nuclear weapons – Open Minds! (formerly: Moving Images blog)

ක්‍රිව 2500දී පෘථිවිය දෙස බැලීමක්: ආතර් සී ක්ලාක් ලියු අවසාන කෙටිකථාව

In his last published short story, written only a few months before his death, Sir Arthur C Clarke envisioned a world without religions by the year 2500.

Yes, ALL organised, institutionalised religions (i.e. those with holy scripture, priests and places of worship) will gradually go into oblivion! No exceptions.

He offered this in a futuristic story titled The View From 2500 A.D., published in Forbes.com in November 2007, as part of a special online edition on the future.

In it, Sir Arthur described the development of reliable psychological probes, using which any suspected individual could be ‘painlessly and accurately interrogated, by being asked to answer a series of questions’. While its original purpose is to keep the world safe from criminals and terrorists, the “Psi-probe” soon proves to be useful on another front: to weed out religious fanaticism – and all religions themselves – which is a greater threat to humanity.

Read the original English story: The View from 2500 A.D. by Arthur C Clarke

A few weeks ago, with the concurrence of the Arthur C Clarke Estate, I invited S M Banduseela, the most prolific translator of Clarke’s work in Sri Lanka, to render this last story into Sinhala. Here it is, being published for the first time here:

ක්‍රිව 2500දී පෘථිවිය දෙස බැලීමක්

ආතර් සී ක්ලාක් ලියු අවසාන කෙටිකථාව

පරිවර්තනය එස්. එම්. බන්දුසීල

අවුරුදු 2,500කට පසු අද අප සිටින වාසිදායක තත්වයේ සිට, බියකරු 21 වැනි සියවස දෙස ආපසු හැරී බලන විට එවැනි දුක්ඛිත යුගයක් පසු කර මිනිස් වර්ගයා තවමත් පැවතීම ඇදහිය නොහැකි දෙයක් ලෙස පෙනේ. ඉතාම අනතුරුදායක මොහොත වූයේ 2010 වර්ෂය බව දැන් නිවැරදිව කිව හැකියි.

ඉන් අවුරුදු පනහකට පමණ පෙර ප්‍රධානම තර්ජනය වූයේ තාප න්‍යෂ්ටික ආයුධයි. කෙසේ වෙතත් මේවා නිපදවිය හැකි වූයේ විශාල මූල්‍ය සම්පත් හා උසස් මට්ටමේ තාක්ෂණයක් යන දෙකම ඇති ධනවත් රටවලට පමණි.

නමුත් සම්පූර්ණයෙන්ම අනපේක්ෂිත ලෙස එක්වරම විද්යුත්-චුම්බක ස්පන්ද බෝම්බය නිපදවීමත් සමග තත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වූයේය. මෙම භයංකර උපක්‍රමයේ මූලාරම්භය පැහැදිලි නැත. සංකල්පයකට නියම කාලය පැමිණි විට, සෑම අවස්ථාවකම සිදු වී ඇත්තාක් මෙන් එය එකිනෙකාගෙන් ස්වාධීනව කීප තැනකම සොයා ගන්නට ඇත.

කෙසේ වෙතත් මේ පිළිබඳ ප්‍රසිද්ධ විස්තරයක් පළ වූයේ “පොපියුලර් මැකනික්ස්” නම් සඟරාවේ 2001 සැප්තැම්බර් කලාපයේයි. එයට සංස්කාරක යොදා තිබු ශීර්ෂපාඨය වඩාත් භාවෝද්දීපක විය:“ඉ-බෝමබය: ඇසිපිය ගසන තරම් ඉක්මනින් ශිෂ්ටාචාරය අවුරුදු200ක් ආපස්සට යැවිය හැකි විද්යුත්-චුම්බක බෝම්බයක් සෑදීමට ඕනෑම ත්‍රස්තවාදියෙකුට අවශ්‍ය වන්නේ ඩොලර්400ක් පමණයි!”

ඉ-බෝම්බයේ හදවත වුයේ ඉතා සරල උපක්‍රමයකි. අවශ්‍ය වුයේ තඹ දඟරයක් හා එය වටා දැමීමට පුපුරන ද්‍රව්‍යයක් පමණි. එය පිපිර වූ විට ඇති වන ප්‍රබල චුම්බක ස්පන්දය සියලු ඉලෙක්ට්‍රොනික පද්ධති අක්‍රිය කරනවා පමණක් නොව එය ඕනෑම තැනකට නිවැරදිව ඉලක්ක කර යැවිය හැකි වේ.

මෙම ලිපියේ රූපසටහන්ද සහිතව සියලු විස්තර අඩංගු වූ බැවින් ඕනෑම කෙනෙකුට සාර්ථක ඉ-බෝම්බයක් නිපදවිය හැකි වූයේය. ඇත්ත වශයෙන්ම සිදු වූයේත් එයයි!

පළමුවැනිමෙන් ම වාසනාවකට මෙන් අවසාන ඉ-බෝම්බය සාදන ලද්දේ කලින් දැන නොසිටි ආසියානු ත්‍රස්තවාදීන් කණ්ඩායමක් විසිනි. කුඩා බඩුනැවක එය නිවියෝර්ක් වරායට ගෙන ගිය ඔවුන් උපරිම අවුල්සහගත තත්වයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එය පුපුරවා හැරියේ මධ්‍යම රාත්‍රියේයි.

මෙහොතකින් සියලු විදුලි උපකරණ ක්‍රියා විරහිත විය. මෙයට ආලෝක පද්ධති පමණක් නොව සියලු විදුලි සංදේශ හා පරිගණක උපකරණ ද ඇතුළත් විය. සියලු ගුවන්විදුලි හා රූපවාහිනි මධ්‍යස්ථාන අක්‍රිය වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජනතාවට තොරතුරු නොලැබීමෙන් අවුල දෙගුණ තෙගුණ වුයේය. වහාම මිය ගියේ හෘදඋත්තේජක පැලඳ සිටි සිය ගණනක් පමණි.

එක් අතකින් ඔවුන් වාසනාවන්ත යයි කිව හැකියි. ඊළඟ දින කීපය තුළදී කිසිම ආහාරයක් ලබා ගත නොහැකි වූ අතර ඒවා බෙදා හැරීමේ මගක් ද නොවීය. සියලු ජලපොම්පාගාර පද්ධති කියාවිරහිත වූ බැවින් පානීය ජලය ලබා ගත හැකි වූයේ නැත. අසල ප්‍රදේශවලින් මුදවා ගැනීමේ මෙහෙයුම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පෙර පිපාසය හා කුසගින්න නිසා සිය ගණනක් මිය ගොස් තිබුණි.

නමුත් 2001 ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයට එල්ල වූ යෝධ ත්‍රස්තවාදී ප්‍රහාරයෙන් පසු ඉතා ඉක්මනින් යථා තත්වයට පත් වීමෙන් නිව්යෝර්ක නගරය ප්‍රදර්ශනය කළ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය එය නැවතත් වරක් පෙන්නුම් කළේය.

එක්සත් ජාතීන්ගෙන් ලැබුන සහයෝගය ද මෙහිදී බොහෝ දුරට උපකාරී විය. මෙයට හේතු වූයේ මෙවැනි පහරදීමක අවදානම ලෝකය පුරාම ඇති බව සෑම රටක්ම අවබෝධ කර ගැනිමයි.

ඊළඟට පැන නැගුණ ප්‍රශ්නය වුයේ මෙවැනි ආයුධයකින් ආරක්ෂා වන්නේ කෙසේ ද යන්නයි. විශේෂ පුද්ගලයන් පොළොව යට ලෝහ කුටි තුළ ආරක්ෂා කළ හැකි වුවත් මුළු ජනගහනය සඳහා එය ප්‍රායෝගික පියවරක් නොවීය.

වාසනාවකට මෙන් අවසාන විසඳුම ලැබුණේත් ප්‍රශ්නය ඇති කළ තාක්ෂණය තුළින්මයි. විශ්වසනීය මානසික පරීක්ෂක (psychological probes) නිපදවීමත් සමග ඕනෑම සැකසහිත පුද්ගලයෙක් ඉතා පහසුවෙන් හා කිසිම වේදනාවකින් තොරව මේ මගින් විමර්ශනයට ලක් කළ හැකි වූයේය. අවශ්‍ය වූයේ ප්‍රශ්නමාලාවකට පිළිතුරු ලබා ගැනීම පමණි.

මෙම ප්‍රශ්නවලින් බොහොමයක් ඉතා අහිංසක ඒවා වූ අතර සමහරක් අමූලික අසත්‍යයන් විය. නමුත් ඒ ඒ පුද්ගලයා සම්බන්ධයෙන් මානසික පරීක්ෂකය ක්‍රමාංකනය කර ගැනීමට ඒවා අවශ්‍ය විය.

ඊළඟ පියවර නම් ඉතා විවාදාත්මක විය. අහඹු ලෙස තෝරා ගත් පුද්ගලයන් ප්‍රශ්න කිරීමට ලක් කරන ලද අතර ඔවුන දැක්වූ සහයෝගයට ගෙවීමක් කරන ලදී. මෙහිදී දුෂ්කරතාවය වූයේ සම්පුර්ණ ප්‍රතිඵලය නිවැරදි බව සහතික කිරීමට යම් කිසි ජාතියක පරීක්ෂාවට ලක් කළ යුතු නියැදියේ ප්‍රමාණය තීරණය කිරීමයි.

මිනිස් ඉතිහාසයේ සිදු වූ මෙම යෝධ මානසික සමීක්ෂණයේ එක් ප්‍රතිපලයක් වූයේ ශිෂ්ටාචාරයට ඇති ප්‍රධාන අනතුර ආගමික අන්තවාදය පමණක් නොව ආගම් බවයි. “යක්ෂයා විසින් සියලු ආගම් නිපදවන ලද්දේ මිනිස් වර්ගයාගෙන් දෙවියන් වසං කිරීමටය” යන සුප්‍රසිද්ධ කියමනෙන් මෙය කැටි කොට දැක් වේ. (“All Religions were invented by the Devil to conceal God from Mankind.”)

රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයන්, පූජකයන් හා දේශපාලනඥයින් යුග ගණනාවක් තිස්සේ දේශනා කර ඇති වචන බිලියන ගණනක් වූ භක්තිමත් කුණුකසල, වංචනික විලම්බීත හෝ (ඔවුන් අවංක වී නම්) උන්මත්තකයන්ගේ නන්දෙඩවිලි බව මෙයින් සක්සුදක් සේ පැහැදිලි විය.

මානසික පරීක්ෂකය තුළින් ලබා ගත් අලුත් තොරතුරු නිසා, මිනිස් මනස ආසාදනය කළ ඉතාම දරුණු “චිත්ත වයිරසය” සංවිධානාත්මක ආගම් බව අවබෝධ කර ගැනීමට මිනිස් වර්ගයාට හැකි වූයේය.

දැන් මෙම උපකරණය අපට මිනිස් සිත් මිලියන ගණනක් ඉලෙක්ට්‍රොනික ලෙස සම්බන්ධ කිරීමේ හැකියාව ලබා දී ඇති බැවින් සුපිරි මනසක් (“supermind”) තැනීමට ප්‍රයත්නයක් දැරිය යුතු යයි අදහසක් ඉදිරිපත් වී තිබේ. මෙයින් එයට සම්බන්ධ වන අයගේ පුද්ගලිකත්වය නැති වී යෑමේ අවදානමක් තිබේ. මේ නිසාම මෙහි හොඳනරක පිළිබඳව නිමක් නැති වාදවිවාද පැවැත්වෙයි.

සමහරුන්ගේ අදහස වී ඇත්තේ එවැනි මිනිස් සිත් ඒකාබද්ධ වීමක් ආශීර්වාදයක් විය හැකි බවයි. නියම යුතෝපියාවකට යා හැකි එකම මග ද එය විය හැකියි.

ඉන් ඔබ්බටත් යමින් සමහර විටක මෙම සුපිරි මනස, තරු වෙතට දූරානූභූතික සංඥාවක් (telepathic signal) යැවීමට ඉඩ තිබේ. එයින් කියවෙනු ඇත්තේ ගැලැක්සීය ප්‍රජාව සමග සම්බන්ධ වීමට පෘථිවි ග්‍රහලෝකය දැන් සූදානම් බවයි…

සුපිරි මනස සාදරයෙන් පිළිගනිමු!

Read interview God, Science, and Delusion: A Chat With Arthur C. Clarke in Free Inquiry magazine (Vol 19, No 2; 1999)

Read Arthur C Clarke’s well known quotes on religion

“ආගමික උමතුවෙන් ලෝකය ගලවා ගැනීමේ එකම මග සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි” – එස්. එම්. බන්දුසීල

Cartoon courtesy Daily Mirror newspaper, Sri Lanka

සිවුමංසල කොලූගැටයා #159: අයින්ස්ටයින්ටත් වැරදුණු තැන – පරමාණු බෝම්බය

TIME cover, 1 July 1946: Misleading & inaccurate

There is a popular myth that links Albert Einstein with the atomic bomb. In the months following the dropping of atom bombs on Hiroshima and Nagasaki, both TIME and Newsweek did cover stories that linked the theoretical physicist with the development of this weapon of mass destruction. Both stories assigned great weight to a letter Einstein had written to President Franklin Roosevelt in August 1939 warning of the destructive potential of an atomic chain reaction.

