Fake News in Indian General Election 2019: Interview with Nikhil Pahwa

Nikhil Pahwa, journalist, digital activist and founder of Medianama.com

Nikhil Pahwa is an Indian journalist, digital rights activist, and founder of MediaNama, a mobile and digital news portal. He has been a key commentator on stories and debates around Indian digital media companies, censorship and Internet and mobile regulation in India.

On the even of India’s general election 2019, Nalaka Gunawardene spoke to him in an email interview to find out how disinformation spread on social media and chat app platforms figures in election campaigning. Excerpts of this interview were quoted in Nalaka’s #OnlineOffline column in the Sunday Morning newspaper of Sri Lanka on 7 April 2019.

Nalaka: What social media and chat app platforms are most widely used for spreading mis and disinformation in the current election campaign in India?

Nikhil: In India, it’s as if we’ve been in campaigning mode ever since the 2014 elections got over: the political party in power, the BJP, which leveraged social media extensively in 2014 to get elected has continued to build its base on various platforms and has been campaigning either directly or, allegedly, through affiliates, ever since. They’re using online advertising, chat apps, videos, live streaming, and Twitter and Facebook to campaign. Much of the campaigning happens on WhatsApp in India, and messages move from person to person and group to group. Last elections we saw a fair about of humour: jokes were used as a campaigning tool, but there was a fair amount of misinformation then, as there has been ever since.

Are platforms sufficiently aware of these many misuses — and are they doing enough (besides issuing lofty statements) to tackle the problem?

Platforms are aware of the misuse: a WhatsApp video was used to incite a riot as far back as 2013. India has the highest number of internet shutdowns in the world: 134 last year, as per sflc.in. much of this is attributable to internet shutdowns, and the inability of local administration to deal with the spread of misinformation.

Platforms are trying to do what they can. WhatsApp has, so far, reduced the ability to forward messages to more than 5 people at a time. Earlier it was 256 people. Now people are able to control whether they can be added to a group without consent or not. Forwarded messages are marked as forwarded, so people know that the sender hasn’t created the message. Facebook has taken down groups for inauthentic behavior, robbing some parties of a reach of over 240,000 fans, for some pages. Google and Facebook are monitoring election advertising and reporting expenditure to the Election Commission. They are also supporting training of journalists in fact checking, and funding fact checking and research on fake news. These are all steps in the right direction, but given the scale of the usage of these platforms and how organised parties are, they can only mitigate some of the impact.

Does the Elections Commission have powers and capacity to effectively address this problem?

Incorrect speech isn’t illegal. The Election Commission has a series of measures announced, including a code of conduct from platforms, approvals for political advertising, take down of inauthentic content. I’m not sure of what else they can do, because they also have to prevent misinformation without censoring legitimate campaigning and legitimate political speech.

What more can and must be done to minimise the misleading of voters through online content?

I wish I knew! There’s no silver bullet here, and it will always be an arms race versus misinformation. There is great political incentive for political parties to create misinformation, and very little from platforms to control it.

WhatsApp 2019 commercial against Fake News in India

Challenges of Regulating Social Media – Toby Mendel in conversation with Nalaka Gunawardene

Some are urging national governments to ‘regulate’ social media in ways similar to how newspapers, television and radio are regulated. This is easier said than done where globalized social media platforms like Facebook, Twitter and Instagram are concerned, because national governments don’t have jurisdiction over them.

But does this mean that globalized media companies are above the law? Short of blocking entire platforms from being accessed within their territories, what other options do governments have? Do ‘user community standards’ that some social media platforms have adopted offer a sufficient defence against hate speech, cyber bullying and other excesses?

In this conversation, Lankan science writer Nalaka Gunawardene discusses these and related issues with Toby Mendel, a human rights lawyer specialising in freedom of expression, the right to information and democracy rights.

Mendel is the executive director of the Center for Law and Democracy (CLD) in Canada. Prior to founding CLD in 2010, Mendel was for over 12 years Senior Director for Law at ARTICLE 19, a human rights NGO focusing on freedom of expression and the right to information.

The interview was recorded in Colombo, Sri Lanka, on 5 July 2017.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #276: අසාර්ථක වූ තුර්කි කුමන්ත්‍රණයෙන් මතු වන නවීන සන්නිවේදන පාඩම්

In this week’s Ravaya column (appearing in the print issue of 24 July 2016), I discuss the role of new communications technologies and social media during the coup d’état that was attempted in Turkey against the government on the night of on 15 July 2016.

The attempt was carried out by a faction within the Turkish Armed Forces that organized themselves under a council called the Peace at Home Council. Reasons for its failure have been widely discussed.

Citizen resistance to Turkey coup on 16 July 2016 - wire service photos
Citizen resistance to Turkey coup on 16 July 2016 – wire service photos

As Zeynep Tufekci, an assistant professor at the University of North Carolina School of Information and Library Science, described in a New York Times op-ed on 20 July 2016: “In the confusing hours after the coup attempt began, the country had heard from President Recep Tayyip Erdogan — and even learned that he was alive — when he called a television station via FaceTime, an easy-to-use video chat app. As the camera focused on the iPhone in the anchor’s hand, the president called on the people of Turkey to take to the streets and guard the airports. But this couldn’t happen by itself. People would need WhatsApp, Twitter and other tools on their phones to mobilize. The president also tweeted out the call to his more than eight million followers to resist the coup.”

She added: “The journalist Erhan Celik later tweeted that the public’s response had deterred potential coup supporters, especially within the military, from taking a side…Meanwhile, the immediacy of the president’s on-air appeal via FaceTime was an impetus for people to take to the streets. The video link protected the government from charges that it was using fraud or doctoring — both common in the Turkish news media — to assure the public that the president was safe. A phone call would not have worked the same way.”

I discuss the irony of a leader like Erdogan, who has been cracking down on independent media practitioners and social media users, had to rely on these very outlets in his crucial hour of need.

I echo the views of Zeynep Tufekci for not just Turkey but other countries where autocratic rulers are trying to censor the web and control the media: “The role of internet and press freedoms in defeating the coup presents a significant opportunity. Rather than further polarization and painting of all dissent as illegitimate, the government should embrace real reforms and reverse its censorship policies.”

See also: How the Internet Saved Turkey’s Internet-Hating President

Photo from The Daily Beast
Photo from The Daily Beast

කුමන හෝ හේතුවක් නිසා රටක දේශපාලන බලය බලහත්කාරයෙන් අත්කර ගැනීමට එරට හමුදාවට නීතිමය හෝ සදාචාරාත්මක අයිතියක් නැහැ.

එහෙත් විටින් විට ලෝකයේ විවිධ රටවල හමුදා කුමන්ත්‍රණ සිදුවනවා. දකුණු ආසියානු කලාපයේ බංග්ලාදේශය හා පාකිස්ථානය මේ අමිහිරි අත්දැකීම් රැසක් ලබා තිබෙනවා.

යුරෝපය හා ආසියාව හමු වන තැන පිහිටි තුර්කියේ මීට දින කීපයකට පෙර අසාර්ථක වූ හමුදා කුමන්ත්‍රණයට මා අවධානය යොමු කළේ නවීන සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් එහි වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු කළ නිසායි.

නව මාධ්‍යයන් හරහා කුමන්ත්‍රණයට එරෙහිව මහජනයා පෙළ ගැස්වීමට එරට නායකයා සමත් වුණා. විශාල අවි හා සෙබල බල පරාක්‍රමයක් සතු හමුදාවක් ජන බලය හා සන්නිවේදන හැකියාව හරහා ආපසු බැරැක්කවලට යැවීමට හැකි වීම විමසා බැලිය යුතු සංසිද්ධියක්.

කුමන්ත්‍රණය මාස ගණනක් සිට සූක්ෂ්ම ලෙසින් සැලසුම් කරන ලද බව හෙළි වී තිබෙනවා. රටට සාමය සඳහා සභාව (Peace at Home Council) ලෙසින් සංවිධානය වූ තුර්කි හමුදාවේ කොටසක් තමයි මේ උත්සාහයේ යෙදුණේ.

එහි අක්මුල් තවමත් හරිහැටි පැහැදිලි නැහැ. එහෙත් 2016 ජූලි 15-16 දෙදින තුළ ඔවුන් රටේ බලය අල්ලා ගන්නට ප්‍රචණ්ඩව තැත් කළා.

තුර්කි ජනාධිපති රෙචෙප් ටයිප් අර්ඩොගන් (Recep Tayyip Erdoğan) කෙටි නිවාඩුවකට අගනුවරින් බැහැරව, මර්මාරිස් නම් පිටිසර නිවාඩු නිකේතනයේ සිිටියා. ජූලි 15-16 මධ්‍යම රාත්‍රියට ආසන්නව යුද්ධ ටැංකි එරට අගනුවර අන්කාරා, විශාලතම නගරය වන ඉස්තාන්බුල් හා තවත් ප්‍රධාන නගරවලට ඇතුළු වුණා. ප්‍රහාරක ගුවන් යානා පහළින් පියාසර කළා.

තම බලය පෙන්වීමට හමුදා කුමන්ත්‍රණකරුවෝ කිහිප පොළක ප්‍රහාර දියත් කළා. රටේ පාර්ලිමේන්තු මන්දිරයට හා ජනාධිපති මැදුරට හානි සිදු කෙරුණා.

කුමන්ත්‍රණකරුවන්ගේ එක් ඉලක්කයක් වූයේ ජනාධිපතිවරයා අත්අඩංගුවට ගැනීම හෝ මරා දැමීමයි. එහෙත් කුමන්ත්‍රණය ගැන දැන ගත් වහාම ඔහුගේ ආරක්ෂක පිරිස ඔහු නැවතී සිටි නිවාඩු නිකේතනයෙන් රහසිගත තැනකට ගෙන ගියා.

මැදියම් රැය පසු වූ විගස රාජ්‍ය රේඩියෝ හා ටෙලිවිෂන් (TRT) ආයතනයට ඇතුලු වූ හමුදා පිරිසක්, එහි සිටි නිවේදකයන්ට ප්‍රකාශයක් කියවන මෙන් බලකර සිටියා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා නිර්ආගමික පාලනය රටේ යළි ස්ථාපිත කිරීමට හමුදාව බලය පවරා ගන්නා බව එහි සඳහන් වුණා. තාවකාලිකව මාෂල් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බවත්, නව ව්‍යවස්ථාවක් ළඟදීම හඳුන්වා දෙන බවත් හමුදා කුමන්ත්‍රණකරුවෝ රටට ප්‍රකාශ කළා.

The Turkish president spoke to local television with his office unwilling to confirm his location, simply saying he is safe
The Turkish president spoke to local television with his office unwilling to confirm his location, simply saying he is safe

පාන්දර 3.10 වනවිට තමන් රටේ සමස්ත පාලන බලය සියතට ගෙන ඇති බව කුමන්ත්‍රණකරුවන් ලොවට කීවත් එය එසේ වූයේ නැහැ. ජනාධිපති අර්ඩොගන් හා අගමැති බිනාලි යිල්දිරිම් (Binali Yıldırım) ඒ තීරණාත්මක අලුයම පැය කිහිපයේ තීක්ෂණ ලෙසින් සිය ප්‍රතිරෝධය දියත් කළා.

