Into the Comet: To Go Where No Lankan Movie has Gone Before…

Feature published in Ceylon Today Sunday newspaper, 30 March 2014

To Go Where No Lankan Movie has Gone Before…

By Nalaka Gunawardene

Photos courtesy Dreams & Magic Entertainment

Space Station being envisaged for 'Into the Comet' Sinhala science fiction feature film by Thilanka Perera
Space Station being envisaged for ‘Into the Comet’ Sinhala science fiction feature film by Thilanka Perera

A young Lankan computer animation specialist and film professional is to direct an ambitious new feature film which is all about space travel.

Thilanka Perera is teaming up his father, veteran TV and film professional Maheel R Perera, to adapt one of Sir Arthur C Clarke’s short stories, “Into the Comet”.

This will be the first science fiction movie in Sinhala, as well as the first film of any genre to be produced in 3D Stereo in Sri Lanka, according to its producers, Dreams & Magic Entertainment (Pvt) Limited.

The production process was launched at the Cinnamon Grand Hotel in Colombo on 24 March 2014 with Economic Development Minister Basil Rajapaksa as chief guest.

The minister also unveiled the official website of the production, at http://www.intothecomet.com

In the short story, which was originally published in the American Magazine of Fantasy & Science Fiction in 1960, the entire story takes place inside a spaceship carrying a group of scientists to study a comet at close range.

“It is a challenge to turn this story into a full length movie, which we currently expect to run into around an hour and 40 minutes,” Thilanka said at the launch. “Our efforts will boost the capacity for movie special effects and Computer-generated imagery (CGI) in Sri Lanka.”

Thilanka, who first made a name for himself in computer animations when he was 12, has since gained industry experience in photography, videography and other digital technologies. This will be his maiden cinematic venture.

For co-producer Maheel Perera, ‘Into the Comet’ film has been in the making for over 15 years. Research and development work started in the late 1990s, but the film did not go into production as the necessary technology and resources were not available.

“We always wanted to do a world class production, and received Sir Arthur Clarke’s blessings at the time,” Maheel recalled. “We presented him an enlarged photo of the original spaceship envisaged for the movie, which he hung in his office room wall.”

This time around, Kelaniya University physics lecturer Charith Jayatilake has joined the effort as co-producer, providing the investment.

“Our cinema industry is hesitant to leap forward, to take chances with new technologies. It has not been easy for us to find a financier willing to support our innovation,” Thilanka said.

Maheel Perera serves as script writer and Stereo 3D adviser for the movie, while cinematography will be handled by Kavinda Ranaweera.

Thilanka hopes to identify his cast in the coming weeks primarily from among stage actors.

The movie’s success will depend critically on a strong cast and characterization. Some elements are to be added to the original storyline so as to provide an enhanced sense of drama and human touch, he said.

comet

When Arthur C Clarke wrote the short story, which he originally titled “Inside the Comet”, the Space Age itself was in its infancy (having started in 1957). At that time, no human had yet traveled to space (Yuri Gagarin went up in April 1961).

Also, little was known about the make up and inside working of comets, periodical icy objects that come hurtling towards the sun every now and then. But Clarke extrapolated from what astronomer Fred Whipple had theorised in 1950.

Whipple speculated — correctly, as it turned out — that comets were really ‘dirty snowballs’ with their nucleus, a few kilometers in diameter, made of ices of water, ammonia, carbon dioxide and methane. There are also dust particles, which together make comets spectacular phenomena when they approach the sun.

The story involves a hastily assembled spaceship to get closer look at a spectacular comet that appears once every two million years. Astronomers on board accomplish their mission, but as the ship readies to return to Earth, its onboard computer suddenly malfunctions.

The disabled spaceship can no longer automatically plot the right path. The crew and craft risk being whisked off into deep space with the comet.

Then George Pickett, the sole journalist on board who is part Japanese, has a brainwave. He remembers how his granduncle used the Abacus – an ancient calculating tool still in use in parts of Asia and Africa – when working as a bank teller. He persuades the ship’s crew to use improvised abacuses to manually carry out thousands of calculations needed for maneuvering the spaceship…

Futuristic city scape generated by computer graphics for movie Into the Comet
Futuristic city scape generated by computer graphics for movie Into the Comet

Clarke envisaged more than half a century ago how a multinational space crew embarks on a scientific expedition – comparable, in some ways, to polar expeditions on Earth.

“Into the Comet” the movie will go into production later this year, and is due to be completed in 2015.

Several Arthur C Clarke stories have formed the basis of cinematic or TV adaptations in the past. The best known is 2001: A Space Odyssey (1968), whose core story came from a 1948 Clarke short story titled ‘The Sentinel’. It was expanded by director Stanley Kubrick who co-wrote the screenplay with Clarke.

In 1984, Peter Hyams directed 2010: The Year We Make Contact based on 2010: Odyssey Two that Clarke wrote in 1982 as a sequel to the original. And in the mid 1990s, Steven Spielberg optioned the movie rights to Clarke’s 1990 novel The Hammer of God. But the resulting movie, Deep Impact (1998) was so different from the book that Clarke did not get any on-screen credit.

See also – 2 January 2010: 2010: The Year We Make Contact…?

28 April 2008: H R Premaratne: The artist who built a space station for 2001

Into the Comet Sinhala Feature film goes into production - Ceylon Today 30 March 2014
Into the Comet Sinhala Feature film goes into production – Ceylon Today 30 March 2014

When Worlds Collide #101: Safely Riding the Social Media Dragon

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 29 March 2014

Social Media montage

“We have to start asking not what is wrong with Facebook but what is wrong with our society?”

Those words, by Dr Harini Amarasuriya, Senior Lecturer in Sociology at the Open University of Sri Lanka, sum up neatly the debate that has been going on for some weeks in Sri Lanka on the pros and cons of social media.

In an interview with Ceylon Today on 16 February 2014, Dr Amarasuriya also noted: “Social media is here to stay whether we like it or not. It is only a tool and it can be either liberating or exploitative. A young person’s life is mostly on social media today; we simply need to teach them how to manage it.”

First, how big is social media in Sri Lanka?

Most Lankan Internet users…

View original post 995 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #162: ජංගම දුරකථනයට තවමත් ඔරවන අපේ හනමිටිකාරයෝ

In an op-ed written in 2008, titled Mobile Phones – Everyman’s New Trousers?, I said:

“The mobile phone is the biggest social leveller in Sri Lankan society since the trouser became ubiquitous (initially for men, and belatedly for women). Our elders can probably recall various arguments heard 30 or 40 years ago on who should be allowed to wear the western garb: it was okay for the educated and/or wealthy mahattayas, but not for the rest. Absurd and hilarious as these debates might seem today, they were taken very seriously at the time.

“Make no mistake: the mobile is the trouser of our times –- and thus becomes the lightning rod for class tensions, petty jealousies and accumulated frustrations of an elite that sees the last vestiges of control slipping away.”

Six years on, pockets of resistance and cynicism still prevail. I was taken aback by a recent Sinhala-language commentary appearing in the official magazine of a respected Lankan development organisation that reiterated many such prejudices. In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I look at how Lankans in lower socio-economic groups perceive benefits from their mobile phones. I draw from LIRNEasia’s research on teleuse at bottom of the pyramid.

Young woman uses her mobile phone on the road - Photo by Niroshan Fernando
Young woman uses her mobile phone on the road – Photo by Niroshan Fernando

‘මානව ඉතිහාසය යනු අධ්‍යාපනය හා ව්‍යසනය අතර තරග දිවීමක්’ යයි ව්‍යක්ත ලෙසින් වරක් කීවේ ප‍්‍රකට බි‍්‍රතාන්‍ය ලේඛක හා සමාජ විචාරක එච් ජී වෙල්ස්. මෙය ඉතා හරබර කියමනක් මෙන්ම මානව ශිෂ්ටාචාරය මුහුණ දෙන ලොකු ම අභියෝගය කැටි කරන්නක්.

ලක් සමාජයට අදාලවත් වෙනත් ආකාරයේ තරග දිවීම් නිරන්තරයෙන් සිදුවනු මා දකිනවා. පෞරාණිකත්වය හා නූතනත්වය එකිනෙකා අභිබවා යන්නට පොර කනවා. විවෘත වූත්, ආත්ම විශ්වාසය පෙරටු කර ගත්තා වූත් ගෝලීය මානසිකත්වය සමග ගතානුගතික වැඩවසම් දුපත් මානසිකත්වය නිරතුරු ගැටෙනවා.

අප නවීන ලෝකයෙන් ඈත් වී, අතීත සශ‍්‍රීකත්වයක් මෙනෙහි කරමින් (රාවනා වැනි) ප‍්‍රවාදයන්ට යළි පණ පොවමින් සිටිය යුතු යැයි තර්ක කරන බාල-වැඩිහිටි පිරිස් මෙන් ම දුපතෙන් ඔබ්බට අපේ බුද්ධිය, ශිල්ප කුසලතාවන් රැගෙන ගොස් ලෝකය ජය ගත යුතු යයි තරයේ විශ්වාස කරන අයත් සිටිනවා. පරිනත සමාජයක මේ කොයි කාටත් තමන් කැමති දෙයක් ඇදහීමට ඉඩ තිබිය යුතුයි.

ජංගම දුරකථන මෙරටට හඳුන්වා දුන්නේ 1989දී. ඒ නිසා මේ තාක්‍ෂණයේ ලංකාගමනයට 2014දී වසර 25ක් පිරෙනවා. මුලින් රුපියල් ලක්‍ෂයක් පමණ අධික මිල වූ (ගඩොල් බාගයක් තරම් විශාල) ජංගම දුරකථනවලින් ඇරැඹුණු මේ සේවා වසර කිහිපයක් ඇතුළත සාමාන්‍ය ජනයා අතර ගැවසෙන එදිනෙදා උපකරණයක් බවට පත් වුණා.

එය අහම්බෙන් සිදු වූවක් නොව 1990 දශකය මැද චන්ද්‍රිකා රජය හඳුන්වා දුන් දුරදක්නා ටෙලිකොම් නියාමන ප‍්‍රතිපත්තිවල ප‍්‍රතිඵලයක්. දශක ගණනක් ඒකාධිකාරය හිමි කරගෙන සිටි රාජ්‍ය ටෙලිකොම් සේවයට අමතරව නිසි ලෙස නියාමනය කැරෙන රාමුවක් තුළ තරගකාරි සමාගම්වලට ද දුරකථන සේවා ක්‍ෂෙත‍්‍රයට පිවිසීමට ඉඩ සලසා දුන්නා.

මේ සම්බධයෙන් තීරණාත්මක ලෙස මුල් වූ මෙරට මුල්ම ටෙලිකොම් නියාමක මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව පෙන්වා දෙන පරිදි 1990 දශකයෙන් පසු මෙරට දුරකථන හා අනුබද්ධිත සේවා ව්‍යාප්ත කිරීම සඳහා මහා භාණ්ඩාගාරයෙන් කිසිදු මහජන මුදලක් වැය කර නැහැ. තනිකරම වෙළඳපොල ප‍්‍රවාහයන් හරහා දෙස් විදෙස් ආයෝජන ඇද ගනිමින් මේ ක්‍ෂෙත‍්‍රය ඉක්මනින් පුළුල් වූවා. එසේම තරගකාරිත්වය හරහා ග‍්‍රාහකයන් ගෙවිය යුතු ගාස්තු සැළකිය යුතු ප‍්‍රමාණයකින් අඩු වුණා.

සංවර්ධනය ගැන තුලනාත්මකව හා සංවේදීව සිතන ජනතා සංවිධාන අතර පවා හනමිටි අදහස් හා කල් ගිය සංඛ්‍යාලෙඛන මත පදනම් වූ වැරදි මතයන් හමු වනවා. මීට දශක දෙකකට පෙර දුරකථන සම්බන්ධයෙන් තිබූ යථාර්ථය මුළුමනින් වෙනස් වී ඇතත් තවමත් ජංගම දුරකථන සුපිරි පැලැන්තියකට බර වූ හා වියදම් අධික තාක්‍ෂණයක් යයි දුර්මතය සමහරුන් බැහැර කර නැහැ.

මෙරට ප‍්‍රධාන පෙළේ ජන සංවිධානයක නිල සඟරාවේ මෑතක පළ වූ විග‍්‍රහයක් (බත් වෙනුවට ‘‘රයිස්’’ කකා ‘‘රීලෝඞ්’’ දමන ජංගම සමාජයක්) මා කම්පනයට පත් කළා. නව තාක්‍ෂණයට විචාරශීලීව විවෘත වූ මනසක් කවදත් ඔවුන් සතු බව මා අත්දැකීමෙන් දන්නවා. එහෙත් එබඳු තැනෙක පවා පසුගාමී අදහස් ඇති අය සිටිය හැකියි. මේ උධෘත බලන්න.

‘‘බිරිය රැකියාවක් කළත් නොකළත්, ඇතැම් විටෙක දෙදෙනාට ම ස්ථිර ආදායමක් නැති වුණත්, ඉඳහිට ලැබෙන ගානකින් හෝ ණයක් තුරහක් වීමෙන් හෝ සතියකට දවසක් දෙක්කවත් ‘රයිස්’ කෑම හා ‘රීලෝඞ්’ දැමීම මග නොහරි.’’

‘‘තමන්ගේම වාහනයක, පොදු ප‍්‍රවාහණ සේවයක, පයින් ඇවිද යන අවස්ථාවට පිරිමින්ටත් වඩා කාන්තාව සිය ජංගම දුරකතනය කනට ළං කර ගත් ගමන්ය. ඇත්තම කියනවා නම් අද කාන්තාව බහුතරයක්ම තම තනියට ළං කර ගෙන සිටින්නේ ජංගම දුරකථනයයි. ඒ නිමක් නැති කතාව වෙනුවෙන් තමාම හෝ කාට හරි කියා හෝ ‘රීලෝඞ්’ දැමිය යුතුය.’’

‘‘නිවසේ බතක් උයා පිහා ගන්නට තරම් වත් කාලයක් නැතිව, කඩෙන් ‘රයිස්’ කකා, ‘රීලොඞ්’ දම දමා, මේ කතා කරන්නේ කාටද? මොනවා ගැනද? විශේෂයෙන් ම රැකියාවක් නොකරන ගමේ කාන්තාව මේ දුරකතන සංවාදය පවත්වා ගන්නේ කවර ප‍්‍රතිඵලයක් වෙනුවෙන්ද?’’

මේ ලේඛකයා කාන්තා විරෝධී මෙන්ම නූතනත්වයට එරෙහි අතිශය පටු විග‍්‍රහයක් කරනවා. (මෙය තම සංවිධානයේ නිල මතය නොවන බවට එහි ප‍්‍රධානින් මට සහතික වූවා.) මේ මත දරන්නට තනි පුද්ගලයකුට ඉඩක් ඇතත්, ඒවා විවාදාත්මකයි.