The reality was more complex. “Had I known that the Germans would not succeed in producing an atomic bomb,” he later told Newsweek, “I never would have lifted a finger.”

He pointed out, correctly, that he had never actually worked on the bomb project. And he correctly claimed: “My participation in the production of the atom bomb consisted in a single act: I signed a letter to President Roosevelt.”

See: On My Participation In The Atom Bomb Project by Albert Einstein

This history forms the backdrop to my Sunday column in Ravaya (in Sinhala), inspired by the high levels of interest in my previous columns on Einstein the humanist and on his 1922 visit to Ceylon. In this column, I trace how Einstein’s the pacifist became a campaigner for nuclear disarmament in the last decade of his life.

විද්‍යාවේ හා තාක්‍ෂණයේ ප‍්‍රගමනයේ සමහර ඵල විපාක කල් තබා මුළුමනින් තක්සේරු කිරීම අපහසුයි. එය විද්‍යාවේ වරදක් නොව එය හසුරුවන මානව සමාජයේ දුර්වලතාවක්.

ගල් යුගයේදී ඉතා ප‍්‍රාථමික මට්ටමේ ගල් පතුරු මෙවලම් හා අවි ලෙස භාවිතයට ගත් ආදි මානවයාත් නූතන අපත් අතර ඇත්තේ වසර 8,000ක පමණ කාල පරතරයක්. පරිනාමීයව බලන විට එය එතරම් දිගු කාලයක් නොවෙයි.

එදා මානවයාටත් අද අප සතු මොළය හා ආවේගයන් ම තිබුණා. එහෙත් නූතන මානවයන් අති ප‍්‍රබල අවි ආයුධ තැනීමේ හැකියාව ලබා සිටිනවා. ගල් යුගයේ ආවේගයන් හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය නවීන විද්‍යාවේ අහිතකර යෙදීම් සමග සංකලනය වීමේ උච්ච අවස්ථාව නම් න්‍යෂ්ටික අවි ආයුධයි. නැතහොත් පරමාණු බෝම්බයි.

පරමාණුක න්‍යෂ්ටිය තුළ ගැබ්ව ඇති අති මහත් ශක්තිය නිදහස් කර ගැනීමේ හැකියාව විද්‍යාඥයන් ටිකෙන් ටික ලබා ගත්තේ 20 වන සියවස මුල් භාගයේදී. අර්නස්ට් රදර්ෆඞ්, එන්රිකෝ ෆර්මි ඇතුළු තවත් විද්‍යාඥයන් ගණනාවකගේ සොයා ගැනීම් එයට උපකාර වුණා. පදාර්ථයේ ස්වභාවය සොයා ගෙන ගිය බුද්ධි ගවේෂණයක පසු කාලීන ප‍්‍රතිඵල ලෙස න්‍යෂ්ටික බලශක්තිය මෙන් ම න්‍යෂ්ටික බෝම්බ ද බිහි වුණා. මුල් සොයා ගැනීම් කළ විද්‍යාඥයන්ට එයට දොස් කිව නොහැකියි. එම දැනුම භාවිත කිරීමේ තීරණ ගනු ලැබුවේ දේශපාලකයන් විසින්.

1939 මැද වන විට ලෝකය සිටියේ තවත් මහා යුද්ධයක අභිමුඛවයි. හිට්ලර්ගේ ව්‍යාප්තවාදය ගැන තව දුරටත් දෙගිඩියාවක් පැවතුණේ නැහැ. එසේම සෙසු ලෝකයාට නැති මහා පරිමාන ආයුධ තැනීම සඳහා ජර්මනියේ විද්‍යාඥයන්ට නාට්සි පාලකයන් විසින් අසීමිත සම්පත් හා පහසුකම් දෙනු ලැබුවා. ලෝකයේ රොකට් තාක්‍ෂණය ඉදිරි පිම්මක් පැන්නේ මේ යුගයේ ජර්මන් පර්යේෂණ නිසා.

දරුණු ආක‍්‍රමණිකයකු හමුවේ දැඩි සාමවාදියකුට (pacifist) පවා තමන්ගේ ප‍්‍රතිපත්ති නැවත විමසන්නට සිදු වනවා. සාමවාදියකු වූ මහා විද්‍යාඥ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් 1932 දෙසැම්බරයේ ජර්මනියෙන් පිටත්ව අමෙරිකාවේ පදිංචියට ගියේ සුළු ජාතීන්ට හා නිදහස් මතධාරීන්ට මවු රට තත්ත්වය අවදානම් වූ බැවින්. 1933 ජනවාරියේ හිට්ලර් මැතිවරණයක් හරහා ජර්මනියේ නායකයා බවට පත් වුණා.

අන්ත ජාතිකවාදී ජනපි‍්‍රය රැල්ලක් හරහා බලයට පත් වූ හිට්ලර් ආඥාදායකත්වයක් කරා ගමන් ගනිද්දී ස්වයං පිටුවහල් වූවකු ලෙස අයින්ස්ටයින් එය බලා සිටියේ මහත් වේදනාවකින්. ඔහු වඩාත් විමතියට පත් වුයේ හිට්ලර්ගේ දරදඩු ප‍්‍රතිපත්තිවලට හා (දෙවන ලෝක යුද්ධයට පාර කැපූ) රාජ්‍ය ප‍්‍රචණ්ඩත්වයට ජර්මනියේ සමහර බුද්ධිමතුන් හා කලාකරුවන් ප‍්‍රසිද්ධියේ ආවඩනු දැකීමෙන්. යුදෙව්වන් කෲර ලෙස මර්දනයෙන් ඇරඹුනත් නාට්සි ප‍්‍රචණ්ඩත්වය එතැනින් නතර නොවන බවට අයින්ස්ටයින් කල් තබා කළ අනතුරු ඇඟවීම එලෙස ම සිදු වුණා.

ප‍්‍රචණ්ඩත්වය හා යුධකාමය මුළුමනින් පිළිකුල් කළත්, නාට්සි වියරුවට එරෙහිව හැකි සෑම පියවරක් ම ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය අයින්ස්ටයින් පිළි ගත්තා. මේ නිසා නොකැමැත්තෙන් වූවත් දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී මිත‍්‍ර පාක්‍ෂික රටවල කි‍්‍රයා කලාපය ඔහු අනුමත කළා.

පරමාණුක න්‍යෂ්ටියේ ඉමහත් බලය යොදා ගෙන අවියක් තැනීම නාට්සින්ගේ ඉලක්කය වී ඇතැයි 1939 වන විට සෙසු රටවල භෞතික විද්‍යාඥයින් අනුමාන කළා. ආක‍්‍රමණශීලි නාට්සින්ට මෙවැනි අවියකින් ලැබෙන වාසිය සුළුපටු නොවන බව ඔවුන් තේරුම් ගත්තා.

ලොව ප‍්‍රමුඛ පෙළේ භෞතික විද්‍යාඥයන් සමග කඩිනම් සාකච්ඡාවලින් පසුව 1939 අගෝස්තු 2 වනදා අයින්ස්ටයින් එවකට අමෙරිකානු ජනාධිපති රූසවෙල්ට් වෙත ඓතිහාසික ලියුමක් ලිව්වා. එහි හරය වූයේ මෙයයි. ‘‘මෑතදී සොයා ගත් න්‍යෂ්ටික ප‍්‍රතික‍්‍රියාදාමය නම් සංසිද්ධිය යොදා ගෙන මෙතෙක් නොවූ විරූ අති ප‍්‍රබල බෝම්බ නිපදවිය හැකියි. මෙය තවමත් ෙසෙද්ධාන්තික මට්ටමේ තිබුණත් ඒ ගැන වැඩිදුර පර්යේෂණ කරන (ඇමරිකානු) විද්‍යාඥයන් සමග ඔබේ රජය නිල සබඳතා පවත්වා ගත හැකි නම් අගෙයි. එසේම සරසවි පර්යේෂණාගාර මට්ටමෙන් කැරෙන මේ අධ්‍යයනවල වැඩිපුර අරමුදල් අවශ්‍යයි.”

Einstein's letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 - page 1 of 2 — Einstein’s letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 – page 1 of 2

Einstein's letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 - page 2 of 2 — Einstein’s letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 – page 2 of 2

බෝම්බ නිපදවන්නට යයි එක එල්ලේ නොකීවත් මේ ලියුම නිසා අළුත් භෞතික විද්‍යා පර්යේෂණ ගැන අමෙරිකානු රජය දැනුවත් වූවා. පරමාණු අවියක් තැනීමේ රහසිගත ‘මැන්හැට්න් ව්‍යාපෘතිය’ (Manhattan Project) හරිහැටි ඇරඹුණේ 1941දී. එයට අයින්සිටයින්ගේ සෘජු සම්බන්ධයක් තිබුණේ නැහැ. මන්ද නිල හා හමුදා මට්ටමේ කිසිදු කාරියකට ඔහු කවදත් නොකැමති වූ නිසා.

පසු කලෙක හෙළි වූ පරිදි ජර්මනියේ රහසිගත පරමාණුක පර්යේෂණ යම් මට්ටමකින් ඔබ්බට සාර්ථක නොවූ නිසා නාට්සින්ට පරමාණු බෝම්බයක් තැනීමට නොහැකි වුණා. එහෙත් හිට්ලර් මේ අවියෙන් සන්නද්ධ වූවොත් මතු විය හැකි බිහිසුණු තත්ත්වය ගැන 1939-45 කාලයේ පැවතුණ දෙවන ලෝක යුද්ධය පුරාම මිත‍්‍රපාක්‍ෂික රටවල් බියෙන් සිටියා. සතුරා අධිතක්සේරු කර තිබූ බව ඔවුන් තේරුම් ගත්තේ පසුවයි.

A mushroom cloud rises 20,000 feet over Nagasaki, Japan on Aug. 9, 1945, moments after an atomic bomb was dropped

මිත‍්‍ර පාක්‍ෂික ප‍්‍රහාරයන් හමුවේ නාට්සි ජර්මනිය 1945 මැයි 8 වනදා පරාජය වී යටත් වුණා. එහෙත් පෙරදිග යුද්ධය දිගට ම පැවතුණා. ජපන් රණකාමී වියරුව අවසන් වූයේ අමෙරිකානු ගුවන් හමුදාව 1945 අගෝස්තු 6 වනදා හිරෝෂිමාවටත් අගෝස්තු 9 වනදා නාගසාකි නුවරටත් පරමාණු බෝම්බ හෙළීමෙන්. ඊට දින කිහිපයකට පසු අගෝස්තු 15දා ජපානය යටත් වුණා.

රාජ්‍ය හා හමුදා සබඳතා කිසිවක් නැතිව ප‍්‍රින්ස්ටන් සරසවියේ බුද්ධි ගවේෂණයේ යෙදී සිටි අයින්ස්ටයින්, හිරෝෂීමාවට බෝම්බ හෙළීම ගැන දැන ගත්තේ (සෙසු ලෝකයා මෙන්) රේඩියෝ ප‍්‍රවෘත්ති හරහායි. එයින් දැඩි ලෙස සැලූණු ඔහු ‘මහා ඛේදවාචකයක්’ යයි කෙටියෙන් කී බව ඔහුගේ ලේකම්වරිය පසුව වාර්තා කළා.

Hiroshima Nuclear (atomic) Bomb attack on Japan (6 Aug 1945): documentary with re-enactments and survivor testimonies

1922දී ජපන් සංචාරයේදී තමන් දැක බලා ගත් සුන්දර හිරෝෂිමාවට අත් වූ ඉරණම ගැන අයින්ස්ටයින් මහත් කම්පාවට පත් වූවා. හිරෝෂිමා බෝම්බයෙන් සිදු වූ විපත ගැන අමෙරිකානු මාධ්‍යවේදී ජෝන් හර්සි (John Hersey) 1946දී නිව්යෝකර් (The New Yorker) සඟරාවට ලියූ ගවේෂනාත්මක ලිපියේ පිටපත් රැසක් මිළට ගෙන ඔහු මිතුරන් අතර බෙදා හැරියා.

හිට්ලර් පරමාණු බෝම්බයක් හැදුවොත් සිදුවිය හැකි ව්‍යසනයට සූදානමක් ලෙස අමෙරිකාවත් එම අවිය නිපදවිය යුතු යයි 1939දී තමන් ගත් ස්ථාවරයේ විපාක ඔහු තේරුම් ගත්තා. මැන්හැට්න් ව්‍යාපෘතිය යටතේ මුල් පරමාණු බෝම්බ තැනූ බහුතරයක් භෞතික විද්‍යාඥයන්ගේ විරෝධය ද නොතකා අමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා හා හමුදාව ජපානයට එරෙහිව එය භාවිත කළ බව ඒ වන විට අයින්ස්ටයින්ට ආරංචි වී තිබුණා.

