සිවුමංසල කොලූගැටයා #165: සමාජ මාධ්‍ය ලක් සමාජයේම කැඩපතක්

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I return to discuss social media in Sri Lanka, with focus on safe practices.

I covered similar ground in English in this column: 30 March 2014:

When Worlds Collide #101: Safely Riding the Social Media Dragon

‘සමාජ මාධ්‍යවලට ඇයි මේ තරම් බය’ මැයෙන් 2014 මාර්තු 23 වනදා මා කළ විග‍්‍රහයට ලැබුණු එක් ප‍්‍රතිචාරයක් වූයේ ලක් සමාජයේ ‘වරප‍්‍රසාද ලත් ටික දෙනෙකුගේ මාධ්‍යයක්’ ගැන මෙතරම් කථා කළ යුතු ද කියායි.

ඉන්ටර්නෙට් භාවිතය පරිගණක හිමි, නාගරික, ඉසුරුබර උදවියට පමණක් සීමා වූ ප‍්‍රවණාතාවක් යයි ද තමන් වැනි මධ්‍යම පාංතිකයන්ට පවා එහි ආයෝජනය දරා ගත නොහැකි යයි ද සරසවි ඇදුරෙක් මා සමග තර්ක කළා.

ඉන්ටර්නෙට් තවමත් ටෙලිවිෂන් හා රේඩියෝ තරම් මෙරට ප‍්‍රචලිත වී නැති බව සැබෑයි. එහෙත් සමහරුන් සිතන තරම් අතලොස්සකට එය සීමා වී ද නැහැ.

මෙරට ඉන්ටර්නෙට් භාවිතය ගැන ගැන සංඛ්‍යාලේඛන ඕනෑම කෙනකුට බලා ගත හැකි පරිදි නිල මූලාශ‍්‍රවල තිබෙනවා. දත්ත ආශ‍්‍රයෙන් නිගමනවලට එළඹීම වඩා හොඳයි.

විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසමේ අළුත්ම සංඛ්‍යා ලේඛන වලට අනුව 2013සැප්තැම්බර් අග වන විට මෙරට ස්ථාවර ඉන්ටර්නෙට් ගිණුම් 482,651ක් හා ජංගම ඉන්ටර්නෙට් ගිණුම් 1,210,862ක් තිබුණා. මේ දෙක එකතු කළ විට සමස්ත ගිණුම් සංඛ්‍යාව 1,693,513යි. www.trc.gov.lk/index.php/information/statistics.html

එක ගිණුමක් සාමාන්‍යයෙන් දෙදෙනෙකු පාවිච්චි කරනවා යයි උපකල්පනය කළොත් නිතිපතා ඉන්ටර්නෙට් භාවිතා කරන ජන සංඛ්‍යාව මිලියන 3.38ක් පමණ වෙනවා.

අද මෙරට වඩාත් ම ප‍්‍රචලිත සමාජ මාධ්‍යය ෆේස්බුක් Facebook නම් පෞද්ගලික තොරතුරු හා සාමිචී හුවමාරු පොළයි. 2012 අග වන විට මෙරට ෆේස්බුක් ගිණුම් සංඛ්‍යාව 1,515,720ක් වී යයි ජාත්‍යන්තර වෙබ් දත්ත හරහා අපට සොයා ගත හැකියි.

ස්මාට්ෆෝන් හරහා ඉන්ටර්නෙට් සබඳතා ලද හැකිවීම නිසා එය පරිහරණය කරන සංඛ්‍යාව සීඝ‍්‍රයෙන් වැඩිවී තිබෙනවා. එසේම පාසල්, සරසවි, කාර්යාල හා නැණසල/සයිබර් කැෆේ හරහා තමන්ගේම නොවූ පොදු සබඳතා භාවිත කරන සැළකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් ද සිටිනවා.

2012 ජන සංගණනයේ මෙරට මුළු ජන සංඛ්‍යාව 20,277,597යි. දළ වශයෙන් ජනගහනයෙන් සියයට 15-20ක් ඉන්ටර්නෙට් භාවිතා කරනවා යයි කිව හැකියි.

එහෙත් නව මාධ්‍යයේ බලපෑම මීටත් වඩා පුළුල් වන්නේ එම භාවිතා කරන්නන් අතර ගුරුවරුන්, පර්යේෂකයන්, මාධ්‍යවේදීන් හා සිසුන් ද සිටින නිසා. ඔවුන් ලබා ගන්නා දැනුම ඔවුන් හරහා තවත් බෙහෝ අයට පැතිරෙනවා.

පරිගණක හා ජංගම දුරකථන හරහා ඉන්ටර්නෙට් පරිශීලනයට කිසිදු විශේෂඥ තාක්‍ෂණික දැනුමක් අවශ්‍ය නැහැ. අද කාලේ වයස පහේ හයේ දරුවොත් එයට සමත්. එහෙත් ඒ හැකියාව පුහුණු කර නොගත් වයස 40න් පමණ වැඩි ලාංකික වැඩිහිටියන් මේ තාක්‍ෂණය ගැන අස්ථාන භීතියකින් පසු වනවා.

‘‘අනේ අපි විද්‍යාව/තාක්‍ෂණය උගත් අය නොවෙයි. අපට මේ කොම්පියුටර්, ඉන්ටර්නෙට් ගැන තේරුමක් නැහැ’’ ආකාරයේ ප‍්‍රකාශ කරන ශාස්ත‍්‍රාලීය උගතුන් හා වෘත්තිකයන් මට නිතර හමු වනවා.

මා ඔවුන්ගෙන් අසන්නේ ඔවුන් භාවිත කරන මෝටර්රථ පිළිබඳ කාර්මික දැනුමක් තිබේ ද කියායි. බොහෝ දෙනාට එබන්දක් නැහැ. එහෙත් වාහනයක එදිනෙදා නඩත්තුව, රැක ගැනීම හා මහමග පදවාගෙන යාම පිළිබඳ අවබෝධයක් තිබෙනවා.

නූතන සන්නිවේදන මෙවලම් හරහා සයිබර් අවකාශයේ සැරිසැරීම සඳහාත් මෙයට සමාන අවම දැනුමක් හා කුසලතා සමුදායක් අවශ්‍යයි. මෙය තව දුරටත් පරිගණකවේදීන්ට පමණක් භාර දිය හැකි වගකීමක් නොවෙයි.

Lankan society's popular perception of Facebook is captured in this cartoon by Awantha Artigala. Courtesy - Daily Mirror — Lankan society’s popular perception of Facebook is captured in this cartoon by Awantha Artigala. Courtesy – Daily Mirror

සයිබර් ලෝකය එයට ම ආවේණික ලක්‍ෂණවලින් යුක්තයි. එහෙත් එය හඳුනා ගැනීමේදී භෞතික ලෝකය සමග සැසදීම අපට උදව් වනවා. මාර්ග ආරක්‍ෂාව හා සයිබර් ආරක්‍ෂාව අතර සමානකම් රැසක් තිබෙනවා.

මාර්ග ආරක්‍ෂාව සාමුහිකව වගකීමක්. මාර්ග සැළසුම්, ඉදිකිරීම් හා නඩත්තු කරන රාජ්‍ය ආයතන, මාර්ග දෙපස පදිංචි නිවැසියන් හා ව්‍යාපාර, මහපාරේ ගමන් කරන පදිකයන් හා සියළු ආකාරයේ වාහන පදවන රියදුරන් අතර අඩු වැඩි වශයෙන් මේ වගකීම බෙදී යනවා. රථවාහන පොලිසියට පමණක් මාර්ග ආරක්‍ෂාව සැළසිය නොහැකියි.

පාරට බසින හැම විටෙක ම අප සැම දැන හෝ නොදැන යම් අවදානමකට මුහුණ දෙනවා. ඒ අවදානම සාධාරණ පරාසයක් තුළ පවත්වා ගන්නට අප දායක විය යුතුයි. අපේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ අවධි වූ සිහියෙන්, මාර්ග නීති පිළිපදිමින්, විනීතව හා විනයානුකූලව පාරේ ගමන් කිරීමෙන් එකී අවදානම සමනය කළ හැකියි. එහෙත් අනතුරුවීමේ හැකියාව තවමත් පවතිනවා.

මේ ආකාරයේ යථාර්ථයක් සයිබර් අවකාශයේත් තිබෙනවා. එහි සැළසුම, නිර්මාණය හා නඩත්තුවට තනි අප එතරම් සම්බන්ධ නැති වුවත්, ඒ තුළ සැරිසරන විට ප‍්‍රවේශම්කාරි, ආචාරශීලි හා විනයගරුක වීමේ වගකීම අප සැමට තිබෙනවා. එසේ නොකරන විට අනවශ්‍ය අවදානම්වලට අප මුහුණ දෙනවා.

එසේම කෙතරම් ප‍්‍රවේශම් වුවත් යම් අන්තරායන් තවමත් පැවතිය හැකියි. සයිබර් අවකාශය තුළ නීතිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ හා මහජන ආරක්‍ෂාව සැපයීමේ බලධාරින් වඩාත් සක‍්‍රීයව සිටින්නේ මේ නිසා.