ලේඛකයාට අනුව හැමදාමත් ගමේ කතුන් ළිඳ ළඟ නැත්නම් වැට ළඟ ම කථා කළ යුතු ද? මානසික විවේකය සඳහා ජංගම දුරකථනයක් හරහා කිසිවකුට කථාබහ කිරීම කාන්තාවන්ට අකැප ද? සන්නිවේදන සේවා භාවිතයේදී ගැහැණු පිරිමි භේද තිබිය යුතු ද? රැකියාවක් නොකළත් ගෙදරදොර බොහෝ වැඩ කරන කාන්තාව සැමදාමත් ගෙයිමුල්ලේ හූල්ලමින් හුදකලාවේ සිටීම සාධාරණ ද?

කාන්තාවන් තමාගේම ජංගම දුරකථනයක් හිමිකර ගත යුතු ද එයින් කැමති කෙනකු හා සාමිචියේ යෙදිය යුතු ද ආදි පුද්ගල මට්ටමේ ප‍්‍රශ්න කොහේවත් සිටින සුචරිතවාදීන්ට අදාල කාරණා නොවේ. ඒ හරහා මතු වන්නේ ඔවුන්ගේ කුහක බවයි.

Rural woman in Sri Lanka using a mobile phone - Photo by Niroshan Fernando
Rural woman in Sri Lanka using a mobile phone – Photo by Niroshan Fernando

තොරතුරු තාක්‍ෂණයන් හරහා තොරතුරු සමාජය ආසියාවේ නැගී එන රටවල ස්ථාපිත වන සැටි විධිමත්ව අධ්‍යයනය කරන ලර්න්ඒෂියා LIRNEasia පර්යේෂණායතනය, අඩු ආදායම්ලාභි ජනතාව දුරකථන භාවිත කරන රටා 2006 සිට සොයා බලනවා. ගම් හා නගරවල දහස් ගණන් අපේ ගැහැණු පිරිමි දුරකථන යොදා ගන්නේ කුමකට ද? ඔවුන් ඒ සඳහා කරන වියදම කෙබඳු ද? රුචි අරුචිකම් මොනවා ද? මේ ආදිය ගැන රැස් කර ගත් වටිනා දත්ත සමුදායක් ලර්න්ඒෂියා සතුයි.

මේ සමීක්‍ෂණය අවසන් වරට කළ 2011 වසරේදී දිවයිනේ විවිධ ප‍්‍රදේශ නියෝජනය වන පරිදි තෝරාගත් 1,200ක් දෙනා සම්බන්ධ කර ගත්තා. එයින් 40%ක් පිරිමි හා 60%ක් කාන්තාවන්. 15% නාගරික හා ඉතිරි 85% ග‍්‍රාමීය. සමීක්‍ෂණයට පාත‍්‍ර වූ ගෘහස්තයන්ගෙන් 88%ක ස්ථාවර හෝ ජංගම දුරකථනයක් තිබුණා. (මේ සමීක්‍ෂණය කළේ වෙළඳපොළ සමීක්‍ෂකයන්ගේ විග‍්‍රහයට අනුව සමාජ ආර්ථික ස්ථර D හා E නම් ගණයට වැටෙන ගෘහස්ත පමණක් සම්බන්ධ කර ගෙනයි. මෙරට මේ ගණයට වැටෙන මෙරට ජනගහන ප‍්‍රතිශතය 44%ක් වනවා.)

පොදුවේ මෙම ආදායම් මට්ටමේ 71% ලාංකිකයන් දුරකථනයක් හිමිව හෝ පහසුවෙන් භාවිත කිරීමේ හැකියාව 2011 වන විට ලබා තිබුණා. දැන් වන විට මේ තත්ත්වය තවත් දියුණු වී තිබිය යුතුයි. පෙර වසරවල මෙන්ම 2011දීත් දුරකථනයක් හිමිකාරිත්වයේ හා භාවිතයේ වාසි මොනවාදැයි විමසනු ලැබුවා.

Telecom Regulatory Commission of Sri Lanka statistics

2011 මෙන්ම ඊට පෙර කරන ලද මේ ආකාරයේ ලර්න්ඒෂියා සමීක්‍ෂණවලින් පැහැදිලි වන්නේ දුරකථන භාවිතයේ ලොකුම වටිනාකම ලෙස අඩු ආදායම්ලාභීන් සලකන්නේ මානව සබඳතා පවත්වා ගැනීම හා හදිසියකදී සම්බන්ධ වීමේ හැකියාවයි. ආර්ථික හා ජීවනෝපාය වාසි එන්නේ ප‍්‍රමුඛත්වයෙන් ඉන් පසුවයි. http://lirneasia.net/projects/2010-12-research-program/teleusebop4/

මෙය අඩු වැඩි වශයෙන් සමීක්‍ෂණයට හසු කර ගත් බංග්ලාදේශය, ඉන්දියාව, පාකිස්ථානය හා තායිලන්තය යන රටවල නියැදිවලටත් අදාල වූවා. (එහෙත් ඉන්දියාවේ හා පාකිස්ථානයේ දුරකථනයක් හිමි කර ගැනීම තමන්ගේ සමාජ තත්ත්වයට රුකුලක් වන බව වැඩි දෙනෙකු සිතනවා.)

ලාංකිකයන් දුරකථන භාවිතයේ වඩාත් වැදගත් වාසි ලෙසට තෝරනු ලැබුවේ: 1) හදිසියකදී අන් අය සමග සන්නිවේදනයේ හැකියාව; 2) පවුලේ උදවිය හා හිතමිතුරන් සමග සබඳතා පවත්වා ගැනීම; 3) යම් ගමන්බිමන් අඩු කර ගත හැකි වීම.

දුරකථනයක ආර්ථික වාසි නම් කිරිමට කී විට ලැබුණු පිළිතුරු වූයේ: 1) ගමන් බිමන් අඩු කර ගැනීම; 2) එදිනෙදා වැඩකටයුතු වඩාත් හොඳින් සැළසුම් කොට කළ හැකි වීම; 3) රැකියාවට හෝ ව්‍යාපාරයට අදාල පුද්ගලයන් සමග ලෙහෙසියෙන් සන්නිවේදනය කළ හැකි වීම.

ජංගම දුරකථන එදිනෙදා උපකරණයක් බවට පත් වී පිරිමි හා ගැහැණු දෙපිරිසේ ම මානව අවශ්‍යතා සම්පාදනය කර දෙන සමීප සේවාවක් බවට පත්ව තිබෙනවා. දුරකථන භාවිතා කරන රටාවන් හා රුචි අරුචිකම් සසඳා බලන විට පිරිමි හා ගැහැණු අතර සැළකිය යුතු වෙනස්කම් නැති බවත් මේ සමීක්‍ෂණයෙන් පෙනී යනවා. සන්නිවේදනයට පිවිසියාම අපි සියළු දෙනා මානවයෝ!

පරම්පරාවකට පෙර දුරකථන දුර්ලභ හා ඇමතුම් වියදම් සහගත වූ නිසා ඉතා අරපරෙස්සමින් හා සකසුරුවමෙන් ඇමතුම් ගන්නට එකල අප පුරුදු වුණා. ඒ යථාර්ථය දැන් වෙනස්.

සිතේ සැනසිල්ලට හෝ අස්වැසිල්ලට (peace of mind) ඇමතුමක් ගැනීම කිසිසේත් වරදක් හෝ නාස්තියක් නොවෙයි. ටෙලිකොම් සමාගම්වලින් ලබා දෙන විවිධ පැකේජයන්ගෙන් උපරිම ප‍්‍රයෝජන ගනිමින්, වැය කරන මුදලට හැකි තාක් වැඩි ඇමතුම් හෝ SMS හෝ වෙනත් සේවා ගැනීමට අද තරුණ තරුණියෝ දක්‍ෂයි.

අවිනිශ්චිතබව හා අසහනයන් හමුවේ ඔවුන් මෙසේ නිතර දුරස්ථ සාමිචි කිරිමට හැකි වීම මානසික සුවයක්. එයට ඔවුන් වියදම් කරන්නේ දුරස්ථ සන්නිවේදනය අගය කරන නිසා. වයස 60 පසු කළ නැන්දලා මාමලාට මෙය තේරුම් ගන්න අමාරුයි.

අප කම්පා කළ සඟරා ලිපිය නිර්නාමිකව ලියූ ලේඛකයා එය අවසන් කරන්නේ මුළු ලක් සමාජයම මහා විපතකට ලක්ව ඇතැයි විලාප නගමින්. මේ උධෘතය බලන්න.

‘‘බෞද්ධ සංස්කෘතියෙන් හැඩ ගැසී ඇතැයි කීවත්, ලාංකික සමාජයට මේ බර දරා ගැනීමට හැකියාවක් නැති බව මේ ‘සන්නිවේදන සුනාමියට’ රට ගසා ගෙන යන සැටියෙන් පෙනේ.’’

ලක් සමාජයට සන්නිවේදන සුනාමිය දරා ගත නොහැකි යයි ලේඛකයා කියන්නේ කුමන පර්යේෂණාත්මක පදනමක් මත ද? අපට ටෙලිවිෂන්, ඉන්ටර්නෙට්, ජංගම දුරකථන අවශ්‍ය නැතැයි කියමින් සුචරිතවාදී අතලොස්සක් එදත් අදත් විරෝධය දැක් වූ බව අප දන්නවා. එහෙත් බහුතරයක් ලාංකිකයන් මේ සන්නිවේදන සුනාමියෙන් නොගිලී එය ජය ගැනීමට තැත් කරන බවත් පැහැදිලියි.

උතුරු කොරියාව හා (මෑතක් වන තුරු) බුරුමය මෙන් විශ්ව ගම්මානයෙන් මුළු රටම ඈත් කර පවත්වා ගන්නට හදන්නේ වැඩවසම්වාදී සමාජ රටාවකට එබඳු හුදකලාව වඩා ගැලපෙන නිසා විය යුතුයි. අපටත් වඩා ප්‍රෞඩ ඉතිහාසයක් ඇති භාරතය අතීත උරුමය හා නූතනත්වය මනාව තුලනය කර ගනිද්දී මේ දෙකෙන් එකක් තෝරා ගන්න යැයි අපේ පණ්ඩිතයන් කියන්නේ ඇයි?

මෙරට මෑත සන්නිවේදන පෙරළිය ආපසු හැරවිය හැකි ප‍්‍රවනතාවක් නොවෙයි. කළ යුතුව ඇත්තේ වඩාත් හරවත් හා ආචාරශීලි සන්නිවේදන සඳහා නූතන තාක්‍ෂණ මෙවලම් යොදා ගැනීමයි. එහිදී අධ්‍යාපන හා වෙළඳපොළ තොරතුරුවලට මෙන් ම හිතේ සැනසිල්ලට ද නිසි වටිනාකමක් දීම අවශ්‍යයි.

infographic courtesy ReadMe.lk

සිවුමංසල කොලූගැටයා #161: සමාජ මාධ්‍යවලට ඇයි මේ තරම් බය?

In this week’s Ravaya column (in Sinhala language), I probe why sections of Lankan society are habouring growing fears of social media, especially Facebook.

A few have called for a blanket ban of Facebook, which the secretary to the Ministry of Media has assured (in his Twitter feed) would not happen. There is an urgent need, however, to enhance public understanding in Sri Lanka of social media use, with particular attention on safety precautions, privacy protection and cyber civility.

I have drawn insights from a recent Colombo event on ‘Online safety for children and youth in Sri Lanka’ organised by Unicef Sri Lanka which brought together a few dozen web-savvy young people.

Social Media montage

කාලයෙන් කාලයට අළුතෙන් මතුව ආ සංසිද්ධීයක් අල්ලාගෙන එයට හැකි තරම් පහරදීම හා ඒ ගැන අස්ථාන බියක් ඇති කර ගැනීම අපේ සමාජයේ ගතියක්.

මෙරටට රේඩියෝ යන්ත‍්‍ර හඳුන්වා දුන් 1930 ගණන්වල ඒවා පුපුරා යන්නට, ගිනි ගන්නට හැකි භයානක පෙට්ටි යයි ඇතැමුන් කී බව මා කුඩා කාලයේ ආච්චි  ආවර්ජනය කළා. 1960-70 දශකවල චිත‍්‍රකථා මාධ්‍යය අපේකරණය වෙද්දි එයට නැගූ අවලාද හා චෝදනා ගැන මීට ඉහත කොලමකින් අප කථා කළා. ළමා මනස දුෂණය කිරීම, අපේ සංස්කෘතික උරුමයන් විනාශ කිරීම, සමාජයේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය තීව‍්‍ර කිරීම, කාලය කා දැමීම ආදී බරපතල චෝදනා මේ අතර තිබුණා.

1979-82 කාලයේ ටෙලිවිෂන් මෙහි ආ විට ටික කලෙකින් අපේ ළමා හා තරුණ පරපුර නෙත් අඳ වූ ඔලමොට්ටලයන් වනු ඇතැයි අපේ සුචරිතවාදියෝ මොර දුන්නා. ජංගම දුරකථන හා ඉන්ටර්නෙට් මාධ්‍යයටත් ප‍්‍රබලව එල්ල වූ මේ සැකයන් හා භීතිකාවන්ට ලක් වන අළුත්ම ප‍්‍රවණතාව වෙබ්ගත සමාජ මාධයයි (Social Media). විශේෂයෙන්ම ෆේස්බුක් Facebook නම් සංවෘත, මිතුරු සාමීචි වෙබ් වේදිකාවයි.

සමාජ මාධ්‍ය යන නම පවා සමහරුන්ගේ අවඥාවට ලක්ව ඇති බව පෙනෙනවා.  එක් පුවත්පත් ලිපියක් මෑතදී කීවේ සමාජ මාධ්‍ය යනු සමාජ ශාලා (ක්ලබ්ස්) යයි හැඟීමක් අපේ සමහරුන් නොදැනුවත්කම නිසා ඇති කර ගෙන තිබෙන බවයි!

අන් හැම මාධ්‍ය හා සන්නිවේදන තාක්‍ෂණයක් මෙන් ම සමාජ මාධ්‍යවලත් විවිධාකාර සමාජයීය බලපෑම් තිබෙනවා.  මේ අතර සමහරක් අහිතකර වීමේ ඉඩක් ද පවතිනවා.  ඒ ඉඩ අවම කර ගෙන සමාජ මාධ්‍යවල ධනාත්මක විභවය උපරිම කර ගන්නට අවශ්‍යයි.