ළඟදීම සෝවියට් දේශයත්, අනෙක් බලගතු රටවලූත් න්‍යෂ්ටික අවිවලින් සන්නදධ වන බවත්, මෙය ඉතිහාසයේ කිසිදා නොතිබුණු අන්දමේ භයානක අවි තරගයක ආරම්භය බවත් ඔහු ඉක්මනින් වටහා ගත්තා.

සිය ජීවිතයේ අන්තිම වසර කිහිපය ඔහු කැප කළේ න්‍යෂ්ටික අවිහරණය සඳහා ජනමතය ගොඩ නංවන්නයි. රණකාමයෙන් හා දේශප්‍රේමයෙන් මත් වූ භෞතික විද්‍යාඥයන් ටික දෙනෙකු ද සිටි නමුත් බහුතරයක් විද්‍යාඥයන් හා බුද්ධිමතුන් අයින්ස්ටයින් සමග එකඟ වුණා.

අයින්ස්ටයින් න්‍යෂ්ටික අවිහරණ ව්‍යාපාරයක් (nuclear disarmament movement) දියත් කළා. 1945 දෙසැම්බරයේ නිව්යෝක් නුවර නොබෙල් ත්‍යාගලාභීන්ගේ රාත‍්‍රී භෝජන සංග‍්‍රහයක් අමතමින් ඔහු කීවේ ‘අප යුද්ධය දිනා ගත් නමුත් සාමය දිනා ගෙන නැහැ’ කියායි. (The war is won, but the peace is not.)

Listen as Albert Einstein Calls for Peace and Social Justice in 1945

භෞතික විද්‍යාඥයින්ගේ දැනුමෙන් තැනූ න්‍යෂ්ටික බෝම්බ භාවිත කිරීමේ අභිමතය හා තීරණය පවතින්නේ දේශපාලකයන් හා හමුදා නිලධාරින් අතේ බවත්, රණකාමය හා පටු දේශපාලන අරමුණු පෙරටු කර ගත් මේ උදවිය ආවේගශීලිව ක‍්‍රියා කිරීමේ හැකියාව ඉතා ඉහළ බවත් ඔහු කියා සිටියා.

Albert Einstein at press conference in 1950

1950 අමෙරිකාවේ ප‍්‍රධාන පෙළේ NBC ටෙලිවිෂන් නාලිකාවේ සජීව උදෑසන වැඩසටහනකට සහභාගී වෙමින් අයින්ස්ටයින් එරට රජයේ න්‍යෂ්ටික අවි ප‍්‍රතිප්ති සහමුලින් විවේචනය කළා. ‘‘භයානක අවි ආයුධවලින් සන්නද්ධවීම හරහා ආරක්‍ෂාව සැලසේ යයි සිතීම මුලාවක්. සතුරාත් අපත් මරාගෙන මැරෙන මෙබඳු බිහිසුනු අවි නිසා නිරායුධ අහිංසක ජනයා මිලියන් ගණනක් දෙනා අවදානමට ලක් වනවා. සැබෑ ජාතික ආරක්‍ෂාව සළසා ගත හැක්කේ අන්‍යෙන්‍ය විශ්වාසය හා සහයෝගිතාවයෙන් පමණයි’’ ඔහු ප‍්‍රකාශ කළා.

Albert Einstein Warns of Dangers in Nuclear Arms Race

ලෝක යුද්ධය දිනා සුපිරි බලවතකු ලෙස මතුව සිටි අමෙරිකානු රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය මෙසේ තර්කානුකූලවත්, අදීනවත් විවේචනය කිරීමේ හැකියාව හා එඩිතරකම අයින්ස්ටයින් සතු වූවා. විකල්ප මත දැරීමට අමෙරිකානු ව්‍යවස්ථාවෙන් ඉඩ සලසා දී ඇති නිසා ඔහුට එරෙහිව කිසිදු නිල ප‍්‍රතිචාරයක් එල්ල වූයේ නැහැ.

නමුත් පසුව හෙළිදරව් වූයේ අයින්ස්ටයින් කොමියුනිස්ට්කාරයකු දැයි සෝදිසි කරනු ලැබූ බවයි. (එවකට රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය විවේචනය කළ හා විකල්ප මතධාරී හැමට දුන් ලේබලය වූයේ කොමියුනිස්ට්කාරයා යන්නයි!) 1950 දශකයෙ කොමියුනිස්ට් භීතිකාවෙන් පෙලූණු අමෙරිකානු අපරාධ පරීක්‍ෂණ ඒජන්සිය (FBI) අයින්ස්ටයින්ට කොමියුනිස්ට් සබඳතා ඇත්දැයි ඔත්තුකරුවන් හරහා දැඩි ලෙස විමර්ශනය කළත් කිසිවක් සොයා ගත හැකි වූයේ නැහැ.

The Campaign for Nuclear Disarmament symbol, designed by Gerald Holtom in 1958

මේ අතර න්‍යෂ්ටික අවි පිටුදැකීම සඳහා යුරෝපීය බුද්ධිමතුන් පෙළගස්වමින් සිටි බි‍්‍රතාන්‍ය දාර්ශනික බර්ට්රන්ඞ් රසල් ඒ සඳහා විද්වත් ප‍්‍රකාශයක් කෙටුම්පත් කර තිබුණා. එය, එකිනෙකා සමග තරගයට න්‍යෂ්ටික අවි තැනීමේ නොයෙදී සාමකාමීව හා සාකච්ඡා මාර්ගයෙන් ජාතීන් අතර මතභේද සමනය කර ගන්නා ලෙසට ලෝකයේ බලගතු රටවල් සියල්ලට කළ බුද්ධිමය ආයාචනයක්.

ලෝකයේ ඉහළම පෙළේ විද්‍යාඥයන් 11 දෙනකු (එයින් 10 දෙනෙකු නොබෙල් ත්‍යාගලාභින්) අත්සන් කළ එම ප‍්‍රකාශය 1955 අපේ‍්‍රල් මුලදී අයින්ස්ටයින් මුළුමනින් අනුමත කළා. එය අනුමත කොට දින කිහිපයක් ඇතුළත 1955 අපේ‍්‍රල් 18 වනදා අයින්ස්ටයින් මිය ගියා.

1955 ජූලි 9 වනදා ලන්ඩනයේදී එම ප‍්‍රකාශය රසල් – අයින්ස්ටයින් ප‍්‍රඥප්තිය (Russell-Einstein Manifesto) ලෙසින් නිකුත් කරනු ලැබුවා. නිරායුධකාරණය පිළිබඳව එදා මෙදා තුර ලියැවුණු හරවත්ම ලේඛනයක් ලෙස එය පිළි ගැනෙනවා. http://www.pugwash.org/about/manifesto.htm

‘‘තෙවන ලෝක යුද්ධය සඳහා කුමන බිහිසුණු අවි ආයුධ යොදා ගැනෙයි ද කියා මට හරි හැටි කිව නොහැකියි. එහෙත් සිවු වන ලෝක යුද්ධයකට නම් ඉතිරි වන්නේ ගල්පතුරු හා කෝටු කැබලි පමණයි!’’ අයින්ස්ටයින්ගේ එක් ප‍්‍රකට ප‍්‍රකාශයක් වූ මෙය, අවි ආයුධ බදා ගෙන භයානක සෙල්ලමක නිරතව සිටින ලොව ප‍්‍රබල රටවලට හා සෙසු මානව සංහතියට අනතුරු ඇඟවීමක් ද වනවා.

දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් ජර්මනිය පරාජය වූ පසුවත් අයින්ස්ටයින් තම ජර්මන් විරෝධය නතර කළේ නැහැ. හිට්ලර්ට එරෙහි වනවා වෙනුවට ඔහුට උඩගෙඩි දී ඔහුගේ යුදෙව් මර්දනයට හා යුද්ධයට සහයෝගය දුන් දහස් ගණන් ජර්මන් විද්‍යාඥයන් හා ඉංජිනේරුවන් අයින්ස්ටයින්ගේ දැඩි විවේචනයට ලක් වුණා. තම සියළු විද්‍යාත්මක පොත්වල නව මුද්‍රණ ජර්මන් බසින් පළ කිරීමට ඔහු අවසර දුන්නේ නැහැ. එසේම ජර්මන් සරසවි හා විද්වත් සමිති සමග ගනුදෙනු කළේ ද නැහැ.

මෙකී නොකී පිළිවෙත් හා කි‍්‍රයාමාර්ග හරහා අයින්ස්ටයින් ලෝකයට ම ආදර්ශයක් දුන්නා. එනම් මවුබිමට ඇති ජාති ආලයට වඩා මානව වර්ගයාට ඇති මානුෂික වගකීම් උසස් වන බවයි. මේ දෙක අතර තෝරා ගන්නට සිදු වුව හොත් උසස් තේරීම වන්නේ මවුබිම නොව මානව සංහතිය හා මානව සාරධර්ම බවයි.

16 Feb 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #156: අයින්ස්ටයින්ගේ ලංකා සංචාරය ගැන තොරතුරු මතු වෙයි

23 Feb 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #157: ජීවිත කාලයම පිටස්තරයකු වූ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්

සිවුමංසල කොලූගැටයා #157: ජීවිත කාලයම පිටස්තරයකු වූ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්

My column on Einstein’s obscure visit to Ceylon in October 1922 was well received, and some appreciative readers asked me to look at the human being behind the intellectual. So, in this week’s Ravaya column (in Sinhala language), I explore Einstein the humanist, pacifist and supporter of civic rights all his life.

මහා විද්‍යාඥ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්ගේ අප‍්‍රකට ලංකා සංචාරය (1922 ඔක්තෝබර්) ගැන මගේ කොලම අගය කළ පාඨකයන් කිහිප දෙනකු විමසුවේ ඔහු සමාජවාදය ගැනත්, බුදු දහම ගැනත් අදහස් පළ කර ඇත්දැයි කියායි.

අයින්ස්ටයින් (1879-1955) මගේ වීරයෙක්. ඒ ඔහුගේ අසහාය බුද්ධි මහිමය හා විද්‍යා සොයා ගැනීම් නිසාම නොවෙයි. බුද්ධිමතකු ලෙස ලබා ගත් සමාජ ප‍්‍රතිරූපය හරහා සමාජ හරයන් හා සාරධර්ම වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම නිසයි. එමෙන්ම දේශපාලනික, ශාස්තී‍්‍රය හා අනෙක් හැම ආකාරයේ ම අධිපතිවාදයන් නොරිස්සූ හා ඒවාට එරෙහිව ජීවිත කාලය පුරා අරගල කළ නිසයි. මහා ප‍්‍රාඥයකු වුවත් බොරු මාන්නය හා උද්ධච්ඡුකම නොතිබූ, සැහැල්ලූ හා හාස්‍යලෝලී චරිතයක් වූ නිසයි.

අයින්ස්ටයින් ගැන ලියැවුණු චරිතාපදාන හා විග‍්‍රහයන් රැසක් තිබෙනවා. ඒ අතර 2005දී පළ වූ Einstein: A Hundred Years of Relativity නම් ග‍්‍රන්ථය විශේෂයි. ඇන්ඩෘ රොබින්සන් නම් බි‍්‍රතාන්‍ය ලේඛකයා සංස්කරණය කළ එය සාපේක්‍ෂතාවාදය සොයා ගෙන සියවසක් පිරීම සමරන්නට නිකුත් කළ සාමුහික ග‍්‍රන්ථයක්.

අයිනස්ටයින්ගේ විද්‍යාත්මක හපන්කම්, ළමා හා තරුණ අවධිය, විවාහ හා දරුවන්, දේශ සංචාර, දේශපාලන මතවාද, නිරායුධකරණයට ගෙන ගිය අරගලය ආදී විවිධ පැතිකඩ ගැන ලොව ප‍්‍රකට විද්වතුන් ලිපි සපයා තිබෙනවා. එයින් සමහරුන් අයින්ස්ටයින්ගේ අවසාන කාලයේ ඔහු සමග එකට වැඩ කළ අයයි. අද මා සම්පිණ්ඩනය කරන තොරතුරු සොයා ගත්තේ මේ අනගි පොතෙන්.

අයින්ස්ටයින්ගේ ජිවිත කාලය පුරා ඔහු පිටස්තරයකු වූවා යයි කිව හැකියි. ඉතා සමාජශීලි හා සුහද කෙනකු වුවත් ඔහු කිසිදු සමාජ ස්ථරයකට, ශාස්තී‍්‍රය ප‍්‍රභූ කණ්ඩායමකට, දේශපාලන න්‍යායකට, ආගමකට හෝ ජාතිවාදයකට කොටු වූයේ නැහැ. මේ නිදහස් බව ඔහුට ආශිර්වාදයක් මෙන් ම ඇතැම් විට පීඩාකාරී සාධකයක් ද වුණා.