හමුදා කුමන්ත්‍රණකරුවන් දේශපාලනික හා සම්ප්‍රදායික රාජ්‍ය මාධ්‍ය මර්මස්ථාන මුලින් ඉලක්ක කළ නමුත් නව සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් හා නව මාධ්‍ය ගැන අවධානයක් යොමු කළේ නැහැ. පළපුරුදු හා සටකපට දේශපාලකයකු වන තුර්කි ජනාධිපතිවරයා මේ දුර්වලතාව සැනෙකින් වටහා ගත්තා.

තුර්කිය විශාල රටක්. ලෝක බැංකු දත්තවලට අනුව එරට මිලියන 80කට ආසන්න ජනගහනයෙන් බාගයකට වඩා (58%) ඉන්ටනෙට් භාවිත කරනවා. මෙයින් බහුතරයක් ස්මාට්ෆෝන් හිමිකරුවන්. 2015 අග වනවිට එරට ජංගම දුරකථන සක්‍රීය ගිණුම් මිලියන 73ක් තිබුණා.

හමුදා කුමන්ත්‍රණය ගැන දැන ගත් වහාම ජනාධිපතිවරයා තමාට හිතවත් හමුදා ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් ගැන තක්සේරු කරන අතරම සන්නිවේදන ජාල හරහා තුර්කි ජනයා වෙත ආයාචනා කිරීමට තීරණය කළා. මේ සඳහා අවශ්‍ය වූ ව්‍යාපාරික සබඳතා හා තාක්ෂණික දැනුම ඔහුගේ කාර්ය මණ්ඩලය සතුව තිබුණා.

සියල්ල පාන්දර යාමයේ සිදු වුණත් ඉක්මනින් ක්‍රියාත්මක වීමේ වැදගත්කම ජනාධිපතිගේ හිතවත් පිරිස දැන සිටියා.

කුමන්ත්‍රණකරුවන් පෞද්ගලික ටෙලිවිෂන් නාලිකා, ටෙලිකොම් සමාගම් හෝ සමාජ මාධ්‍ය ජාල සියතට ගැනීමට මුල් වටයේ කිසිදු උත්සාහයක් ගත්තේ නැහැ. මහජන ඡන්දයෙන් පත්වූ තම රජය රැක ගන්නට වීදි බසින්න යැයි ජනාධිපතිවරයා මේ මාධ්‍ය හරහා යළි යළිත් ඉල්ලා සිටියා.

මුලින්ම රටේ සියලුම ජංගම දුරකථන ග්‍රාහකයන් වෙත කෙටි පණ්වුඩයක් යවමින් ජනපති අර්ඩොගන් කීවේ හැකි සෑම අයුරකින්ම කුමන්ත්‍රණයට විරෝධය දක්වන්න කියායි.

NINTCHDBPICT000252431176

ඒ අනුව ඉස්ලාම් බහුතර (96.5%) එරටෙහි ආගමික ස්ථාන ලවුඩ්ස්පීකර් හරහා විශේෂ යාඥා විසුරු වන්නට පටන් ගත්තා. අවේලාව නොබලා බොහෝ ජනයා වීදි බැස්සා.

ප්‍රධාන නගරවල වීදිවලට පිරුණු ජනයා බහුතරයක් පාලක පක්ෂයේ අනුගාමිකයන් වුවද සියලු දෙනා එසේ වූයේ නැහැ. කොතරම් අඩුපාඩු හා අත්තනෝමතික හැසිරීම් තිබුණද බහුතර ඡන්දයකින් පත් වූ රජයක් පෙරළීමට හමුදාවට කිසිදු වරමක් හෝ අවසරයක් නැතැයි විශ්වාස කළ අයද එහි සිටියා.

තුර්කියේ හමුදාව යනු බලගතු ආයතනයක්ග එම හමුදාව රාජ්‍ය පාලනයට මැදිහත් වීමේ කූප්‍රකට ඉතිහාසයක් තිබෙනවා. 1960 මැයි මාසයේ, 1971 මාර්තුවේ හා 1980 සැප්තැම්බරයේ හමුදා කුමන්ත්‍රණ සාර්ථක වී මිලිටරි පාලන බිහි වුණා. 1995දී ඡන්දයෙන් පත් වූ හවුල් රජයට 1977දී හමුදාව ‘නිර්දේශ’ ගණනක් ඉදිරිපත් කොට ඒවා පිළි ගන්නට බලපෑම් කළා. මේ මෑත ඉතිහාසය ජනතාවට මතකයිග

තුර්කි රාජ්‍යය නිර්ආගමිකයි (secular state). එහෙත් මෑත කාලයේ ඉස්ලාමීය දේශපාලන පක්ෂ වඩාත් ජනප්‍රිය වීම හරහා රාජ්‍ය පාලනයේ ඉස්ලාමීය නැඹුරුවක් හට ගෙන තිබෙනවා.

හමුදාව මෙයට කැමති නැහැ. ව්‍යවස්ථාවෙන්ම ප්‍රකාශිත පරිදි රාජ්‍යය තව දුරටත්  නිර්ආගමික විය යුතු බවත්, ඉස්ලාම්වාදීන් බලගතු වීම සීමා කළ යුතු බවත් හමුදාවේ මතයයි. මෙය මතවාදී අරගලයකට සීමා නොවී දේශපාලන බල අරගලයකට තුඩු දී තිබෙනවා. 2016 කුමන්ත්‍රණයේ පසුබිම සංකීර්ණ වුවද ආගමික-නිර්ආගමික ගැටුමද එහි එක් වැදගත් සාධකයක්.

කුමන්ත්‍රණකරුවන් නිවාඩු නිකේතනයට පහර දීමට කලින් එතැනින් පලා ගිය ජනාධිපති අර්ඩොගන්, සැඟවී නොසිට  හිරු උදා වන විට එරට විශාලතම ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ වන ඉස්තාන්බූල් ගුවන් තොටුපළට සිය නිල ගුවන් යානයෙන් පැමිණියා. මැදියම් රැයේ ටික වේලාවකට කුමන්ත්‍රණකාරීන් අත්පත් කර ගත් ගුවන් තොටුපළ ඒ වන විට යළිත් හිතවත් හමුදා අතට පත්ව තිබුණා.

ගුවන් තොටුපළේ සිට මාධ්‍යවේදියකුගේ ස්මාට්ෆෝන් එකක් හරහා ජනාධිපතිවරයා එරට පෞද්ගලික ටෙලිවිෂන් නාලිකාවක් වූ CNN Turkට සජීව ලෙසින් සම්බන්ධ වුණා.

‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැක ගන්න නගරවල වීදි හා චතුරස්‍රවලට එක් රොක් වන්න. මේ කුමන්ත්‍රණකරුවන් අපට ඉක්මනින් ඉවත් කළ හැකි වේවි. ඔවුන්ට නිසි පිළිතුර දෙන්න ඕනෑ අපේ මහජනතාවයි’ ඔහු ආයාචනා කළා.

කුමන්ත්‍රණකරුවන් නොසිතූ විලසින් මේ පණිවුඩ ඉතා ඉක්මනින් එරට ජනයා අතර පැතිර ගියා. ෆේස්බුක්, ට්විටර් හා අනෙක් සමාජ මාධ්‍ය ජාල මෙයට මහත් සේ දායක වුණා.

මේ අතර ජනපති කාර්ය මණ්ඩලය සමාජ මාධ්‍ය යොදා ගනිමින් ජනපතිවරයා ආරක්ෂිත බවත්, ඔහු කුමන්ත්‍රණකරුවන්ට එරෙහිව කරන අරගලයට ඍජුව නායකත්වය දෙන බවත්, ජාත්‍යන්තර මාධ්‍යවලට හා විදෙස් රටවලට දැනුම් දුන්නා.

හමුදාව බලය ඇල්ලීමට තැත් කිරීම කෙතරම් තුර්කි වැසියන් කුපිත කළාද කිවහොත් සමහර ස්ථානවල යටත් වූ කුමන්ත්‍රණකාමී හමුදා සෙබලුන් හා නිලධාරීන්ට සාමාන්‍ය ජනයා වට කර ගෙන පහර දෙනු ලැබුවා. ඔවුන් ප්‍රසිද්ධ නිග්‍රහවලට ලක් වුණා.

CncnmhQXEAApKN0

යම් අවස්ථාවක කුමන්ත්‍රණකරුවන් CNN Turk පෞද්ගලික නාලිකාව නිහඬ කිරීමට ද තැත් කළා. ඇමරිකානු CNN මාධ්‍ය ජාලය හා තුර්කි සමාගමක් හවුලේ කරන මේ නාලිකාව හමුදා බලපෑම් ප්‍රතික්ෂේප කළා. දිගටම සිය සජීව විකාශයන් කර ගෙන ගියා.

කුමන්ත්‍රණය දියත් කොට පැය 24ක් ගතවීමට පෙර රටේ පාලන බලය යළිත් ඡන්දයෙන් පත් වූ රජය යටතට මුළුමනින්ම ගැනීමට ජනපති-අගමැති දෙපළ සමත් වුණා.

ඉන් පසුව කුමන්ත්‍රණයට සම්බන්ධ දහස් ගණනක් හමුදා නිලධාරීන් හා සිවිල් වැසියන් අත්අඩංගුවට ගනු ලැබුවා. මේ අය අධිකරණ ක්‍රියාදාමයකට ලක්වනු ඇති. මේ බොහෝ දෙනකු නොමඟ ගිය හමුදා නිලධාරීන් හා ඔවුන්ගේ හිතවත් පරිපාලන නිලධාරීන් බව පසුව හඳුනාගනු ලැබුවා.

කුමන්ත්‍රණය අසාර්ථක වීමට හේතු දේශපාලන විචාරකයෝ තවමත් සමීපව අධ්‍යයනය කරනවා. ඔවුන් පිළිගන්නා එක් දෙයක් තිබෙනවා. 20 වන සියවසේ බොහෝ අවස්ථාවල විවිධ රටවල සාර්ථක වූ බලය ඇල්ලීමේ ආකෘතියක් මෙවර තුර්කියේදී ව්‍යර්ථ වූයේ 21 වන සියවසේ සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් නිසා බවයි.

‘කුමන්ත්‍රණකරුවන් පොතේ හැටියට සියල්ල සැලසුම් කොට ක්‍රියාත්මක වුණා. රාජ්‍ය නායකයා අගනුවරින් බැහැරව සිටි, සිකුරාදා රැයකයි ඔවුන් බලය අල්ලන්න තැත් කළේ. ඒත් ඔවුන්ගේ අවාසියට ඔවුන් භාවිත කළ වට්ටටෝරුව යල් පැන ගිහින්.’ යයි ඉස්තාන්බුල් නුවර පර්යේෂකයකු වන ගැරත් ජෙන්කින්ස් කියනවා.