සමාජ මාධ්‍ය යනු Facebook පමණක් නොවෙයි. දොරටුපාලක අධිපතිවාදයකින් තොරව අදහස් සන්නිවේදනය කළ හැකි බ්ලොග් blogඅවකාශ, ඉතා කෙටි හා ක්‍ෂණික සන්නිවේදන කළ හැකි ට්විටර් Twitter වේදිකාව, රූප බෙදා ගත හැකි Flickr වැනි නිදහස් සේවාවන් මෙන් ම විඩියෝ බෙදා ගත හැකි YouTube වැනි සේවාවන් සියල්ලත් සමාජ මාධ්‍යවලට අයත්.

පොදුවේ සමාජ මාධ්‍යවල දැකිය හැකි ආව්ණික ලක්‍ෂණ කිහිපයක් තිබෙනවා. කාගේවත් අවසරයක්, අධීක්‍ණයක් නැතිව කැරෙන මේ සන්නිවේදන ලිහිල් හා විවෘතයි. තවමත් බොහෝ දුරට වැඩවසම් මානසිකත්වයක් ඇති අපේ සමාජයේ මෙබඳු මත දැක්වීම්වලට ඉඩකඩ සිමිතයි. පාසලේ, සරසවියේ, කාර්යාලවල හා වෙනත් බොහෝ තලයන්හිදී තරුණ තරුණියෝ විවිධ ධූරාවලීන්ට   (hierarchies) යටත්ව කි‍්‍රයා කරනවා. එහෙත් දොරටුපාලයන් නැති, අධිපතිවාදයෙන් තොර කලාපයක් වන සයිබර් අවකාශයේ එබඳු සීමා නැහැ.

23 June 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #123: පුරවැසි මාධ්‍ය සහ අධිපති මාධ්‍ය

4 Aug 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #128: සීගිරි කැටපත් පවුරෙන් ඇරැඹුණු පුරවැසි මාධ්‍යවේදය

ඉන්ටර්නෙට්  මාධ්‍යයේ ලංකාගමනය සිදුවූයේ 1995 අපේ‍්‍රල් මාසයේ නිසා දැන් මේ මාධ්‍යය සමග අපේ සම්බන්ධයට වසර 19ක් පිරෙනවා. මිනිස් ජීවිතයක නම් මේ කඩඉමට පැමිණෙන විට යම් පරිනත බවක් අපේක්‍ෂා කරනවා. ඉන්ටර්නෙට් මාධ්‍යයේ සමාජයීය බලපෑම් ගැන පරිනත සංවාදයක් කරන්නට නම් හුදෙක් තාක්‍ෂණය,  නීතිය හෝ ඊනියා සුචරිතවාදයට වඩා ඔබ්බට යන විග‍්‍රහයන් අවශ්‍යයි.

20 Nov 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #41: ඉන්ටර්නෙට්වලට කවුද බය?

මේ බුද්ධිමය නායකත්වය ලබා දීමට මෙරට සරසවි ඇදුරන් හා පොතේ උගතුන් බහුතරයක් අසමත්.  මේ මාධ්‍යය ගැන වැඩිපුර ම අවබෝධයක් ඇත්තේ එය සමග හැදුණු වැඩුණු මෙරට මුල් ඩිජිටල් පරම්පරාවටයි.  ඉස නිකට නොපැසුනත් මේ මාධ්‍යය ගැන වඩාත් හරවත් හා යථාර්ථවාදි උපදෙස් සෙසු සමාජයට දිය හැක්කේත් ඔවුන්ටයි.

24 June 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #72: ඉන්ටර්නෙට් නොදැන ගොස් මංමුලා වූ උගත්තු…

මේ ඩිජිටල් පරපුරට සවන්දීමේ සංවාදශීලි රැස්වීමක් පසුගියදා එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අරමුදල හෙවත් යුනිසෙෆ් Unicef ආයතනයේ ශ‍්‍රී ලංකා කාර්යාලය සංවිධානය කළා.  සමාජ මාධය භාවිතය ගැන පෞද්ගලික අත්දැකීමෙන් හා ගවේෂණාත්මක අවබෝධයෙන් කථා කළ හැකි  හා මේ නව අවකාශය ජය ගන්නට ආත්ම ශක්තිය ඇති තරුණ තරුණියන් රැසක් එයට සහභාගී වූවා.

මේ සංවාදයට එක් වූ සැවොම එකඟ වූයේ අවධි වූ සිහියන්, ප‍්‍රවේශම්කාරිව සයිබර් අවකාශයේ සැරසැරීම අද කාලයේ අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවක් බවයි.

‘‘අපේ සමාජය අළුත් හැම දෙයකට ම ප‍්‍රතිචාර දක්වන්නේ බොහොම ගතානුගතිකවයි. නව තක්‍ෂණයක හෝ ප‍්‍රවණතාවක ගති සොබා නොවිමසා මතු පිටින් පෙනෙන දෙයින් එයට දොස් කීම බහුලව  කැරෙනවා’’ යයි මෘදුකාංග ඉංජිනේරු හා සමාජ මාධ්‍ය ක‍්‍රියාකාරික ගයාන් විජේවික‍්‍රම කියනවා.

ඔහුගේ මතය සයිබර් අවකාශයේ සැබෑ අවදානම් මොනවාදැයි හරි හැටි හඳුනාගෙන ඒවායින් ප‍්‍රවේශම් වීමේ ක‍්‍රමවත් සමාජ සූදානමක් ඇති කළ යුතුයි.  මාධ්‍යයට බිය වී එය තහනම් කිරීම හෝ ළමයින් එයින් ඈත් කිරීම හෝ නිසි ප‍්‍රතිචාරය නොවේ.

‘භෞතික ලෝකයේ නොහඳුනන අයගෙන් ප‍්‍රවේශම් වන්නට යයි අප දරුවන්ට කියනවා. නොදන්නා කෙනෙකුට අපේ පෞද්ගලික තොරතුරු හෝ රූප දෙන්නේ නැහැ.  මේ හා සමාන ප‍්‍රවේශම්කාරි බවක් නොතිබීම අද සමාජ මාධ්‍ය භාවිතයට ගොස් අමාරුවේ වැටීමට ප‍්‍රධාන හේතුවක්’ ඔහු කියනවා.

සයිබර් අවකාශයේ ප‍්‍රධාන අවදානමක් නම් අපේ අනන්‍යතාවය වෙන අයකු විසින් අනවසරයෙන් පැහැර ගැනීමයි (identity theft). බොහෝ කොට මෙය සිදු වන්නේ අප හඳුනන (එහෙත් සැබෑවටම අපට හිතවත් නොවන) කෙනකු හරහායි.

Facebook ගිනුම් අරභයා මෙරට බලධාරින්ට ලැබෙන පැමිණිලිවල අති බහුතරයක් මේ ගණයට වැටෙනවා.  තමාගේ නමින් අනවසර ගිනුමක් පවත්වා ගැනීම හෝ තමන් සතු වූ ගිනුම හදිසියේ පැහැර ගැනීම හරහා තමන්ට හානිකර රූප, ප‍්‍රකාශ පළ කිරීම ගැන මේ පැමිණිලි ලැබෙනවා.  විමර්ශනය කරන විට හෙළි වන්නේ එබඳු අක‍්‍රමිකතා පිටුපස බොහෝ විට සිටින්නේ විරසක වූ පෙම්වතුන් හෝ ඉරිසියාවට පත් හිටපු මිතුරන් බවයි. මෙය සමීපතයන් අතර password හෝ මුරපද බෙදා ගැනීමේ පසු කාලීන විපාකයක්.

මූලික මට්ටමේ ආරක්‍ෂක උපක‍්‍රම වන්නේ තමන්ගේ විවිධ සයිබර් සේවා ගිනුම් (accounts)වලට හරිහමන් මුරපද දීමයි.  ලෙහෙසියෙන් වෙන අයකුට අනුමාන කළ නොහැකි මුරපද භාවිතයත්, කිසිම හේතුවක් නිසා සමීපතයන්ට පවා එය නොකීමත් ඉතා වැදගත්.

එහෙත් අපේ බොහෝ දෙනා ඉතා ලිහිල් ආකාරයේ මුරපද තෝරා ගැනීම, එකම මුරපදය විවිධ භාවිත ගිනුම්වලට යෙදීම, රහසිගත බව නොසළකා හිත මිතුරන්ට එය පැවසීම, බොහෝ කලක් එකම පුර පදය පවත්වා ගැනීම වැනි වැරදි රැසක් කරන බව හෙළි වී තිබෙනවා.

වඩාත් ප‍්‍රශස්ත මුරපදයක් තේරිම ගැන නොමිලයේ උපදෙස් සයිබර්  අවකාශය පුරාම හමු වනවා.  එසේම අදියර දෙකක මුරපද : (two-step verification) දැන් සමහර සයිබර් සේවාවලින් ලද හැකියි. Google, WordPress වැනි නිදහස් සේවා තම සාමාජිකයන්ට මෙය නිර්දේශ කරනවා. එහිදී තමා තෝරා ගත් රහසිගත මුරපදය ඇතුල් කළ විට එයට සම්බන්ධිත ජංගම දුරකථනයට  SMS හරහා  තාවකාලික රහස් අංකයක් එසැනින් ලැබෙනවා.  අදාල ගිනුමට පිවිසිය හැක්කේ මුරපදය හා අංකය දෙකම හරියට ගැලපේ නම් පමණයි.  මේ රහස් අංකය අහම්බෙන් ජනනය වන නැවත භාවිතයක් නැති එකක්.

විශේෂයෙන් කාර්යාලවල, සයිබර් කැෆේ හා නැණසල ආදි ස්ථානවල පොදුවේ භාවිත කැරෙන පරිගණක හරහා සයිබර් අවකාශයට පිවිසෙන විට මුරපදයන් සුරැකීමත්, වෙනත් ආරක්‍ෂිත උපක‍්‍රම ගැන විමසිලිමත් වීමත් වැදගත්.  එසේම මුරපද යොදා තමන් විසින් පිවිසි ගිනුම්වලින් යළිත්  ඕනෑකමින්ම බැහැරවීම (log out) අවශ්‍යයි.

අපේ සමහරුන් තමන්ගේ පෞද්ගලික ඊමේල් හා ෆේස්බුක් ගිනුම් පොදු පරිගණකවල විවෘත කොට ඒවා යළිත් බැහැර නොවී තබනවා.  එවිට වෙනත්  ඕනෑම කෙනෙකුට එයට පිවිසී  ඕනෑම මගඩියක් කළ හැකියි.  නිවසේ දොර ජනෙල් අගුලූ නොදමා විවෘතව තබනවා වැනි අවදානම් සහගත ක‍්‍රියාවක්.

පරිගණක, ස්මාට්ෆොන් හා වෙනත් සන්නිවේදන තාක්‍ෂණ ක‍්‍රියාත්මක කරන්නට අවශ්‍ය තාක්‍ෂණික දැනුම (එනම් තොරතුරු සාක්‍ෂරතාව) පමණක් සෑහෙන්නේ නැහැ. ප‍්‍රවේශම්කාරිව, කාර්යක්‍ෂමව හා ආචාරශීලීව සයිබර් අවකාශයේ සැරිසැරීමට ඉන්ටර්නෙට් සාක්‍ෂරතාව (cyber literacy)  හා සමාජ මාධ්‍ය සාක්‍ෂරතාව (social media literacy) ද අවශ්‍යයි. මේවා මෙරට බහුලව හමුවන පරිගණක උපකාරක පන්තිවලින් හරිහැටි ලබා දෙන කුසලතාවයන් නොවෙයි.

Megara Tegal
Megara Tegal

තරුණ මාධ්‍යවේදිනියක් වන මෙගාරා ටෙගාල් කියන්නේ ලක් සමාජයේ ඉන්ටර්නෙට්  භීතියට අපේ බහුතරයක් මාධ්‍ය ද  වගකිව යුතු බවයි.  පාඨක හා ග‍්‍රාහක සංත‍්‍රාසය ඇති කරන ආකාරයේ ප‍්‍රවෘත්ති ආවරණයත්, ‘Facebook මාරයා’ වැනි වචන භාවිතයත් මෙයට දායක වනවා.

‘‘Facebook යනු කාටත් නොමිළයේ බැඳිය හැකි සමාජ මාධ්‍ය ජාලයක්. වේදිකාවක්.  ප‍්‍රශ්න මතු වන්නේ එයට බැඳෙන සමහරුන් දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව කරන වැරදි නිසයි.  ඒත් අපේ මාධ්‍ය වාර්තා බලන විට Facebook යනු මහා භයානක, දුෂ්ට හා දුෂිත තැනක් වැනි හැඟීමක් හටගත හැකියි’’ මෙගාරා කියනවා.

මෙයට එක් හේතුවක් නම් අපේ බොහෝ මාධ්‍යවේදීන් හා මාධ්‍ය කතුවරුන්ට මේ නව තාක්‍ෂණ හා මාධ්‍ය ගැන නිසි අවබෝධයක් නැති වීමයි.  ඉන්ටර්නෙට් ආගමනයෙන් පසු ගෙවී ගිය මුල් වසර කිහිපයේ එය තේරුම් ගත හැකි වුවත් තවමත් මේ නොදන්නාකම හා දුර්අවබෝධය පවතින්නේ ඇයි?

මගේ මතය: ඉන්ටර්නෙට් මාරයා, Facebook මාරයා වැනි යෙදුම් තමන්ගේ මාධ්‍ය ලිපිවල ලියන්නේ ඉන්ටර්නෙට් හීනමානයෙන් පෙළෙන උදවියයි.  තමන් නොදත් හෝ තමන් අසමත් නව තාක්‍ෂණයක් සමාජයේ අන් අයට ලැබෙනවාට නොරිසි මේ අය පොදුවේ ඉන්ටර්නෙට් ගැනත් සමාජ මාධ්‍ය ගැනත් අතිශයෝක්තියෙන් බියකරු කථා පතුරවනවා.

Sanjana Hattotuwa speaking on Social Media & Youth Patterns and trends of adoption into the future’ - photo courtesy Unicef Sri Lanka Facebook page
Sanjana Hattotuwa speaking on Social Media & Youth Patterns and trends of adoption into the future’ – photo courtesy Unicef Sri Lanka Facebook page

ඉන්ටර්නෙට් භාවිතයේදී ඇති වන අක‍්‍රමිකතා හා මූල්‍යමය වංචා ආදිය ගැන මෙරට නීති සම්පාදනය වී ඇතතත් සමාජ මාධ්‍ය ගැන තවමත් රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයට පැහැදිලි අවබෝධයක් නැහැ.  විකල්ප ප‍්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ පර්යේෂක සංජන හත්තොටුවගේ අදහස සමාජ මාධ්‍ය ගැන දෙබිඩි පිළිවෙතක් රජයට ඇති බවයි.