ජර්මනියේ යුදෙව් පවුලක ඉපදීම නිසා ඔහු මවු රටේ සුළු ජාතිකයකු වුණා. යුදෙව් ජාතිකයන් දක්‍ෂ වුවත් බොහෝ යුරෝපීය සමාජ ඔවුන් දෙස බැලූවේ සැකයෙන් යුතුවයි. වයස 17දී ජර්මන් රටවැසි බව අත්හළ ඔහු 1901දී උසස් අධ්‍යාපනය ලැබූ ස්විට්සර්ලන්තයේ රටවැසියකු වුණා. එය පවත්වා ගෙන ම 1940දී අමෙරිකානු රටවැසි බව ලබා ගත් ඔහු ජීවිතයේ අවසන් වසර 23 ඇමරිකාවේ පදිංචිව සිටියා.

මානව හිතවාදය හා සාමවාදය අයින්ස්ටයින්ගේ දර්ශනයේ මුලික හරයන් වූවා. ඊට අමතරව ඔහු සාමයික වශයෙන් යුදෙව් ආගමෙහි එල්බ නොසිටියත් ඇමරිකාවේත්, යුරෝපයේත් (1948දී) ඊශ‍්‍රායලය බිහි වූ පසු එරටත් යුදෙව් සාංස්කෘතික කටයුතු සඳහා ද හැකි සැම විට අත හිත දුන්නා. සිය සුළු ජාතික අනන්‍යතාවය ඔහු කිසි දිනෙක අමතක කළේ නැහැ.

අයින්ස්ටයින් ප‍්‍රාථමික හා ද්වීතියික අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ජර්මන් පාසල්වලින්. පාසල් වැඩට සාමාන්‍ය මට්ටමේ හැකියාවක් තිබූ නමුත් එතරම් කැපී පෙනුනේ නැහැ. තනිව පොත්පත් කියවා ලෝකය ගැන දැනුම පුළුල් කර ගන්නට වඩාත් රිසි වූ ඔහු, විෂය මාලාවට හෝ පන්ති කාමරයට හෝ සීමා වන්නට කැමති නොවූ බව පසුව ලියා තැබුවා. මේ නිසා බොහෝ ගුරුවරුන් ඔහු ‘අමාරුකාර’ හා දරදඩු ශිෂ්‍යයෙක් ලෙස සැලකුවා.

විශේෂයෙන් විභාග හරහා සිසු දැනුම ඇගයීමේ ක‍්‍රමවේදයත්, හමුදා ස්වරූපයක් ගත් සරඹ හා කැඩෙට් කටයුතු ආදියත් ඔහුට පොඩියක්වත් ඇල්ලූවේ නැහැ. මේ නිසා පාසලේදී ඔහු හුදකලා වූ සිහින මවන්නකු බවට පත් වුණා.

පාසල් කාලයේ පටන් ඔහු අධිකාරීත්වයට (authority) අභියෝග කළා. පාසල් හා සරසවි පරිපාලකයන් හා පසු කලෙක රැකියා කරන විට ආයතන ප‍්‍රධානීන් මෙන්ම රාජ්‍ය නායකයින් පවා වැරදි තීරණ හා ප‍්‍රතිපත්තිවලට යොමු වූ සැම විට ම විනීතව එහෙත් තරයේ ඒවා විවේචනය කළා.

මේ ‘නාහෙට නාහන’ ගතිය නිසා අයින්ස්ටයින්ට සමහර තනතුරු, වරප‍්‍රසාද අහිමි වුණත් ඔහු සැලූණේ නැහැ. එසේ ම ඔහුගේ සහජ බුද්ධිය හා කුසලතා නිසා ඔහු සමග කෙසේ හෝ ගනුදෙනු කරන්නට කොයි කාටත් සිදු වුණා.

අන් අයගේ අධිපතිවාදය නොරිස්සූ අයින්ස්ටයින් තමාගේ සොයා ගැනීම් වටා දැනුම් බලාධිකාරයක් බිහි වන්නට ඉඩ දුන්නේ ද නැහැ. තම කල්පිත හා න්‍යායවලට අභියෝග කරන්නට, ප‍්‍රශ්න කරන්නට ඕනෑ ම කෙනකුට ඉඩ දුන්නා. උනන්දුවෙන් ප‍්‍රතිතර්ක අසා සිටියා. ගෞරවනීය ලෙස ප‍්‍රතිචාර දැක්වූවා. වයසින් හෝ තනතුරින් හෝ ලාබාල අයගෙන් පවා අළුත් දෙයක් උගන්නට සැම විට විවෘත මනසක් ඔහුට තිබුණා. මෙහෙම උගතුන් ලෝකයේ ඉන්නේ ටික දෙනයි!

අයින්ස්ටයින් කුඩා කල පටන් ප‍්‍රචණ්ඩත්වය හා යුද්ධ සහමුලින් ම පිළිකුල් කළා. වෙනත් පිරිමි දරුවන් මෙන් හොරා පොලිස් හෝ හමුදා සෙල්ලම් කළේ නැහැ. ජර්මන් රටවැසි බව අත්හලේත් අනිවාර්ය හමුදා සේවයෙන් මිදීමටයි. (පසුව ස්විස් රටවැසියෙකු ලෙස හමුදා සේවය කිරීම ඔහුට අනවශ්‍ය වූයේ සෞඛ්‍ය හේතු නිසායි.)

ජීවිතයේ කිසි දිනක ඔහු හමුදා නිල ඇඳුමක් ඇන්දේවත් අවියක් භාවිතා කළේවත් නැහැ. (වරක් ප‍්‍රාග් නුවර මහාචාර්යවරයකු ලෙස දිවුරුම් දෙන විට එරට සම්ප‍්‍රදාය පරිදි පැය කිහිපයකට කඩුවක් සහිත උත්සවාකාර ඇඳුමක් නොකැමැත්තෙන් පැළඳ සිටියා.)

පළමුවන ලෝක යුද්ධයෙන් පැරදුණු ජර්මනියේ සිටි අන්ත ජාතිකවාදීන් ටිකෙන් ටික දේශපාලන බලය තහවුරු කර ගන්නා සැටි ඔහු බලා සිටියේ කලකිරීමෙන්. සුළු ජාතීන්ට නොසලකන හා හිරිහැර කරන, විකල්ප මත නොඉවසන, නීතියේ ආධිපත්‍යය වෙනුවට පාලක අභිමතය හැම ක්‍ෂෙත‍්‍රයකට ම පතුරු වන ජාතිකවාදී ප‍්‍රවණතා ගැන ඔහු විවෘතව ප‍්‍රශ්න කළා. බුද්ධිමතකු ලෙස විවේචන කළා. මේ නිසා ඔහුට ජීවිත තර්ජන පවා එල්ල වුණා.

1914-18 කාලයේ පළමුවන ලෝක යුද්ධය සඳහා දැඩි ලෙස මිලිටරිකරණය වී තිබූ ජර්මන් සමාජයේ විද්‍යාඥයන් හා වෙනත් උගතුන් අතර දේශප්‍රේමය (patriotism) ගැන ලොකු විවාදයක් පැවතුණා. නාමධාරි හා ජ්‍යෙෂ්ඨ විද්වතුන් රැසක් අවස්ථාවාදීව කීවේ ප‍්‍රශ්න කිරීමකින් තොරව ජර්මන් රාජ්‍යය කරන හැම දෙයට ම සම්පූර්ණ සහාය දිය යුතු බවයි.

එවකට වයස තිස් ගණන් වල සිටි තරුණ අයින්ස්ටයින් එයට එකඟ වුණේ නැහැ. ඔහු සාමවාදියෙකු (pacifist) ලෙස ප‍්‍රබලව මතු වූයේ මේ යුගයේයි. තම මවු රට වුවත් වැරදි දේ කරන විට එය විවේචනය කළ යුතු බවත්, එය ද්‍රෝහිකමක් නොවන බවත් ඔහු තරයේ විශ්වාස කළා.

ඔහුගේ සහෘද ජර්මන් විද්‍යාඥයන් සමහරෙක් හමුදා තාක්‍ෂණයට පර්යේෂණාත්මකව උදවු වනු දුටු අයින්ස්ටයින් මහත් සේ කම්පා වුවත් එසේ කරන්නට ඔවුන්ට ඇති අයිතිය පිළි ගත්තා. 1914-18 වකවානුවේ ජර්මන් විද්‍යාඥයන් නිපද වූ රසායනික අවි මුල් වරට යුධ පිටිවල භාවිතා කිරීමෙන් දහස් ගණනක් ප‍්‍රතිමල්ලවයන් හා නිරායුධ ජනයා මිය ගියා. විද්‍යාව මිලිටරිකරණයේ භයානක ප‍්‍රතිඵල ඇස් පනා පිට දැකීමෙන් අයින්ස්ටයින්ගේ සාමාවාදී ස්ථාවරය තවත් ප‍්‍රබල වුණා.

1920 දශකය තුළ අයින්ස්ටයින් දුටුවේ පරාජය වූ ජර්මනිය යළි නගා සිටුවීමේ මුවාවෙන් ජාතිකවාදීන් බලය තහවුරු කර ගන්නා ආකාරයයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රාමුව තුළ ජනයා මුසපත් කැරෙන ආකාරයේ කථා කිරීමෙන් ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් බල පදනමක් ගොඩ නගන අන්දම දැක ඒ ගැන අයින්ස්ටයින් අනතුරු ඇඟ වූවා.

1932 දෙසැම්බරයේ ඔහු පාරම්පරික දේපල ද අත්හැර දමා ජර්මනියේ පිටත්ව ගියේ සුළු ජාතීන්ට හා නිදහස් මතධාරීන්ට තත්ත්වය අවදානම් වූ බැවින්. 1933 ජනවාරියේ හිට්ලර් මැතිවරණයක් හරහා ජර්මනියේ නායකයා බවට පත් වුණා. හිට්ලර් නැවතත් ජර්මනිය මහා යුද්ධයකට ගෙන යන බව වෙනත් බොහෝ ජර්මන් බුද්ධිමතුන්ට පෙර අයින්ස්ටයින් කල් තබා දුටුවා.

හිට්ලර් පාලන කාලය තුළ ම (1933-45) අයින්ස්ටයින් ආපසු ජර්මනියට ගියේ නැහැ. පසුව ඔහු අමෙරිකාවේ පි‍්‍රන්ස්ටන් සරසවියේ උසස් අධ්‍යයන ආයතනයේ පර්යේෂණ තනතුරක් භාර ගෙන සුන්දර පි‍්‍රන්ස්ටන් ගම්මානය සිය නිවහන කර ගත්තා.

ඒ වන විට අයින්ස්ටයින් ලබා තිබු ලෝක පූජිත තත්වය නිසා ඕනෑ නම් ඔහුට විද්වත් ලෝකයේ ප‍්‍රභූවරයෙකු ලෙස ඉසුරුබරව ජීවත් විය හැකිව තිබුණා. එහෙත් ඔහුගේ හෘද සාක්‍ෂිය එයට ඉඩ දුන්නේ නැහැ. එතෙර සිට ඔහු ජර්මන් මර්දනකාරී පිළිවෙත් දිගට ම විවේචනය කළා. තමා අයත් වූ යුදෙව් ජන කොටස පමණක් නොව අන් සැම ආකාරයක ම සුළුතරයන්ට හිට්ලර්ගේ ජාතිකවාදී රජය කළ අසාධාරණකම් ගැන හඬ නැගුවා.

ඇමරිකානු සරසවිවල තිබෙන බුද්ධිමය නිදහසෙන් අයින්ස්ටයින් උපරිම ප‍්‍රයෝජන ගත්තා. එහෙත් එහිදී ද ඔහු ඕනැකමින් ම ‘පිටස්තරයකු’ ලෙස කල් ගත කළා. නිලතල හා ආයතනික වගකීම් භාර ගන්නවා වෙනුවට නිදහසේ සමාජයීය හා දේශපාලනික අදහස් දැක්වීමට යොමු වුණා. පි‍්‍රන්ස්ටන් සරසවි පාලකයන් ඔහුගෙන් අයැද සිටියේ ‘ඔබ විද්‍යා ක්‍ෂෙත‍්‍රයට පමණක් සීමා වී වැඩ කරන්න කියායි’. එහෙත් අයින්ස්ටයින් එසේ මතවාදීව ගාල් කිරීමට ඔවුන්ට හැකි වූයේ නැහැ.

අයින්ස්ටයින් මානව සමාජයේ සමානාත්මතාවය බෙහෙවින් අගය කළා. ඔහුට සමාජවාදී අදහස් තිබුණා. ලෝකයේ ප‍්‍රකට ම පුද්ගලයකු බවට පත් වීමෙන් පසුවත් සමාජවාදී ආකල්ප දැරුවත් අයින්ස්ටයින් කොමියුනිස්ට් දේශපාලනයට සම්බන්ධ වූයේ නැහැ. (සෝවියට් දේශයේ සංචාරය කරන්නට ලැබුණු ඉහළ පෙළේ ආරාධනා සියල්ල කාරුණිකව ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කළා.)