මේ සමස්ත සිදුවීම් දාමයේ ඉතාම උත්ප්‍රාසජනක පැතිකඩ මෙයයි. සමාජ මාධ්‍ය ජාතික ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් යයි කියමින් ඒවා හෙළි දැකීමට හා විටින් විට ඒවා බ්ලොක් කිරීමට පුරුදුව සිටි අර්ඩොගන් ජනපතිවරයාට තීරණාත්මක මොහොතේ ඒවා ඉමහත් ලෙස ප්‍රයෝජනවත් වීමයි.

මේක ඇත්තටම කන්නට ඕනෑ වූ විට කබරගොයාත් තලගොයා වීමේ කතාවක්.

A man stands in front of a Turkish army tank at Ataturk airport in Istanbul, Turkey July 16, 2016. REUTERS/IHLAS News Agency
A man stands in front of a Turkish army tank at Ataturk airport in Istanbul, Turkey July 16, 2016. REUTERS/IHLAS News Agency

2003-2014 කාලයේ තුර්කි අගමැතිව සිටි අර්ඩොගන් 2014දී ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ප්‍රකාශිත ඡන්දවලින් 51.79%ක් ලබමින් ජය ගත්තා. ඔහු තමා වටා විධායක බලය කේන්ද්‍ර කර ගනිමින්, විපක්ෂවලට හිරිහැර කරමින් ඒකාධිපති පාලනයක් ගෙන යන බවට චෝදනා නැගෙනවා. මාධ්‍ය නිදහසට හා පුරවැසියන්ට ප්‍රකාශන නිදහසටත් ඔහුගේ රජයෙන් නිතර බාධා පැමිණෙනවා.

නිල මාධ්‍ය වාරණයක් හා නොනිල මාධ්‍ය මර්දනයක් පවත්වා ගෙන යාම නිසා තුර්කිය ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ හා මාධ්‍ය නිදහස පිළිබඳ ක්‍රියාකාරිකයන්ගේ දැඩි දෝෂ දර්ශනයට ලක්ව සිටින රටක්.

තමන්ගේ අධිපතිවාදය ප්‍රශ්න කරන, විකල්ප මතවලට ඉඩ දෙන දෙස් විදෙස් මාධ්‍ය අර්ඩොගන් සලකන්නේ සතුරන් ලෙසයි. එහෙත් රාජ්‍ය මාධ්‍ය පැය කිහිපයකට ඔහුගේ පාලනයෙන් ගිලිහී ගිය විට ඔහුගේ උදව්වට ආවේ ඔහු නිතර දෙස් තබන පෞද්ගලික විද්‍යුත් මාධ්‍ය හා විදෙස් මාධ්‍යයි.

2014දී ඔහු නව නීතියක් හඳුන්වා දුන්නේ ඕනෑම මොහොතක වෙබ් අඩවි බ්ලොක් කිරීමේ බලය රජයට පවරා ගනිමින්.

එසේම අර්ඩොගන් දෙබිඩි පිළිවෙතක් අනුගමනය කරන්නෙක්. සමාජ මාධ්‍යවලට නිතර දෙවේලේ බැණ වදින ඔහු තමාගේ ට්විටර් හා ෆේස්බුක් ගිණුම් පවත්වා ගෙන යනවා. ට්විටර් නිල ගිණුමට මේ වන විට මිලියන 8කට වඩා අනුගාමිකයන් සිටිනවා. කුමන්ත්‍රණය දිග හැරෙන අතර සිය ජනයාට හා ලෝකයට කතා කරන්නට ඔහු ට්විටර් ගිණුමද යොදා ගත්තා.

මේ දෙබිඩි හැසිරීම අපේත් එක්තරා හිටපු පාලකයෙක් සිිහිපත් කරනවා!

කුමන්ත්‍රණයට එරෙහිව අර්ඩොගන් රජයට උපකාර වූ තවත් සාධකයක් පසුව හෙළි වුණා. කුමන්ත්‍රණය ඇරඹී ටික වේලාවකින් එරට ප්‍රධානම ජංගම දුරකථන ජාලය සියලුම ග්‍රාහකයන්ට නොමිලයේ දත්ත සම්ප්‍රේෂණ පහසුකම් ලබා දුන්නා. නූතන දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම්වලදී ටෙලිවිෂන් හා රේඩියෝවලට වඩා ටෙලිකොම් සේවාවන් වැදගත් වන බව මේ හරහා අපට පෙනී යනවා.

කුමන්ත්‍රණයේ සන්නිවේදන සාධකය විග්‍රහ කරමින් නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් පත්‍රයට ජූලි 20 වනදා ලිපියක් ලියූ තුර්කි සම්භවය සහිත ඇමරිකානු සරසවි ඇදුරු සෙයිනප් ටුෆෙකි (Zeynep Tufekci) මෙසේ කියනවා.

‘කුමන්ත්‍රණය පරදවන්න ස්වාධීන මාධ්‍ය හා වෙබ්ගත නව මාධ්‍ය ලබා දුන් දායකත්වය ජනපති අර්ඩොගන් අගය කළ යුතුයි. දැන්වත් මාධ්‍ය වාරණය, මර්දනය හා නවමාධ්‍ය හෙළා දැකීම නතර කොට ප්‍රකාශන නිදහසට ගරු කරන දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණවලට යොමු විය යුතුයි… ස්වාධීන මාධ්‍යයන් හා විවෘත ඉන්ටර්නෙට් සංස්කෘතියක් පැවතීම රටක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට මහත් සවියක් බව මේ අත්දැකීමෙන් අපට හොඳටම පෙනී යනවා.’

How the Internet Saved Turkey’s Internet-Hating President

People stand on a Turkish army tank in Ankara on July 16 - Reuters
People stand on a Turkish army tank in Ankara on July 16 – Reuters

Drafting a New Constitution for Sri Lanka: “ව්‍යවස්ථාවක් කියන්නේ සිල්ලර ලියවිල්ලක් නෙවෙයි” | නාලක ගුණවර්ධන

Sri Lanka’s new government has committed to drafting a new Constitution to replace the current one adopted in 1978.

According to the Cabinet spokesperson, “for the first time [in Sri Lanka], a Constitution is going to be framed with the consultation of people.” Though the country has adopted Constitutions twice after independence — in 1972 and 1978 — public participation was negligible on both occasions.

Nalaka Gunawardene in a serious pose
Nalaka Gunawardene in a serious pose

This is well and good, but it is still not clear what consultation mechanisms would be used, and how genuinely consultative the process is going to be. Our politicians and officials lack imagination and courage to try out new methods of public participation in governance. For example, they barely use the potential of new information and communications technologies (ICTs).

In an interview with Prasad Nirosha Bandara of Ravaya independent broadsheet newspaper, published on 20 December 2015, I make an earnest case for the new Constitution drafting process to be more open, more participatory and more consultative by using all available methods – tried and tested old-fashioned ones, as well as new potential opened up by the spread of the web, mobile phones and social media.

As an example, I cited the experience of Iceland using social media to crowdsource ideas for its new Constitution drafted in 2011-12. Admittedly it was easier for a population of 320,000 people but some generic lessons could be learnt.

I also draw attention to a historically important memorandum was sent by the Ceylon Rationalist Association on 25 September 1970 to Dr Colvin R De Silva, then Minister of Constitutional Affairs, who was heading the group tasked with drafting what eventually became the country’s first Republican Constitution of 1972. Written by the Association’s Founder President Dr Abraham Thomas Kovoor, it captured the broad, idealistic vision that members of that voluntary group of free thinkers had advocated since its inception in 1960. Among other principles, it advocated – in point 6 – that “the best protection for freedom of conscience is a Secular State”.

I located the memo two years ago and published it online on Groundviews.org so that it becomes widely available. In this interview, I urge the new Constitution drafters of 2016 not to make the same mistakes that Colvin R de Silva did in 1972 by ignoring these ideas of public intellectuals.

ආණ්ඩුකරම ව්යවස්ථා සම්පාදනයක මූලික ස්වරූපය මොකද්ද?

ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදනය දිහා ඓතිහාසිකව බලද්දි පේන්න තියෙන දෙය තමයි ලෝකයේ බොහෝ රටවල ව්‍යවස්ථා සංශෝධන වෙන්නේ සීමිත විද්වතුන් හා ප‍්‍රභූන් පිරිසක් මගින් වීම. ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාව කියන්නේ ලෝකේ තියෙන ඉතා හොද දාර්ශනික සහ ප‍්‍රබල නීතිමය ලියවිල්ලක්නේ. නමුත් ඒක කළේත් ජනරජයේ සමාරම්භකයන් විදිහට හැඅදින්වූ දේශපාලන නායකයන් හා ප‍්‍රභූන් පිරිසක්. ඒ පිරිස අතර ඉතාම දුරදක්නා නුවණ සහිත හරබරව හිතපු අය හිටියා. ඒත් ඒක පුළුල් සහභාගිත්ව ක‍්‍රියාදාමයක් වුණේ නෑ.

ඊට වඩා මෑතකාලීන උදාහරණයක් වන ඉන්දියානු ව්‍යවස්ථාව වුණත් ගොඩනගන්නේ ආචාර්ය අම්බෙඞ්කාර්ගේ නායකත් වයෙන් යුතු කණ්ඩායමක්. අම්බෙඞ්කාර් කියන්නේ ව්‍යවස්ථා විශේෂඥයෙක් වගේම මහා බුද්ධිමතෙක්.

ලංකාවේ ජනරජ ව්‍යවස්ථා දෙක ම හදන්නේත් මොළකාරයන් තමයි. හැත්තෑදෙකේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදනයට නායකත්වය දුන්නේ ආචාර්ය කොල්වින් ආර් ද සිල්වා. ඔහුගේ දැනුම හා දේශපාලන දැක්ම ගැන කිසි විවාදයක් නෑ. හැත්තෑ අටේ ව්‍යවස්ථාව සම්පාදනය වෙන්නේත් ඒ වාගේම උගතුන් පිරිසක් අතින්. නමුත් ඔවුන් අතින් නිර්මාණය වුණ ව්‍යවස්ථා දෙකට ම කාලයාගේ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න බැරිවුණා. ඒවායේ තිබුණ දුර්වල තැන් කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ඉරි තලන්න ගත්තා. විවිධාකාර පැලැස්තර සංශෝධනවලින් වහගන්න හැදුවේ ඒ ඉරිතැලීම් තමයි.

ව්යවස්ථා සම්පාදනය මහජන සහභාගිත්වයෙන් තොරව හොර පාරෙන් කිරීම නෙවෙයිද ඒවා ඉක්මනින් එපාවීමට හේතුව?

Dr Abraham T Kovoor
Dr Abraham T Kovoor

ඒකෙ කිසියම් ඇත්තක් තියෙනවා තමයි. නමුත් හැත්තෑ දෙකේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව හදද්දි වුණත් සමහර වෙලාවට ජනමතයන් භාවිත කරනු ලැබුවා. ඒ සංදේශ ආකාරයට. උදාහරණයක් විදියට, ඒ ව්‍යවස්ථාව පිළිබද හේතුවාදීන් ලියූ ඒ විදියේ සංදේශයක් හේතුවාදීන්ගේ අමතක වුණ ප‍්‍රකාශයක තිබිලා මට හම්බ වුණා. පස්සෙ මං ඒක කෙටි හැදින්වීමකුත් එක්ක ග‍්‍රවුන්ඞ් වීව්ස් වෙබ් අඩවියේ පළ කළා. හේතුවාදී සංගමයේ නායකයා වුණ ආචාර්ය ඒබ‍්‍රහම් ටී කොවුර් විසින් ඒ සංදේශය කොල්වින්ට යවලා තියෙන්නේ එක්දහස් නවසිය හැත්තෑවේ සැප්තැම්බර් විසිපහ.