‘‘එක් පසෙකින් ජනාධිපතිවරයා හා මහ බැංකු අධිපතිවරයා සෘජුව ම ලක් ජනතාවට සමීප වන්නට සමාජ මාධ්‍ය (Twitter) හරහා සංවාද කරනවා. ඒ අතර සමාජ මාධ්‍ය මහත් වසංගතයක් යයි ජනාධිපතිවරයා ම ප‍්‍රසිද්ධියේ කියනවා. සමාජ මාධ්‍ය මෙරට ජාතික ආරක්‍ෂාවට තර්ජනයක් විය හැකි යයි ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයා දේශනයකදී කියනවා. මේ පරස්පරයන් නිසා සමාජ මාධ්‍ය ප‍්‍රශස්ත ලෙස සමාජ උන්නතියට යොදා ගැනීම දුෂ්කර වනවා’’ සංජන කියනවා.

4 Sep 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #30: නීතිය, සාමය, ජාතික ආරක‍ෂාව හා ඉන්ටර්නෙට්

ටික දෙනකුගේ උද්ඝෝෂණ නිසා රජය සමාජ මාධ්‍ය මෙරට තුළ තහනම් කිරීමක් නොකරන බව මාධ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් චරිත හේරත් ප‍්‍රකාශ කොට තිබෙනවා.  දැනුවත් වූ හා ප‍්‍රවේශම්කාරි සමාජ මාධ්‍ය  භාවිතයකට ලක් සමාජය යොමු කිරිමේ අවශ්‍යතාවය මාධ්‍ය අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා  අවධාරණය කරනවා.

සමාජ මාධ්‍ය නියාමනයට රාජ්‍ය කමිටුවක් පත් කැරෙන බවට මෑතකදී වාර්තා වුවත් ඒ ගැන වැඩි තොරතුරු හෙළිවී නැහැ. සංජන හත්තොටුව කියන්නේ නියාමනය නොව සයිබර් සාක්‍ෂරතාවය හා දැනුවත්බව තීව‍්‍ර කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බවයි.  එසේම සමාජ මාධ්‍යවලින් ලැබෙන නිර්නාමික බව (anonymity) හෝ විවිධ මවාගත් අනන්‍යතා (pseudonimity) හෝ හරහා ද්වේශසහගත ලෙස  තමන් නොරිසි ආයතනවලට, ජාතිකයන්ට හෝ ආගමිකයන්ට පහර ගැසීමේ ප‍්‍රවණතා වැඩිවෙමින් පවතින බවත් ඔහු කියනවා.

වික්ටෝරියානු අධිසුචරිතවාදය වෙනුවට සදාචාරාත්මක හා ආචාරශීලි රාමුවක් තුළ සයිබර් සන්නිවේදන කිරීමේ අවශ්‍යතාවය ද අපේ සමාජයේ ප‍්‍රවර්ධනය කළ යුතුයි.  නැතිනම් ඩිජිටල් පරම්පරාවේ දැලිපිහිය අතට ගත් වඳුරන් වැනි පිරිසක් බිහි වීමේ අවදානම තිබෙනවා.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #160: දේශපාලන සන්නිවේදනයෙ ටෙලිවිෂන් සාධකය

“Of all the institutions arrayed with and against a President, none controls his fate more than television,” President Richard Nixon wrote in 1989, some 16 years after he resigned.

TV reporters, he said, in many ways “are political actors just like the President, mindful of their ratings, careful of preserving and building their power.” The media, he wrote, “have to be outfoxed, outflanked and outperformed.”

As Los Angeles Times noted shortly after Nixon’s 1994  death, his relationship with broadcast television was an especially chequered one. But then, many politicians around the world struggle on how get the best out of this pervasive yet demanding medium that can make or break a political career in our media saturated times.

In this week’s Ravaya column (in Sinhala language), I look at how Lankan politicians across the political spectrum have risen to this challenge. It’s a fair question to ask now that we’ve had broadcast TV for 35 years, and our first ‘Television Generation’ has grown up — and some of them are active in politics. I haven’t seen this aspect explored in academic writing, but hope my views inspire more detailed study of this fascinating topic…

Cartoons are by my one-time senior colleague W R Wijesoma.

Cartoon by W R Wijesoma, first published in The Island on 24 January 1989
Politicians playing havoc on TV: Cartoon by W R Wijesoma, first published in The Island on 24 January 1989

ජනතාවගේ ඡන්දයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට, පළාත් සභාවලට හෝ පළාත් පාලන ආයතනවලට තේරී පත්වීමේ ක‍්‍රියාදාමය අද අපේ රටේ මැතිවරණ පොරයක් බවට පත්ව තිබෙනවා.  එහිදී අපේක්‍ෂකයන් යම් ප‍්‍රතිඥා හා පොරොන්දු මාලාවක් ඉදිරිපත් කිරිමත්, ඒවාගේ ගුණාගුණ විවාදයට ලක් කිරීමත් පුළුල්ව කැරෙනවා.

පත‍්‍රකලාවේදී මලල්ගොඩ බන්දුතිලක සූරීන් ලියූ ‘ශ‍්‍රී ලංකාවේ මැතිවරණ පුරාණය’  ග‍්‍රන්ථයට අනුව මෙරට ඡන්දයෙන් නියෝජිතයන් තෝරා ගැනීම ඇරඹුණේ 1911දී.  එහෙත් මුළු ලංකාවට ම ඡන්ද කොට්ඨාශ 4කින් පටන් ගත් මැතිවරණ ක‍්‍රමවේදය පුළුල් වූයේ 1931දී සර්වජන ඡන්දය ලැබීමෙන් පසුවයි. 1947 මහ මැතිවරණය තෙක් දේශපාලන පක්‍ෂ වශයෙන් තරග කිරීම වෙනුවට අපේක්‍ෂකයන් තමන්ගේ පසුබිම හා ජනප‍්‍රියත්වය මත ඡන්ද දිනා ගැනීම සිදු වූවා.

1947න් පසු දේශපාලන පක්‍ෂ වශයෙන් සංවිධානගත වී මැතිවරණ තරග කිරීම බහුලව කෙරුණත් ජනකාන්ත චරිත පෙරමුණට ගැනීම දශක ගණනක් තිස්සේ මෙරට මැතිවරණ ව්‍යාපාරවල පැවති ලක්‍ෂයක්.

20 වන සියවසේ මැතිවරණවලට සාපේක්‍ෂව වත්මන් මැතිවරණ ව්‍යාපාර ශෛලියෙන් හා ක‍්‍රමවේදයෙන් වෙනස් වන්නේ කෙසේ ද?  (අප කථා කරන්නේ දේශපාලන සංස්කෘතිය ගැන නොවෙයි.)

මැතිවරණ සඳහා නවීන සන්නිවේදන මාධ්‍ය හා තාක්‍ෂණයන් සූක්‍ෂම ලෙස යොදා ගැනීම වඩාත් ප‍්‍රබලව මතුව තිබෙනවා.  මෙරට වඩාත් සමාජගත වූ ජන මාධ්‍යය වන ටෙලිවිෂන්, මැතිවරණවලට හා දේශපාලන ප‍්‍රතිරූප ගොඩනැංවීමේදී කෙතරම් වැදගත් සාධකයක් ද? (නිල සංඛ්‍යා ලේඛන මගින් තහවුරු වන පරිදි තව දුරටත් රේඩියෝව නාගරිකව හෝ ග‍්‍රාමීයව හෝ අංක එක තැනෙහි නැහැ!)

මේ ගැන මෙරට විද්වත් පර්යේෂණ කෙරී ඇත්දැයි මා විපරම් කළත් එබදු සොයා ගැනීම් ප‍්‍රකාශිතව නැහැ.  ටෙලිවිෂන් ආගමනයෙන් 35 වසරක් ගෙවී ඇති නිසා මේ පැතිකඩට මාධ්‍ය හා සමාජ විද්‍යා පර්යේෂකයන් අවධානය යොමු කළ යුතු යයි මා සිතනවා. එයට තුඩු දිය හැකි මූලික අදහස් දැක්වීමක් අද කරනවා.

ජාතික මට්ටමේ මැතිවරණවලට තරග කරන දේශපාලන පක්‍ෂවලටත්, ජනාධිපතිවරණ අපේක්‍ෂකයන්ටත් රාජ්‍ය රේඩියෝ හා ටෙලිවිෂන් ගුවන් කාලය ලබා දීම කලෙක සිට ක‍්‍රියාත්මක වනවා.  එහෙත් පෞද්ගලික ටෙලිවිෂන් නාලිකා රැසක් තිබෙන අද කාලේ වැඩිපුර ප‍්‍රතිරූප ගොඩනැංවෙන්නේ ටෙලිවිෂන් සංවාද හා ප‍්‍රවෘත්ති ආවරණය හරහායි.

හැම දේශපාලන පක්‍ෂයටම හා දේශපාලන චරිතයටම එක සේ පෞද්ගලික ටෙලිවිෂන් ආවරණය ලැබෙන්නේ නැහැ.  (එයට පසුබිම් වන විසමතා හා එහි දිගු කාලීන විපාක වෙනම විග‍්‍රහ කළ යුතුයි.)  එසේම කෙතරම් ගුවන් කාලයක් ලැබුණත් එයින් හරිහැටි ඵල නෙලා ගැනීමට කුසලතාවය නැති චරිත ද සිටිනවා.  මෙය අපට වඩා දිගු ටෙලිවිෂන් ඉතිහාසයක් ඇති ඇමරිකාව, යුරෝපය හා ජපානය වැනි සමාජයන්හි ද හමු වන විසමතාවයක්.

‘ටෙලිවිෂන් යුගයේ මුල්ම ජන නායකයා’ හැටියට පිළිගැනෙන ජෝන් එෆ්. කෙනෙඩි ගැන 2013 නොවැම්බර් 24 වනදා කොලමින් විග‍්‍රහ කළා. කෙනෙඩිගේ මාධ්‍ය ආදර්ශය එදා මෙදා තුර ලොව පුරා දේශපාලකයන් සමීපව අධ්‍යයනය කරනවා.  සහජ හැකියාව, වාග්චාතුර්යය, සුහද බව, හාස්‍යජනක බව හා අවශ්‍ය පමණට ගැඹුරුවීම වැනි ගුණාංග රැසක සියුම් සංකලනයක් කෙනෙඩිගේ සාර්ථකත්වයට හේතු වූවා.

John F Kennedy (left) and Ronand Reagan
John F Kennedy (left) and Ronand Reagan

පසු කලෙක මාධ්‍ය හරහා හෘදයාංගම ලෙස සිය ජනතාවට සමීප වීමට සමත් ලෝක නායකයන් අතර රොනල්ඞ් රේගන් හා නෙල්සන් මැන්ඩෙලා කැපී පෙනුණා.  වචයක්වත් මුවින් නොබැන, නවීන සන්නිවේදන මාධ්‍ය සියුම් හා සංවේදී ලෙස හැසිර වීම හරහා මැන්ඩෙලා ලෝකයට අගනා සන්නිවේදන පාඩමක් කියා දුන් හැටි 2013 ඔක් 20 වනදා කොලමින් අප කථා කළා.

දකුණු ආසියාවේ රාජීව් ගාන්ධි, බෙනාසීර් භූතෝ හා මොහමඞ් නෂීඞ් ටෙලිවිෂන් ජය ගත් නායකයන් බව මගේ තක්සේරුවයි.  රාජ්‍ය බලය හෝ ව්‍යාපාරික සහයෝගය හෝ හරහා වැඩි ගුවන් කාලයක් තමන්ට ලබා ගන්නවා වෙනුවට සූක්‍ෂමව හා නිර්මාණශීලිව ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යය මෙහෙයවීමේ කලාව මේ නායකයන් දැන සිටියා.

(බෙනාසිර්ගේ ටෙලිවිෂන් ප‍්‍රධානියා හා නෂීඞ්ගේ මාධ්‍ය උපදේශකවරයා මුණ ගැසී මා කථාබහ කොට තිබෙනවා.  ඔවුන් දෙපල ම කීවේ කෙතරම් ධනයක් හා තාක්‍ෂණයක් තිබුණත් අවසන් විනිශ්චයේදී තම දේශපාලන නායකයන් ජනතාවට සමීප වූයේ ඒ සාධක නිසා නොව සහජ හැකියාව හා ආයාසයෙන් ප‍්‍රගුණ කර ගත් ටෙලිවිෂන් හරහා ජනතාව ඇමතීමේ හැකියාව නිසා බවයි.)

ටෙලිවිෂන් හරහා දේශපාලනය විද්‍යාවකට වඩා කලාවක්.  එය මුළුමනින් ශාස්ත‍්‍රාලීය පර්යේෂණ හරහා තේරුම් ගැනීම අපහසුයි. ‘ටෙලිවිෂන් අත් ගුණය’ කියා යමක් සමහර දේශපාලකයන්ට හා ජන නායකයන්ට තිබේ යයි මට සිතෙනවා. ඉංග‍්‍රීසි බසින් media savvy කියනවා (මාධ්‍ය භාවිතයේ බුහුටි බව).

ටෙලිවිෂන් හරහා ජනහද දිනන්නට රූපකාය හා වාග් චාතුර්යය පමණක් සෑහෙන්නේ නැහැ. Charisma යයි ඉංගී‍්‍රසියෙන් කියන සිත් ඇද ගන්නා ජනකාන්ත ගුණය ද තිබිය යුතුයි. එයටත් වඩා තීරණාත්මක වන්නේ නිර්ව්‍යාජ වූ මිත‍්‍රශීලී බවක් තිබීමයි. එය ආයාසයෙන් මතු කර ගන්නට අමාරුයි. සමහරුන්ට එය සොබාවයෙන් පිහිටනවා.

මහජන රැස්වීම් වේදිකාවල ජනයා අමතන ආකාරයට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් ශෛලියක් ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයේදී යොදා ගත යුතුයි. ටෙලිවිෂන් කැමරාව කෙනකුගේ මුහුණේ සමීප දසුන් හසු කර ගන්නට සමත්. එහිදී ආවේගයන් ප‍්‍රබල ලෙස ඉස්මතු කැරෙනවා.

එසේ ම වේදිකාවල උද්වේගකර ලෙසින් කථා කළ හැකි වුවත් ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයේදී හැකි තාක් සිනහ බරිතව, සැහැල්ලූවෙන් හා හෘදයංගම ලෙසින් කථා කිරීම අවශ්‍යයි. මන්ද යත් පේ‍්‍රක්‍ෂකයන් සමූහ වශයෙන් නොව තනි තනිව විසිත්ත කාමරවල හෝ වෙනත් තැන්වල සිට එය නරඹන නිසා.