1931 කැලිෆෝනියා තාක්‍ෂණික සරසවියේ (Caltech) සිසුන් අමතා ඔහු කීවේ: ‘‘සියළු තාක්‍ෂණික පර්යේෂණ හා නවෝත්පාදනවල ප‍්‍රධාන අරමුණ විය යුත්තේ මානව සංහතියට උදවු උපකාර වීමයි. මානව සමාජයේ සම්පත් බෙදී යාම හා ශ‍්‍රම සංවිධානය වඩාත් ප‍්‍රශස්ත කිරීම සඳහා ඔබේ අධ්‍යයන හා ගවේෂණ දායක විය යුතුයි.’’

සංගීතයට, සොබාදහමට හා සුන්දර දේවලට බොහෝ ඇලූම් කළ අයින්ස්ටයින් සංවිධානගත ආගම් පිළි ගත්තේ හෝ ප‍්‍රගුණ කළේ නැහැ. යුදෙව් සම්භවය ගැන ආඩම්බර වුවත් යුදෙව් ආගමික වතාවත් කළේ හෝ යුදෙව් පල්ලියට ගියේ ද නැහැ.

එහෙත් විශ්වයේ හා සොබා දහමේ සංසිද්ධීන් පිටුපස මිනිසාට වඩා උසස් වූ බලවේගයක් පවතින බව ඔහු විශ්වාස කළා. ඇතැම් විට ඔහු කීවේ තමා විශ්වීය ආගමක් (cosmic religion) අදහන බවයි. එහෙත් සංකල්පයක් විනා එයට ආගම් කර්තෘවරයෙක්, ශුද්ධ ලියවිලි, පූජනීය ස්ථාන හා පූජකයන් ආදිය තිබුණේ නැහැ.

සංගීත ලෝලියකු ලෙස අයින්ස්ටයින් බටහිර ශාස්තී‍්‍රය සංගීතයට ඉතා ලැදි වුණා. තමා භෞතික විද්‍යාඥයකු නොවූවා නම් සංගීතඥයකු විය හැකිව තිබූ බව වරක් පැවසුවා. වයලීනය හා පියානෝව වාදනය කළ ඔහු නිතර කීවේ තමා සිතන්නේත්, සිහින දකින්නේත් සංගීතයට අනුව කියායි.

අයින්ස්ටයින් නිලධාරිවාදයට, නිල කටයුතුවලට හා ආයතනික සම්ප‍්‍රදායන්ට මෙන් ම ගුරුකුලවලටත් කිසිදා කැමති වූයේ නැහැ. මේස් නොදමා සපත්තු පැළඳීමට පුරුදුව සිටි ඔහු ඕනෑ ම ගරු ගාම්භීර සභාවක වුවත් විහිළු තහළු කළා. ඔහු කුඩා දරුවෙකු මෙන් නිර්ව්‍යාජ හා කෙලිලොල් චරිතයක්. ඡායාරූප ගන්නා විට විසිලූ මුහුණක් පෑමත්, ඇතැම් විට දිව දික් කිරීමත් කළා.

මේ සැහැල්ලූ ගති සොබා සමහර බක පණ්ඩිතයන්ට හා නිලධාරීන්ට දිරවා ගත නොහැකි වුවත් අයින්ස්ටයින්ලා හිටියේ ලෝකෙට ම එක් අයකු බැවින් ඔවුන්ට ඉවසා දරා ගන්නට වුණා!

ඊශ‍්‍රායලයේ ආරම්භක ජනාධිපතිවරයා 1952දී මිය ගිය විට එරට ජනාධිපතිකම භාර ගන්නා මෙන් ලොව සිටි ප‍්‍රසිද්ධතම යුදෙව්වා වූ අයින්ස්ටයින්ට ඇරයුම් කැරුණා. එහෙත් ගාම්භීර නිල තනතුරුවලට කිසිදු කැමැත්තක් නොතිබු ඔහු එය සාදරයෙන් ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කළා.

ජීවිත කාලය පුරා ම බලාධිකාරයන්ට එරෙහි වූත් පෞද්ගලික නිදහස අගය කළා වූත් අයින්ස්ටයින් වයෝවෘද්ධ වියේදී හෝ රාජ්‍ය නායක තනතුරකට ආසා වූයේ නැහැ!

ප‍්‍රබුද්ධ බුද්ධිමතකුගේ සමාජ වගකීම හා දේශපාලන භූමිකාව කුමක් විය යුතු ද යන්න ගැන ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් චරිතයෙන් අපට බොහෝ ආදර්ශ ගත හැකියි. ඒවා ඔහුගේ විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම්වලටත් වඩා වටිනවා.

Words that Saved the World

The Sunday Times (Sri Lanka) asked me to list the best book I’ve read in 2013 (and why); and also for the book I’d like to receive as a Christmas present.

I wrote a short piece in response, which is included in their feature titled ‘Leafing through the best picks’ on 22 Dec 2013.

Here’s my essay in full: it wasn’t easy to pick one good title in a year in which I read many enjoyable and mind-stretching books.

Word power amplifies political power... — Word power amplifies political power…

Words that Saved the World

By Nalaka Gunawardene

Although it lasted only a thousand days, John F Kennedy’s presidency was eventful and memorable in many respects. His legacy has inspired an estimated 40,000 books and films. This year, which marked the 50th anniversary of his assassination, I read an exceptional addition to this (still rising) pile.

To Move the World: JFK’s Quest for Peace (Random House, 2013), by Columbia University economist Jeffrey Sachs, revisits the extraordinary days from October 1962 to September 1963. That was JFK’s Annus mirabilis (Year of wonders) when he marshalled the power of oratory and political skills to achieve more peaceful relations with the Soviet Union and a dramatic slowdown in the proliferation of nuclear weapons.

During that year, which started with momentous ‘13 days’ of the Cuban missile crisis, JFK he gave a series of speeches where he argued that peace with the Soviet Union was both possible and highly desirable. One delivered to the American University in Washington DC in June 1963 is generally referred to as his Peace Speech. Sachs shows why it was one of the most important foreign policy speeches of the 20th Century – ultimately more consequential than any other by JFK.

If Winston Churchill “mobilized the English language and sent it into battle” during World War II, Kennedy used his mastery of the same language to talk the US and Soviet Union down from the brink of a planetary nuclear war.

What I’d love to get for Christmas is Madiba A to Z: The Many Faces of Nelson Mandela (Seven Stories Press, 2013) just written by my journalist friend Danny Schechter. We can count on Danny, who has spent 40 years chronicling the story of Mandela and South Africa’s struggle for freedom and equality, to provide plenty of depth, nuance and analysis.

Nalaka Gunawardene is a science writer and blogger.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #108: අහස ‘මුර කරන’ තාරකා විද්‍යාඥයෝ

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I write about asteroid impact hazards and what can be done to protect our planet.

I have covered similar ground in English in these two recent columns:

23 Dec 2012: When Worlds Collide #47: Avoiding the ‘Mother of All Tsunamis’

24 Feb 2013: When Worlds Collide #55: ‘Wake-up Call’ from Outer Space

කළුවර රැයක, අහස දෙස සෑහෙන වේලාවක් ඕනෑකමින් බලා සිටියොත් අහසේ එක තැන බබලන තරු අතර හිටිහැටියේ ගමන් කරන කුඩා ආලෝක දැක ගත හැකියි. කඩා වැටෙන තරු (Shooting Stars) යනුවෙන් නම් කැරෙන මේවා විද්‍යාඥයින් හදුන්වන්නේ උල්කා (meteors) කියායි.

අභ්‍යාවකාශයේ ගමන් කරමින් තිබෙන ග‍්‍රහ කැබලිවලට meteoroids හෙවත් උල්කාෂ්ම යැයි කියනවා. මේවායින් සමහරක් අපේ පෘථිවියේ වායුගෝලයට ඇතුළු වීමෙන් පසු වාතය සමග දැඩි ලෙස ඝර්ෂණය වීම (ඇතිල්ලීම) නිසා ගිනියම් වී දීප්තිමත් වනවා. මෙය දිවා කාලයේ මෙන් ම රාත‍්‍රි කාලයේත් සිදු වුවත් අපට පෙනෙන්නේ රාත‍්‍රියට පමණයි. එබදු දීප්තිමත් වූ වස්තූන්ට උල්කා (meteors) යයි කියනවා.

බහුතරයක් උල්කා ප‍්‍රමාණයෙන් කුඩා නිසා වායුගෝලය ඉහලදී මුළුමනින් දැවී අළු බවට පත් වනවා. එහෙත් ඉඳහිට එසේ දැවී අළු නොවී මහපොළවට කඩා වැටෙන උල්කාවලට, කඩා වැටීමෙන් පසු උල්කාපාත (meteorites) යන නම යෙදෙනවා. මේ උල්කාපතවලින් අති බහුතරයක් ද හානියක් කිරීමට හැකියාවක් නැති තරම් කුඩායි.

නමුත් ප‍්‍රමාණයෙන් විශාල උල්කාපාත ද කලාතුරකින් කඩා වැටෙනවා. 2013 පෙබරවාරි 15 වනදා රුසියාවේ සයිබීරියාවේ වාර්තා වූයේ මෑත දශක වලදී එසේ හමු වූ විශාලතම උල්කාපාතයයි.

මේ උල්කාපාතය ගැන ලොව පුරා පිහිටුවා ඇති සංවේදී උපකරණ හරහා ලබා ගත් තොරතුරු මත යම් ගණන් බැලීමක් කර තිබෙනවා. වායුගෝලයට ඇතුළු වීමට පෙර මීටර් 17ක් (අඩි 55) පළල් වූ එහි බර ටොන් 10,000ක් පමණ වන්නට ඇති. අවධ්වනික (infrasound) දත්තවලට අනුව මේ වස්තුව වායුගෝලයට ඇතුළු වී ඒ හරහා ගමන් කළ කාලය තත්පර 32.5ක්.

මේ තරමේ උල්කාපතයක් ඇද වැටීම දළ වශයෙන් වසර 100කට වරක් සිදුවීමේ හැකියාව ඇතැයි ඇමෙරිකානු අභ්‍යාවකාශ ඒජන්සිය නාසා (NASA) කියනවා. මේ උල්කාපතය හා එදින ම පෘථීවියට ආසන්න වූ (එහෙත් ගැටීමකින් තොරව යළිත් අභ්‍යවකාශයට ඇදී ගිය) 2012DA14 නම් ග‍්‍රහකය අතර කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති බවත් නාසා අවධාරණය කළා. මේ සිදුවීම් දෙක එක ම දිනයක සිදුවීම අසාමාන්‍ය ගණයේ අහම්බයක් (coincidence) පමණයි.

මීට පෙර විශාලතම උල්කාපාතය වාර්තා වූයේ ද රුසියාවෙන්. 1908 ජූනි 30 වනදා සයිබීරියාවේ තුංගුස්කා (Tunguska) නම් ජනශූන්‍ය ස්ථානයේ දැවැන්ත පිපිරීමක් සිදු වූ බවට සාක්ෂි පසුව සොයා ගනු ලැබුවා. එය රුසියානු හා ජාත්‍යන්තර විද්‍යාඥයන් විසින් දීර්ඝ ලෙස පර්යේෂණවලට ලක් වූ තැනක්.

Siberian meteor of 15 Feb 2013 breaks up in the sky

පෙබරවාරි 15 වනදා සයිබිරියානු උල්කාපාතය ගැන තාරකා විද්‍යාඥයන්ට කල් තබා අනතුරු ඇඟවීමට හැකි නොවූයේ ඇයි?

ඒ උල්කාපාතය සාපේක්ෂව කුඩා එකක්. එබඳු ග‍්‍රහ කැබලි ලක්ෂ ගණනක් අභ්‍යාවකාශයේ ගමන් කරමින් තිබෙනවා. අපේ පෘථිවිය ද අධික වේගයෙන් සුර්යයා වටා නිරතුරුව ගමන් කරනවා. මේ චලනයන් නිසා විටින් විට එබඳු ග‍්‍රහ කැබලිවල ගමන් මාර්ගය (කක්ෂය) හා අපේ පෘථිවියේ කක්ෂය එකිනෙකට මුණ ගැසීම සිදු වනවා. උල්කාපාත ඇද වැටීමට තුඩු දෙන්නේ එයයි.

