‘නව තාක්‍ෂණය හා නව මාධ්‍ය හේතු කොට ගෙන විපර්යාසයට ලක්වන ලෝකයත්, තොරතුරුත් දෘෂ්ටිමය අතීතකාමීකමකින් නිදහස්ව දකින්නට වෑයම් කිරීම මෙහි විශෙෂත්වයයි’ යනුවෙන් සම්මාන හේතු පාඨයේ සඳහන් වී ය.

අතීත උරුමයන් රැක ගන්නා අතර නිර්මාණශීලී හා ගවේෂණාත්මක අයුරින් නූතනත්වය අප සමාජයට අදාල කර ගත හැක්කේ කෙසේ ද යන්නට සිවුමංසල කොලූ ගැටයා ප‍්‍රායෝගික අත්වැලක් සපයයි. හීනමානයක් හෝ අධිමානයක් හෝ නොමැතිව තාත්වික මට්ටමින් විශ්ව ගම්මානයේ ගෞරවනීය සාමාජිකයන් ලෙස ලක් අපට හිමි තැන නිරවුල්ව පාදා ගන්නට ඉගි ලබා දෙයි.