එහෙත් හැම ලයිට් කණුවක් හෝ හන්දියක් ගානේ රථවාහන පොලිසියට සිටිය නොහැකි සේ සයිබර් අවකාශයේ හැම තැනක ම බලය ලත් ආරක්‍ෂකයන්ට සැරිසැරිය නොහැකියි. සාමූහික වගකීම හා තනි තනිව අපේ පරෙස්සම ද අවශ්‍යයි.

මහපාරේ මෙන් ම සයිබර් අවකාශයේ ද පරෙස්සමින් සැරිසැරීම වැඩිහිටියන්ට පවා අභියෝගයක් වන පසුබිම තුළ එයට වයසින් නොමේරූ දරුවන්ට ඊටත් වඩා අසීරු කාරියක්. දරුවන් නව තාක්‍ෂණයට වඩා ලෙහෙසියෙන් හුරු වන බව ඇත්තයි. එහෙත් තාක්‍ෂණය හරහා මතුවිය හැකි අවදානම් හා ගත යුතු ආරක්‍ෂක උපක‍්‍රම ගැන ඔවුන්ගේ දැනුම හා අවබෝධය සීමිතයි.

මෙයට නිසි පිළියම නව තාක්‍ෂණයන්ගෙන් ඔවුන් ඈත් කර තැබීම නොවෙයි. පරෙස්සමින් සැරිසැරීමේ හැකියාව වඩාත් ප‍්‍රගුණ කිරීමයි.

මාර්ග අනතුරු හා රථවාහන සොරකම් ආදිය වාර්තා වූ පමණට අප ගෙදරට වී දොරගුලූ ලාගෙන බියෙන් සිටින්නේ නැහැ. මහපාරේ පරෙස්සමින් යන්නා සේ සයිබර් අවකාශයෙත් පරෙස්සමින් සැරිසැරිය යුතුයි. ඉන්ටර්නෙට් හා සමාජ මාධ්‍ය අරභයා ප‍්‍රවේශම්කාරි හා දැනුවත් වූ ලක් සමාජයක් බිහි කර ගැනීම අවශයයි.

අවසන් විනිශ්චයේදී හැම මාධ්‍යයක්ම අදාල ජන සමාජයේ ගති සොබා පිළිබිඹු කරන කැඩපතක් වගෙයි. කැඩපතෙහි අප දකින ඡුායාවට අප කැමති නැති නම් එහි අරුත කුමක් ද?

සයිබර් ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව විවෘත හා පුළුල් සමාජ සංවාදයක් අපට අවශ්‍යයි. සමාජ මාධ්‍ය ගැන සංවාදවලට අපේ සමාජ විද්‍යාඥයන් සම්බන්ධ වනවා මදි. මාධ්‍යවලිනුත් මේ ගැන විමසන්නේ තාක්‍ෂණවේදීන්ගෙන් හා ඉංජිනේරුවන්ගෙන්. ඒ අය මේ ප‍්‍රශ්නයේ තාක්‍ෂණික පැතිකඩ විග‍්‍රහ කළත් සමාජයීය බලපෑම විනිවිද දකින්නේ කලාතුරකින්.

මේ ගැන විවෘතව අදහස් දක්වා ඇති සමාජ විද්‍යාඥයින් ටික දෙනාගෙන් මගේ අවධානයට යොමු වූයේ ආචාර්ය හරිනි අමරසූරියගේ විග‍්‍රහයක්. විවෘත සරසවියේ සමාජ විද්‍යාව පිළිබඳ ජේ්‍යෂ්ඨ කතිකාචාරිනියක් වන ඇය කියන්නේ අප කැමති වුවත් නැතත් සමාජ මාධ්‍ය අද ලක් සමාජයේ සීඝ‍්‍රයෙන් පැතිරෙන බවයි.

‘‘එය මෙවලමක් පමණයි. එයින් වැඩක් හෝ අවැඩක් සිදුවීම රඳා පවතින්නේ භාවිත කරන අය අතේ. අපේ ළමයින් හා තරුණ තරුණියන් මේ සමග වැඩියෙන් කාලය ගත කරන නිසා එය නැණවත්ව ප‍්‍රවේශමින් පරිහරණය කරන සැටි පෙන්වා දීම වැදගත්.’’

Facebook සමාජ මාධ්‍යයට නැගෙන චෝදනා ගැන ඇගේ මතය: ‘‘අප ඇසිය යුත්තේ ෆේස්බුක් එකේ වරද කුමක් ද කියා නොවෙයි. අපේ සමාජයේ වැරදි මොනවා ද කියායි.’’

මනෝවිද්‍යාත්මකව හෝ සමාජ විද්‍යාත්මකව හෝ බලන විට තහංචි, සීමා දණ්ඩන පෙරටු කර ගත් ප‍්‍රවේශයක් මේ ප‍්‍රශ්නයට කිසිසේත් නොගැලපෙන බව ඇය අවධාරණය කරනවා. නව යොවුන් වියේ හා තරුණ වියේ පසු වන අය සමාජ මාධ්‍ය හරහා එකිනෙකා සමග සාමිචියේ යෙදීම බෙහෙවින් සාමාන්‍ය දෙයක් බවත්,මේ යථාර්ථයට ලක් සමාජය මුහුණදිය යුතු බවත් ඇය කියනවා.

සමාජ මාධ්‍ය එන්නට පෙර SMS හරහාත් ඊට කලින් තැපෑල හරහාත් තරුණ තරුණියන් සන්නිවේදනය කළා. මෙය නීති විරෝධී හෝ සමාජ විරෝධී ක‍්‍රියාවක් නොවෙයි. (එසේම තැපෑලෙන් පෙම් හසුන් හුවමාරු වූවා කියා කිසිවකු තැපැල් සේවය තහනම් කරන්නට කීවේත් නැහැ!)

කෙන්ද කන්ද කොට මහා ප‍්‍රශ්නයක් බවට පත් කර නොගෙන සමාජ මාධ්‍යවලට අපේ සමාජය ප‍්‍රශස්තව බද්ධ විය යුත්තේ කෙසේදැයි විමසා බැලීමයි වඩාත් වැදගත් හා අවශ්‍ය වන්නේ.

සමාජ මාධ්‍ය පොදු උන්තතියට උපක‍්‍රමශීලිව යොදා ගැනීමේ පුරෝගාමීන් හැටියට දකුණු කොරියාව, මැලේසියාව, ඉන්දුනිසීයාව හා තායිලන්තය දැක්විය හැකියි. ලිංගික ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, කම්කරු අයිතිවාසිකම්, පාරිසරික ප‍්‍රශ්න, පාරිභෝගික උද්ඝෝෂණ ආදී බොහෝ කරුණු සම්බන්ධයෙන් ඒ රටවල සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයන් සමාජ මාධ්‍ය දක්‍ෂ ලෙස යොදා ගන්නවා.

මධ්‍යම පාතිකයන් මිලියන් 300කට වඩා වෙසෙන ඉන්දියාවේද සමාජ මාධ්‍ය හා ඉන්ටර්නෙට් භාවිතය ජන සමාජයට පුළුල් වශයෙන බලපෑම් කිරීම ඇරඹිලා. විශේෂයෙන් අල්ලස හා දුෂණයට එරෙහිවත් කාන්තාවන්ට නිසි රැකවරණය සඳහාත් මෑත කාලයේ ඉන්දියාව හරහා පැතිර ගිය මහා පරිමාණයේ ජනතා උද්ඝෝෂණ තීව‍්‍ර කළේ සමාජ මාධ්‍ය භාවිතයයි. 2014ඉන්දියානු මහා මැතිවරණයේදී සමාජ මාධ්‍ය තීරණාත්මක සාධකයක් විය හැකියි.

ඉන්ටර්නෙට් මෙරටට හඳුන්වා දුන් මුල් කාලයේම මා යෝජනා කළ ඔවදනක් සමාජ මාධ්‍යවලටත් අදාලයි.

දැන ගියොත් ඉන්ටර්නෙට්.

නොදැන ගියොත් අතරමග.

එයට දැන් යමක් එකතු කළ හැකියි.

අවධියෙන් ගියොත් ඉන්ටර්නෙට්

අවසිහියෙන් ගියොත් මංමුලාවේ!

When Worlds Collide #104: Dengue Control sans Chemicals?

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 25 April 2014

Dengue-carrying mosquito Aedes aegypti

Last week, discussing dengue fever as a silent disaster, I wrote: “For now, there is no specific antiviral drug or effective vaccine against dengue. Control and prevention are the best available defences.”

We looked at the value of environmental sanitation — keeping water containers covered, and protecting or sealing off natural water sources. In short, all measures to deprive its mosquito vector the watery medium it needs to breed and multiply.

I return to the topic in view of its high topicality. The national mosquito control week, observed from 2 to 8 April with the slogan of ‘Dengue Free Sri Lanka’, is now behind us. I take a special interest in dengue also because my own child contracted dengue thrice before she reached 10 years (while living…

View original post 919 more words

ක්‍රිව 2500දී පෘථිවිය දෙස බැලීමක්: ආතර් සී ක්ලාක් ලියු අවසාන කෙටිකථාව

In his last published short story, written only a few months before his death, Sir Arthur C Clarke envisioned a world without religions by the year 2500.