විටින් විට ග‍්‍රහ කැබලි ඇද වැටීම අද ඊයේ පමණක් නොව පෘථිවි ඉතිහාසය පුරා ම සිදුව ඇති බව තාරකා විද්‍යාඥයෝ පෙන්වා දෙනවා. නාසා ආයතනය කියන පරිදි: “පෘථිවිය බිහිවු කාලයේ පටන් ම මෙබඳු ග‍්‍රහ කැබලි ගැටීම සිදුවී තිබුණත් විශාල ගැටුම් ඉතා දුර්ලභයි. අප දන්නා හැටියට මහා පරිමානයේ ග‍්‍රහ කැබලි ගැටුමක් අන්තිමට සිදු වූයේ මීට වසර මිලියන් 65කට පමණ පෙරයි. ඒ ගැටුම නිසා එවකට මිහිපිට විසූ ඩයිනසෝරයන් ඇතුළු බොහෝ ජීවීන් වඳ වී ගියා. අද තාරකා විද්‍යාඥයන් නිරතුරු අහස නිරික්සන්නේ එබඳු තර්ජනයක් ඇති කළ හැකි ග‍්‍රහ කැබැල්ලක් කල් තබා හඳුනා ගන්නටයි.”

පෘථිවිය අසලට පැමිණීමේ හැකියාව ඇති ග‍්‍රහ කැබලිවලට Near-Earth Obects හෙවත් NEO යන නම දී තිබෙනවා. පසුගිය දශක කිහිපයක තාරකා විද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණ මගින් මෙබඳු NEO 10,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් හඳුනාගෙන ඒවා නිරතුරු අධීක්ෂණය කැරෙනවා. මේ සඳහා දුරදක්න නිරීක්ෂණ මෙන් ම පරිගණක තාක්ෂණය ද යොදා ගන්නවා. http://neo.jpl.nasa.gov

ග‍්‍රහ කැබලි ගැටීම්වල විශාලත්වය මැනීම සඳහා ටොරීනෝ ගැටුම් මාපකය (Torino Impact Scale) නම් දර්ශකයක් තාරකා විද්‍යාඥයන් භාවිතා කරනවා. 1997දී මෙය නිර්මාණය කළේ ඇමෙරිකාවේ මැසචුසෙට්ස් තාක්ෂණ සරසවියේ (MIT) මහාචාර්ය රිචඞ් බින්සල්. එය 1999 ජුනි මාසයේ ඉතාලියේ ටියුරින් (ටොරීනෝ) නුවර පැවති ලෝක තාරකා විද්‍යාඥ සමුළුවකදී සම්මත කර ගත් නිසා ඒ නම යෙදෙනවා.

බින්දුවේ සිට 10 දක්වා ආරෝහණ පිළිවෙලට විහිදෙන ටොරීනෝ මාපකයේ අවම අගය (0) යොදන්නේ කිසිදු ගැටුමක් සිදු නොවනල පෘථිවියට ආසන්න කක්ෂවල ගමන් කරන ග‍්‍රහ කැබලි හා වායුගෝලයේ ඉහළදී දැවී අළුවී යන කුුඩා ග‍්‍රහ කැබලිවලටයි. එතැනින් පටන්ගෙන ටිකෙන් ටික උත්සන්න වන ගැටුම් මාපකයල වඩාත් බරපතල වන්නේ අංක 5 සිට ඉහළටයි.

කුඩා ග‍්‍රහ කැබැල්ලක් ඇද වැටීම නිසා ප‍්‍රාදේශීය මට්ටමින් ව්‍යවසනයක් නිසා රටකට හෝ රටවල් ගණනාවකට හානි විය හැකියි. ටොරීනෝ මාපකයේ 5 – 7 පරාසයේ අන්තරායක් බරපතල විපාක ගෙන දිය හැකි අතර 8 – 10 පරාසයේ නම් මුළු ග‍්‍රහලෝකයට ම තර්ජනයක් ඇති කළ හැකියි.

ග‍්‍රහ කැබලි ගැටීම ගැන සියළු තොරතුරු අප තවම දන්නේ නැහැ. මේ ගැන දිගට ම පර්යේෂණ කළ යුතුයි. එමෙන්ම අයාලේ යන ග‍්‍රහ කැබලිවල ගමන් මාර්ග හා හැසිරීම මුළුමනින් කල් තබා කීම අපහසුයි. තාරකා විද්‍යාඥයන් කරන්නේ තිබෙන හොඳම නිරීක්ෂණ හා භෞතික විද්‍යා දැනුම පදනම් කරගෙන සම්භාවිතාව (විය හැකියාව) ගණනය කිරීමයි.

ග‍්‍රහ කැබලි ඇද වැටෙන ස්ථානය අනුව එහි හානිය වෙනස් වනවා. 1908 තුංගුස්කාවට හානි කළ ග‍්‍රහ කැබැල්ල ජනාකීර්ණ ප‍්‍රදේශයකට ඉහළ අහසේ පුපුරා ගියා නම් හානිය ඊට බොහෝ වැඩි වන්නට ඉඩ තිබුණා.

පෘථිවි මතුපිටින් තුනෙන් දෙකකට වඩා වැසී ඇත්තේ සාගරයෙන්. මේ නිසා ග‍්‍රහ කැබැල්ලක් සාගරයට ඇද වැටීමට ඇති ඉඩ වැඩියි. එයින් ජීවිත හානිය වැළකේ යයි බැලූබැල්මට පෙනුනත් එබඳු අවස්ථාවක සුනාමි තරංග ජනනය වීමට ඉඩ තිබෙන බව විද්‍යාඥයෝ කියනවා.

2003දී ඔස්ටේ‍්‍රලියානු තාරකා විද්‍යාඥ ආචාර්ය ඩන්කන් ස්ටීල් (Dr Duncan Steel) මේ ගැන ගණන් බැලීම් කළා. මීටර් 200ක් දිග ග‍්‍රහකයක් තත්පරයට කිමී 19ක වේගයෙන් සාගරයට ඇද වැටුණොත් කුමක් විය හැකි ද යන්න පරිගණක යොදා ගෙන ඔහු සොයා බැලූවා.

එබඳු ග‍්‍රහකයක් ඇදවැටීමෙන් TNT මෙගාටොන් 600ක් පිපිරීමට සමාන චාලක ශක්තියක් එකවර මුදා හැරෙන බවත්ල එය මෙතෙක් ලොව අත්හදා බලා ඇති ප‍්‍රබලතම න්‍යෂ්ටික බෝමිබයේ බලය මෙන් දහගුණයක් බවත් ඔහු වාර්තා කළා. මේ අතිවිශාල ශක්තියෙන් 10%ක් පමණ සුනාමි තරංග බවට පත් වී ලෝකයේ සාගර හරහා ඇදී ගොස් වෙරළ ප‍්‍රදේශවලට මහ විපත් කළ හැකි යයි ද ඔහු කියා සිටියා.

හැම තාරකා විද්‍යාඥයා ම මේ ගණන් බැලීම පිළිගන්නේ නැහැ. සමහරුන් කියන්නේ ආචාර්ය ස්ටීල් වුවමනාවට වඩා මේ අනතුර විශාල කොට දැක්වූ බවයි.

එහෙත් සමස්ත තාරකා විද්‍යා ප‍්‍රජාව එක හඬින් කියා සිටින්නේ අන්තරාදායක ග‍්‍රහ ගැටුමක් වසර ගණනාවකට ඉහත සිට කල් තබා හඳුනා ගෙන එය වැළැක්වීමේ පියවර ගත යුතු බවයි. මේ සඳහා අවශ්‍ය අභ්‍යවකාශ තාක්ෂණය අද ඇමෙරිකාව, රුසියාව, චීනය වැනි බලවත් රටවලට තිබෙනවා.

මේ ග‍්‍රහ ගැටුම් ගැන ලෝකයේ අවධානය මුලින්ම යොමු කළේ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ ලේඛකයන් හා වෘතාන්ත චිත‍්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරුන්. 1973දී ප‍්‍රකාශිත රාමා හමුව (Rendezvous With Rama) නම් නවකථාවේ ආතර් සී. ක්ලාක් පෙන්වා දුන්නේ එබඳු අයාලේ යන ග‍්‍රහ කැබලි නිතිපතා නිරීක්ෂණය කිරීමේ අවශ්‍යතාවයයි. ඔහු එයට Spaceguard (අහස මුරකිරීම) යයි නමක් ද යෝජනා කළා. 1990 දශකයේ නාසා ඇතුළු අභ්‍යවකාශ ඒජන්සි මේ නමින් එබඳු නිරීක්ෂණ ව්‍යායාමක් දියත් කළා.

1979දී නිෂ්පාදිත Meteor නම් හොලිවුඞ් චිත‍්‍රපටයෙන් කියැවුණේ පෘථිවියට ඇදී එන ග‍්‍රහ කැබැල්ලක් ගැටීම වළක්වා ගන්නට ලෝකයේ ජාතීන් භේද ඉවත දමා එක්සත් වන සැටියි. 1998දී තැනූ Deep Impact චිත‍්‍රපටයේ නම් එබඳු ග‍්‍රහක ගැටුමක් වළක්වා ගන්නට නොහැකි වනවා. එහෙත් මානව සංහතියෙන් ටික දෙනකු පමණක් පණ බේරා ගෙන ශිෂ්ටාචාරය යළි අරඹනවා. ඒ වසරේ ම නිපද වූ Armageddon චිත‍්‍රපටයේ ඇදී එන ග‍්‍රහකය වෙත යවන අභ්‍යවකාශ යානාවක් ග‍්‍රහකයේ ගමන් මග වෙනස් කොට ගැටුම වළක්වා ගන්නට උත්සාහ කරනවා.

ගැටුමක් ඇති වන මාර්ගයක ඇදී එන ග‍්‍රහකයක් වසර හෝ දශක ගණනාවකට කලින් හඳුනා ගතහොත් එයට ඉතා සුළු තල්ලූවක් දීමෙන් එහි ගමන් මග වෙනස් කළ හැකියි. එහෙත් එය ඉතා සීරුවෙන් කළයුතු සංකීර්ණ තාක්ෂණික මෙහෙයුමක්.

එසේ ගමන්මග වෙනස් කළ නොහැකි නම් ඈත අභ්‍යාවකාශයේදී න්‍යෂ්ටික බෝමිබයක් පුපුරවා ග‍්‍රහකය කුඩා කැබලිවලට කඩා දැමිය හැකියි. එහෙත් එහිදී කැබලි සමූහය මුල් ග‍්‍රහකය ඇදී ආ මාර්ගයේ ම තවදුරටත් ගමන් ගන්නවා. එක මහ ග‍්‍රහකයක් වෙනුවට කුඩා ග‍්‍රහ කැබලි “වැස්සක්” ඇද වැටී විශාල ප‍්‍රදේශයකට විමධ්‍යගත හානි සිදු කළ හැකියි.

පෘථිවිය සමීපයට ඒමේ හැකියාව ඇති සමහර NEO සොයා ගන්නට පෘථිවිය මත පිහිටි විශාලතම දුරදක්නවලට පවා අපහසුයි. මේ නිසා එයට කැප වුණු අභ්‍යවකාශ දුරදක්නයක් උඩුගුවන් ගත කිරීමේ අවශ්‍යතාවය කලෙක සිට විද්‍යාඥයන් පෙන්වා දුන්නා. අඟහරු ලෝකයට ගවේෂණ යානා යවන්නට නැතිනම් ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානය නඩත්තු කරන්නට යන වියදමට වඩා අඩු වියදමකින් මෙය කළ හැකියි. මේ ගැන එකඟතාවයක් ඇතත් අවශ්‍ය මුදල් යෙදවීමට කිසිදු අභ්‍යවකාශ ඒජන්සියක් ඉදිරිපත් වී නැහැ.

මේ නිසා B612 පදනම නම් අමෙරිකානු ස්වේච්ඡ ආයතනයක් පෞද්ගලික සමාගම් කිහිපයක් ද සමඟ එකතු වී මහජන ආධාර හා සමාගම් අනුග‍්‍රහයෙන් Sentinel (මුරකරුවා) නම් අභ්‍යවකාශ දුරදක්නයක් උඩුගුවන්ගත කරන්නට දැන් සැළසුම් කරනවා. 2018දී සූර්ය කක්ෂයකට යැවීමට නියමිත මේ දුරදක්නය වසර 6ත් තුළ අප මෙතෙක් නොදත් භෑධ විශාල සංඛ්‍යාවක් සොයා ලේඛන ගත කොට නිරීක්ෂණයට ලක් කරනු ඇති.

Earth threatening asteroid - artist's imagination — Earth threatening asteroid – artist’s imagination

Star Trek: Advocating a world of equality, tolerance and compassion

I’m exactly as old as Star Trek: we were both born a few months apart in 1966 (I’m older by seven months). But because we grew up on opposite sides of planet Earth in the pre-Internet era, our worlds didn’t collide until we were both well into our teens. From then on, I’ve been a Trekkie/Trekker since.

I can’t wait to see the latest (11th) Star Trek movie that opened on 8 May 2009. It’s an ‘origins’ movie – a chronicle of the early days of Captain James T. Kirk and his fellow USS Enterprise crew members. Read plot on Wikipedia.