අපේ රටේත්, වෙනත් පෙර අපර දෙදිග බොහෝ රටවලත් ජන නායකයන්ට මේ දෙආකාරයේ කථා ශෛලිය පවත්වා ගැනීම අපහසුයි. අපේ තරුණ දේශපාලකයෝ පවා වේදිකා ඇමතුම් ශෛලිය ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයටත් යොදා ගන්නට තැත් කොට අසාර්ථක වනවා.

W R Wijesoma's cartoon in The Island - 18 March 1982
W R Wijesoma’s cartoon in The Island – 18 March 1982

මෙරට ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යය ඇරැඹෙන විට රාජ්‍ය නායකයා වූයේ ජනාධිපති ජේ. ආර්. ජයවර්ධන. මුල් ටෙලිවිෂන් දශකය පමණ ගෙවී ගියේ ඔහුගේ පාලන කාලයේ වුවත් ඔහු ටෙලිවිෂන් සමඟ එතරම් ගනුදෙනු කළේ නැහැ. ඉඳහිට ටෙලිවිෂන් සාකච්ඡාවක් කළ විට පවා සැහැල්ලූවෙන් නොසිටි බව මට මතකයි.

කොටින්ම කියතොත් ජේ. ආර්. ජනතාවට හෘදයාංගම ලෙස ඇමතීමේ හැකියාව තිබූ නායකයෙක් නොවෙයි. ඔහුගේ මුල් බස වූ ඉංග‍්‍රීසියෙන් පවා ඔහුට තිබුණේ ගාම්භීර හා ශාස්ත‍්‍රීය මට්ටමේ ශෛලියක්.

ඔහුගේ කැබිනට් ඇමතිවරුන් අතර විවිධාකාර දක්ෂයන් රැසක් සිටියත් ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයට මනා ලෙසින් අනුගත වූයේ (මාධ්‍ය භාර) රාජ්‍ය ඇමති හා කථානායක ආදී තනතුරු දැරූ ආනන්දතිස්ස ද අල්විස්. ඔහු ද්විභාෂා දක්ෂයෙක්. එමෙන්ම සැහැල්ලූවෙන්, විහිළුවෙන් හරබර දේ කීමේ හැකියාව ඔහුට තිබුණා.

Dr. Ananda Tissa De Alwis Stampශ‍්‍රී ලංකාවේ ටෙලිවිෂන් පරිණාමය විමසිලිමත්ව බලා සිටින මා මෙරට ටෙලිවිෂන් ජය ගත් මුල් ම දේශපාලකයා ලෙස සලකන්නේ ඔහුයි. ටෙලිවිෂන් කැමරාව දෙස බලා ගෙන, සමීප හිතවතෙකු සමඟ පිළිසඳරේ යෙදෙන ආකාරයෙන් කථා කිරීමේ හැකියාව ඔහු ඉක්මනින් ප‍්‍රගුණ කළා. වේදිකා කථා කිරීමේ ශෛලියට වඩා මෙය ඉතා වෙනස් වන බව ඔහු හඳුනා ගත්තා.

ආනන්දතිස්ස ද අල්විස්ගේ ටෙලිවිෂන් හැකියාව උරගා බැලූණු එක් අවස්ථාවක් මට හොඳට මතකයි. 1983 ජූලි ඛේදවාචකයේ අවසන් අදියර එළඹෙද්දී රටේ ජනතාව සන්සුන් කිරීමට රජය වෙනුවෙන් රට ඇමතුවේ ඔහුයි. කොළඹට කිසිදු කොටි ප‍්‍රහාරයක් එල්ල නොවූ බවත්, එකම කොටියන් සිටියේ දෙහිවල සත්තු වත්තේ බවත් කියමින් එබඳු සංවේගදායක හා සංත‍්‍රාසමය මොහොතක පවා ටෙලිවිෂන් හරහා රට වැසියන් අස්වැසීමට ඔහු උත්සාහ ගත්තා.

මෙරටට ටෙලිවිෂන් හඳුන්වා දෙන අවධියේ මුල් තැන ගෙන කි‍්‍රයා කළ රාජ්‍ය නිලධාරියා වූ ආචාර්ය සරත් අමුණුගම පසු කලෙක සකි‍්‍රය දේශපාලනයට පිවිසුණා. ආනන්දතිස්ස ද අල්විස්ට පසු ජ්‍යෙෂ්ඨ දේශපාලකයන් අතර ටෙලිවිෂන් හරහා හදවත් ඇමතීමේ හා ලයාන්විත තර්කනයේ කුසලතාව හොදින් ම ප‍්‍රගුණ කර ඇත්තේ ආචාර්ය අමුණුගමයි.

ඔහු කියන දෙයට අප එකඟ වුවත් නැතත් ඔහුගේ දේහ චලනය, මුහුණේ මදහාසය හා කටහඬ පාලනය තරුණ දේශපාලකයන් හා අනෙකුත් ජනමතයට බලපෑම් කිරීමට කැමති කොයි කවුරුත් සමීපව අධ්‍යයනය කිරීම වටිනවා.

ජනාධිපති පේ‍්‍රමදාස චතුර වේදිකා කථිකයෙකු වුවත් සිය කථා ශෛලිය ටෙලිවිෂන් අවශ්‍යතා සඳහා වෙනස් කර ගත්තේ නැහැ. නමුත් ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයේ බලය වටහා ගත් ඔහු හැම නාලිකාවක ම ප‍්‍රවෘත්ති ආවරණයේ අධි නියෝජනයක් නිල බලයෙන් ලබා ගත්තා. මෙය කාටූන් ශිල්පී ඩබ්ලිව්. ආර්. විජේසෝම සූරීන් වරක් සියුම් ලෙස උපහාසයට ලක් කළා.

Cartoon by W R Wijesoma, first published in The Island on 3 March 1993
Cartoon by W R Wijesoma, first published in The Island on 3 March 1993

දේශපාලන වේදිකා මෙන්ම විද්වත් සභාවලදීත් තැනේ හැටියට කථිකත්වය වෙනස් කිරීමේ හපනුන් වූ අනුර බණ්ඩාරනායක, ලලිත් ඇතුළත්මුදලි හා ගාමිණී දිසානායක වැනි අය ද ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයේ හෘදයාංගම ශෛලිය හරිහැටි හසු කර ගත්තේ නැහැ.

මෙය මෙරට පමණක් නොව ලොව බොහෝ රටවල අත්දුටු සත්‍යයක්. සජීව සභාවල චතුර හා උද්වේගකර කථිකයන්ට ටෙලිවිෂන් මැදිරියක අජීවී ටෙලිවිෂන් කැමරාව දෙස බලා ගෙන එය හරහා රටක් පුරා විසිරී පේ‍්‍රක්‍ෂක පිරිසක් සාර්ථක ලෙස ඇමතීමේ සුවිශේෂි හැකියාව බොහෝ විට ලබා ගැනීම අපහසු වනවා.

දැනට සකි‍්‍රය දේශපාලනයේ සිටින අයගේ ටෙලිවිෂන් කථන හැකියාව වෙන් වෙන්ව ඇගැයීමට මා කැමති නැහැ. අපේ පළමුවන ටෙලිවිෂන් පරම්පරාවේ සාමාජිකයන් ගණනාවක් ද දේශපාලනයේ නියැලෙනවා. 1980 හා 1990 දශකවල ටෙලිවිෂන් සමග හැදුණු වැඩුණු පමණට ම මේ සැම අයකුම දක්‍ෂ ටෙලිවිෂන් සන්නිවේදකයන් වන්නේ නැහැ.

දේශපාලන සංවාදවලදි විනීතව, සිනහ බරිතව, උපහාසාත්මකව කථා කිරීමේ හැකියාව තියුණු කර ගත් තරුණ දේශපාලකයන් කිහිප දෙනකු සිටිනු පෙනෙනවා. එමෙන්ම වේදිකාවක හා ටෙලිවිෂනයේ වෙනස නොහඳුනන, ටෙලිවිෂන් හරහා අනවශ්‍ය ලෙසින් කෑ මොර දෙන තරුණ දේශපාලකයන් ද සිටිනවා.

21 වන සියවසේ ජන ජීවිතය වඩාත් විද්්‍යුත් හා වෙබ් මාධ්‍යවලට සමීප වෙද්දී සාම්ප‍්‍රදායික දේශපාලන රැස්වීම් හා වේදිකා කථාවල සාපේක්ෂ වැදගත්කම කෙමෙන් අඩු වී යනවා. එළැඹෙන වසර හා දශකවල දේශපාලනයේ වඩාත් තීරණාත්මක සාධකය වනු ඇත්තේ තම අදහස් හා ප‍්‍රතිපත්ති මාධ්‍ය හරහා වඩාත් විශ්වසනීය ලෙසත්, චිත්තාකර්ෂණීය ලෙසත් සන්නිවේදනයේ හැකියාවයි.

මෙය මුදල් වියදම් කිරීමෙන් පමණක් ලබා ගත හැක්කක් නොවෙයි. මහා ලොකුවට මාධ්‍ය හරහා තම ප‍්‍රචාරණය ගෙන ගිය සමහර ධනවත් දේශපාලකයෝ යළි යළිත් මෙරට ඡන්දදායකයන් විසින් ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කොට තිබෙනවා.

අනාගත දේශපාලනයට ගෙයින් ගෙට යාම හෝ පෝස්ටර්, බැනර්, කටවුට් ගැසීමට වඩා ටෙලිවිෂන් හා වෙබ් හරහා ජන හදට සමීප වීමේ හැකියාව  ඕනෑ වන බව නම් පැහැදිලියි.

When Worlds Collide #100: Seeds of Discord over Lanka’s new Seeds Act

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 14 March 2014

Sri Lanka traditional rice - image from Wikipedia Sri Lanka traditional rice – image from Wikipedia

Is the Department of Agriculture (DoA) the biggest impediment to our pursuing sustainable agriculture in Sri Lanka?

I once posed this question to the late Dr Ray Wijewardene (1924-2010), who studied agricultural engineering at Cambridge University and experimented all his life on methods of farming that didn’t cost the Earth.

He agreed, saying: “They (DoA) are still following outmoded western methods which even the West is now questioning! The other problem is the huge gap between research and effective extension to the farmer.”

That was in 1995. Almost two decades on, calls for ecologically sustainable farming have gained much momentum – but the century-old Department still stubbornly remains stuck to its tired, old and destructive ways.

Take, for example, current concerns about the proposed New…

View original post 1,083 more words

Screening HOME in Colombo: Can this film trigger planet saving action?

I just took part in a public screening of HOME, the 2009 documentary that offers a new view of our planet — from slightly above.

French photographer, journalist and activist Yann Arthus-Bertrand and his team travelled around the planet over 18 months to make this film. They filmed interesting natural and human-made locations in 50 countries — all from the air. This offers a different perspective to our growing impact on the planet’s natural processes and balances.

Technically outstanding and aesthetically enjoyable as it is, does HOME overstate the case for planet-saving action? Or does it gloss over deep-rooted causes of today’s ecological crisis? These and other questions were raised and discussed at our screening.

HOME the movie screening in Colombo, 13 March 2014
HOME the movie screening in Colombo, 13 March 2014

I was encouraged by over 60 people turning up – a mix of students, professionals, retirees and others – and staying transfixed for the two full hours – plus another 45 mins of Q&A. This is just a summary of wide ranging discussion moderated by filmmaker and film buff Sudath Mahadivulwewa.

We discussed both style and substance. I personally dislike the patronising narration by actress Glenn Close – who reminds me of an all-knowing old matron. But a few felt that this theme demanded just such a voice and delivery.

We agreed that HOME isn’t a typical natural history or environmental documentary. Its scope is vast (story of our planet and human civilisation), its vantage viewpoint extraordinary.

Yann Arthus-Bertrand, image courtesy Wikimedia Commons
Yann Arthus-Bertrand, image courtesy Wikimedia Commons

With all its stunning views and haunting music, HOME projects a strong message of anthropocentrism – that human beings are the central or most significant species on the planet (at least in terms of impact). This is now a dominant view among scientists who study the planet (hence the new name for our times, Anthropocene).

I sometimes wonder – as did some in my audience – whether we take too much credit for our signature on the planet. We sure are the most damaging species, but I worry about environmentalism turning into a religion-like dogma. I have always stayed clear of ‘Mother Earth’ kind of romanticising – we don’t need to turn the planet into a gigantic matriarchy to be motivated to care for it!

Besides, some geological processes — such as volcanic eruptions, earthquakes and tsunamis — are not triggered by human action. When I hear die-hard greens trying to link these phenomena to humanity (never mind the absence of any evidence), I consider it environmental advocacy going crazy.

I also drew my audience’s attention to Alan Weisman’s 2007 best-seller The World Without Us, which offers an original approach to questions of humanity’s impact on the planet: he envisions our Earth, but without us. We may be a formidable presence right now, but if we disappear, the planet would slowly but surely reassert itself…

See also my June 2013 Ravaya column (in Sinhala): සිවුමංසල කොලූගැටයා #120: මිහිතල මෑණියෝ ද? මිහිතල අම්මණ්ඩි ද?

Is HOME political enough? Some argued the film left too much for individual thought and action when, in fact, much of today’s resource crises and environmental problems stem from structural anomalies and deeply political disparities in the world. Is this an attempt to absolve the governments and corporations of responsibility and heap it all on individuals?

Opinion was divided, but it got us talking – and thinking. I don’t know Yann Arthus-Bertrand, but perhaps he kept the message at personal level so his film can be non-threatening and benignly subversive? There are times when harsh delivery can alienate part of the intended audience.

All considered, an evening well spent. As I’d tweeted in advance, we had a slightly out of this world experience with Arthur-Bertrand as our guide – and no reality altering substances. Indeed, the stark reality facing humanity can be very sobering…

HOME: How aerial filming was done

)

Watch the entire film (120 mins) on YouTube:

http://youtu.be/jqxENMKaeCU

සිවුමංසල කොලූගැටයා #159: අයින්ස්ටයින්ටත් වැරදුණු තැන – පරමාණු බෝම්බය

TIME cover, 1 July 1946: Misleading & inaccurate
TIME cover, 1 July 1946: Misleading & inaccurate

There is a popular myth that links Albert Einstein with the atomic bomb. In the months following the dropping of atom bombs on Hiroshima and Nagasaki, both TIME and Newsweek did cover stories that linked the theoretical physicist with the development of this weapon of mass destruction. Both stories assigned great weight to a letter Einstein had written to President Franklin Roosevelt in August 1939 warning of the destructive potential of an atomic chain reaction.