Yes, ALL organised, institutionalised religions (i.e. those with holy scripture, priests and places of worship) will gradually go into oblivion! No exceptions.

He offered this in a futuristic story titled The View From 2500 A.D., published in Forbes.com in November 2007, as part of a special online edition on the future.

In it, Sir Arthur described the development of reliable psychological probes, using which any suspected individual could be ‘painlessly and accurately interrogated, by being asked to answer a series of questions’. While its original purpose is to keep the world safe from criminals and terrorists, the “Psi-probe” soon proves to be useful on another front: to weed out religious fanaticism – and all religions themselves – which is a greater threat to humanity.

Read the original English story: The View from 2500 A.D. by Arthur C Clarke

A few weeks ago, with the concurrence of the Arthur C Clarke Estate, I invited S M Banduseela, the most prolific translator of Clarke’s work in Sri Lanka, to render this last story into Sinhala. Here it is, being published for the first time here:

ක්‍රිව 2500දී පෘථිවිය දෙස බැලීමක්

ආතර් සී ක්ලාක් ලියු අවසාන කෙටිකථාව

පරිවර්තනය එස්. එම්. බන්දුසීල

අවුරුදු 2,500කට පසු අද අප සිටින වාසිදායක තත්වයේ සිට, බියකරු 21 වැනි සියවස දෙස ආපසු හැරී බලන විට එවැනි දුක්ඛිත යුගයක් පසු කර මිනිස් වර්ගයා තවමත් පැවතීම ඇදහිය නොහැකි දෙයක් ලෙස පෙනේ. ඉතාම අනතුරුදායක මොහොත වූයේ 2010 වර්ෂය බව දැන් නිවැරදිව කිව හැකියි.

ඉන් අවුරුදු පනහකට පමණ පෙර ප්‍රධානම තර්ජනය වූයේ තාප න්‍යෂ්ටික ආයුධයි. කෙසේ වෙතත් මේවා නිපදවිය හැකි වූයේ විශාල මූල්‍ය සම්පත් හා උසස් මට්ටමේ තාක්ෂණයක් යන දෙකම ඇති ධනවත් රටවලට පමණි.

නමුත් සම්පූර්ණයෙන්ම අනපේක්ෂිත ලෙස එක්වරම විද්යුත්-චුම්බක ස්පන්ද බෝම්බය නිපදවීමත් සමග තත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වූයේය. මෙම භයංකර උපක්‍රමයේ මූලාරම්භය පැහැදිලි නැත. සංකල්පයකට නියම කාලය පැමිණි විට, සෑම අවස්ථාවකම සිදු වී ඇත්තාක් මෙන් එය එකිනෙකාගෙන් ස්වාධීනව කීප තැනකම සොයා ගන්නට ඇත.

කෙසේ වෙතත් මේ පිළිබඳ ප්‍රසිද්ධ විස්තරයක් පළ වූයේ “පොපියුලර් මැකනික්ස්” නම් සඟරාවේ 2001 සැප්තැම්බර් කලාපයේයි. එයට සංස්කාරක යොදා තිබු ශීර්ෂපාඨය වඩාත් භාවෝද්දීපක විය:“ඉ-බෝමබය: ඇසිපිය ගසන තරම් ඉක්මනින් ශිෂ්ටාචාරය අවුරුදු200ක් ආපස්සට යැවිය හැකි විද්යුත්-චුම්බක බෝම්බයක් සෑදීමට ඕනෑම ත්‍රස්තවාදියෙකුට අවශ්‍ය වන්නේ ඩොලර්400ක් පමණයි!”

ඉ-බෝම්බයේ හදවත වුයේ ඉතා සරල උපක්‍රමයකි. අවශ්‍ය වුයේ තඹ දඟරයක් හා එය වටා දැමීමට පුපුරන ද්‍රව්‍යයක් පමණි. එය පිපිර වූ විට ඇති වන ප්‍රබල චුම්බක ස්පන්දය සියලු ඉලෙක්ට්‍රොනික පද්ධති අක්‍රිය කරනවා පමණක් නොව එය ඕනෑම තැනකට නිවැරදිව ඉලක්ක කර යැවිය හැකි වේ.

මෙම ලිපියේ රූපසටහන්ද සහිතව සියලු විස්තර අඩංගු වූ බැවින් ඕනෑම කෙනෙකුට සාර්ථක ඉ-බෝම්බයක් නිපදවිය හැකි වූයේය. ඇත්ත වශයෙන්ම සිදු වූයේත් එයයි!

පළමුවැනිමෙන් ම වාසනාවකට මෙන් අවසාන ඉ-බෝම්බය සාදන ලද්දේ කලින් දැන නොසිටි ආසියානු ත්‍රස්තවාදීන් කණ්ඩායමක් විසිනි. කුඩා බඩුනැවක එය නිවියෝර්ක් වරායට ගෙන ගිය ඔවුන් උපරිම අවුල්සහගත තත්වයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එය පුපුරවා හැරියේ මධ්‍යම රාත්‍රියේයි.

මෙහොතකින් සියලු විදුලි උපකරණ ක්‍රියා විරහිත විය. මෙයට ආලෝක පද්ධති පමණක් නොව සියලු විදුලි සංදේශ හා පරිගණක උපකරණ ද ඇතුළත් විය. සියලු ගුවන්විදුලි හා රූපවාහිනි මධ්‍යස්ථාන අක්‍රිය වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජනතාවට තොරතුරු නොලැබීමෙන් අවුල දෙගුණ තෙගුණ වුයේය. වහාම මිය ගියේ හෘදඋත්තේජක පැලඳ සිටි සිය ගණනක් පමණි.

එක් අතකින් ඔවුන් වාසනාවන්ත යයි කිව හැකියි. ඊළඟ දින කීපය තුළදී කිසිම ආහාරයක් ලබා ගත නොහැකි වූ අතර ඒවා බෙදා හැරීමේ මගක් ද නොවීය. සියලු ජලපොම්පාගාර පද්ධති කියාවිරහිත වූ බැවින් පානීය ජලය ලබා ගත හැකි වූයේ නැත. අසල ප්‍රදේශවලින් මුදවා ගැනීමේ මෙහෙයුම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පෙර පිපාසය හා කුසගින්න නිසා සිය ගණනක් මිය ගොස් තිබුණි.

නමුත් 2001 ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයට එල්ල වූ යෝධ ත්‍රස්තවාදී ප්‍රහාරයෙන් පසු ඉතා ඉක්මනින් යථා තත්වයට පත් වීමෙන් නිව්යෝර්ක නගරය ප්‍රදර්ශනය කළ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය එය නැවතත් වරක් පෙන්නුම් කළේය.

එක්සත් ජාතීන්ගෙන් ලැබුන සහයෝගය ද මෙහිදී බොහෝ දුරට උපකාරී විය. මෙයට හේතු වූයේ මෙවැනි පහරදීමක අවදානම ලෝකය පුරාම ඇති බව සෑම රටක්ම අවබෝධ කර ගැනිමයි.

ඊළඟට පැන නැගුණ ප්‍රශ්නය වුයේ මෙවැනි ආයුධයකින් ආරක්ෂා වන්නේ කෙසේ ද යන්නයි. විශේෂ පුද්ගලයන් පොළොව යට ලෝහ කුටි තුළ ආරක්ෂා කළ හැකි වුවත් මුළු ජනගහනය සඳහා එය ප්‍රායෝගික පියවරක් නොවීය.

වාසනාවකට මෙන් අවසාන විසඳුම ලැබුණේත් ප්‍රශ්නය ඇති කළ තාක්ෂණය තුළින්මයි. විශ්වසනීය මානසික පරීක්ෂක (psychological probes) නිපදවීමත් සමග ඕනෑම සැකසහිත පුද්ගලයෙක් ඉතා පහසුවෙන් හා කිසිම වේදනාවකින් තොරව මේ මගින් විමර්ශනයට ලක් කළ හැකි වූයේය. අවශ්‍ය වූයේ ප්‍රශ්නමාලාවකට පිළිතුරු ලබා ගැනීම පමණි.

මෙම ප්‍රශ්නවලින් බොහොමයක් ඉතා අහිංසක ඒවා වූ අතර සමහරක් අමූලික අසත්‍යයන් විය. නමුත් ඒ ඒ පුද්ගලයා සම්බන්ධයෙන් මානසික පරීක්ෂකය ක්‍රමාංකනය කර ගැනීමට ඒවා අවශ්‍ය විය.

ඊළඟ පියවර නම් ඉතා විවාදාත්මක විය. අහඹු ලෙස තෝරා ගත් පුද්ගලයන් ප්‍රශ්න කිරීමට ලක් කරන ලද අතර ඔවුන දැක්වූ සහයෝගයට ගෙවීමක් කරන ලදී. මෙහිදී දුෂ්කරතාවය වූයේ සම්පුර්ණ ප්‍රතිඵලය නිවැරදි බව සහතික කිරීමට යම් කිසි ජාතියක පරීක්ෂාවට ලක් කළ යුතු නියැදියේ ප්‍රමාණය තීරණය කිරීමයි.