Our world was very different when the one-time US Army pilot, screenwriter and TV producer Gene Roddenberry created Star Trek, the original series. It started airing on the US network NBC in September 1966. The Space Age was less than a decade old, and only a few men (and a couple of women) had made short trips to near Earth orbit. The great Space Race was in full swing, and NASA was spearheading the largest peace-time operation in history, aimed at landing men on the Moon and getting them safely back before the decade was out.

Star Trek, in contrast, offered ambition and hope. Every week at the appointed time, the United Star Ship Enterprise and its intrepid crew took viewers roaming around the universe. The stories appealed as much for insights into the infinite possibilities (and combinations) of life, technology, compassion and power at a cosmic scale, as for its glimpses of the near-Utopian human society in the 23rd century.

As Manohla Dargis, said this week reviewing the latest Star Trek movie (2009) in The New York Times: “Initially aired in 1966, Star Trek was a utopian fantasy of the first order, a vision of the enlightened future in which whites, blacks, Asians and one pokerfaced Vulcan are united by their exploratory mission (“to boldly go”), a prime directive (do no harm) and the occasional dust up.”

According to Dargis, the enduring appeal of Star Trek and the global cult following it inspired is “a testament to television’s power as myth-maker, as a source for some of the fundamental stories we tell about ourselves, who we are and where we came from.”

And, we might add, where we are headed. The show was unique, for its time, for its portrayal of diversity and unity among the wider cast of characters. As the Wikipedia notes: “The show was unique, for its time, for its portrayal of diversity and unity among the wider cast of characters. As the Wikipedia notes: “At a time when there were few non-white or foreign roles in American television dramas, Roddenberry created a multi-ethnic crew for the Enterprise, including an African woman, a Scotsman, a Japanese American, and—most notably—an alien, the half-Vulcan Spock. In the second season, reflecting the contemporaneous Cold War, Roddenberry added a Russian crew member. “

This utopian scenario needs to be contrasted with the prevailing reality of the American Space Programme. No American had ventured beyond near Earth orbit in 1966, and NASA was struggling to catch up with the Russians. Yet, by the time Star Trek original series finished its initial run in September 1969, Neil Armstrong and Edwin Aldrin had returned safely and triumphantly from the Moon. In the event, the Apollo programme landed a dozen astronauts on the Moon, all of who returned safely – as did the astronauts of the disaster-stricken mission, Apollo XIII. Without exception, all of them were white and male.

It took many years for reality to catch up with Star Trek‘s vision, and then, only just. Although a Russian (Valentina Tereshkova) had become the first woman in space early on in 1963, it took the Americans another 20 years to have their first woman astronaut: Sally Ride, who traveled to Earth orbit on the Space Shuttle in June 1983. A few weeks later, in August that year, Guion “Guy” Bluford, Jr., became the first black American astronaut. Multi-cultural crews did not become commonplace until the late 1990s, when the International Space Station became operational.

It wasn’t just racial equality and harmony that Star Trek advocated in its subtext. While bringing intellectually stimulating entertainment, it also celebrated values like compassion and tolerance. In the Cold War world locked into Mutual Assured Destruction (MAD), Star Trek gently reminded viewers that mutual co-existence was a viable option…if only enough effort was invested in it.

As space visionary and science fiction grandmaster Sir Arthur C Clarke noted in a 40th anniversary tribute to the series in 2007: “Appearing at such a time in human history, Star Trek popularised much more than the vision of a space-faring civilisation. In episode after episode, it promoted the then unpopular ideals of tolerance for differing cultures and respect for life in all forms – without preaching, and always with a saving sense of humour.”

He then added, in characteristic style: “Over the years, the sophistication of storylines and special effects has certainly improved, but Star Trek retains its core values – still very much needed in our sadly divided and quarreling world.”

The Enterprise will be cruising the galaxy for centuries to come...

Pete Seeger turns 90 on World Press Freedom Day: Thank you for the protest music!

Pete Seeger: Still singing protest at 90...

Today, 3 May, is once again World Press Freedom Day. It is recognised by the UN, and observed by media professionals and media activists worldwide to ‘draw attention to the role of independent news and information in society, and how it is under attack’.

By happy coincidence, today also marks the 90th birthday of Pete Seeger, American folk singer and a pioneer of protest music. Since media freedom is inseparable from the democratic rights to dissent and protest, I will devote this blog post to salute Pete and his many decades of music for worthy causes — ranging from the American civil rights movement and opposing the Vietnam war to saving the environment and nuclear disarmament.

I won’t go over the basic biographical or career information, which is easily found online. Wikipedia has a good entry, and PBS shows a career timeline which has covered some of the most momentous events of the past century. There are approximately 200 songs (music and lyrics) that Pete wrote or with which he is associated – including “Guantanamera,” “Where Have All The Flowers Gone,” “If I Had A Hammer,” “Turn Turn Turn,” “Wimoweh,” “We Shall Overcome”.

Pete is a hero for at least three generations of music lovers and freedom lovers around the world who believe in human rights, human dignity and democratic freedoms. Armed with nothing more than his banjo and melodious voice, and driven by the courage of his conviction, this small, gentle man has stood up to mighty leaders, generals and officials.

Never underestimate the power of one determined man...

Pete is celebrated as much for his artistic and cultural achievements as for standing resolutely for his political beliefs and for lending his voice and music in support of causes be believed in. In 1955, he was called before the now infamous House Un-American Activities Committee, but refused to name personal and political associations on the grounds that this would violate his First Amendment rights. He said: “”I am not going to answer any questions as to my association, my philosophical or religious beliefs or my political beliefs, or how I voted in any election, or any of these private affairs. I think these are very improper questions for any American to be asked, especially under such compulsion as this.”

This defiance resulted in sustained harassment, persecution and professional isolation. As his recent PBS biography noted, “Standing strong for deeply-held beliefs, Seeger went from the top of the pop charts to the top of the blacklist and was banned from American commercial television for more than 17 years. This determined singer/songwriter made his voice heard and encouraged the people of the world to sing out along with him.”

‘If you love your country, you’ll find ways to somehow to speak out, to do what you think is right,” Pete says in this powerful documentary looking back at over half a century of activist singing and music.

Watch opening segment of PBS AMERICAN MASTERS series: Pete Seeger: The Power of Song, directed by Jim Brown and first aired in February 2008

Watch more PBS interviews with Pete Seeger and some of his archived performances from yesteryear

Having pleaded under the First Amendment during the communist witch days of the 1950s, Pete repeatedly paid tribute to the far-sighted American pioneers who introduced the First Amendment guaranteeing the freedom of speech.

“As some judge said, if there is any fixed star in our firmament, that is the First Amendment,” he says in a talk-cum-performance at the Ford Hall Forum. In this audio-only piece, he talks the privilege of living under the First Amendment. He recalls his experience being questioned by the House Unamerican Activities Committee, encounters with censorship, and his relationship with fellow singer Woody Guthrie. It runs for nearly an hour, but is worth every second.

For someone like Pete Seeger who sang alongside Dr Martin Luther King, Jr., and other civil rights movement leaders and activists, it must have been deeply moving to be able to sing at the concert to mark President Barack Obama’s inauguration on 20 January 2009 at the Lincoln Memorial.

Watch Bruce Springsteen sing along with Pete Seeger on Woody Guthrie’s “This Land Is Your Land”. As he often does, Pete invites the euphoric audience to sing along!

One of my favourite Pete Seeger songs is “Turn! Turn! Turn! (to Everything There is a Season)”, often abbreviated to “Turn! Turn! Turn!”. It’s a song adapted entirely from the the Book of Ecclesiastes in the Bible (with the exception of the last line) and composed to music by Pete Seeger in 1959. Seeger waited until 1962 to record it,

Pete Seeger tells how he came to write “Turn Turn Turn.”

I have always believed that we have to get creative and resourceful when the basic freedoms of conscience and freedom of expression are under siege from despotic rulers and fanatical extremists. When we are not allowed to express in factual prose, we must turn to creative prose. And when prose fails, we still have verse, lyrics, satire and drama — the possibilities are only limited by our imagination. This is why I celebrate activist artistes like Pete Seeger, and invoke the memory of activist-poets like Adrian Mitchell and Ken Saro-wiwa. When the barbarians are at our gates and we feel surrounded by the unrelenting forces of hatred, intolerance and tribalism, they remind us that Another World is Possible — but we have to believe in it, stay the course and find ways to sing, dance and laugh our way out of gloom.

And here’s Pete singing another one of my personal favourites, a song that powered the civil rights movement and has since inspired and sustained struggles for social justice around the world: We Shall Overcome.

New York Times editorial appreciation on 5 May 2009: Still Singing

To Whom It May Concern, a.k.a. Tell Me Lies: In memory of Adrian Mitchell (1932-2008)

I was run over by the truth one day.
Ever since the accident I’ve walked this way
So stick my legs in plaster
Tell me lies about Vietnam…

With these lines opened the bitterly sarcastic reaction to the televised horrors of the Vietnam War by British poet, playwright and performer Adrian Mitchell.

He first read his best-known poem, called To Whom It May Concern (also known as Tell Me Lies), to thousands of anti-war protesters who flocked into London’s Trafalgar Square on the afternoon of Easter Monday 1964. As Mitchell delivered his lines from the pavement above in front of the National Gallery, angry demonstrators in the square below scuffled with police.

Mitchell, who died on 20 December 2008 aged 76, occasionally updated the poem to take into account the subsequent wars and resulting tragedies in places as far apart as Iraq, Burma, Afghanistan and Israel/Palestine.

“It is about Vietnam, But it is still relevant,” Mitchell said in 2001. “It’s about sitting faithfully in England while thousands of miles away terrible atrocities are being committed in our name.”

As Michael Kustow wrote in an obituary in The Guardian: “Mitchell’s original plays and stage adaptations, performed on mainstream national stages and fringe venues, on boats and in nature, add up to a musical, epic and comic form of theatre, a poet’s drama worthy of Aristophanes and Lorca. Across the spectrum of his prolific output, through wars, oppressions and deceptive victories, he remained a beacon of hope in darkening times. He was a natural pacifist, a playful, deeply serious peacemonger and an instinctive democrat.”

The one time journalist and television critic was fired by The Sunday Times (UK) for reviewing Peter Watkins’ 1965 anti-nuclear TV film The War Game. Its depiction of the impact of Soviet nuclear attack on Britain had caused such dismay within the BBC and British government that the public broadcaster cancelled its scheduled transmission on 6 August 1966 (the 21 anniversary of the Hiroshima attack). It was finally broadcast in 1985, with the corporation stating that “the effect of the film has been judged by the BBC to be too horrifying for the medium of broadcasting”.

But Auntie Beeb and the rest of the Establishment couldn’t stop Mitchell, whose satirical poems continued to demolish myths emanating from the propaganda mills of the military-industrial complex and their allies in the mainstream media.

As Kustow recalled: “To Whom It May Concern, a riveting poem against bombs and cenotaphs and the Vietnam war, with which he stirred a capacity audience in Mike Horovitz’s pioneering Poetry Olympics at the Albert Hall in 1965, has lasted through the too many wars since: a durable counting-rhyme to a rhythm and blues beat.”

Watch Adrian Mitchell recite/sing his poem in 1965 (black and white film):

As Jan Woolf wrote in another tribute: “To watch Adrian Mitchell…prepare his body for a performance of To Whom It May Concern – chin cupped in hand, eyes focused, back tense, ‘I got run over by the truth one day…’ – was to see a great poet steadying himself with all the focus and tension of a warrior. When those blue suede shoes got moving, the poem came alive. He breathed it, lived it, became it. It was as if he were dancing with language to get at the truth.”

Woolf recalls that Mitchell’s reading of Tell Me Lies at a City Hall benefit just before the 2003 invasion of Iraq was electrifying. “Of course, he couldn’t stop that war, but he performed as if he could.”

Watch Mitchell read what he called the 21st-century remix of his protest poem ‘To Whom It May Concern (Tell me lies about Vietnam)’.

The 21st century re-mix ends with these words:

“You put your bombers in, you put your conscience out
You take the human being, and you twist it all about
So scrub my skin with women
So chain my tongue with whisky
Stuff my nose with garlic
Coat my eyes with butter
Fill my ears with silver
Stick my legs in plaster
Tell me lies about –
Iraq
Burma
Afghanistan
BAE Systems
Israel
Iran

Tell me lies Mr Bush
Tell me lies Mr Blairbrowncameron

Tell me lies about Vietnam”

For some strange reason that has nothing to do with Adrian Mitchell’s recent departure, these words and the whole poem keep turning in my mind over and over again.

Nobel Peace Prize: A ‘Loud speaker’ for quiet peace-makers of our troubled world…

Can five unknown Norwegians achieve the worthy goal that has eluded so many leaders and activists – peace within and among nations of our world?

Well, if the individuals happen to be selectors of the world’s most prestigious prize – the Nobel Peace Prize – they stand a better chance than most people. The Norwegian Nobel Committee, appointed by the country’s parliament for six-year terms, may not be very well known beyond their country but their annual selection reverberates around the world and has changed the course of history in the past century.