ව්‍යවස්ථා සම්පාදනයකදී ජන මතය භාවිත කරන්න පුළුවන් ක‍්‍රම දෙකක් තියෙනවා. එකක් තමයි මැතිවරණ ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශනයක් මගින් මහජන අදහස් විමසන එක. තමන් මැතිවරණයෙන් ජයග‍්‍රහණය කළහොත් අහවල් අහවල් ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කරන බව ජනතාවට කල් තියා හෙළි කරමින් ඒ සදහා ඔවුන්ගේ වරම ගන්න පුළුවන්.

නමුත් ඒ මගින් යන්න පුළුවන් සීමාවක් තියෙනවා. මොකද ව්‍යවස්ථාවක අඩංගු කරන හැම සියුම් කාරණාවක්ම මැතිවරණ ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශනයක අඩංගු කරන්න බෑ. ඒ නිසා හොදම දේ ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේදී මහජන අදහස් විමසන එක.

මේ වන විට සිදු කරමින් පවතින ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත්කරණයට අදහස් ලබා දෙන ලෙස මාධ්‍ය මගින් දන්වලා තියෙනවා මම දැක්කා. ඒත් ඒ ක‍්‍රමවේදය හරියට පැහැදිලි නෑ. උගත් පාඩම් හා ප‍්‍රතිසන්ධාන කොමිසමේ අයත් මේ විදිහට සාක්කි ඉල්ලූවානේ. ඒත් එතැනදී ඔවුන් කොමසාරිස්වරුන් පත් කරලා තිබුණා. යමෙක් ලිඛිතව සාක්කි දෙනවා නම් ඒවා ලබාදිය හැකි කාර්යාලයක් තිබුණා. වාචිකව සාක්කි දෙන්න පුළුවන් දවස් කල් තබා දැන්නුවා. ඒත් මේ සිදුකරන සංශෝධන ක‍්‍රමවේදයේ මහජන සහාභාගිත්වයට ලබාදෙන ඉඩ පැහැදිලි නෑ. ඒ නිසා මේක මීට වඩා විනිවිද දකින මට්ටමකට ගේන්න ඕනෑ. ඒ සදහා රටේ ජනතාව හා සිවිල් සංවිධාන වහාම මැදිහත් වෙන්න ඕනෑ. ඒ වාගේ කරුණු විමසීමක් විවෘත වුණාම ඒකට සහභාගි වෙන්න මිනිස්සු සූදානම් වෙන්නත් අවශ්‍යයි.

මේ වාගේ අදහස් විමසීමකදී තොරතුරු තාක්ෂණය නිර්මාණශීලීව යොදාගන්න බැරිද?

දැන් ලෝකයේ ගොඩක් රටවල සිද්ධවෙන්නේ ඒ දේ තමයි. හොදම උදාහරණය විදියට අයිස්ලන්තයේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදන වැඩපිළිවෙළ ගන්න පුළුවන්. අයිස්ලන්තය කියන්නේ සාපේක්ෂව කුඩා ජනගහනයක් ඉන්න උතුරු යුරෝපීය රාජ්‍යයක්. ඒ රටේ ජනගහනය ලක්ෂ තුනහමාරක් විතර. මේ අය දෙදහස් දහයේදී නව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කළා. එහිදී පාර්ලිමේන්තුව පක්ෂ විපක්ෂ බේදයකින් තොරව තීරණය කළා ව්‍යවස්ථා සම්පාදන වැඩපිළිවෙළ මහජනයා එක්කම සිදු කළ යුතුයි කියලා.

එතැනදී ඔවුන් ඉස්සෙල්ලාම කළේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයට අමතරව රටේ සෑම ප‍්‍රදේශයක්ම හා ජන කොටසක්ම නියෝජනය කරන ආකාරයේ නියෝජිතයන් නවසිය පනහක් තෝරාගන්නා එක. ඒ ඒ ප‍්‍රදේශවල ජනතාවගේ ගැටලූ සහ ආශාවන් නියෝජනය කරන මහජන මණ්ඩලය විදියට කටයුතු කළේ ඒ පිරිස. එහෙම නැත්තම්, ව්‍යවස්ථා සම්පාදක කමිටුව හා රටේ සමස්ත ජනයා අතර අතරමැදියන් විදියට කටයුතු කළේ ඒ අය.

ඊළගට ඔවුන් තම ව්‍යවස්ථා සම්පාදනය වෙනුවෙන් නිල ෆේස්බුක් පිටුවක් පටන්ගත්තා. ඒ අනුව ඒ රටේ හැම පුරවැසියෙකුට වගේම පිටරට ජීවත්වන අයිස්ලන්ත ජාතිකයන්ට තම ව්‍යවස්ථාව පිළිබද අදහස් දක්වන්න පුළුවන් වුණා. ඒ විතරක් නෙමෙයි අයිස්ලන්ත ව්‍යවස්ථාව ගැන උනන්දු විදේශිකයකුට පවා අවශ්‍ය නම් අදහස් දක්වන්න පුළුවන් වුණා ඒ ෆේස්බුක් පිටුව තුළ.

Facebook was used as part of a public consultation strategy to draft Iceland's new Constitution in 2011-13
Facebook was used as part of a public consultation strategy to draft Iceland’s new Constitution in 2011-13

ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ හැම කොටසක් ම කෙටුම්පත් වූ විගස ඒ පිටුව මගින් ප‍්‍රචාරය කළා. ඒ හැම පරිච්ෙඡ්දයක් ම නරඹමින් අදහස් දක්වන්න, තර්ක විතර්ක කරන්න හැමෝටම අවකාශය හිමිවුණා. ඒ අනුව ලැබෙන අදහස් දැක්වීම් මත කෙටුම්පත යළි යළි සංශෝධනය කෙරුණා. අයිස්ලන්ත ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කළ කාලය අවුරුදු දෙකක්. ඒ කාලය තුළ මේ අදහස් දැක්වීම් මත ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව නැවත නැවත දොළොස් වතාවක් කෙටුම්පත් කෙරුණා.

ඒ විතරක් නෙමෙයි, ව්‍යවස්ථා සම්පාදක කමිටුව රැස්වෙන හැම වාරයක්ම සජීවීව රූපගත කරලා ප‍්‍රචාරය කෙරුණා. කොහොමින් කොහොම හරි දෙදහස් දොළහේදී ව්‍යවස්ථාව අනුමත වෙද්දී ඒක බහුතර ජනතාවගේ දායකත්වය මත කෙරුණ හා රටේ බහුතරයකගේ පිළිගැනීමට ලක්වුණ එකක් වුණා.

ඇත්තටම අයිස්ලන්ත ව්‍යවස්ථාව තමයි මං දන්න තරමින් වැඩිපුරම ජන සහභාගිත්වයෙන් සිදුවුණ ව්‍යවස්ථාව. අලූත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදනයේදී අපිටත් මේ දේවල් කරන්න පුළුවන් කියලායි මට හිතෙන්නේ.

ඒ විතරක් නෙමෙයි අයිස්ලන්තයේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදක කමිටුවට තෝරාගත්තේ රටේ දක්ෂ නීතිඥයන්, වෛද්‍යවරු, පූජකයන්, ගොවි නියෝ ජිතයන්, පාරිභොගිකයන් නියෝජනය කරන්නන්, ශිෂ්‍ය නියෝජිතයන්, වෙළද නියෝජිතයන්, කලාකරුවන් වගේ පුළුල් ක්ෂේත‍්‍රවල අය. ඒ වගේ ම එතැනදී ස්ත‍්‍රී පුරුෂ දෙපාර්ශ්වයෙන්ම යොදාගන්න ඔවුන් වගබලාගත්තා.

ලංකාවේ සමාජ් මාධ් භාවිත කරන ආකාරයත් එක්ක ගොඩ නැගුණු සුවිශේෂී ගැටලූ මේ වාගේ කටයුත්තකදී හරස් වෙන එකක් නැද්ද?

සමාජ මාධ්‍ය කියන්නේ කොහොමත් නොයෙක් ගාලගෝට්ටිවලින් පිරුණු සතිපොළක් වගේ තැනක් තමයි. මේ වාගේ පියවරකට යද්දී අපිටත් යම් යම් ගැටලූ මතුවෙන්න පුළුවන්. සමාජ්‍ය මාධ්‍යවල හරවත් දේ වාගේම හරසුන් දේ කියන කරන අයත් ඉන්නවා. ඒ වාගේම තේරුමක් නැතිව ගැටුම් ඇතිකරගන්න අයත් ඉන්නවා. ඒක තමයි සමාජ මාධ්‍යයේ ස්වභාවය.

සමහර විට ෆේස්බුක් තුළ ඉලක්කයක් නිවැරදිව තියා ගන්න සංවාද දිගට ගෙනි යන්න අමාරු වෙයි. නමුත් ඒක තමයි අභියෝගය. ඒක අයිස්ලන්තය වගේ රටවල් කළා නම් අපිට බැරි වෙන එකක් නෑ. අනික ජනසම්මත ආණ්ඩුවක් හැටියට ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදනය කළ යුත්තේ ඒ වාගේ වඩා ගාලගෝට්ටියක් තියෙන තැනක ඉදන් ම තමයි.

හේතුවාදීන් කොල්වින්ට ලියූ ඔබ දැක්වූ සංදේශයේ මේ ව්යවස්ථාවට වැදගත්වන සංකල්පත් ඇති?

ඒවායින් ගොඩක් දේවල් අදටත් වැදගත් තමයි. එදා කොවුර් ඇතුළු පිරිස කොල්වින්ලාගෙන් ඒ ඉල්ලීම් කළත් බොහෝවිට ව්‍යවස්ථා සම්පාදනයේදී කළේ ඊට ප‍්‍රතිවිරුද්ධ දේවල්. හැත්තෑ අටේ ව්‍යවස්ථාවේදී වුණත් ඒ දේවල් හරියට වුණේ නෑ.

ඒ සංදේශයේදී හේතුවාදීන් මුලින් ම පෙන්නා දෙන්නේ අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය කියන කරුණ. ව්‍යවස්ථාදායකය විධායකය සහ අධිකරණය එකිනෙකට වෙන්ව පැවතීම හා සංවරණය හා තුලනය වීම ගැන එතැනදී කතා කරලා තියෙනවා. ඒ වාගේම නීතියේ ස්වාධිපත්‍යය කියන සංකල්පය සම්පූර්ණයෙන් ම ව්‍යවස්ථාව විසින්ම තහවුරු කළ යුතු බව කියන කොවුර් ඒ සංදේශය අවසන් කරන්නේ නීතියේ ස්වාධිපත්‍යය සහ ස්වභාව යුක්තියේ මූලධර්මය කියන එක සෑදීමට නියමිත ව්‍යවස්ථාවේ මුදුන්මල්කඩ කරගත යුතු බවත් කියමින්.