මිනිස් ඉතිහාසයේ සිදු වූ මෙම යෝධ මානසික සමීක්ෂණයේ එක් ප්‍රතිපලයක් වූයේ ශිෂ්ටාචාරයට ඇති ප්‍රධාන අනතුර ආගමික අන්තවාදය පමණක් නොව ආගම් බවයි. “යක්ෂයා විසින් සියලු ආගම් නිපදවන ලද්දේ මිනිස් වර්ගයාගෙන් දෙවියන් වසං කිරීමටය” යන සුප්‍රසිද්ධ කියමනෙන් මෙය කැටි කොට දැක් වේ. (“All Religions were invented by the Devil to conceal God from Mankind.”)

රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයන්, පූජකයන් හා දේශපාලනඥයින් යුග ගණනාවක් තිස්සේ දේශනා කර ඇති වචන බිලියන ගණනක් වූ භක්තිමත් කුණුකසල, වංචනික විලම්බීත හෝ (ඔවුන් අවංක වී නම්) උන්මත්තකයන්ගේ නන්දෙඩවිලි බව මෙයින් සක්සුදක් සේ පැහැදිලි විය.

මානසික පරීක්ෂකය තුළින් ලබා ගත් අලුත් තොරතුරු නිසා, මිනිස් මනස ආසාදනය කළ ඉතාම දරුණු “චිත්ත වයිරසය” සංවිධානාත්මක ආගම් බව අවබෝධ කර ගැනීමට මිනිස් වර්ගයාට හැකි වූයේය.

දැන් මෙම උපකරණය අපට මිනිස් සිත් මිලියන ගණනක් ඉලෙක්ට්‍රොනික ලෙස සම්බන්ධ කිරීමේ හැකියාව ලබා දී ඇති බැවින් සුපිරි මනසක් (“supermind”) තැනීමට ප්‍රයත්නයක් දැරිය යුතු යයි අදහසක් ඉදිරිපත් වී තිබේ. මෙයින් එයට සම්බන්ධ වන අයගේ පුද්ගලිකත්වය නැති වී යෑමේ අවදානමක් තිබේ. මේ නිසාම මෙහි හොඳනරක පිළිබඳව නිමක් නැති වාදවිවාද පැවැත්වෙයි.

සමහරුන්ගේ අදහස වී ඇත්තේ එවැනි මිනිස් සිත් ඒකාබද්ධ වීමක් ආශීර්වාදයක් විය හැකි බවයි. නියම යුතෝපියාවකට යා හැකි එකම මග ද එය විය හැකියි.

ඉන් ඔබ්බටත් යමින් සමහර විටක මෙම සුපිරි මනස, තරු වෙතට දූරානූභූතික සංඥාවක් (telepathic signal) යැවීමට ඉඩ තිබේ. එයින් කියවෙනු ඇත්තේ ගැලැක්සීය ප්‍රජාව සමග සම්බන්ධ වීමට පෘථිවි ග්‍රහලෝකය දැන් සූදානම් බවයි…

සුපිරි මනස සාදරයෙන් පිළිගනිමු!

Read interview God, Science, and Delusion: A Chat With Arthur C. Clarke in Free Inquiry magazine (Vol 19, No 2; 1999)

Read Arthur C Clarke’s well known quotes on religion

“ආගමික උමතුවෙන් ලෝකය ගලවා ගැනීමේ එකම මග සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි” – එස්. එම්. බන්දුසීල

Cartoon courtesy Daily Mirror newspaper, Sri Lanka

When Worlds Collide #103: Combating Dengue, a ‘Silent Disaster’

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 18 April 2014

The theme for World Health Day, observed on April 7, was vector-borne diseases – a major public health challenge in the tropics. It was packaged under the slogan: Small Bite, Big Threat.

Vectors are small creatures which carry serious diseases. As the World Health Organisation (WHO) noted, globalization of trade and travel, and trends such as climate change and urbanization, all impact on how vector-borne diseases spread. Some vectors have started turning up in countries where they were previously unknown.

Formidable among them is the mosquito. Different species spread a number of infectious diseases: malaria, dengue, lymphatic filariasis, chikungunya, Japanese encephalitis and yellow fever.

In terms of deaths caused, malaria is the most deadly: in 2010, it killed an estimated 660,000, mostly African children. But the world’s fastest growing vector-borne disease is

View original post 1,005 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #164: දකුණු ආසියාව කුල්මත් කළ හුරුබුහුටි මීනා

This week’s Ravaya column (in Sinhala) is about the Meena Communication Initiative, which used animations and popular culture to discuss serious messages related to the girl child in South Asia.

I covered the same ground in an English column some weeks ago: January 2014: When Worlds Collide 96: Before Malala Came Meena…

මීනා කෙලිලොල් හා හුරුබුහුටි දැරියක්. වයස අවුරුදු 9 – 10ක් පමණ ඇති. ඇයට වැඩිමහලූ අයියා කෙනකුත්, අතදරු වියේ පසු වන නංගි කෙනකුත් ඉන්නවා. ඇගේ මව, පියා සහ ආච්චි සමග පවුල වාසය කරන්නේ සරල ගැමි ගෙදරක. ඔවුන්ගේ ගම්මානය දකුණු ආසියාවේ යම් තැනෙක, ඕනෑම තැනෙක විය හැකියි.

ඇත්තටම කිවහොත් මීනා කාටූන් චරිතයක්. එහෙත් ගෙවී ගිය දශක දෙක පුරා මීනාගේ කථා ටෙලිවිෂන් හා චිත‍්‍රකථා පොත් හරහා රස විදින මිලියන් ගණනක් දකුණු ආසියාවේ දරු දැරියන්ට හා වැඩිහිටියන්ට නම් මීනා ඇතුඵ පවුලේ උදවිය හරියට ජීවමාන චරිත වගෙයි.

එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අරමුදල හෙවත් යුනිසෙෆ් (Unicef) ආයතනය ලොව දක්‍ෂ කාටූන් ශිල්පීන් හා සන්නිවේදනක පිරිසක් සමග එක්ව නිර්මාණය කළ මීනා කථා මාලාව, මෑත කාලයේ සංවර්ධන පණිවුඩ හා ජනපි‍්‍රය සංස්කෘතිය මනා සේ යා කළ සාර්ථක උත්සාහයක්.

1990දී ලෝකයේ රාජ්‍යයන් විසින් සම්මත කර ගත් ළමා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ලෝක සම්මුතියේ කියැවෙන විවිධ අයිතීන් දකුණු ආසියාතික දැරියන්ට අදාල වන ආකාරය ගැන මීනා කථාවලින් රසවත්ව විවරණය කරනු ලැබුවා. නීති හෝ පිළිවෙත් ගැන කිසිවක් සඳහන් නොකොට එය මුළුමනින් ම මතු කරන්නේ කථා හරහායි.

දකුණු ආසියාවේ (සාක් කලාපයේ) රටවල ගැහැණු දරුවන් මුහුණ දෙන අභියෝග හා ඔවුන්ට නිසි අයිතීන් හා රැකවරණය ලබා දෙන්නට සමාජයට ඇති වගකීම් ගැන සරලවත්, විචිත‍්‍රවත් කියා දෙන මීනා කථා ඇරඹුණේ 1990 දශකය මුලදී බංග්ලාදේශයෙන්. ඇගේ මාධ්‍ය චාරිකාව මුල් යුගයේ පටන් මහත් ඕනෑකමින් අධ්‍යයනය කළ කෙනකු ලෙස මා එය සැකෙවින් බෙදා ගන්නට කැමතියි.

මීනා චරිතයේ හා කථා මාලාවේ නිර්මාතෘවරයා කැනේඩියානු ජාතික සන්නිවේදක නීල් මැකී (Neill Mckee). 1990 දශකය ඇරැඹෙන විට ඔහු යුනිසෙෆ් ආයතනයේ බංග්ලාදේශ් කාර්යාලයේ සන්නිවේදන ප‍්‍රධානියාව සිටියා.

ගතානුගතික දකුණු ආසියාතික ජන සමාජයන්හි පිරිමි දරුවන්ට ලැබෙන සැළකිල්ල හා ප‍්‍රමුඛත්වය බොහෝ විට එම පවුල්වල ගැහැණු දරුවන්ට නොලැබීම යුනිසෙෆ් අවධානයට ලක්ව තිබුණා. මේ නිසා ගැහැණු දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, පෝෂණය හා අනාගතය අඩාල වන බවත්, මේ සමාජයීය ආකල්ප ටිකෙන් ටික වෙනස් කළ යුතු බවත් යුනිසෙෆ් තේරුම් ගත්තා.

මෙබඳු කිදා බැස ගත් ආකල්පවලට එක එල්ලේ එරෙහි වීම හෝ පණ්ඩිත විවේචන කිරීම සාර්ථක නොවන බවත් නීල් මැකී දැන සිටියා. කථාන්දර ස්වරූපයෙන්, ලිහිල් විලාසයකින් මේ ගැඹුරු පණිවුඩය ගෙන යාමට යුනිසෙෆ් තීරණය කළා.