The reality was more complex. “Had I known that the Germans would not succeed in producing an atomic bomb,” he later told Newsweek, “I never would have lifted a finger.”

He pointed out, correctly, that he had never actually worked on the bomb project. And he correctly claimed: “My participation in the production of the atom bomb consisted in a single act: I signed a letter to President Roosevelt.”

See: On My Participation In The Atom Bomb Project by Albert Einstein

This history forms the backdrop to my Sunday column in Ravaya (in Sinhala), inspired by the high levels of interest in my previous columns on Einstein the humanist and on his 1922 visit to Ceylon. In this column, I trace how Einstein’s the pacifist became a campaigner for nuclear disarmament in the last decade of his life.

Einstein quote - World War IV

විද්‍යාවේ හා තාක්‍ෂණයේ ප‍්‍රගමනයේ සමහර ඵල විපාක කල් තබා මුළුමනින් තක්සේරු කිරීම අපහසුයි.  එය විද්‍යාවේ වරදක් නොව එය හසුරුවන මානව සමාජයේ දුර්වලතාවක්.

ගල් යුගයේදී ඉතා ප‍්‍රාථමික මට්ටමේ ගල් පතුරු මෙවලම් හා අවි ලෙස භාවිතයට ගත් ආදි මානවයාත් නූතන අපත් අතර ඇත්තේ වසර 8,000ක පමණ කාල පරතරයක්. පරිනාමීයව බලන විට එය එතරම් දිගු කාලයක් නොවෙයි.

එදා මානවයාටත් අද අප සතු මොළය හා ආවේගයන් ම තිබුණා. එහෙත් නූතන මානවයන් අති ප‍්‍රබල අවි ආයුධ තැනීමේ හැකියාව ලබා සිටිනවා. ගල් යුගයේ ආවේගයන් හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය නවීන විද්‍යාවේ අහිතකර යෙදීම් සමග සංකලනය වීමේ උච්ච අවස්ථාව නම් න්‍යෂ්ටික අවි ආයුධයි.  නැතහොත් පරමාණු බෝම්බයි.

පරමාණුක න්‍යෂ්ටිය තුළ ගැබ්ව ඇති අති මහත් ශක්තිය නිදහස් කර ගැනීමේ  හැකියාව විද්‍යාඥයන් ටිකෙන් ටික ලබා ගත්තේ 20 වන සියවස මුල් භාගයේදී.  අර්නස්ට් රදර්ෆඞ්, එන්රිකෝ ෆර්මි ඇතුළු තවත් විද්‍යාඥයන් ගණනාවකගේ සොයා ගැනීම් එයට උපකාර වුණා. පදාර්ථයේ ස්වභාවය සොයා ගෙන ගිය බුද්ධි ගවේෂණයක පසු කාලීන ප‍්‍රතිඵල ලෙස න්‍යෂ්ටික බලශක්තිය මෙන් ම න්‍යෂ්ටික බෝම්බ ද බිහි වුණා.  මුල් සොයා ගැනීම් කළ විද්‍යාඥයන්ට එයට දොස් කිව නොහැකියි.  එම දැනුම භාවිත කිරීමේ තීරණ ගනු ලැබුවේ දේශපාලකයන් විසින්.

1939 මැද වන විට ලෝකය සිටියේ තවත් මහා යුද්ධයක අභිමුඛවයි.  හිට්ලර්ගේ ව්‍යාප්තවාදය ගැන තව දුරටත් දෙගිඩියාවක් පැවතුණේ නැහැ.  එසේම සෙසු ලෝකයාට නැති මහා පරිමාන ආයුධ තැනීම සඳහා ජර්මනියේ විද්‍යාඥයන්ට නාට්සි පාලකයන් විසින් අසීමිත සම්පත් හා පහසුකම් දෙනු ලැබුවා. ලෝකයේ රොකට් තාක්‍ෂණය ඉදිරි පිම්මක් පැන්නේ මේ යුගයේ ජර්මන් පර්යේෂණ නිසා.

දරුණු ආක‍්‍රමණිකයකු හමුවේ දැඩි සාමවාදියකුට (pacifist) පවා තමන්ගේ ප‍්‍රතිපත්ති නැවත විමසන්නට සිදු වනවා. සාමවාදියකු වූ මහා විද්‍යාඥ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් 1932 දෙසැම්බරයේ ජර්මනියෙන් පිටත්ව අමෙරිකාවේ පදිංචියට ගියේ සුළු ජාතීන්ට හා නිදහස් මතධාරීන්ට මවු රට තත්ත්වය අවදානම් වූ බැවින්. 1933 ජනවාරියේ හිට්ලර් මැතිවරණයක් හරහා ජර්මනියේ නායකයා බවට පත් වුණා.

අන්ත ජාතිකවාදී ජනපි‍්‍රය රැල්ලක් හරහා බලයට පත් වූ හිට්ලර් ආඥාදායකත්වයක් කරා ගමන් ගනිද්දී ස්වයං පිටුවහල් වූවකු ලෙස අයින්ස්ටයින් එය බලා සිටියේ මහත් වේදනාවකින්. ඔහු වඩාත් විමතියට පත් වුයේ හිට්ලර්ගේ දරදඩු ප‍්‍රතිපත්තිවලට හා (දෙවන ලෝක යුද්ධයට පාර කැපූ) රාජ්‍ය ප‍්‍රචණ්ඩත්වයට ජර්මනියේ සමහර බුද්ධිමතුන් හා කලාකරුවන් ප‍්‍රසිද්ධියේ ආවඩනු දැකීමෙන්. යුදෙව්වන් කෲර ලෙස මර්දනයෙන් ඇරඹුනත් නාට්සි ප‍්‍රචණ්ඩත්වය එතැනින් නතර නොවන බවට අයින්ස්ටයින් කල් තබා කළ අනතුරු ඇඟවීම එලෙස ම සිදු වුණා.

ප‍්‍රචණ්ඩත්වය හා යුධකාමය මුළුමනින් පිළිකුල් කළත්, නාට්සි වියරුවට එරෙහිව හැකි සෑම පියවරක් ම ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය අයින්ස්ටයින් පිළි ගත්තා. මේ නිසා නොකැමැත්තෙන් වූවත් දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී මිත‍්‍ර පාක්‍ෂික රටවල කි‍්‍රයා කලාපය ඔහු අනුමත කළා.

පරමාණුක න්‍යෂ්ටියේ ඉමහත් බලය යොදා ගෙන අවියක් තැනීම නාට්සින්ගේ ඉලක්කය වී ඇතැයි 1939 වන විට සෙසු රටවල භෞතික විද්‍යාඥයින් අනුමාන කළා.  ආක‍්‍රමණශීලි නාට්සින්ට මෙවැනි අවියකින් ලැබෙන වාසිය සුළුපටු නොවන බව ඔවුන්  තේරුම් ගත්තා.

ලොව ප‍්‍රමුඛ පෙළේ භෞතික  විද්‍යාඥයන් සමග කඩිනම් සාකච්ඡාවලින්  පසුව 1939 අගෝස්තු 2 වනදා අයින්ස්ටයින් එවකට අමෙරිකානු  ජනාධිපති රූසවෙල්ට් වෙත ඓතිහාසික ලියුමක් ලිව්වා. එහි හරය වූයේ මෙයයි.  ‘‘මෑතදී සොයා ගත් න්‍යෂ්ටික ප‍්‍රතික‍්‍රියාදාමය නම් සංසිද්ධිය යොදා ගෙන මෙතෙක් නොවූ විරූ අති ප‍්‍රබල බෝම්බ  නිපදවිය හැකියි.  මෙය තවමත් ෙසෙද්ධාන්තික මට්ටමේ තිබුණත් ඒ ගැන වැඩිදුර පර්යේෂණ කරන (ඇමරිකානු) විද්‍යාඥයන් සමග ඔබේ රජය නිල සබඳතා පවත්වා ගත හැකි නම් අගෙයි. එසේම සරසවි පර්යේෂණාගාර මට්ටමෙන් කැරෙන මේ අධ්‍යයනවල වැඩිපුර අරමුදල් අවශ්‍යයි.”

Einstein's letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 - page 1 of 2
Einstein’s letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 – page 1 of 2
Einstein's letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 - page 2 of 2
Einstein’s letter to President Roosevelt, 2 Aug 1939 – page 2 of 2

බෝම්බ නිපදවන්නට යයි එක එල්ලේ නොකීවත් මේ ලියුම නිසා අළුත් භෞතික විද්‍යා පර්යේෂණ ගැන අමෙරිකානු රජය දැනුවත් වූවා. පරමාණු අවියක් තැනීමේ රහසිගත ‘මැන්හැට්න් ව්‍යාපෘතිය’ (Manhattan Project) හරිහැටි ඇරඹුණේ 1941දී.  එයට අයින්සිටයින්ගේ සෘජු සම්බන්ධයක් තිබුණේ නැහැ.  මන්ද නිල හා හමුදා මට්ටමේ කිසිදු කාරියකට ඔහු කවදත් නොකැමති වූ නිසා.

පසු කලෙක හෙළි වූ පරිදි ජර්මනියේ රහසිගත පරමාණුක පර්යේෂණ යම් මට්ටමකින් ඔබ්බට සාර්ථක නොවූ නිසා නාට්සින්ට පරමාණු බෝම්බයක් තැනීමට නොහැකි වුණා.  එහෙත් හිට්ලර් මේ අවියෙන් සන්නද්ධ වූවොත් මතු විය හැකි බිහිසුණු තත්ත්වය ගැන 1939-45 කාලයේ පැවතුණ දෙවන ලෝක යුද්ධය පුරාම මිත‍්‍රපාක්‍ෂික රටවල් බියෙන් සිටියා. සතුරා අධිතක්සේරු කර තිබූ බව ඔවුන් තේරුම් ගත්තේ පසුවයි.

A mushroom cloud rises 20,000 feet over Nagasaki, Japan on Aug. 9, 1945, moments after an atomic bomb was dropped
A mushroom cloud rises 20,000 feet over Nagasaki, Japan on Aug. 9, 1945, moments after an atomic bomb was dropped

මිත‍්‍ර පාක්‍ෂික ප‍්‍රහාරයන් හමුවේ නාට්සි ජර්මනිය 1945 මැයි 8 වනදා පරාජය වී යටත් වුණා.  එහෙත් පෙරදිග යුද්ධය දිගට ම පැවතුණා.  ජපන් රණකාමී වියරුව අවසන් වූයේ අමෙරිකානු ගුවන් හමුදාව 1945 අගෝස්තු 6 වනදා හිරෝෂිමාවටත් අගෝස්තු 9 වනදා නාගසාකි නුවරටත් පරමාණු බෝම්බ හෙළීමෙන්.  ඊට දින කිහිපයකට පසු අගෝස්තු 15දා ජපානය යටත් වුණා.

රාජ්‍ය හා හමුදා සබඳතා කිසිවක් නැතිව ප‍්‍රින්ස්ටන් සරසවියේ බුද්ධි ගවේෂණයේ යෙදී සිටි අයින්ස්ටයින්,  හිරෝෂීමාවට බෝම්බ හෙළීම ගැන දැන ගත්තේ (සෙසු ලෝකයා මෙන්) රේඩියෝ ප‍්‍රවෘත්ති හරහායි.  එයින් දැඩි ලෙස සැලූණු ඔහු ‘මහා ඛේදවාචකයක්’ යයි කෙටියෙන් කී බව ඔහුගේ ලේකම්වරිය පසුව වාර්තා කළා.

Hiroshima Nuclear (atomic) Bomb attack on Japan (6 Aug 1945): documentary with re-enactments and survivor testimonies

1922දී ජපන් සංචාරයේදී තමන් දැක බලා ගත් සුන්දර හිරෝෂිමාවට අත් වූ ඉරණම ගැන අයින්ස්ටයින් මහත් කම්පාවට පත් වූවා.  හිරෝෂිමා බෝම්බයෙන් සිදු වූ විපත ගැන අමෙරිකානු මාධ්‍යවේදී  ජෝන් හර්සි   (John Hersey) 1946දී නිව්යෝකර් (The New Yorker) සඟරාවට ලියූ ගවේෂනාත්මක ලිපියේ පිටපත් රැසක් මිළට ගෙන ඔහු මිතුරන් අතර බෙදා හැරියා.

හිට්ලර් පරමාණු බෝම්බයක් හැදුවොත් සිදුවිය හැකි ව්‍යසනයට සූදානමක් ලෙස අමෙරිකාවත් එම අවිය නිපදවිය යුතු යයි 1939දී තමන් ගත් ස්ථාවරයේ විපාක ඔහු තේරුම් ගත්තා.  මැන්හැට්න් ව්‍යාපෘතිය යටතේ මුල් පරමාණු බෝම්බ තැනූ බහුතරයක් භෞතික විද්‍යාඥයන්ගේ විරෝධය ද නොතකා අමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා හා හමුදාව ජපානයට එරෙහිව එය භාවිත කළ බව ඒ වන විට අයින්ස්ටයින්ට ආරංචි වී තිබුණා.

ළඟදීම සෝවියට් දේශයත්, අනෙක් බලගතු රටවලූත් න්‍යෂ්ටික අවිවලින් සන්නදධ වන බවත්, මෙය ඉතිහාසයේ කිසිදා නොතිබුණු අන්දමේ භයානක අවි තරගයක ආරම්භය බවත් ඔහු ඉක්මනින් වටහා ගත්තා.

සිය ජීවිතයේ අන්තිම වසර කිහිපය ඔහු කැප කළේ න්‍යෂ්ටික අවිහරණය සඳහා ජනමතය ගොඩ නංවන්නයි. රණකාමයෙන් හා දේශප්‍රේමයෙන් මත් වූ භෞතික විද්‍යාඥයන් ටික දෙනෙකු ද සිටි නමුත් බහුතරයක් විද්‍යාඥයන් හා බුද්ධිමතුන් අයින්ස්ටයින් සමග එකඟ වුණා.

අයින්ස්ටයින් න්‍යෂ්ටික අවිහරණ ව්‍යාපාරයක් (nuclear disarmament movement) දියත් කළා. 1945 දෙසැම්බරයේ නිව්යෝක් නුවර නොබෙල් ත්‍යාගලාභීන්ගේ රාත‍්‍රී භෝජන සංග‍්‍රහයක් අමතමින් ඔහු කීවේ ‘අප යුද්ධය දිනා ගත් නමුත් සාමය දිනා ගෙන නැහැ’ කියායි. (The war is won, but the peace is not.)