ඒ සංදේශයේදී කොවුර් දෙවැනියට කියන්නේ මූලික අයිතිවාසිකම් ගැන. එතැනදී ඔහු එක්දහස් නවසිය හතළිස් අටේ සම්මත කළ මානව හිමිකම් පිළිබද විශ්ව ප‍්‍රකාශනය උපුටා දක්වනවා. නව ව්‍යවස්ථාව සියලූම පුරවැසියන්ගේ අයිති වාසිකම් සුරැුකීමට සමත් විය යුතු බවත් ජාතිය, කුලය, ආගම, ලිංගිකත්වය උපන් ස්ථානය හෝ වෙනස් සාධකයක් නිසා කිසිම අයෙකුට අඩුවෙන් සැලකිය නොහැකි බවත් එතැනදී කියනවා.

නිලධාරීවාදය නිසා බැට කන දුක් විදින සාමාන්‍ය ජනතාවගේ දුක්ගැනවිලි කියන්න ඔම්බුඞ්ස්මන්වරයෙක් පත් කළ යුතු බවත් ඒ යෝජනා අතර තියෙනවා. නමුත් ඒ එකක්වත් හැත්තෑ දෙකේදි සිද්ධ වුණේ නෑ. ඒ වාගේම රාජ්‍ය සේවා කොමිසම හරහා රාජ්‍ය සේවය සම්පූර්ණයෙන්ම දේශපාලන බලපෑම්වලින් ආරක්ෂා කර ගත යුතුයි කියලා හැත්තෑ ගණන්වලදී පවා එදා කොවුර් කියලා තියෙනවා.

මේ සංදේශයේ තියෙන ඉතාමත් වැදගත් යෝජනාවක් තමයි ලංකාවේ ඇදහීමේ නිදහස මුළුමනින්ම ආරක්ෂාවන පරිදි ආගමයි රාජ්‍යයයි දෙක වෙන් කළ යුතුයි කියන එක. ඕනෑම ආගමක් හා ඕනෑම චින්තනයක් ඇදහීමේ නිදහස මුළුමනින්ම ආරක්ෂා කිරීමයි එතැනදී බලපෑවේ. ඕනෑම කෙනෙක් ඕනෑම ආගමක් ඇදහුවත් රාජ්‍යයට ආගමක් තිබිය යුතු නෑ කියලා කොවුර් ඍජුව කියනවා. එදා කොවුර්ලා මේ විදියට ඉල්ලීම් කළත් කොල්වින්ලා බෞද්ධාගමට සුවිශේෂී සැලකිල්ලක් දුන්නේත් මේ ව්‍යවස්ථාවේදීමයි. ඒ වෙලාවේ කොවුර්ගේ මේ තාර්කික අනතුරු හැගවීම කොල්වින් තැකුවා නම් ලංකාවේ ව්‍යවස්ථා ඉතිහාසය විතරක් නෙමෙයි වාර්ගික හා ආගමික වශයෙන් රට අර්බුදයට ගිය තත්ත්වය මීට වඩා වෙනස් වෙන්නත් ඉඩ තිබුණා.

දැන් කියූ බෞද්ධාගමික රමුඛත්වය සමාජයේ මුල් ඇදලානේ. වාගේ තත්ත්වයක් තුළ ඒක වෙනස් කරන එක පහසු වෙයිද?

හැත්තෑ දෙකේ ඇතිකළ මේ තත්ත්වයට තවමත් අවුරුදු පණහක්වත් නෑ. ඒ කියන්නේ හරියට බැලූවොත් අපේ පරම්පරා දෙකක්වත් ඔය බන්ධනයට යටත් වෙලා නෑ. රටක ප‍්‍රගමනයට ජනප‍්‍රිය නොවන තීන්දු ගන්න පාලකයන්ට සිද්ධ වෙනවා. ව්‍යවස්ථාවක් කියන්නේ සිල්ලර ලියවිල්ලක් නෙවෙයිනේ. ඉතින් මේ අවස්ථාවේ රනිල් වික‍්‍රමසිංහ අගමැතිවරයා සහ ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලය ඒ සදහා විශාල කැපකිරීමක් කරන්න ඕනෑ.

ඒ විතරක් නෙමෙයි, ලෝකයේ තියෙන සංකීර්ණත්වය ළමයින්ට බාලවියේදී තේරුම්ගන්න බැරි නිසා පාසලේදී ආගම් ඉගැන්විය යුතු නැති බව පවා අර සංදේශයේදී කොවුර් කිව්වා. ආගම කියන එක තමන්ට තේරෙන වයසේදී තමන් විසින් ම තෝරාගන්න සිසුන්ට ඉඩ දෙන්න අවශ්‍ය බවයි එතැනදී හේතුවාදීන් අදහස් කළේ. ඒ වාගේ ම රජයේ සේවයක් ලබාගැනීමට රෝහලකට හරි වෙනත් කාර්යාලයකට හරි ගියාම මහජනයාගෙන් ආගම සහ ජාතිය විමසීම නැවැත්වීමට ව්‍යවස්ථාව තුළින් ම ප‍්‍රතිපාදන සැකසිය යුතු බවත් ඔහු ඒ සංදේශයෙන් කියනවා. මොකද ඒ වාගේ කාර්යයක් කරගන්න යද්දී රජය සහ පුරවැසියා අතර ගනුදෙනුවට ඒ වගේ පසුබිම් අදාළ නෑ.

කොයි දේ වුණත් අද යුගයටත් වඩා සමාජය පරිණාමය වෙලා තියෙනවා. මේත් එක්ක මතු වෙන සුවිශේෂී ව්යවස්ථාමය අවශ්යතාවන් නැද්ද?

ඇත්ත. හැත්තෑ අටේ ව්‍යවස්ථාව සම්මත කරන කාලයත් එක්ක බැලූවත් අද වන විට ලෝකය ගොඩක් ඉස්සරහට ඇවිත්. ඒ වාගේම ඒ කාලයේ තිබුණාට වඩා වෙනස් විදියේ් අභියෝගත් අද මතුවෙලා තියෙනවා. මානව හිමිකම් පිළිබද දැනුම හා අවබෝධය ගත්තත් ඒ වාගේ. අද මානව හිමිකම් විශාල වශයෙන් පුළුල් වෙලායි තියෙන්නේ. හැත්තෑ ගණන්වල මඳ වශයෙන් ලෝකය කතා කළ ලිංගික සුළුතරයන්ගේ අයිතිවාසිකම් වාගේ දේවල් වුණත් අද නොතකා හරින්න බෑ. මොකද අද ඒවාට ලෝක සමාජයේ විශාල පිළිගැනීමක් තියෙනවා. ඒ අයගේ අයිතිවාසිකම් රැකගැනීම රාජ්‍යයේ වගකීමක් වෙලා තියෙනවා. ඒවා ඊනියා සදාචාරවාදීන්ගේ බලපෑම් මත අමතක කරන්න බෑ.

කථනයේ හා භාෂණයේ නිදහස අද වනවිටත් හැම දෙනාටම තියෙනවානේ. ඒ වගේම දහනව වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතියත් තහවුරු වෙලා ඉස්සරහට ගියා. ඒ නිසා අලූත් ව්‍යවස්ථාව තුළ ඒවා මේ තියෙන මට්ටමින් ම පවත්වාගන්න ඕනෑ. ඒ වාගේම සයිබර් අවකාශයේ අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ ප‍්‍රකාශන නිදහසත් මේ ව්‍යවස්ථාව තුළ වෙනම සටහන් විය යුතුයි. අද මේ වාගේ කරුණක් සම්බන්ධයෙන් නීතිමය ගැටලූවක් ඇති වුණොත් ගොඩක් වෙලාවට අධිකරණය කරන්නේ ඒවාත් අදහස් ප‍්‍රකාශනයට අදාළය කියලා අරන් තීන්දු දෙන එක. නමුත් මේ වෙනුවෙන් සෙසු අදහස් ප‍්‍රකාශනයන්ට තියෙන තරමටම ස්වාධීන ප‍්‍රතිපාදන සැකසීම ඉතාම වැදගත්. එදා ප‍්‍රකාශන නිදහස කියලා හැදින්වුණේ යමක් ලිවීමේ හා යමක් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය. නමුත් අද වනවිට ඉන්ටෙර්නෙට් හරහා එය තවත් මානයකට ගිහින් තියෙනවා. සයිබර් අවකාශයේ ප‍්‍රකාශන අයිතිය තහවුරු කරගන්නේ කොහොමද, ඒවාට තියෙන සාධාරණ සීමා මොනවාද වගේ දේවල් අද වෙන විට අවධානයට ලක්වෙනවා.

බුරුමයේ මාධ්‍ය ප‍්‍රතිසංස්කරණ සදහා විද්වත් දායකත්වය දක්වන්න කියලා මට ආරාධනා ලැබුණ නිසා පහුගිය කාලයේ මං දෙවතාවක් බුරුමයට ගිය නිසා මට ඒ රටේ අත්දැකීම් ටිකකුත් ලැබුණා. අපි දන්නවානේ බුරුමය කියන්නේ අවුරුදු පණහක් විතර දැඩි කුරිරු හමුදා පාලනයක ඉදලා දැන් දැන් නිදහස් වෙන රටක්. පහුගිය මාසයේ පැවති ඡන්දයෙන් අවුන් සාන් සු චීගේ පක්ෂයට සියයට හැත්තෑවක ජනවරමක් ලැබුණා. ඒ අනුව ලබන මාර්තු මාසේ ඒ අය රජයක් පිහිටුවන්නයි හදන්නේ. ඇත්තටම බුරුමය මේ වෙලාවේ තියෙන්නේ ඉතාමත් තීරණාත්මක මොහොතක. මීට කලිනුත් ඡන්දයකින් සුකී මේ විදිහට ම ජයග‍්‍රහණය කළාම ඒ ප‍්‍රතිඵල අහෝසි කළ ඉතිහාසයක් බුරුමේ තියෙන්නේ.

කොහොම වුණත් දැන් බුරුමයේ ඉක්මනින් ආණ්ඩුක‍්‍රම ප‍්‍රතිසංස්කරණ සිදුවෙමින් තියෙනවා. ඒ වාගේම මේ වෙලාවේ මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් විශාල ප‍්‍රතිසංස්කරණ වැඩ පිළිවෙළක් සිදුකරගෙන යනවා මාධ්‍යවේදීන්ගේ මැදිහත්වීමෙන්ම. බුරුමය කියන්නේ පහුගිය කාලයේ කිසිම නියාමනයක් නැති මාධ්‍ය සංස්කෘතියක් තිබුණ රටක්. ඒත් පහුගිය කාලයේ ඒ අය ගෙනගිය වැඩපිළිවෙළ තුළින් අපිට ඉගෙනගන්න දේවල් ගොඩක් තියෙනවා.