මේ වන විට සාර්ක් කලාපයේ රාජ්‍යයන් ද මේ ගැන අවධානය යොමු කර තිබුණා. 1990 වසර ගැහැණු දරුවන් පිළිබඳ සාක් වර්ෂය (SAARC Year of Girl Child) ලෙස නම් කරනු ලැබුවා.

මීනා චෙකොස්ලොවාකියාවේ ප‍්‍රාග් නුවර දී පිළිසිඳ ගෙන, බංග්ලාදේශයේ අගනුවර ඩාකාහිදී උපත ලැබුවා යයි කිව හැකියි. හේතුව මේ අදහස මුලින්ම මැකීගේ මනසට ආවේ ප‍්‍රාග් නුවර සමුඵවකට සහභාගී වන අතර බැවින්.

ආපසු ඩාකා නුවරට පැමිණි මැකී සෙසු කාර්ය මණ්ඩලයත් සමග දිගින් දිගට මේ ගැන සාකච්ඡා කළා. හුරුබුහුටි දැරියක් කථා නායිකාව කර ගෙන, ඇගේ පවුල හා ගම පසුබිම් කර ගත් කාටූන් කථා මාලාවක් නිර්මාණය කරන්නට ඔවුන් තීරණය කළා. මේ සඳහා ආයතනය තුළ අරමුදල් නොසෑහුණු බැවින් විවිධ ආධාර ආයතනවලින් එයට මුදල් සොයා ගන්නට ද මැකී වෙහෙසුණා.

ආණ්ඩු සාමාජිකත්වය දරණ අන්තර් රාජ්‍ය ආයතනයක් ලෙස යුනිසෙෆ් කි‍්‍රයාත්මක වන්නේ රජයන්ගේ අනුදැනුම ඇතිවයි. දකුණු ආසියාවේ කොයි කාටත් තේරෙන, සමීප නමක් සෙවූ යුනිසෙෆ් කණ්ඩායම මීනා නම තෝරාගෙන එයට සාක් රටවල නිල අනුමැතිය ලබා ගත්තා.

Best friends - Meena and Mithu — Best friends – Meena and Mithu

කථා රසය වැඩි කරන්නට මීනාට සුරතල් සතෙකු සිටිය යුතු යයි ඔවුන් තීරණය කළා. මුලින් යෝජනා වූයේ හීලෑ කළ රිලා පැටවෙකු වුවත් එයට ශී‍්‍ර ලංකා රාජ්‍ය නියෝජිතයන් එකඟ නොවු නිසා කටකාර ගිරවකු තෝරා ගත් බව මැකී ලියා තිබෙනවා. මිතූ (Mithu) යයි නමක් දෙනු ලැබු මේ ගිරවා මීනා යන සැම තැනම යන, ඇයට ඉතා ලෙන්ගතු සුරතලෙක්.

මීනාගේ පෙනුම හා ඇඳුම් ද හැම දකුණු ආසියාතික රටකට ම සමීප වීම සඳහා නිර්මාණකරුවන් විශේෂ උත්සාහයක් ගත්තා. සාරියක්, සල්වා කමීසයක් වැනි සංස්කෘතික වශයෙන් එක් රටකට දෙකකට ආවේණික ඇඳුමක් වෙනුවට එතරම් සුවිශේෂි නොවන ලිහිල් කලිසමක් හා කමිසයක් ඇයට ලබා දුන්නා.

මේ පෙනුම ඇතුළු අනෙක් සියුම් කාරණා නිර්ණය කිරීමට පෙර ඉතා පුළුල්ව මත විමසීම් ගවේෂණ කරනු ලැබුවා. සාක් රටවල කුඩා කණ්ඩායම් රැස්වීම් 200ක් පමණ පවත්වා බාල හා වැඩිහිටි 10,000කට වැඩි පිරිසකගේ රුචි අරුචිකම් විමසා බැලූ බව මැකී කියනවා.

මෙතරම් පේ‍්‍රක්‍ෂක පර්යේෂණ මත පදනම්ව නිර්මාණය වූ කාටූන් කථා අපේ කලාපයේ දුර්ලභයි. (එහෙත් වෝල්ට් ඩිස්නි වැනි ලොකු සමාගම් අළුත් නිර්මාණයක් කරන්නට පෙර සැම විටම පුළුල්ව පර්යේෂණ කරනවා.)

මීනා වසන ගම්මානයත් දකුණු ආසියාවේ ඕනෑම රටක තිබිය හැකි ආකාරයේ පෙනුමක් සහිතයි. ගතානුගතික වැඩවසම් මානසිකත්වය ඇති අය මෙන් ම වඩාත් විවෘත මනසකින් යුතු පාසල් ගුරුවරිය වැනි චරිත ද එහි හමු වනවා.

මේ චරිත රූප බවට පත් කොට කාටූන් කථා බිහි කරන්නට යුන්සෙෆ් ඇරයුම් කළේ ඉන්දියාවේ ප‍්‍රවීණතම කාටූන් චිත‍්‍රපට අධ්‍යක්‍ෂවරයෙකු වූ රාම් මෝහන්ටයි ( Ram Mohan). ඔහු 1956 සිට මේ ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ නියැලී සිටි කෙනෙක්. උපදේශක මට්ටමින් ඇමරිකාවේ ප‍්‍රකට කාටූන් සමාගමක් වන හැනා-බාබරා චිත‍්‍රාගාරය (Hanna-Barbera Productions) ද ෆිලීපිනයේ ෆිල්කාටූන් සමාගම (Fil-Cartoons) ද සම්බන්ධ කර ගනු ලැබුවා. එහෙත් මේ නිර්මාණය 90%ක්ම දකුණු ආසියාතික නිර්මාණයක්.

‘‘අප විවිධාකාර හැඩතල නිර්මාණය කරමින් විවිධ ජන පිරිස් වලට ඒවා පෙන්නුවා. ඔවුන් වැඩි දෙනෙකු පි‍්‍රය කළ රසය එකතු කොට මීනාගේ පවුල, ගම හා කථා මාලාව බිහි කළා’’ රාම් මෝහන් කියනවා. මෙය වසර දෙකක් ගත වූ සාමුහික ව්‍යායාමයක්.

මුල් ම මීනා කථාව වූයේ Count Your Chicken (කුකුළු පැටවුන් ගණන් කරමු). අයියා (රාජු) පාසල් යවන නමුත් ගැහැණු දරුවෙකු නිසා මීනා පාසල් නොයවා ගෙදර තබා ගන්නවා. ඒත් අයියා පසුපස පාසල දක්වා යන මීනා, පන්ති කාමරයට පිටත සිට පාඩම් අසා සිටිනවා. එසේ දුර සිට උගත් ගණන් කිරීමේ හැකියාව ප‍්‍රායෝගිකව පාවිච්චි කොට කුකුල් හොරකු අල්ලා දෙන මීනා ගැන පැහැදෙන ඇගේ දෙමවුපියෝ ප‍්‍රමාද වී හෝ ඇයත් පාසල් යවනවා.

දෙවැනි කථාවට පාදක වූයේ රසවත් අඹ ගෙඩියක් ගෙදර ගෙනවිත් එයින් වැඩි පංගුව අයියාටත් ඇබිත්තක් පමණක් මීනාටත් දීමේ සිද්ධියයි. ගැහැණු දරුවාට එළිපිටම අඩු සැළකිලි දීමේ සම්ප‍්‍රදාය මේ කථාවෙන් හීන් සීරුවේ අභියෝගයට ලක් කැරෙනවා.

විනාඩි 10-15ක් පමණ දිගට දිවෙන මීනා කාටූන් කථා මුල් වටයේ 13ක් නිර්මාණය කළා. ඒවා ඉංගී‍්‍රසි, හින්දි, උර්දු, බංග්ලා, නේපාලි, දෙමළ, සිංහල වැනි භාෂා ගණනාවකට හඬ කවා එක් එක් රටවල ටෙලිවිෂන් නාලිකාවලට නොමිලයේ බෙදා හරිනු ලැබුවා.

Who's Afraid of the Bully — Who’s Afraid of the Bully

ප‍්‍රතිශක්තිකරණය, සනීපාරක්‍ෂාව, බාල වයස්කරුවන්ගෙන් වැඩ ගැනීම, ආපදාවලින් සුරැකීම, සෙල්ලම් කිරීමට දරු දැරියන්ට ඇති අයිතිය, අඩු වයසින් දැරියන් විවාහ කර දීම, HIV/AIDSවලින් ආරක්‍ෂා වීම වැනි තේමා යටතේ මීනා කාටූන් කථා නිපදවනු ලැබුවා. ඒ හැම එකක්ම සංවේදීව හා නිවැරදිව අදාල කරුණු කථානුසාරයෙන් ඉදිරිපත් කළා. මෙය ලෙහෙසි පහසු වැඩක් නොවෙයි.