But Professor Geir Lundestad, Director of the Norwegian Nobel Institute, says the Nobel Peace Prize cannot claim to have achieved peace on its own.

“It’s the laureates who work tirelessly and sometimes at great personal risk to pursue peace and harmony in their societies or throughout the world,” he told the international advisory council meeting of Fredskorpset, the Norwegian peace corp, held in Oslo on 4 – 5 September 2008. “With the Nobel Peace Prize, we try to recognise, honour and support the most deserving among them.”

Where high profile laureates are concerned, the prize becomes an additional accolade in their already well known credentials. But for those who are less known in the international media or outside their home countries, being awarded the Nobel Peace Prize is akin to being handed over a ‘loud speaker’ — it helps to amplify their causes, struggles and voices, he said.

In today’s media-saturated information society, the value of such an amplifier cannot be overestimated, says Lundestad, who also serves as Secretary to the Nobel Peace Prize selection committee. It allows laureates to rise above the cacophony and babble of the Global Village.

Geir Lundestad, Director, Norwegian Nobel Institute (photo from NRK)

Every year in October, Lundestad makes one of the most eagerly awaited announcements to the world media: the winner of that year’s Nobel Peace Prize. He would typically give a 45 minute advance warning to the laureate – this is the famous ‘call from Oslo’ (and ‘call from Stockholm’ for laureates of other Nobel prizes).

Lundestad, who has held his position since 1990, has had interesting experiences in making this call. For example, the 1995 prize was equally divided between the Pugwash Conferences on Science and World Affairs and Englishman Joseph Rotblat, its founding secretary general, for their efforts to diminish the part played by nuclear arms in international politics. But when he received the call, Rotblat had insisted that it was some sort of mistake; the media had hyped the prospect of then British prime minister John Major winning the prize for his work on Northern Ireland peace process. He went for a long walk and wasn’t home when the world’s media beat a path to his door a short while later.

Such early warning to the laureate does not always happen, especially if the media keeps a vigil at the favourite contender’s home or office. When Al Gore and the UN-IPCC were jointly awarded the 2007 prize, Lundestad rang the New Delhi office of IPCC chairman Dr Rajendra Pachauri shortly before the decision was announced in Oslo. Pretending to be a Norwegian journalist, he asked Pachauri’s secretary whether any media representatives were present. Being told yes, he just hung up.

The Nobel Peace Prize has been awarded to 95 individuals and 20 organizations since it was established in 1901. During this time, the Norwegian Nobel Committee has tried to honour the will of Swedish engineer, chemist and inventor Alfred Nobel. Where the peace prize was concerned, he wrote that it should go “to the person who shall have done the most or the best work for fraternity between nations, for the abolition of standing armies and for the holding and promotion of peace congresses”.

To decide who has done the most to promote peace is a highly political matter, and scarcely a matter of cool scholarly judgement, said Prof Lundestad, who is also one of Norway’s best known historians. He described the thorough selection process and the various checks and balances in place so that the prize does not become, even indirectly, an instrument of Norwegian foreign policy.

Notwithstanding these, the peace prize does not have a perfect record in whom it has selected as well as those it has failed to honour. The most glaring omission of all, he said, was Mahatma Gandhi.

Gandhi was nominated five times – in 1937, 1938, 1939, 1947 and, finally, a few days before he was assassinated in January 1948. The rules of the prize at the time allowed posthumous presentation, but the then committee decided not to (although UN secretary general Dag Hammarskjöld did receive the 1961 prize posthumously after he died in a plane crash). Gandhi’s omission has been publicly regretted by later members of the Nobel Committee; when the Dalai Lama was awarded the Peace Prize in 1989, the chairman of the committee said that this was “in part a tribute to the memory of Mahatma Gandhi”.
Read Nobel website’s essay: Mahatma Gandhi: The Missing Laureate

Norwegian Parliament that appoints Nobel Peace Prize Committee

The prize does not have a very good track record in gender balance either. Only 12 of the 95 individual winners are women. Heroines of Peace: profiles of women winners (up to 1997)

And a few laureates may not have deserved to be so honoured – but Lundestad won’t name any for now (he likes his job and wants to keep it). Perhaps one day, after retirement, he might write a book where this particular insight could be shared.

Controversy has been a regular feature of the prize – both over its selections and exclusions. This is only to be expected when thousands of nominations are received every year, and given the high level political message the selection sends out to the world.

Despite its flaws, there is little argument that the Nobel Peace Prize is the most prestigious of all awards and prizes in the world. At Swedish Krona 10 million, or a little over 1.5 million US Dollars, it isn’t the most lavish prize – but much richer prizes lack the brand recognition this one has achieved over the decades. And it is the best known among over 100 peace prizes in the world.

In recent years, the committee has steadily expanded the scope of the prize to recognise the nexus between peace, human security and environmental degradation (Wangaari Mathaai in 2004; Al Gore and IPCC in 2007) and the link between poverty and peace (Mohammud Yunus, 2006).

The most important question, to many historians and scholars of peace, is the political and social impact of the Nobel Peace Prize. Lundestad is being too modest when he says that it’s the laureates, not the prize itself, that has achieved progress in various spheres ranging from nuclear disarmament and humanitarian intervention to safeguarding human rights and poverty reduction.

“We may have contributed — and that is quite enough,” he says. “We don’t claim to have ended the Cold War, or apartheid in South Africa.”

But the prize’s influence and catalytic effect are indisputable. When the 1983 prize was given to Polish trade union leader Lech Walesa, it triggered a whole series of events that eventually led to the crumbling of the Iron Curtain, collapse of the Berlin Wall and the eventual disintegration of the once mighty Soviet Union. The process culminated when Mikhail Gorbachev became the 1990 laureate.
Read Nobel Peace Prize: Revelations from the Soviet Past

In another example, over the years there have been four South African laureates – Albert Lutuli (1960), Bishop Desmond Tutu (1984), Nelson Mandela and F W de Klerk (sharing 1993 prize). Lundestad says: “But we would never claim that the prize was a major factor in ending apartheid in South Africa. The prize was part of the wider international support that built up and sustained pressure on the white minority government. In some respects, the 1960 prize to Lutuli may have been the most significant – for it triggered a process that culminated in the early 1990s.”

He acknowledges, however, that in hot spots like Burma, East Timor and South Africa, the Nobel Peace Prize has enhanced the profile of key political activists and helped maintain the international community’s and media’s interest in these long drawn struggles.

And as Lundestad and the Nobel Peace Prize Committee of five unknown Norwegians know all too well, there is much unfinished business in our troubled and quarrelsome world seeking an elusive peace.

Read Geir Lundestad’s 2001 essay on the first century of the Nobel Peace Prize.
Read his 1999 essay ‘Reflections on the Nobel Peace Prize’

Watch a 2005 interview by University of California television, where host Harry Kreisler talks with Geir Lundestad. They discuss the Nobel Peace Prize, its history, impact and the controversy surrounding some of the awardees (December 2005):

Arthur C Clarke: Of Nukes and ‘Impotent Nations’

The past few days have been particularly hectic for me as I was Sir Arthur Clarke’s spokesman for the past decade, and remain so for the time being. While handling literally dozens of media queries and requests from all over the world, I somehow managed to find the time to write an op ed essay on Sir Arthur’s life-long crusade against nuclear weapons.

This essay is based on a feature I wrote in 2002 for the now defunct (and sorely missed) Gemini News and Feature Service, but I rewrote it completely before sending it off to my newspaper editor and senior journalist friends across South Asia. It has so far appeared in full in:
Daily News (Sri Lanka), 22 March 2008
New Age (Bangladesh), 23 March 2008
The Hindu (India), on 30 March 2008
The News (Pakistan), 30 March 2008
Excerpts have been carried on the website of Himal Southasian (Kathmandu).

Here’s the 900-word essay in full with the Gemini illustration that accompanied my original article.

Arthur C Clarke: Of Nukes and Impotent Nations
by Nalaka Gunawardene
Colombo, Sri Lanka: 22 March 2008

“Do you know about the only man to light a cigarette from a nuclear explosion?” Sir Arthur C Clarke was fond of asking his visitors a few years ago.

Clarke, the celebrated science fiction writer and space visionary who died on March 19 aged 90, loved to ask such baffling questions.

In this instance, the answer was Theodore (Ted) Taylor, a leading American nuclear scientist who designed atomic weapons in the 1950s and 1960s. Apparently he just held up a small parabolic mirror during a nuclear test — the giant fireball was 12 miles away – and turned light into heat.

“The moment I heard this, I wrote to Taylor, saying ‘Don’t you know smoking is bad for your health?'” Clarke added with a chuckle.

In fact, he took an extremely dim view of both smoking and nuclear weapons, and wanted to see them outlawed. But he was aware that both tobacco and nukes formed strong addictions that individuals and nations found hard to kick.

Years ago, Clarke had coined the slogan ‘Guns are the crutches of the impotent’. In later years, he added a corollary: “High tech weapons are the crutches of impotent nations; nukes are just the decorative chromium plating.”

Living in the Sri Lankan capital Colombo, the author of 2001: A Space Odyssey was acutely aware of tensions between neighbouring India and Pakistan – both nuclear weapon states.

British-born and calling himself an “ethnic human”, Clarke offered a unique perspective on nuclear disarmament. His interest in the subject could be traced back to his youth, when he served in the Royal Air Force during Second World War. As a radar officer, he was never engaged in combat, but had a ringside view of Allied action in Europe.

Shortly after the nuclear bombs in Hiroshima and Nagasaki ended the War, he wrote an essay “The Rocket and the Future of Warfare”. In that essay, first published in the RAF Journal in 1946, he said: “The only defence against the weapons of the future is to prevent them ever being used. In other words, the problem is political and not military at all. A country’s armed forces can no longer defend it; the most they can promise is the destruction of the attacker….”

Arthur Clarke’s continued his advocacy against the weapons of mass destruction to the very end. The lure and folly of nuke addiction is a key theme in his last science fiction novel, The Last Theorem, to be published later this year. He completed working on the manuscript, co-written with the American author Frederik Pohl, only three days before his demise.

From his island home for over half a century, Clarke was a keen observer of the subcontinent’s advances in science and technology. He personally knew some of the region’s top scientists – among them Indian space pioneers Vikram Sarabhai and Yash Pal, and Pakistan’s Nobel Laureate Abdus Salam.

When India carried out nuclear weapons test in May 1998, Clarke issued a brief statement saying: “Hindustan should be proud of its scientists – but ashamed of its politicians.”

He chided the mass euphoria that seemed, for a while at least, to sweep across parts of the subcontinent. He signed the statement as “Arthur C Clarke, Vikram Sarabhai Professor, 1980”.

That was a reference to three months he spent at the Physical Research Laboratory (PRL) in Ahmedabd, in western India, lecturing about peaceful uses of outer space. It was the only time he held the title ‘professor’.

Clarke’s direct associations with India went back further. In the early 1970s, he advised the Indian Space Research Organisation on the world’s first use of communications satellites for direct television broadcasting to rural audiences. Preparations for the Satellite Instructional Television Experiment (SITE) Project were underway when India carried out its first “peaceful explosion” of an atom bomb in 1974.

“I can still remember Vikram telling me how Indian politicians pleaded with him to ‘build a teeny weeny (nuclear) bomb’,” Clarke recalled in an interview in 2002.

Cartoon: Indo-Pak nuclear and missile rivalry as seen by Himal Southasian

He returned to the subject when delivering the 13th Nehru Memorial Address in New Delhi in November 1986, which he titled ‘Star Wars and Star Peace’. He critiqued the Strategic Defence Initiative (which President Reagan called ‘Star Wars’) – a nuclear ‘umbrella’ over the United States against missile attacks. Clarke argued that SDI was conceptually and technologically flawed, and that its pursuit could hurt America’s lead in other areas of space exploration.

Prime Minister Rajiv Gandhi rejoined from the chair: “Forty years ago, Dr Clarke said that the only defence against the weapons of the future is to prevent them from being used…. Perhaps we could add to that, we should prevent them from being built. It’s time that we all heed his warning….I just hope people in other world capitals also are listening…”

While campaigning against nuclear weapons, Clarke was equally concerned about all offensive weapons. “Let’s not forget the conventional weapons, which have been perfected over the years to inflict maximum collateral damage,” he said in a video address to the 50th anniversary celebrations of the Pugwash Movement in October 2007. “If you are at the receiving end, it doesn’t matter if such weapons are ‘smart’ or stupid…”

As tributes to Arthur C Clarke from all corners of the planet confirm, he commanded the world’s attention and respect. His rational yet passionate arguments against warfare were heard, though not always heeded in the corridors of power and geopolitics.

For such people, he had the perfect last words from his own hero, H G Wells: “You damn fools – I told you so!”

Pugwash Movement on the death of Sir Arthur C Clarke