Diplomacy and Foreign Relations in the Social Media Age: Presentation to RCSS Course on Creative Diplomacy

“The key to successful foreign policy in today’s world is networked diplomacy. Managing international crises requires mobilizing international networks of public and private actors,” says Anne-Marie Slaughter, an international lawyer and political scientist who is a former Princeton academic and ex-Director of Policy Planning at the US State Department under U.S. Secretary of State Hillary Clinton.

Diplomacy then...and now
Diplomacy then…and now

The nature of this ‘networked diplomacy’ is still being documented and studied. Some governments are not even convinced of its value, but meanwhile, others are encouraging it perhaps as a way of ‘exploiting the inevitable’.

I am neither diplomat nor scholar, but sometimes dabble as a writer and researcher on how new media – including social media – impact our society, economy and governance. So I welcomed an opportunity to engage a group of mid-career professionals on the topic Diplomacy & Foreign Relations in the Social Media Age.

I made this presentation on 14 November 2015 as part of the Certificate Course in Creative Diplomacy, conducted by the Regional Centre for Strategic Studies (RCSS) in Colombo, Sri Lanka – a think tank on international relations.

In this, I introduce and briefly explore the new kind of real-time, public diplomacy that is being ushered in with the spreading of social media. I show how diplomats and other government officials can no longer ignore this mass medium, but at the same time their traditional ways of communications need to be reoriented to suit the realities of this new information ecosystem that is informal, irreverent and fleeting.

As I spoke on the day after the ISIS terrorist attacks in France, I used (among others) the latest examples of how Gérard Araud, France’s Ambassador to the US, tweeted live as multiple terror attacks unfolded in Paris on Nov 13 night.

Real time tweeting by French Ambassador to the US while Paris attack was underway on 13 Nov 2015...
Real time tweeting by French Ambassador to the US while Paris attack was underway on 13 Nov 2015…
More tweets from Ambassador Gérard Araud
More tweets from Ambassador Gérard Araud on 13 Nov 2015…

 

To see the bigger picture, I’ve distilled some wisdom of key researchers in this area including: Anne-Marie Slaughter, former Princeton Academic and ex-Director of Policy Planning, US State Department; Philip Seib, Professor of Journalism and Public Diplomacy, University of Southern California; and Ramesh Thakur, Professor, Crawford School of Public Policy, Australian National University (ANU).

I also used the case study of Indian Ministry of External Affairs using social media for crisis management when 18,000 Indian nationals were stranded in Libya in Feb – March 2011 who had to be evacuated urgently.

As Ramesh Thakur has written, it is “a useful case study in the utility of social media tools in connecting the government with people who are normally well outside their range, but who can be a useful channel to send out time-urgent critical information and to receive equally valuable information from sources on the ground.”

Dedication to a remarkable diplomat-scholar who spent a few days in the Summer of 1995 mentoring a group of youth leaders from around the world, including myself, who were brought to the UN Headquarters in New York...
Dedication to a remarkable diplomat-scholar who spent a few days in the Summer of 1995 mentoring a group of youth leaders from around the world, including myself, who were brought to the UN Headquarters in New York…

I dedicated this presentation to a diplomat and scholar whose mentoring I was privileged to receive 20 years ago: Dr Harlan Cleveland (1918 – 2008) who served as US Ambassador to NATO, 1965–1969 (Johnson Administration), and earlier as US Assistant Secretary of State for International Organization Affairs, 1961–1965 (Kennedy Administration).

Harlan Cleveland, among the first 'philosophers' of the Information Age
Harlan Cleveland, among the first ‘philosophers’ of the Information Age

According to RCSS, their Course in Creative Diplomacy “provides theoretical and practical insights into the various facets of Creative Diplomacy. The course will expand participants’ understanding of the concept of diplomacy and expose them to new skills and alternative perspectives to engage with stakeholders. It is further envisioned that this post-disciplinary approach, which will be followed by the course, will explore a whole host of new mediums through which mediation, cooperation and negotiation can be carried out.”

Corridors of Power Panel: Tapping our ‘Hybrid Media Reality’ to secure democracy in Sri Lanka

Sanjana Hattotuwa, curator, introduces panel L to R Asoka Obeyesekere, Amantha Perera, Nalaka Gunawardene, Lakshman Gunasekera
Sanjana Hattotuwa, curator, introduces panel L to R Asoka Obeyesekere, Amantha Perera, Nalaka Gunawardene, Lakshman Gunasekera. Photo by Manisha Aryal

I just spoke on a panel on “Framing discourse: Media, Power and Democracy” which was part of the public exhibition in Colombo called Corridors of power: Drawing and modelling Sri Lanka’s tryst with democracy.

Media panel promo

The premise for our panel was as follows:

The architecture of the mainstream media, and increasingly, social media (even though distinct divisions between the two are increasingly blurred) to varying degrees reflects or contests the timbre of governance and the nature of government.

How can ‘acts of journalism’ by citizens revitalise democracy and how can journalism itself be revived to engage more fully with its central role as watchdog?

In a global contest around editorial independence stymied by economic interests within media institutions, how can Sri Lanka’s media best ensure it attracts, trains and importantly, retains a calibre of journalists who are able to take on the excesses of power, including the silencing of inconvenient truths by large corporations?

The panel, moderated by lawyer and political scientist Asoka Obeyesekere comprised freelance journalist Amantha Perera, Sunday Observer editor Lakshman Gunasekera, and myself.

Here are my opening remarks (including some remarks made during Q&A).

Nalaka Gunawardene speaks during media panel at Corridors of Power - Photo by Manisha Aryal
Nalaka Gunawardene speaks during media panel at Corridors of Power – Photo by Manisha Aryal

Panel on “Framing discourse: Media, Power and Democracy”

20 Sep 2015, Colombo

Remarks by Nalaka Gunawardene

Curator Sanjana has asked us to reflect on a key question: What is the role of media in securing democracy against its enemies, within the media itself and beyond?

I would argue that we are in the midst of multiple, overlapping deficits:

  • Democracy Deficit, a legacy of the past decade in particular, which is now recognised and being addressed (but we have a long way to go)
  • Public Trust Deficit in politicians and public institutions – not as widely recognised, but is just as pervasive and should be worrying us all.
  • Media Deficit, probably the least recognised deficit of all. This has nothing to do with media’s penetration or outreach. Rather, it concerns how our established (or mainstream) MEDIA FALLS SHORT IN PERFORMING the responsibilities of watchdog, public platform and the responsibility to “comfort the afflicted and afflict the comfortable”.

In this context, can new media – citizens leveraging the web, mobile devices and the social media platforms – bridge this deficit?

My answer is both: YES and NO!

YES because new media opportunities can be seized – and are being seized — by our citizens to enhance a whole range of public interest purposes, including:

  • Political participation
  • Advocacy and activism
  • Transparency and accountability in public institutions
  • Peace-building and reconciliation
  • Monitoring and critiquing corporate conduct

All these trends are set to grow and involve more and more citizens in the coming years. Right now, one in four Lankans uses the web, mostly thru mobile devices.

BUT CAN IT REPLACE THE MAINSTREAM MEDIA?

NO, not in the near term. For now, these counter-media efforts are not sufficient by themselves to bridge the three deficits I have listed above. The mainstream media’s products have far more outreach and and the institutions, far more resources.

Also, the rise of citizen-driven new media does NOT – and should NOT — allow mainstream media to abdicate its social responsibilities.

This is why we urgently need MEDIA SECTOR REFORMS in Sri Lanka – to enhance editorial independence AND professionalism.

The debate is no longer about who is better – Mainstream media (MSM) or citizen driven civic media.

WE NEED BOTH.

So let us accept and celebrate our increasingly HYBRID MEDIA REALITY (‘hybrid’ seems to be currently popular!). This involves, among other things:

  • MSM drawing on Civic Media content; and
  • Civic Media spreading MSM content even as they critique MSM

To me, what really matters are the ACTS OF JOURNALISM – whether they are RANDOM acts or DELIBERATE acts of journalism.

Let me end by drawing on my own experience. Trained and experienced in mainstream print and broadcast media, I took to web-based social media 8 years ago when I started blogging (for fun). I started tweeting five years ago, and am about to cross 5,000 followers.

It’s been an interesting journey – and nowhere near finished yet.

Everyday now, I have many and varied CONVERSATIONS with some of my nearly 5,000 followers on Twitter. Here are some of the public interest topics we have discussed during this month:

  • Rational demarcation of Ministry subject areas (a lost cause now)
  • Implications of XXL Cabinet of the National/Consensus Govt
  • Questionable role of our Attorney General in certain prosecutions
  • Report on Sri Lanka at the UN Human Rights Council (UNHRC) Session
  • Is Death Penalty the right response to rise of brutal murders?
  • Can our media be more restrained and balanced in covering sexual crimes involving minors?
  • How to cope with Hate Speech on ethnic or religious grounds
  • What kind of Smart Cities or MegaCity do we really need?
  • How to hold CocaCola LK responsible for polluting Kelani waters?

Yes, many of these are fleeting and incomplete conversations. So what?

And also, there’s a lot of noise in social media: it’s what I call the Global Cacophony.

BUT these conversations and cross-talk often enrich my own understanding — and hopefully help other participants too.

Self-promotional as this might sound, how many Newspaper Editors in Sri Lanka can claim to have as many public conversations as I am having using social media?

Let me end with the closing para in a chapter on social media and governance I recently wrote for Transparency International’s Sri Lanka Governance Report 2014 (currently in print):

“Although there have been serious levels of malgovernance in Sri Lanka in recent years, the build up on social media platforms to the Presidential Election 2015 showed that Lankan citizens have sufficient maturity to use ICTs and other forms of social mobilisation for a more peaceful call for regime change. Channelling this civic energy into governance reform is the next challenge.”

Photo by Sanjana Hattotuwa
Photo by Sanjana Hattotuwa

Sri Lanka Parliamentary Election 2015: How did Social Media make a difference?

A Popular Election Meme created by Hashtag Generation, Sri Lanka
A Popular Election Meme created by Hashtag Generation, Sri Lanka

“Every citizen – including activists and academics — can play a part in shaping the future of our democracy. In this, technology is not the only key driver; what matters even more is the strategic use of our imagination and determination.

“We may not yet have all the detailed answers of our digital future, but one thing is clear. In 2015, we the people of Sri Lanka embarked on a progressive digitalization of our politics and governance.

“It is going to be a bumpy road – be forewarned — but there is no turning back.”

These are the closing paras of a long format essay I have just written on the role of social media in the recently concluded Sri Lanka Parliamentary (General) Election on 17 August 2015.  It has been published by Groundviews.org citizen journalism website.

I Will Vote meme created by Groundviews.org - trilingual version
I Will Vote meme created by Groundviews.org – trilingual version

Shortly after the Presidential Election of 8 January 2015 ended, I called it Sri Lanka’s first cyber election. That was based on my insights from over 20 years of watching and chronicling the gradual spread of information and communications technologies (ICTs) in Sri Lanka and the resulting rise of an information society.