ටෙලිවිෂන් කාටූන් මාලාවට අමතරව එම කථා චිත‍්‍ර කථා පොත් පෙළක් ලෙස ද මුද්‍රණය කොට විවිධ භාෂාවලින් බෙදා හරිනු ලැබුවා. බංග්ලාදේශය මුල් කර ගෙන ඇරඹුණත් 1995 වන විට මීනා සන්නිවේදන ව්‍යාපෘතිය සියළු සාක් රටවලට ව්‍යාප්ත වුණා.

එහිදී වැදගත් මෙහෙවරක් ඉටු කළේ මීනා ව්‍යාපෘති කළමනාකරු ලෙස කත්මන්ඩු නුවර යුන්සෙෆ් දකුණු ආසියාතික කලාපීය කාර්යාලයට පත්ව ආ කි‍්‍රස්ටියන් ක්ලාක් (Christian Clark). කලකට පෙර ලෝක ප‍්‍රකට සෙසමි ස්ටී‍්‍රට් ළමා ටෙලිවිෂන් වැඩසටහනේ පිටපත් රචකයෙකු හා කාටුන් ශිල්පියෙකු ද වූ ඔහු කාටුන් හරහා සමාජයට වැදගත් තොරතුරු හා පණීවුඩ දීමේ විභවය මනාව හඳුනාගෙන සිටියා.

‘කිසි විටෙක කථා රසය පලූදු වන ආකාරයෙන් තොරතුරු වැඩි කිරීමට හෝ පණිවුඩ දීමේ අරමුණින් දේශනා පැවැත්වීමට හෝ අප ඉඩ දුන්නේ නැහැ,’ මා හමු වූ විටෙක ඔහු ආවර්ජනය කළා.

කෙටි කලකින් මීනා කථා දකුණු ආසියාව පුරා කෙතරම් ජනපි‍්‍රය වී ද යත් එය ආදර්ශයට ගෙන සාරා නම් අපි‍්‍රකානු කථා මාලාවක් ද පසුව නිර්මාණය කරනු ලැබුවා. ඒ හරහා මෙබඳු ම වැදගත් පණිවුඩ අපි‍්‍රකානු සමාජයන්ට දෙන්නට යුන්සෙෆ් අපි‍්‍රකානු කාර්යාල උත්සාහ කළා. මීනාට වඩා ටිකක් වැඩිමහලූ සාරා දැරියට වයස 13යි. සිංගෝ නම් හුරතල් රිලා පැටියෙකු ඇයට සිටිනවා.

‘කාටූන් චරිත හැටියට මීනා හා සාරා තීරණාත්මක සමාජ සන්නිවේදනයක පෙර ගමන්කරුවන් වුණා. බොහෝ ගතානුගතික සමාජවල විවෘතව එක එල්ලේ සාකච්ඡා කළ නොහැකි ආකල්ප ගැන නැවත සිතා බැලීමකට ඒ හරහා යොමු කළා.’ නීල් මැකී හා කි‍්‍රස්ටියන් ක්ලාක් පසු කලෙක සිය අත්දැකීම් සමාලෝචනය කරමින් ලියා තැබුවා.

කාටූන් නිසා ළමා මනස අයාලේ යනවා යයි සිතන අයට මීනා අළුත් මානයක් පෙන්වා දෙනවා. තවත් කාටූන් නිර්මාණකරුවන් මේ මාර්ගයේ යනවා නම් කෙතරම් අපූරුද?

මීට වසර 15කට පමණ පෙර පාලිත ලක්‍ෂ්මන් ද සිල්වා ළමා අයිතිවාසිකම් විදහා දැක්වෙන කෙටි (විනාඩියේ) කාටුන් මාලාවක් නිර්මාණය කළා. සිබිල් වෙත්තසිංහගේ චිත‍්‍ර යොදා ගෙන කළ මේ නිර්මාණය සීමිත සම්පත් හරහා මීනා ගිය මග යන්නට ගත් දේශීය උත්සාහයක්.

Meena: Count your Chickens

Will Meena Leave School?

Meena: Too young to Marry

සිවුමංසල කොලූගැටයා #163: අභීත පෑනෙන් භාරතය කිති කැවූ කුෂ්වාන්ත් සිං

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I pay tribute to Khushwant Singh (1915-2014), writer and journalist who died on 20 March 2014 aged 99. He is best remembered for his satire, humour and trenchant secularism. I make special mention of his defiance of death threats from Sikh fundamentalists in the 1980s, and his vocal stand against all organised religions.

මොන යකකුට, දෙවියකුට හෝ රජයකටවත් බිය නොවී අභීතව දශක ගණනක් ලේඛන කලාවේ යෙදුණු ඉන්දීය ලේඛක කුෂ්වාන්ත් සිං (Khushwant Singh) 99 හැවිරිදිව 2014 මාර්තු 20 වනදා මිය ගියා.

ඔහුගේ දැඩි විවේචනවලට නිතර හසු වූ දේශපාලකයන්, කලාකරුවන් හා වෙනත් නාමධාරී ඉන්දියානුවන් හැම කෙනකු ම පාහේ මතභේද පසෙක ලා මේ ලේඛකයාට ප‍්‍රණාමය පුද කළා.

ඉංග‍්‍රීසිය මවුබස ලෙස හැසරවීමේ හපන්කම තිබූ ඉන්දීය ලේඛකයන් අතර මුල් තැන ගත් ඔහු තමන්ටම ආවේණික ශෛලියක් බිහි කළේ උපහාසය, කථාන්තර කීමේ හැකියාව හා සැමට ‘ටිකිරි ටොකු’ දීමේ දක්‍ෂකම හරහායි.

‘‘මා ඉන්දියානුවකු වන්නේ ඇයි?’’ යයි වරක් ලිපියක් ලියමින් ඔහු එයට මෙසේ පිළිතුරු දුන්නා. ‘‘මට ඒ ගැන අභිමතයක් තිබුණේ නැහැ. මා උපන්නේ මෙරටයි. හැබැයි උපදින්නට කලින් මගෙන් ඇසුවා නම් මීට වඩා ඉසුරුබර, මෙතරම් ජනාකීර්ණ නොවූ, කන බොන දේ ගැන මේ තරම් බොරු සීමා පනවා නොගත්, ආගම් අන්ධ ලෙස නොඅදහන වෙන රටක් මා තෝරා ගන්නවා!’’

ඔහුගේ ජීවන දර්ශනය මේ උත්තරයේ කැටි වී තිබුණා යයි කිව හැකියි. මවු රට, තමන්ගේ ජාතිය, සංස්කෘතික උරුමය හා බලයේ සිටින රජයන් හා පාලකයන් අදීනව හා තර්කානුකූලව විවේචනය කිරීමට සමත් වූ ඔහු කිසිදු තරාතිරමක් නොබලා ඕනෑ ම ජගතකු නිර්දය ලෙස උපහාසයට ලක් කිරීමට ද මැලි වූයේ නැහැ. විශේෂයෙන් උගත්කම, වංශවත්බව, තනතුරේ ලොකුකම ආදිය නිසා හිස උදුම්මා ගත් අය ඔහුගේ පෑන් පහරින් දිගට ම බෑට කෑවා.

වෘත්තීය ජීවිතය මුල් කාලයේදී නීතීඥයකු ලෙසත්, ඉන් පසුව ඉන්දීය විදේශීය සේවයේ නිලධාරියකු ලෙසත් කළක් ක‍්‍රියා කළ ඔහු 1950 ගණන්වල පටන් වෘත්තීය ලේඛකයකු හා පත‍්‍ර කලාවේදීයකු ලෙස කටයුතු කළා. ජීවිතයේ අඩසිවසකට වැඩි කලක් තිස්සේ පොත් අසූ ගණනක්, පුවත්පත් තීරු ලිපි (කොලම්) දහස් ගණනක් හා වෙනත් ලිපි ලේඛන විශාල සංඛ්‍යාවක් රචනා කළා.

මේ හැම එකකම සුවිශේෂී ගුණය වූයේ සරල, සුමට හා මිත‍්‍රශීලී වූ ඉංග‍්‍රීසි බසින් නිර්මාණය වීමයි. බොහෝ පොත පත කියවූ, දේශසංචාර කළ හා ශාස්ත‍්‍රීය නැඹුරුවක් තිබූ චරිතයක් වුවත් කුෂ්වාන්ත් ඉතිහාසය, දර්ශනවේදය, දේශපාලනය, සාහිත්‍යය හා කාලීන මාතෘකා රැසක් ගැන ගැඹුරු වූත්, තුලනාත්මක වූත් විග‍්‍රහයන් ලිව්වේ කාටත් තේරෙන බසින්.

Khushwant-Singh - cartoon by Prabhakar Wairkar — Khushwant-Singh – cartoon by Prabhakar Wairkar

පත්තර කලාවට ආ විට ඔහු එයට සරිලන ශෛලියකින් කි‍්‍රයා කළා. 1970 දශකයේ ඉන්දියාවේ ජනප‍්‍රියම සඟරාව වූ ඉලස්ටේ‍්‍රටඞ් වීක්ලි ඔෆ් ඉන්ඩියා හි (Illustrated Weekly of India) කතුවරයා ලෙස ඔහු ජනප‍්‍රිය සංස්කෘතියට මුල් තැන දුන්නා. ව්‍යාපාරික, කලා ක්‍ෂෙත‍්‍රයන්ගේ අක‍්‍රමිකතා හෙළිදරවු කරන අතර බොරු ප‍්‍රතිරූප ගොඩ නගා ගෙන සිටි (බොල් පිළිම ආකාරයේ) නාමධාරින්ට එරෙහි වූවා.