Listen as Albert Einstein Calls for Peace and Social Justice in 1945

භෞතික විද්‍යාඥයින්ගේ දැනුමෙන් තැනූ න්‍යෂ්ටික බෝම්බ භාවිත කිරීමේ අභිමතය හා තීරණය පවතින්නේ දේශපාලකයන් හා හමුදා නිලධාරින් අතේ බවත්, රණකාමය හා පටු දේශපාලන අරමුණු පෙරටු කර ගත් මේ උදවිය ආවේගශීලිව ක‍්‍රියා කිරීමේ හැකියාව ඉතා ඉහළ බවත් ඔහු කියා සිටියා.

Albert Einstein at press conference in 1950
Albert Einstein at press conference in 1950

1950 අමෙරිකාවේ ප‍්‍රධාන පෙළේ NBC ටෙලිවිෂන් නාලිකාවේ සජීව උදෑසන වැඩසටහනකට සහභාගී වෙමින් අයින්ස්ටයින් එරට රජයේ න්‍යෂ්ටික අවි ප‍්‍රතිප්ති සහමුලින් විවේචනය කළා.  ‘‘භයානක අවි ආයුධවලින් සන්නද්ධවීම හරහා ආරක්‍ෂාව සැලසේ යයි සිතීම මුලාවක්.  සතුරාත් අපත් මරාගෙන මැරෙන මෙබඳු බිහිසුනු අවි නිසා නිරායුධ  අහිංසක ජනයා මිලියන් ගණනක් දෙනා අවදානමට ලක් වනවා.  සැබෑ ජාතික ආරක්‍ෂාව සළසා ගත හැක්කේ අන්‍යෙන්‍ය විශ්වාසය හා සහයෝගිතාවයෙන් පමණයි’’ ඔහු ප‍්‍රකාශ කළා.

Albert Einstein Warns of Dangers in Nuclear Arms Race

ලෝක යුද්ධය දිනා සුපිරි බලවතකු ලෙස මතුව සිටි අමෙරිකානු රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය මෙසේ තර්කානුකූලවත්, අදීනවත් විවේචනය කිරීමේ හැකියාව හා එඩිතරකම අයින්ස්ටයින් සතු වූවා.  විකල්ප මත දැරීමට අමෙරිකානු ව්‍යවස්ථාවෙන් ඉඩ සලසා දී ඇති නිසා ඔහුට එරෙහිව කිසිදු නිල ප‍්‍රතිචාරයක් එල්ල වූයේ නැහැ.

නමුත් පසුව හෙළිදරව් වූයේ අයින්ස්ටයින් කොමියුනිස්ට්කාරයකු දැයි සෝදිසි කරනු ලැබූ බවයි. (එවකට රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය විවේචනය කළ හා විකල්ප මතධාරී හැමට  දුන් ලේබලය වූයේ කොමියුනිස්ට්කාරයා යන්නයි!) 1950 දශකයෙ කොමියුනිස්ට් භීතිකාවෙන් පෙලූණු අමෙරිකානු අපරාධ පරීක්‍ෂණ ඒජන්සිය (FBI) අයින්ස්ටයින්ට කොමියුනිස්ට් සබඳතා ඇත්දැයි ඔත්තුකරුවන් හරහා දැඩි ලෙස විමර්ශනය කළත් කිසිවක් සොයා ගත හැකි වූයේ නැහැ.

The Campaign for Nuclear Disarmament symbol, designed by Gerald Holtom in 1958
The Campaign for Nuclear Disarmament symbol, designed by Gerald Holtom in 1958

මේ අතර න්‍යෂ්ටික අවි පිටුදැකීම සඳහා යුරෝපීය බුද්ධිමතුන් පෙළගස්වමින් සිටි බි‍්‍රතාන්‍ය දාර්ශනික බර්ට්රන්ඞ් රසල් ඒ සඳහා විද්වත් ප‍්‍රකාශයක් කෙටුම්පත් කර තිබුණා. එය, එකිනෙකා සමග තරගයට න්‍යෂ්ටික අවි තැනීමේ නොයෙදී සාමකාමීව හා සාකච්ඡා මාර්ගයෙන් ජාතීන් අතර මතභේද සමනය කර ගන්නා ලෙසට ලෝකයේ බලගතු රටවල් සියල්ලට කළ බුද්ධිමය ආයාචනයක්.

ලෝකයේ ඉහළම පෙළේ විද්‍යාඥයන් 11 දෙනකු (එයින් 10 දෙනෙකු  නොබෙල් ත්‍යාගලාභින්) අත්සන් කළ එම ප‍්‍රකාශය 1955 අපේ‍්‍රල් මුලදී අයින්ස්ටයින් මුළුමනින් අනුමත කළා. එය අනුමත කොට දින කිහිපයක් ඇතුළත  1955 අපේ‍්‍රල් 18 වනදා අයින්ස්ටයින් මිය ගියා.

1955 ජූලි 9 වනදා ලන්ඩනයේදී එම ප‍්‍රකාශය රසල් – අයින්ස්ටයින් ප‍්‍රඥප්තිය (Russell-Einstein Manifesto) ලෙසින් නිකුත් කරනු ලැබුවා. නිරායුධකාරණය පිළිබඳව එදා මෙදා තුර ලියැවුණු හරවත්ම ලේඛනයක් ලෙස එය පිළි ගැනෙනවා. http://www.pugwash.org/about/manifesto.htm

Russell Einstein Manifesto, July 1955
Russell Einstein Manifesto, July 1955

‘‘තෙවන ලෝක යුද්ධය සඳහා කුමන බිහිසුණු අවි ආයුධ යොදා ගැනෙයි ද කියා මට හරි හැටි කිව නොහැකියි.  එහෙත් සිවු වන ලෝක යුද්ධයකට නම් ඉතිරි වන්නේ ගල්පතුරු හා කෝටු කැබලි පමණයි!’’  අයින්ස්ටයින්ගේ එක් ප‍්‍රකට ප‍්‍රකාශයක් වූ මෙය, අවි ආයුධ බදා ගෙන භයානක සෙල්ලමක නිරතව සිටින ලොව ප‍්‍රබල රටවලට හා සෙසු මානව සංහතියට අනතුරු ඇඟවීමක් ද වනවා.

දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් ජර්මනිය පරාජය වූ පසුවත් අයින්ස්ටයින් තම ජර්මන් විරෝධය නතර කළේ නැහැ. හිට්ලර්ට එරෙහි වනවා වෙනුවට ඔහුට උඩගෙඩි දී ඔහුගේ යුදෙව් මර්දනයට හා යුද්ධයට සහයෝගය දුන් දහස් ගණන් ජර්මන් විද්‍යාඥයන් හා ඉංජිනේරුවන් අයින්ස්ටයින්ගේ දැඩි විවේචනයට ලක් වුණා. තම සියළු විද්‍යාත්මක පොත්වල නව මුද්‍රණ ජර්මන් බසින් පළ කිරීමට ඔහු අවසර දුන්නේ නැහැ. එසේම ජර්මන් සරසවි හා විද්වත් සමිති සමග ගනුදෙනු කළේ ද නැහැ.

මෙකී නොකී පිළිවෙත් හා කි‍්‍රයාමාර්ග හරහා අයින්ස්ටයින් ලෝකයට ම ආදර්ශයක් දුන්නා. එනම් මවුබිමට ඇති ජාති ආලයට වඩා මානව වර්ගයාට ඇති මානුෂික වගකීම් උසස් වන බවයි. මේ දෙක අතර තෝරා ගන්නට සිදු වුව හොත් උසස් තේරීම වන්නේ මවුබිම නොව මානව සංහතිය හා මානව සාරධර්ම බවයි.

16 Feb 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #156: අයින්ස්ටයින්ගේ ලංකා සංචාරය ගැන තොරතුරු මතු වෙයි

23 Feb 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #157: ජීවිත කාලයම පිටස්තරයකු වූ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්

When Worlds Collide #99: South Asia: In Search of Open Data

When Worlds Collide, by Nalaka Gunawardene

Text of my ‘When Worlds Collide’ column published in Ceylon Today broadsheet newspaper on 7 March 2014

big-data

“When you’re trying to reach a goal, data not only tells you if you’re succeeding, but it also suggests which activities you should do more of in order to improve your results,” says Bill Gates.

He should know. As one of the world’s top computer geeks, he built up Microsoft and has now turned his data crunching and analytical skills to supporting social development – especially public health and agriculture.

“Ultimately, the better the data available in the development field, the higher the quality of people’s lives in poor countries,” he wrote in a recent op-ed essay for an Asian Development Bank publication.

Calls for a development sector “data revolution” have been made by the United Nations and others in recent months. But what does it mean in practice?

Bill Gates, image courtesy Wikipedia Bill Gates, image…

View original post 1,005 more words

සිවුමංසල කොලූගැටයා #158: දේශීය බීජ හා ගොවි උරුමය රැක ගන්නේ කෙසේද?

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I summarise concerns about the draft new Seed Act of Sri Lanka proposed by the government’s Department of Agriculture. Many farmer groups and environmental activists have serious misgivings about proposals to centralise all seed sharing and trading in the head of the Department of Agriculture. Activists see this seriously undermining those using and protecting traditional varieties of seed and engaged in organic farming.

An English summary of these concerns is found here: New Internationalist, 28 January 2014: Sri Lankan farmers resist new seed law

Traditional hand methods (Transplanting) of cultivating rice in Ceylon, circa 1880 - Image courtesy http://lankapura.com
Traditional hand methods (Transplanting) of cultivating rice in Ceylon, circa 1880 – Image courtesy http://lankapura.com

කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය විසින් යෝජිත නව බීජ පනතේ කෙටුම්පත මේ වන විට ගොවි සංවිධාන හා හරිතවේදීන් අතර විවාදාත්මක වී තිබෙනවා.  නව පනතෙන් සුළු ගොවියාගේ පාරම්පරික බීජ අයිතිය සීමා වන්නට හෝ නැති වන්නට හෝ ඉඩ ඇතැයි ඔවුන් අනතුරු අඟවනවා.

ගොවිතැන් ගැන විචාරශීලිව බලා සිටින මා මේ උද්ඝෝෂණය ගැන අවධානය යොමු කළා. ක‍්‍රියාකාරිකයන් ගණනාවකට සවන් දුන්නා.  අද ගොනු කරන්නේ එසේ රැස් කර ගත් කරුණු හා අදහස්වලින් කොටසක්.

දැනට ක‍්‍රියාත්මක වන්නේ 2003 අංක 22 දරණ බීජ පනතයි. යෝජිත නව පනතෙන් පවතින පනතේ බලතල අභිබවා යමින් බීජ පිළිබඳ ඒකාධිකාරයක් කෘෂි නිලධාරින්ට හා බීජ බෙදා හරින සමාගම්වලට ලබා දෙනු ඇතැයි එයට එරෙහි ගොවි සංවිධාන කියනවා.

නව පනත් කෙටුම්පතේ එය හඳුන්වා දෙන්නේ බීජ හා රෝපණ ද්‍රව්‍යවල ගුණාත්මක බව රැකීමට හා නියාමනයටත්, දේශීය බීජ කර්මාන්තයේ සංවර්ධනයට හා ජාන සම්පත් සුරැකීමටත් අරමුණු කැරෙන බවයි. සියළු වැවිලි බෝග, අපනයන බෝග, ඖෂධ පැළෑටි, සත්ව ආහාර වර්ග ආදිය මේ පනතින් ආවරණය වනවා.

ගොවි සංවිධාන කැළඹී ඇත්තේ යෝජිත බීජ පනතින් රටේ සියළු බීජ  හා අනෙක් රෝපණ ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ මහා බලධාරියා බවට කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්‍ෂ ජනරාල්වරයා  පත් කිරීමේ යෝජනාවයි.  ඔහුගේ අනුමැතියෙන් තොරව බීජ හා රෝපණ ද්‍රව්‍ය නිපදවීම, ළඟ තබා ගැනීම, බෙදා හැරීම,  හුවමාරු කිරීම හා විකිණීම තහනම් වීමට යෝජිතයි.

එසේම පනතතේ විධි විධාන කඩ කරන අය පරීක්‍ෂා කිරීම, ප‍්‍රවාහනය සෝදිසි කිරීම, හා වැරදිකරුවන් වන අයට දඩ නියම කිරිමට හෝ මාස 6කට සිරගත කිරීමට අධ්‍යක්‍ෂක ජනරාල්වරයාට ලැබීමට යෝජිත බලය, පොලිස් බලතල පවා ඉක්මවා  යාමක් බව ගොවි සංවිධාන කියනවා.

මේ කෙටුම්පත ගැන විස්තරාත්මක විවේචනයක් කරන බුද්ධි ජයසූරිය තර්ක කරන්නේ වානිජකරණය වූ කෘෂිකර්මාන්තයක චින්තන රාමුව තුළ පිහිටා මෙය සකස් කර ඇති බවයි. එහි කිසිදු තැනෙක ‘ගොවියා’ යන වචනය නොයොදා ඒ වෙනුවට ‘බීජ හා රෝපණ ද්‍රව්‍ය භාවිත කරන්නන්’ යන තාක්‍ෂණික යෙදුම පමණක් භාවිත කිරීම ගැන ඔහු විමතිය පළකරනවා.

ගොවිතැනින් ජීවිකාව සලසා ගන්නා කුඩා පරිමාන ගොවීන් අති බහුතරයක් සිටින මෙරට, මේ නව පනත හරහා  කෘෂි සමාගම් හා කෘෂි  වෙළඳපොලකට යොමු වීම පැහැදිලි බවත්, එය සුළු ගොවීන්ට අසාධාරණ බවත් ඔහුගේ මතයයි.

‘‘තිරසාර හා පරිසර හිතකාමී ක‍්‍රමයකට කැරෙන ගොවිතැන් ප‍්‍රවර්ධනය ගැන අපේ කෘෂි නිලධාරින් මේ දක්වා සැබෑ උනන්දුවක් දක්වා නැහැ.  මේ නිසා ඔවුන් ගැන කිසි විශ්වාසයක් තබන්නේ කොහොමද?’’ ජාතික ඉඩම් හා කෘෂි ප‍්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපාරයෙ (MONLAR)  සරත් ප‍්‍රනාන්දු අසනවා.

‘‘ගොවි රජා යයි මහ ඉහළින් වර්ණනා කරන අපේ ගොවියාට කොන්දේසි, තහංචි හා දණ්ඩන රැසක් පනවා ඔහු බියපත් කිරීමේ උත්සාහයක් මෙහි තිබෙනවා.  මෙය ගොවීන්ට පමණක් නොවෙයි පාරිභෝගිකයන්ට ද අහිතකර පනතක් බව අපේ විග‍්‍රහයයි,’’ ප‍්‍රනාන්දු කියනවා.