Since then, things have evolved further. In this essay, I look at how the Elections Commission, political parties, election candidates, civil society advocacy groups and individual cyber activists have used various social media tools and platforms in the run-up to, during and immediately after the Parliamentary Election.

Read full text at:

Groundviews.org 3 September 2015: Sri Lanka Parliamentary Election 2015: How did Social Media make a difference

A compact version appeared in Daily Mirror, 3 September 2015: Social Media and LK General Election 2015: Has E-democracy arrived in Sri Lanka?

Not voting - then you have no right to complain afterwards! Voter message from March 12 Movement for Clean Politicians, Sri Lanka
Not voting – then you have no right to complain afterwards! Voter message from March 12 Movement for Clean Politicians, Sri Lanka

Social Media and LK General Election 2015: Has E-democracy arrived in Sri Lanka?

From Sri Lanka Elections Department Facebook page
From Sri Lanka Elections Department Facebook page

“What role (if any) did social media play in the recently concluded General Election on 17 August 2015?

“Many are asking this question – and coming up with different answers. That is characteristic of the cyber realm: there is no single right answer when it comes to a multi-faceted and fast-evolving phenomenon like social media.

“Shortly after the Presidential Election of 8 January 2015 ended, I called it Sri Lanka’s first cyber election. That was based on my insights from over 20 years of watching and chronicling the gradual spread of information and communications technologies (ICTs) in Sri Lanka and the resulting rise of an information society.

“That was not the first time social media had figured in Lankan election campaigns. The trend started slowly some years ago, with a few tech-aware politicians and advertising agencies using websites, Facebook pages and twitter accounts for political outreach. However, such uses did not reach a ‘critical mass’ in the general and presidential elections held in 2010, or in the provincial and local government elections held thereafter.

“By late 2014, that changed significantly but this time the frontrunners were politically charged and digitally empowered citizens, not politicians or their support teams.”

The above is an extract from an op-ed I have just written and published in Daily Mirror broadsheet national newspaper in Sri Lanka (3 Sep 2015).

Full text is found online here:

Special thanks to Sanjana Hattotuwa and Yudhanjaya Wijeratne from whose analyses I have drawn. The unattributed opinions are all mine.

Infographic by Daily Mirror Sri Lanka
Infographic by Daily Mirror Sri Lanka

සිවුමංසල කොලූගැටයා #229: සමාජ මාධ්‍ය යුගයේ අපේ දේශපාලන සන්නිවේදනය

In this week’s Ravaya column, (in Sinhala, appearing in issue of 26 July 2015), I review how Lankan politicians and political parties are using social media in the run-up to the general election to be held on 17 August 2015.

In particular, I look at how President Maithripala Sirisena and Prime Minister Ranil Wickremesinghe are using Facebook and Twitter (mostly to ‘broadcast’ their news and images, and hardly ever to engage citizens). I also remark on two other politicians who have shown initiative in social media use, i.e. former President Mahinda Rajapaksa and JHU leader Champika Ranawaka (both of who have held live Q&As on social media with varying degrees of engagement).

I raise questions like these: Can political parties afford to not engage 25% of Lankan population now regularly using the web? When would election campaigners – rooted in the legacy media’s practice of controlling and fine-tuning messages – come to terms with the unpredictable and sometimes unruly nature of social media?

While politicians, their campaigners and parties struggle to find their niches on social media, politically conscious citizens need to up their game too. Cyber literacy has been slower to spread than mere internet connectivity in Sri Lanka, and we need enlightened and innovative use of social media in the public interest. Every citizen, activist and advocacy group can play a part.

Can social media communications influence voting patterns?
Can social media communications influence voting patterns?

ජනගහනයෙන් හතරෙන් එකක් පමණ ඉන්ටර්නෙට් භාවිත කරන මට්ටමට එළැඹ සිටින අපේ රටේ මෙම සයිබර් සාධකය මැතිවරණ ප‍්‍රචාරණයට හා ඡන්දදායක මතයට කෙසේ බලපානවාද යන්න විමසීම වැදගත්.

2010 මහ මැතිවරණයේ භාවිත වූවාට වඩා බෙහෙවින් මෙවර මැතිවරණයේ ඉන්ටර්නෙට් භාවිතය සිදුවන බව නම් කල් තබාම කිව හැකියි.

දේශපාලන පක්ෂ, ඡන්ද අපේක්ෂකයන්, සිවිල් සමාජ සංවිධාන හා සාමාන්‍ය පුරවැසියන් යන මේ පිරිස් සතරම වෙබ් අඩවි හා සමාජ මාධ්‍ය වෙත යොමු වීමත් සමග දේශපාලන තොරතුරු හා මතවාද ගලා යෑම පෙර පැවතියාට වඩා වෙනස්වන්නේ කෙලෙසද?

විශේෂයෙන්ම සමාජ මාධ්‍ය හරහා දේශපාලන චරිත හා පක්ෂවලින් ප‍්‍රශ්න කරන්නට හා ඔවුන් අභියෝගයට ලක් කරන්නට හැකි වීම හරහා දේශපාලන සංවාද වඩා හරවත් විය හැකිද? මෙය කෙතරම් පුළුල්ව රටේ සමාජගත වනවාද?

Twitter and Facebook - leading social media platforms
Twitter and Facebook – leading social media platforms

ශ‍්‍රී ලංකාවේ ජනප‍්‍රියතම සමාජ මාධ්‍ය ජාලය ෆේස්බුක් (Facebook). එහි මෙරට ගිණුම් මිලියන් 2.5කට වඩා තිබෙනවා. ව්‍යාජ ගිණුම් හෝ ද්විත්ව ගිණුම් පසෙක තැබුවහොත් අඩු තරමින් මිලියන් 2ක් ලාංකිකයන් ෆේස්බුක් සැරිසරනවා යැයි කිව හැකියි. මෙරට ජනප‍්‍රිය අනෙක් සමාජ මාධ්‍යවන්නේ ට්විටර් (Twitter), වීඩියෝ බෙදා ගන්නා යූටියුබ් (YouTube) හා ඡායාරූප හුවමාරු කැරෙන ඉන්ස්ටග‍්‍රෑම් (Instagram).

මේ හැම සයිබර් වේදිකාවකම මේ දිනවල දේශපාලනයට අදාළ තොරතුරු, මතවාද හා රූප බෙහෙවින් සංසරණය වනවා.

දේශපාලන පක්ෂවලට හා ඡන්ද අපේක්ෂකයන්ට මේ යථාර්ථය නොසලකා සිටීමට බැහැ. එහෙත් බොහෝ පක්ෂවල මැතිවරණ කැම්පේන් හසුරුවන්නේ සාම්ප‍්‍රදායික මාධ්‍ය ගැන දන්නා, එහෙත් නව මාධ්‍ය ගැන හරි අවබෝධයක් නැති හිටපු මාධ්‍යවේදීන් හෝ දැන්වීම් ඒජන්සි විසින්.

පත්තරවල මුදල් ගෙවා ඉඩ මිලට ගැනීමට හා රේඩියෝ-ටෙලිවිෂන් නාලිකාවල ගුවන් කාලය මිලට ගැනීමට මේ උදවිය හොඳහැටි දන්නවා. මුදලට වඩා කාලය, ශ‍්‍රමය හා නිර්මාණශීලී බව අවශ්‍ය වන සමාජ මාධ්‍යවලට නිසි ලෙස ප‍්‍රවේශ වන හැටි මේ අයට වැටහීමක් නැහැ.

සමාජ මාධ්‍යවලටත් මුදල් ගෙවා ඕනැම කෙනකුට තම ප‍්‍රචාරය උත්සන්න කර ගත හැකියි. ෆේස්බුක් ගෝලීය වේදිකාවක් වුවත්, තම භාණ්ඩය හෝ සේවාව හෝ පණිවුඩය නිශ්චිත රටක, නිශ්චිත වයස් කාණ්ඩයකට ඉලක්ක කොට පෙන්වීම කර ගත හැකියි.

එසේම ෆේස්බුක් හා ට්විටර් ගිණුම් සඳහා තොග වශයෙන් ලෝලීන් (fans) හා මනාප (likes) විකුණන විදේශීය සමාගම් තිබෙනවා. අපේ සමහර දේශපාලන චරිත අරඹා ඇති සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම්වලට ඔවුන් හීන්සීරුවේ මුදල් ගෙවා මෙසේ තොග පිටින් ලෝලීන් හා මනාප ලබා ගෙන ඇති බව හෙළිව තිබෙනවා. සමහර දේශපාලකයන්ට ශ‍්‍රී ලංකාවේ සිටින Fans ගණනටත් වඩා තුර්කියේ සිටින සංඛ්‍යාව වැඩිවීමට හේතුව එයයි.

20 March 2015: Social Media Analysis: Sri Lankan Politicians and Social Media

මුදල් ගෙවා ලබා ගන්නා සමාජ මාධ් රමුඛත්වය විශ්වසනීය හෝ සාර්ථක වන්නේ නැහැ. මෙය කුලියට ගත් බස් රථවලින් මුදල් ගෙවා සෙනග රැළිවලට ගෙනෙනවාට සමානයිග සයිබර් සාක්ෂරතාව පුළුල් වන විට මෙබඳු උපක‍්‍රම ගැන වැඩි දෙනකු දැන ගන්නවා.

social-media

කෙටි කාලීනවත් දිගු කාලීනවත් වඩාත් සාර්ථක ප‍්‍රවේශය නම් නිරතුරු සමාජ මාධ්‍ය හරහා පුරවැසියන් සමග සාමීචියේ හා සංවාදයේ යෙදී සිටීමයි (මැතිවරණයක් එළැඹි විට පමණක් නොවෙයි).

දේශපාලන නායකයන් හා කැම්පේන්කරුවන් කියන දෙය ඡන්දදායක මහජනතාව වැඳ ගෙන ඔහේ අසා සිටි කාලය ඉවරයි. දැන් මතුව එන්නේ අප කාටත් සංවාද විසංවාද හා තර්ක කළ හැකි නව සන්නිවේදන යථාර්ථයක්.

සමාජ ජාල මාධ්‍ය භාවිත කරන සියලූ ලාංකික දේශපාලකයන් හෝ දේශපාලන පක්ෂ හෝ නිතිපතා ෆලෝ කරන්නට මට හැකි වී නැහැ. එය ලේසි පාසු කාරියක්ද නොවෙයි.

එහෙත් ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේනගේ නිල ෆේස්බුක් හා ට්විටර් ගිණුම් ද, අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහගේ ට්විටර් ගිණුමද හරහා කුමක් සන්නිවේදනය වේද යන්න ගැන මා විමසිලිමත්ව සිටිනවා.

President Sirisena's verified Facebook page, screen shot on 26 July 2015 at 14.00 Sri Lanka Time
President Sirisena’s verified Facebook page, screen shot on 26 July 2015 at 14.00 Sri Lanka Time

කාර්යබහුල මෙවන් නායකයන්ගේ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් පවත්වාගෙන යන්නේ ඔවුන්ගේ මාධ්‍ය කණ්ඩායම් විසින්. එය ලොව පුරා සම්ප‍්‍රදායක්. බොහෝ විට මේ ගිණුම් හරහා නායකයා කරන කියන දේ ගැන සංක්ෂිප්ත තොරතුරු හා ඡායාරූප/කෙටි වීඩියෝ බෙදා හැරෙනවා.