කුෂ්වාන්ත්ගේ පත‍්‍ර කලාවේ සදාදරණීය කාලය වූයේ මේ සඟරාවේ කතුවරයා ලෙස කි‍්‍රයා කළ අවුරුදු නවයයි (1969-78). බාර ගන්නා විට සතියට පිටපත් 65,000ක් අලෙවි වූ සඟරාව මාස කිහිපයකින් හාර ලක්‍ෂය දක්වා වැඩි කිරීමට ඔහු සමත් වුණා. ටයිම්ස් ඔෆ් ඉන්ඩියා සමාගමට අයත්, 1880දී ඇරඹී මේ සඟරාව ඉන්දීය ජන සමාජයට ඉතා සමීප ප‍්‍රකාශනයක් බවට පත් වූයේ ඔහුගේ කාලයේයි.

බංග්ලාදේශයේ නිදහස් සටන (1971), ඔපෙක් තෙල් අර්බුදය (1973), ඉන්දියාවේ මර්දනකාරී හදිසි නීතිය (1975) හා පාකිස්ථානු අගමැති අලි බූතෝ එල්ලා මැරීම (1977) වැනි භාරතය හා ලොව කැළඹූ සිදුවීම් ගැන විමර්ශනාත්මකවත් සරලවත් විග‍්‍රහ කිරීමට සඟරාව සමත් වුණා. ලිපි ලේඛන ඔපවත් කරන්නට මනාව ඡායාරූප යොදා ගැනීමත් මරියෝ මිරැන්ඩා හා ආර් කේ ලක්‍ෂ්මන් වැනි චිත‍්‍ර/කාටුන් ශිල්පීන් සම්බන්ධ කර ගැනීමත් කළා.

ඉන්දිරා ගාන්ධි අගමැතිනියගේ හා ඇගේ පුත් සංජේ ගාන්ධිගේ හිතවතකු හා අනුගාමිකයකු වීම නිසා කුෂ්වාන්ත්ගේ ස්වාධීනත්වය හා විශ්වසනීයත්වය පළුදු වුණා. එහෙත් බලවත් අගමැතිනියක ලෙස ඉන්දිරා රට පාලනය කරන කාලයේ ඇය සමග ප‍්‍රසිද්ධියේත්, පෞද්ගලිකවත් වාද විවාද කරන්නත් ඇගේ සමහර දරදඬු ප‍්‍රතිපත්තිවලට එරෙහි වන්නත් හැකි පෞරුෂය කුෂ්වාන්ත්ට තිබුණා.

පසු කලෙක ඔහු ස්වංලිඛිත චරිතාපදානයේ කීවේ ඉන්දියානු දේශපාලනයේ හා රාජ්‍ය පාලනයේ බොහෝ වැරදුණු තැන්වලට මුල් වූයේ ඉන්දිරාගේ දරදඬු පාලන ශෛලිය බවයි.

IBN TV's tribute to Khushwant Singh played on the image of editor inside the light bulb - the graphic used by him when he edited Illustrated Weekly of India (1969-78) — IBN TV’s tribute to Khushwant Singh played on the image of editor inside the light bulb – the graphic used by him when he edited Illustrated Weekly of India (1969-78)

1980-83 වකවානුවේ ඔහු හින්දුස්ථාන් ටයිම්ස් (The Hindustan Times) පත‍්‍රයේ ප‍්‍රධාන කතුවරයා වුණා. නව දිල්ලියේ හා උතුරු ඉන්දියාවේ වඩාත් ප‍්‍රබල දිනපතා පුවත්පත වූ එහි කතුවරයාට සමන්ත ඉන්දියාවේ ම දේශපාලන හා ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රවාහයන්ට ලොකු බලපෑමක් කළ හැකියි.

ප‍්‍රබල ව්‍යාපාරික පවුලක් වූ බිර්ලාවරුන්ට අයත් මේ පත‍්‍රයේ කතුවරයා ලෙස කුෂ්වාන්ත් මාණ්ඩලික වාර්තාකරුවන්ට හා විශේෂාංග ලේඛකයන්ට හැකි තාක් කර්තෘ මණ්ඩල නිදහස හා වගකීම් දුන් බව ප‍්‍රකටයි. හිමිකරුවන්ගේ මැදිහත්වීම් සමනය කරන්නටත්, දේශපාලන බලපෑම් අවම කරන්නටත් ඔහු උත්සාහ කළා.

1980 දශකය මුලදී ඉන්දියාවේ අන්තවාදී සික්වරුන් පිරිසක් අකාලි ඩාල් පක්‍ෂය හරහා සංවිධානය වෙමින් කාලිස්ථාන් (Khalistan) නම් වෙනම රාජ්‍යයක් ඉල්ලා උද්ඝෝෂණ කළා. සම්භවයෙන් සික්වරයකු වුවත්, සික් සාංස්කෘතික උරුමය ගැන ආඩම්බර වුවත් කුෂ්වාන්ත් මේ ක‍්‍රියා මාර්ගය ප‍්‍රසිද්ධියේ විවේචනය කළා. මේ උද්ඝෝෂණය සික් ජනයාටත්, ඉන්දියාවටත් අහිතකර බව පෙන්වා දුන්නා.

රටේ ප‍්‍රසිද්ධතම සික්වරයකු ලෙස කුෂ්වාන්ත් ගත් මේ ස්ථාවරය ගැන අන්තවාදී සික් පිරිස දැඩි ලෙස කෝප වුණා. තර්කයට ප‍්‍රතිතර්කය මතු කරනු වෙනුවට ඔවුන් ඔහුට මරණ තර්ජන එල්ල කළා.

මේ වන විට ඔවුන් සන්නද්ධ අරගලයකට යොමු වී සිටි නිසා කුෂ්වාන්ත්ට පොලිස් ආරක්‍ෂාව ලබාදීමට ඉන්දීය රජය ක‍්‍රියා කළා. එහෙත් තර්ජන කිසිවකට නොසැළුණු කුෂ්වාන්ත් දිගින් දිගට ම තම සහෝදර සික්වරුන්ගේ අදුරදර්ශී ප‍්‍රචණ්ඩ පිළිවෙත් සිය පුවත්පත හරහා විවේචනය කළා.

කුෂ්වාන්ත් තමන්ට ලැබුණු මරණ තර්ජන ගැන තම ප‍්‍රකාශනයේ මෙසේ පළ කළා.

‘‘ගෙවී ගිය සතියේ දිනෙක මුද්‍රිත පත‍්‍රිකාවක් මට තැපෑලෙන් ලැබුණා. එහි කියා තිබුණේ එය ලැබෙන හැම දෙනාමත්, ඔවුන්ගේ පවුල්වල උදවියත් කාලිස්ථානයේ සතුරන් ලෙස හඳුනාගෙන ඇති බවත් දින දහයක් ඇතුළත ඔවුන් මරා දමන බවත්.’’

‘‘මෙයට පෙර සිවු වසරක් තිස්සේ විටින් විට දුරකථනයෙන් හෝ තැපෑලෙන් හෝ මෙයට සමාන මරණ තර්ජන මට ලැබී තිබෙනවා. එහෙත් මුද්‍රිත තර්ජනයක් ලැබුණු මුල් වතාව මෙයයි. එසේම නිශ්චිත දින ගණනක් ඇතුළත මරනු ලබන බවට කියන්නේත් පළමු වතාවටයි. මින් පෙර පරුෂ වචනයෙන් මට බැන වැදී අවසන් ගමනට සූදානම් වී සිටින්න යයි කීවා පමණයි.’’

‘‘මේ තර්ජන අතරමැද නොසැලී හා නිදි නොවරා මගේ වැඩ කර ගෙන යන්නට මා පුරුදුව සිටිනවා. මගේ වයසේ හැටියට රෝගාතුර වී මාස ගණනක් රෝහල්ගත වී ඔත්පලව සිට මිය යනවාට වඩා ඉක්මන් මරණයක් ලැබුණොත් මාත් එයට කැමතියි. එපමණක් නොවෙයි, මෙසේ මරා දමනු ලැබුවොත් මා වෘත්තියට දිවි පිදු වීරයකු ද වනවා. මා මේ බොරුවට වීරකම් කථා කරනවා නොවෙයි. සික්වරයකු වුවත් මා තරමක බියගුල්ලෙක්. මගේ ඝාතකයන් වන්නට කුරුමානම් අල්ලන උදවිය දන්නවා හරියට තර්කයක් හා වාදයක් දිනා ගන්නට බැරි කෙනකුගේ අවසාන තර්කය වෙඩි උණ්ඩය බව.’’