Sarath Fernando - Photo by Aditya Batra, Down to Earth Magazine
Sarath Fernando – Photo by Aditya Batra, Down to Earth Magazine

බීජ රැක ගෙන ඉතිරිකර ගැනීම, හුවමාරු කර ගැනීම, විකිණිම, අභිජනනය හා දියුණු කිරීම ගොවියාගේ මූලික අයිතිවාසිකමක් බවත්, එය නිලධාරින්ට පාවා දිය නොහැකි බවත් බීජ අයිතීන් රැක ගැනීමේ ජාතික ව්‍යාපාරයේ ස්ථාවරයයි.

ඔවුන් කියන්නේ වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ විවිධ කෘෂිකාර්මික බෝගවලට අදාල බීජ වර්ග 3,000කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් ලක් ගොවීන් විසින් පාරම්පරිකව වගා කරමින්, රැක ගනිමින් හා හුවමාරු කර ගනිමින් ඇති බවයි.

බීජ අයිතීන් රැක ගැනීමේ ව්‍යාපාරයේ කැඳවුම්කරු මහාමන්කඩවල ශ‍්‍රී පියරතන හිමියන් කියන්නේ හරිත විප්ලවයෙන් හඳුන්වා දුන් දෙමුහුන් බීජ වර්ග මෙන් නොව සාම්ප‍්‍රදායික බීජ වැවීමට අධික ලෙස  රසායනික පොහොර හෝ කෘමිනාශක අනවශ්‍ය බවයි.

“කෘෂි රසායනික  අධික ලෙස  භාවිතය නිසා බෝ නොවන නිදන්ගත රෝග හට ගන්නා බව අපේ විශ්වාසයයි.  වකුගඩු රෝගය පමණක් නොවෙයි, පිළිකා රෝග රාශියක් ද ඇති වනවා. මේ දැඩි අවදානම දැන දැනත් අපේ ගොවීන් බොහෝ දෙනකු තවමත් කෘෂි රසායනිකවල ඇලී ගැලී සිටිනවා.  එය එක් හේතුවක් නම් වැවීමේ (තාවකාලික) පහසුව.  තව හේතුවක් නම් කෘෂි රසායනිකවලට කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව හරහා ලැබෙන රාජ්‍ය ප‍්‍රවර්ධනය.  මේ කෘෂි රසායනික නැතිව වගා කිරීමේ අවස්ථාව අපේ ගොවීන්ට ලබා දෙන්න යයි අපි රජයෙන් ඉල්ලා සිටියත් තවම ප‍්‍රතිචාරයක් නැහැ,” එහිමියන් කියනවා.

අඩසියවසකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ අධික කෘෂි රසායනික භාවිතය ගොවීන්ට නිර්දේශ කරමින් සිටින අපේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව සොබාවික ක‍්‍රම මගින් ගොවිතැන් කිරීම හා දේශීය බීජ ගැන එතරම් උනන්දු වන ආයතනයක් නොවෙයි.  (හරිත විප්ලවය ගැන කෙතරම් විවේචන කළත් එය තවමත් ලක් රජයේ නිල ප‍්‍රතිපත්තියයි! එය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම දෙපාර්තමේන්තුවේ ප‍්‍රධාන රාජකාරියයි!)

මේ වැඩියෙන් යොදා වැඩි අස්වනු නෙළා ගැනීමේ (high external input agriculture) සම්ප‍්‍රදායට විකල්පයක් ලෙස ජෛවීය පොහොර හා සොබාවික පලිබෝධනාශක යොදා ගෙන වගා කිරීමේ කාබනික ගොවිතැනක් (organic farming) ද සුළු පරිමානයෙන් මෙරට තිබෙනවා.  2014 ජනවාරි 26දා කොලමින් අප එය විග‍්‍රහ කළා.

කාබනික ගොවිතැන් කරන ගොවීන් බොහෝ කොට භාවිත කරන්නේ පාරම්පරිකව ලැබී ඇති දේශීය බීජයි.  නිල තන්ත‍්‍රයෙන් අනුග‍්‍රහයක් නැතිව වුවත් තම තමන් අතර හොඳ දේශීය බීජ හුවමාරු කර ගැනීමක් මේ දක්වා ගොවීන් කර ගෙන ආවා.

රාජ්‍ය නොවන  සංවිධාන (NGO)වලට දොස් කීම පුළුල්ව කැරෙන අද කාලයේ මතක් කිරීම වටින්නේ අයාලේ ගිය රාජ්‍ය කෘෂි ආයතන අවිචාරශීලීව අඩසියවසක් තිස්සේ හරිත විප්ලවයට ආවඩන අතරේ දේශීය බීජ හා කාබනික/සොබාවික ගොවිතැන මෙපමණටවත් රැකී ඇත්තේ  NGO කැපවීම නිසා බවයි.

2003 (පවතින) පනතින් ගොවියකු තමා වැවූ බීජ තොගයක්, තමාගේ බිමෙහිදී වෙනත් අයකුට දීම හෝ විකිණීම හෝ නියාමනය කැරුණේ නැහැ.  සුළු පරිමානයෙන් එකිනෙකා අතර බීජ හුවමාරු කර ගැනීම ගොවින් බොහෝ කලක සිට කරනවා.

යෝජිත පනතේ 18 වන වගන්තියට අනුව දේශීය පාරම්පරික ශාක ජාන සම්පත් සුරැකීම, ගොවිතැනට වැදගත් වූ පැළෑටි රෝපණ ද්‍රව්‍ය  හුවමාරු කර ගැනීම, බෙදා හැරීම හෝ ලබා දීම දෙපාර්තමේන්තු බලධරයාගේ අවසරයකින් තොරව නොකළ යුතු වනවා.  ගොවි හා පාරිසරික ක‍්‍රියාකාරිකයන් කියන්නේ බීජ පිළිබඳව සාම්ප‍්‍රදායිකව ගොවීන්ට තිබූ අයිතිවාසිකම මෙයින් අහෝසි වන බවයි.

නව පනත යටතේ තාක්‍ෂණ හා උපදේශක කමිටුවක් පිහිටුවීමට යෝජිතයි.  2003 පනතේ එබඳු කමිටුවකට ගොවි ජනතාව නියෝජනය කරන දෙදෙනෙකුට අවසර තිබුණත්, නව පනතේ එය දක්වා ඇත්තේ ‘බීජ හා රෝපණ ද්‍රව්‍ය පිිළිබඳ විද්‍යාත්මක ශික්‍ෂණයක් සහිත කෘෂි විද්‍යාඥයන් දෙදෙනකු’ පත් කළ හැකි බවයි.  මෙහි යටි අරමුණ විය හැක්කේ ගොවි නියෝජනය නැති කොට පොතේ උගතුන්ට පමණක් කමිටුව සීමා කිරීම ද?  පනතේ විවේචකයන් මේ බිය පළ කරනවා.

MONLAR ආයතනයේ සරත් ප‍්‍රනාන්දු කියන්නේ මෙරට ගොවිතැනේ රාජ්‍ය නියාමනයට ඉඳුරා ම ලක්විය යුතු පැතිකඩ ද තිබෙන බවයි.  “මහා පරිමාණ රසායනික පොහොර හා වල් නාශක, පලිබෝධනාශක භාවිතය හරහා අපේ ආහාරවලට උග‍්‍ර වස විස එකතු කිරීමත්, එබඳු කෘෂි රසායනික නොමැතිව වගා කරන්නට බැරි  නවීන දෙමුහුම්  බීජ ප‍්‍රභේද  ප‍්‍රවර්ධනය කිරීමත් අනිවාර්යයෙන් මීට වඩා දැඩි පාලනයකට පත් කිරීම අවශ්‍යයි.”

‘‘රටේ නීති රීති තද කළ යුතතේ මේ දෙආකාරයේ කි‍්‍රයාවල යෙදෙන අයටයි.  එසේ නැතිව සුළු ගොවියාට නොවෙයි!’’ ඔහු අවධාරණය කරනවා.

අපේ සමහර ගොවීන් ද වැරදි කරන බව ප‍්‍රනාන්දු පිළිගන්නවා. “පරිසරය වනසන, ආහාර විස කරන ක‍්‍රියා ගොවීන් දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව කරනවා.  එබඳු අකටයුතුකම් පාලනය කරන්නට අවශ්‍ය නීති රජය ගෙනෙනවා නම් අප එයට එක හෙළාම කැමතියි!”

27 Oct 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #140: ජාතියට වස කවන්නෝ කවරහු ද?

3 Nov 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #141: විස වගාවට වැට බදින්න ක‍්‍රමයක් මෙන්න!

Dr Vandana Shiva. image courtesy seedfreedom.in
Dr Vandana Shiva. image courtesy seedfreedom.in

යෝජිත පනත් කෙටුම්පත මෙරට ක‍්‍රියාකාරිකයන් විසින් බීජ රැක ගැනීමේ ඉන්දියානු ජනතා ව්‍යාපාරයේ බල කණුවක් වන ආචාර්ය වන්දනා ශිවාට (Dr Vandana Shiva) යොමු කරනු ලැබුවා.  එය අධ්‍යයනය කළ ඇය ද පවසන්නේ ඇතැම් වගන්ති හා යෝජිත විධිවිධාන සුළු ගොවීන්ගේ පාරම්පරික බීජ අයිතීන්ට පහරක් බවයි.

ඇය කියන්නේ කුඩා පරිමාණයෙන් දේශීය වී ප‍්‍රභේද හා අනෙකුත් දේශීය බෝග වගාවේ නිරත ගොවීන් මේ නව පනතේ රාමුවෙන් නිදහස් කළ යුතු බවයි.

19 January 2014:  සිවුමංසල කොලූගැටයා #152: ජන වී රැක ගන්නට වෙර දරන ඉන්දියානු ගොවියෝ

යෝජිත බීජ පනත මහජන අදහස් දැක්වීම සඳහා 2013 අග සිට කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ වෙබ් අඩවියේ තිබෙනවා.  එය හොඳ පියවරක්.  එහෙත් එපමණක් සෑහෙන්නේ නැහැ.  යෝජිත විධි විධාන අවශ්‍ය වන්නේ ඇයි ද යන්න ජනතාවට තේරෙන ලිහිල් බසින් පැහැදිළි කළ යුතුයි.

පනත් කෙටුම්පත් කරන්නේ ගරු ගාම්භීර හා දරදඬු නීතිමය බසින්.  එයින් ඔබ්බට ගොස් තම අරමුණු ප‍්‍රශස්ත ලෙස  සන්නිවේදනය කිරීමේ අභියෝගය කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවට තිබෙනවා. එසේ කරන විට ගොවි හා සෙසු ජන සංවිධානවල විරෝධතා සාවධානව සැළකිල්ලට ගෙන සංවාදයකට එළැඹීමත්  වැදගත්.  පරිනත සමාජයන්හි නව නීති හා රෙගුලාසි සම්මත කර ගන්නේ එබඳු පුළුල් සංවාදවලින් පසුව පමණයි.

මෙහිදී ආවේගශීලි නොවී ඉලක්කගතව මත දැක්වීමේ වගකීම ගොවි, හරිත හා අනෙක් ජන සංවිධානවලට හා ස්වාධීන විද්වතුන්ට තිබෙනවා.

Sri Lanka traditional rice - image from Wikipedia
Sri Lanka traditional rice – image from Wikipedia

බීජ අයිතීන් සුරැකීමේ ජාතික ව්‍යාපාරයේ රැස්වීමකට මෑතදී නිරික්‍ෂකයකු ලෙස මා  සහභාගී වූවා.  එසේම ඔවුන් නව බීජ පනතට එරෙහිව ලියූ  පත‍්‍රිකා හා ඇතැම් පුවත්පත් ලිපි ද කියැවුවා.

මේ ක‍්‍රියාකාරිකයන්ගේ අවංක බව හා කැපවීම ගැන කිසිදු සැකයක් නැහැ.  එහෙත් ඔවුන්ගේ ක‍්‍රමවේදය ගැන මට ප‍්‍රශ්න තිබෙනවා.  සංකීර්ණ අද සමාජයේ ප‍්‍රශ්න සරලව විග‍්‍රහ කළ නොහැකියි. මාතෘකාවට අදාලව, කෙටියෙන් හා තර්කානුකූලව කරුණු ගොනු කිරීමට අපේ බොහෝ ක‍්‍රියාකාරිකයන් අසමත්.

මහා කුමන්ත‍්‍රණ, පාවාදීම් හා ද්‍රෝහිකම් ගැන ආවේගශීලි මතවාදයන් සමග මුසු වීමෙන් ඔවුන්ගේ සදාචාරාත්මක හා විද්‍යාත්මක තර්කවල සැර බාල වීමේ අවදානම තිබෙනවා.

මිටියක්  පමණක් අත තිබෙන තැනැත්තාට හැම ප‍්‍රශ්නයක්ම පෙනෙන්නේ ඇණයක් හැටියට යයි කියමනක් තිබෙනවා.  හීන්සීරුවේ හා උපක‍්‍රමශීලීව උද්ඝෝෂණ කිරීමේ හා මහජන මත ගොඩනැගීමේ සියුම් කලාව අපේ හරිතවේදීන් හා ගොවි සංවිධාන ප‍්‍රගුණ කළ යුතුයි. ඉන්දියාවේ බීජ උරුමය රැක ගන්නට ගොවි සංවිධාන හා ක‍්‍රියාකාරිකයන් ගෙන යන උද්ඝෝෂණවලින් අපේ ඇත්තන්ට ආදර්ශ ගත හැකියි.

මෙහිදී ප‍්‍රතිපත්තිගරුක වීම පමණක් මදි.  ගාන්ධිතුමා හා නෙල්සන් මැන්ඩෙලා වැනි පරමාදර්ශී චරිතවලින් පවා ලැබෙන ආදර්ශය නම් ආවේගයට වඩා සන්සුන් තර්කයට හා විනීත සංවාදයට බොහෝ දේ කළ හැකි බවයි.

See also:

18 August 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #130: “හරිත විප්ලවය නිසා අපේ ගොවිතැන මංමුලා වුණා!” – රේ විජේවර්ධන

9 Sep 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #82: රසායනික පොහොර ‘දෙවොලේ’ සිරගත වූ අපේ ගොවියා

16 Sep 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #83: රසායනික පොහොර උගුලෙන් කාම්බෝජය ගලවා ගත් විප්ලවවාදියා

21 Aug 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #28: සැබෑ හරිත විප්ලවයක් සොයා ගිය රේ විජේවර්ධන

28 Aug 2011: සිවුමංසල කොලූගැටයා #29: වෙලට නොබැස පොතෙන් ගොවිතැන් කරන කෘෂි විද්‍යාඥයෝ