‘‘මා මුල සිටම විශ්වාස කළේත්, ප‍්‍රසිද්ධියේ ප‍්‍රකාශ කර සිටියේත් සික් ධර්මයේ හා සංස්කෘතියේ හරයන්ට කාලිස්ථාන සංකල්පය මුළුමනින්ම විරුද්ධ හා නොගැලපෙන බවයි. කිසිවකුගේ නිර්නාමික තර්ජනවලින් මේ මතය දැරීම හා එය පළ කිරීම මා නතර කරන්නේ නැහැ. ඔබට දැන ගන්නට ඕනෑ නම් මා ඔප්පු කර පෙන්වන්නම් මගේ පෑන ඔබ සතු කඩුවකට, රයිෆලයකට හෝ කලශ්නිකෝෆ් තුවක්කුවකට වඩා බලවත් බව.’’

‘‘හැබැයි මේ මුද්‍රිත තර්ජන පත‍්‍රිකාව එක් අතෙකින් මා සන්තාපයට පත් කළා. මෙබඳු පත‍්‍රිකාවක් මට පමණක් එවන්නට එය මුද්‍රණය කළ යුතු නැහැ. සිය ගණනක්, සමහර විට දහස් ගණනක් තවත් අයට මෙහි පිටපත් යවා ඇති. මේ තර්ජනකරුවන්ගේ ඝාතන ලැයිස්තුවේ මා සිටින්නේ පහලට වන්නට විය යුතුයි. මට වඩා වැදගත් ඉලක්කයන් බිලි ගත්තාට පසුව ඔවුන් මා හඹා එනු ඇති. මෙය මගේ ආත්මාභිමානයට පහරක්. කාගෙවත් ඝාතන ලයිස්තුවකට මා ඇතුළත් කරනවා නම් මා කැමතියි එහි මුලින්ම, ඉහළින්ම සිටින්නට. මගේ සැඟවුණු ඝාතකයෝ මට මේ අවසාන ගෞරවය ලබා දෙනු ඇතැයි මා සිතනවා.’’

සික්වරුන්ගේ ශුද්ධ වූ රන් දෙවොල ඉන්දීය හමුදාව විසින් යටත් කිරීමෙන් සිදු වූ විශාල ලේ වැගිරීමට පළි ගැනීමක් වශයෙන් 1984 ඔක්තෝම්බර් 31 වනදා ඉන්දිරා ගාන්ධි අගමැතිනිය ඇගේ ම සික් ආරක්‍ෂකයන් දෙදෙනෙකු විසින් වෙඩි තබා ඝාතනය කරනු ලැබුවා.

හින්දුස්ථාන් ටයිම්ස් පත‍්‍රයේ කතුවරයා ලෙස තුන්වන වසරේ සේවා කාලය දිගු කරන විට හිමිකරු හා ප‍්‍රකාශක කේ. කේ. බිර්ලා ඉතා සුහදව කුෂ්වාන්ත්ගෙන් මෙසේ ඇසුවා. ‘‘සර්දා සාහිබ් (ලොකු මහත්තයා), විශ‍්‍රාම යන්න එහෙම කල්පනාවක් නැද්ද?’’

ඒ වන විට කුෂ්වාන්ත්ගේ වයස 69යි. ඔහු මෙසේ පිළිතුරු දුන්නා. ‘‘මා විශ‍්‍රාම ගන්නේ මගේ නිසල දේහය ගිනි දල්වන්ට රැගෙන යන විටයි.’’

අන්තිමේදී වයස 99ක් සපිරුණු පසුවත් ඔහු ලිවීම නතර කළේ නැහැ. වයස්ගත වීමත් සමග තරමක ශාරීරික දුබලතා මතු වුවත් ඔහු ඉතා හොඳ සිහියෙන් හා ධනාත්මක, උපහාසාත්මක මනසකින් දිගට ම පසු වූ බව සමීපතයෝ කියනවා.

හින්දුස්ථාන් ටයිම්ස් පත‍්‍රයට තමාගේ සතිපතා කොලම අවසානය දක්වා ම ලියුවා. කුෂ්වාන්ත්ගේ දේශපාලන ස්ථාවරයන් හා හිතවත්කම් ගැන ප‍්‍රතිවිරුද්ධ මත ඉන්දීය සමාජයේ කෙතරම් තිබුණත් ඔහුගේ කොලම මිතුරන්, පසමිතුරන් සැවොම නොවරදවා කියවූවා.

ඔහු ප‍්‍රධාන ප‍්‍රවාහයේ ඉන්දියානු සමාජයෙන් ඕනෑකමින් ම වෙනස් වූ තවත් සාධකයක් වූයේ නිර්ආගමික ස්ථාවරයයි. සික් උරුමය ප‍්‍රගුණ කරමින්, තලප්පාවක් පැළඳ හා ආවේණික රැවුලක් වවා සිටියත් ඔහු කිසිදා ආගමික වතාවත් හෝ පුද පූජාවලට සහභාගී වූයේ නැහැ. දේවවාද හෝ අදේවවාද හෝ මත පදනම් වූ කිසිදු සංවිධානගත ආගමක් නැතහොත් සාමයික දර්ශනයක් නොපිළිගත් ඔහු කීවේ හොඳ නරක පිළිබඳ හොඳම විනිශ්චය තමන්ගේ හෘදය සාක්‍ෂිය බවයි.

‘‘ආගම් සියල්ලේම මනෝමය මූලය වන්නේ නොදන්නා දේ ගැන මිනිසුන් තුළ පවතින බියයි’’ ඔහු කියා සිටියා. ‘‘දෙවියන් කියා කෙනෙකු සිටී ද නැත් ද යන්න ගැන පලකට නැති වාද කරනවා වෙනුවට අප සිහි තබා ගත යුතු වැදගත්ම කරුණ නම් කෙනකු හොඳ හෝ නරක හෝ චරිතයක් වීමට දෙවියන් පැවතීමේ අදාලත්වයක් නැති බවයි. කිසිදු ආගමක් ධර්මයක් නොඅදහන කෙනෙකුට වුව ද ඉතා හොඳ පුද්ගලයකු විය හැකියි. එමෙන්ම දිවා රාත‍්‍රී දෙවියන් අදහන වඳින පුදන තක්කඩියෝත් එමට සිටිනවා!’’

ඔහු 2012 හා 2013දී ලියා පළ කළ අන්තිම පොත් දෙකෙන් සිය නිර්ආගමික දර්ශනය වඩාත් පැහැදිලි කළා. සංවිධානගත ආගම්වල නිර්දය ලෙස පහර දීම ඔහු නතර කළේම නැහැ. සියළු ආගම්වල පූජකයන් පරපෝෂිත දුෂිතයන් හැටියට හඳුන්වා දුන්නා.

ඉන්දියාවේ සියළු ආගම් ගැන ගැඹුරු වූ ශාස්ත‍්‍රීය දැනුමක් තිබුණත් ඔහු එදිනෙදා චරිතගති සකස් කර ගත්තේ කෙලිලොල්, සැහැල්ලූ හා විනෝදකාමී ලෙසටයි. උගත්කමින් හිස උදුම්මාගත් පණ්ඩිතයන්ට හා උපාසකරාළලාට මෙය දරා ගන්නට අපහසු වුණා.

කුෂ්වාන්ත් ගැන තව බොහෝ දේ මෙනෙහි කළ හැකියි. ගතානුගතිකත්වයට, සුචරිතවාදයට හා දෛවවාදයට (fatalism) ප‍්‍රබල ලෙස එරෙහි වූ ඔහු තනි ගසක් තනි කරලක් මෙන් තමාට ආවේණික ජීවන රටාවක් හා ලේඛන කලාවක් දිගු ජීවිතය පුරා ප‍්‍රගුණ කළා. අන්තිමේදී ඔහු මිය ගියේ තම සොහොන් කොතේ ලිවිය යුතු වැකි ද රචනා කොටයි.

‘‘මෙතැන නිදන්නේ මිනිසුන්ට හෝ දෙවියන්ට තැකීමක්
නොකළ අයෙක්. ඔහුට ඔබේ කඳුළු නාස්ති කරන්න එපා.
ඔහු අමිහිරි දේ ලිවීමෙන් තෘප්තියක් ලැබූවෙක්.
මේ යකඩයා මැරුණ එක හොඳ යයි සිතා සැනසෙන්න!’’

When Worlds Collide #102: A Bird’s Eye View of our Planet and Island

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 4 April 2014

A bird’s eye view offers a unique perspective. Yet no humans had that vantage point until two and half centuries ago.

That changed when two Frenchmen — brothers Joseph-Michel and Jacques-Etienne Montgolfier — developed the hot air balloon. One day in late 1783, they achieved a successful manned flight over Paris.

As Frenchmen also pioneered photography in the decades that followed, it was just a matter of time before the two innovations were combined. The world’s first aerial photos (from a camera not supported by a ground-based structure) were taken by French photographer and balloonist Gaspard-Félix Tournachon in 1858. Again, over Paris.

A French company was involved in the world’s first use of a motion picture camera mounted on an aircraft too. That was on 24 April 1909 – this time over Rome…

View original post 984 more words