මේ අන්තර්ගතයම නිල වෙබ්අඩවි හා මාධ්‍ය ප‍්‍රකාශන හරහා ද නිකුත් කැරෙන නමුත් ප‍්‍රධාන ප‍්‍රවාහයේ මාධ්‍ය පවා අද කාලේ නායකයන්ගේ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් හරහා කියැවෙන දේ ගැන අවධානයෙන් සිටිනවා. අවශ්‍ය විටදී යම් දේ එතැනින් උපුටා දක්වනවා.

සමාජ මාධ්‍ය ගත වන දේශපාලන නායකයන් හා ඔවුන්ගේ මාධ්‍ය කණ්ඩායම් මුහුණ දෙන අභියෝග ගණනාවක් තිබෙනවා. මූලික එකක් නම් තමන්ගේ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් විශ්වාසදායක නිල ගිනුම් (verified accounts) බව තහවුරු කර ගැනීමයි.

ඉන්ටර්නෙට් වෙබ් අඩවි ලිපිනයන් (URLs) මෙන්ම සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් නාමයන් ද මුලින්ම එය ලියාපදිංචි කරන්නාට හිමි කර ගත හැකියි. රාජ්‍ය නිලධාරිවාදය නැති සයිබර් අවකාශයේ අපූර්වත්වය එය වුවත් එය අවභාවිතයට යොදන අයද සිටිනවා.

President Sirisena's verified Twitter account - screen shot taken on 26 July 2015 at 13.45 Sri Lanka time
President Sirisena’s verified Twitter account – screen shot taken on 26 July 2015 at 13.45 Sri Lanka time

 

මෙරට ජනාධිපති හා අගමැති දෙදෙනාගේම නම් පදනම් කර ගෙන ඇරඹූ ව්යාජ ෆේස්බුක් හා ට්විටර් ගිණුම් තිබෙනවා. ඕනෑකමින් අධ්යයනය කළ විට මේවා ව්යාජ බව පෙනී යතත්, බැලූ බැල්මට ජනයා මුලා කිරීමේ හැකියාව තිබෙනවා. මේ නිසා රසිද්ධ පුද්ගලයන් (දේශපාලන නායකයන්, සිනමා තරු, රීඩකයන් ආදීන්) අනන්යතාව තහවුරු කළ සමාජ මාධ් ගිණුම් සකසා ගැනීමත්, එය පැහැදිලිව පෙන්නුම් කිරීමත් වැදගත්.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේදී කැම්පේන් වැඩට සමාජ මාධ්‍ය යම් පමණකට ඔවුන් යොදා ගත්තද ජනාධිපති සිරිසේන හා අගමැති වික‍්‍රමසිංහ දෙපළටම අනන්‍යතාව තහවුරු කළ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් තිබුණේ නැහැ. මේවායේ අවශ්‍යතාව අප සමහරක් දෙනා ප‍්‍රසිද්ධ අවකාශයේ පෙන්වා නිතර දුන්නා.

මේ අනුව 2015 මැයි මාසයේ පටන් ජනාධිපති සිරිසේනට තහවුරු කරන ලද නිල ට්විටර් හා ෆේස්බුක් ගිණුම් තිබෙනවා. ප‍්‍රමාද වී හෝ මෙය ලබා ගැනීම හිතකර ප‍්‍රවණතාවක්. එහෙත් වික‍්‍රමසිංහ නමින් ට්විටර් ගිණුම් ගණනාවක් පවතින අතර එයින් කුමක් ඔහුගේ නිල ගිණුම් ද යන්න තහවුරු කර නැහැ. අපට කළ හැක්කේ අනුමාන පමණයි.

මේ දෙදෙනාගේ සමාජ මාධ්‍ය භාවිතය ද ප‍්‍රශස්ත මට්ටමක නැහැ. ගිය වසර අගදී කැම්පේන් කරන විටත්, ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් වූ පසුවත් මෛත‍්‍රිපාල සිරිසේන සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරන්නේ තොරතුරු හා ඡායාරූප බෙදාහරින්නට මිස පුරවැසියන් සමග සංවාදයට නොවෙයි.

ජනපතිවරණයට පෙර හා පසු සමාජ මාධ්‍ය හරහා පුරවැසි ප‍්‍රශ්නවලට පිළිතුරු දෙන සජීව සැසි වාරයක් (Live Q&A) කරන මෙන් අප ඉල්ලා සිටියා. මේ වනතුරු එබන්දක් සිදුකර නැහැ. තම ජයග්‍රහනයට උපකාර වූවා යයි ඔහුම ප්‍රසිද්ධියේ පැසසූ සමාජ මාධ්‍ය හරහා පුරවැසි ප්‍රශ්නවලට මුහුණ දීමට ජනපති සිරිසේන පැකිලෙන්නේ ඇයි?

Ranil Wickremesinghe Twitter account - IS THIS OFFICIAL? screen shot taken on 26 July 2015 at 13.55 Sri Lanka time.jpg
Ranil Wickremesinghe Twitter account – IS THIS OFFICIAL? screen shot taken on 26 July 2015 at 13.55 Sri Lanka time.jpg

වික‍්‍රමසිංහ අගමැතිවරයාගේ සමාජ මාධ්‍ය භාවිතය වඩාත් පසුගාමීයි. ඔහුගේ ෆේස්බුක් ගිණුමෙන් මේ දිනවල ප‍්‍රචාරක රැලිවල ඡායාරූප හා කෙටි කෙටි වීඩියෝ බෙදා හරිනවා. එහෙත් රටේ ප‍්‍රශ්න ගැන හෝ ප‍්‍රතිපත්ති/විසඳුම් ගැන කිසිදු සංවාදයක් පෙනෙන්නට නැහැ.

සමාජ මාධ්‍ය භාවිතය හරහා දේශපාලන චරිත ප‍්‍රචාරණයට එහා යන තවත් බොහෝ දේ කළ හැකියි. මැතිවරණ ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශයන්ට අදහස් හා යෝජනා ඉල්ලා ලබා ගත හැකියි. රටේ දැවෙන ප‍්‍රශ්න ගැන (සීරුවෙන් හා ප‍්‍රවේශමෙන්) සංවාද කොට මහජන මතය ගැන දළ හැඟීමක් ලද හැකියි. ඡන්දදායකයන්ගේ රුචි අරුචිකම්, ප‍්‍රමුඛතා හා අපේක්ෂා ගැන ගවේෂණය කළ හැකියි.

ඉන්දියාව, ඉන්දුනීසියාව, තායිලන්තය හා පිලිපීනය වැනි ආසියානු රටවල දේශපාලකයන් හා පක්ෂ මෙසේ වඩාත් හරවත් හා පුළුල් ලෙසින් සමාජ මාධ්‍ය යොදා ගන්නවා.

මැතිවරණ ආසන්න වන විට මිලියන් ගණන් වැය කරමින් ජනමත සමීක්ෂණ පැවැත්වීම දැන් අපේ ප‍්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂවලත් සිරිතක්. බොහෝ විට සොයා ගැනීම් ප‍්‍රසිද්ධියට පත් නොකරන මේ සමීක්ෂණවලින් කැම්පේන් පණිවුඩ හා අවධාරණය කළ යුතු තැන් ආදිය ගැන යම් ඉඟි ලැබෙන බව ඇත්තයි. එහෙත් සමීක්ෂකයන් අසන හැම ප‍්‍රශ්නයකටම ජනයා අවකංව පිළිතුරු නොදෙන නිසා මේ සමීක්ෂණවල ආවේණික සීමා තිබෙනවා.

එයට වඩා විවෘත ලෙස මත දැක්වීමක් සමාජ මාධ්‍ය තුළ කැරෙනවා. මේවා විශ්ලේෂණය කරන මෘදුකාංග හරහා යම් සමුච්චිත ප‍්‍රවණතා සොයා ගත හැකියි. එබඳු විශ්ලේෂණ දැන් වෙනත් රටවල දේශපාලන පක්ෂ සන්නිවේදකයෝ කරනවා. ඒ හරහා කැම්පේන් පණිවුඩ වඩාත් සමාජගත කර ගත හැකියි.

සමාජ මාධ්‍යවල විභවය තේරුම් ගෙන ඇතැයි පෙනෙන ජාතික මට්ටමේ දේශපාලන චරිත දෙකක් නම් මහින්ද රාජපක්ෂ හා චම්පික රණවකයි. ඔවුන්ගේ දේශපාලන මතවාදයන් කුමක් වෙතත්, මෙරට සෙසු දේශපාලකයන්ට සාපේක්ෂව ඔවුන් සමාජ මාධ්‍ය හරහා යම් පුරවැසි පිරිසක් සමග සන්නිවේදනය කරනවා. නිතිපතා නොවූවත් විටින් විට හෝ පුරවැසි ප‍්‍රශ්නවලට සමාජ මාධ්‍ය හරහා පිළිතුරු ද දෙනවා.

Mahinda Rajapaksa verified Twitter account, screen shot on 26 July 2015 at 14.05 Sri Lanka Time
Mahinda Rajapaksa verified Twitter account, screen shot on 26 July 2015 at 14.05 Sri Lanka Time

ගිය වසරේ මේ දෙපළ පැවැත් වූ ට්විටර් ප‍්‍රශ්නෝත්තර සැසිවලදී දුෂ්කර යැයි සැලකිය හැකි අන්දමේ ප‍්‍රශ්න මා ඉදිරිපත් කළා. රාජපක්ෂ එවන් ප‍්‍රශ්න නොතකා හැර ලෙහෙසි යයි පෙනෙන ප‍්‍රශ්නවලට පමණක් පිළිතුරු දුන්නා. එහෙත් රණවක ආන්දෝලනාත්මක මාතෘකා ගැන පවා තම මතයේ සිට පිළිතුරු සැපයූවා. එම පිළිතුරු ගැන මා සෑහීමකට පත් නොවූවත් ඔහු එසේ සංවාදයේ නියැලීම මා අගය කරනවා.

සමාජ මාධ්‍යවල බොරු පුරාජේරු පම්පෝරි කරන්න අමාරුයි. එය භාවිත කරන සමහර පුරවැසියන් ගරුසරු නොවීමට හා සත්‍යවාදී නොවීමට ද ඉඩ තිබෙනවා. සමහර දේශපාලන කැම්පේන්කරුවන් සමාජ මාධ්‍ය සංවාදවලට ඉඩ නොදෙන්නේ මේ අවදානම නිසා විය හැකියි.

දේශපාලන රැස්වීම් වේදිකාවක කථිකයකුට ඉඳහිට හූ හඬක් ලැබිය හැකි වුවත් ඉන් ඔබ්බට යන අභියෝග මතු වන්නේ නැහැ. ටෙලිවිෂන් දේශපාලන සංවාදවලත් මෙහෙයවන්නා විසින් යම් සමනයක් පවත්වා ගන්නවා. මෙබඳු තිරිංග නැති සමාජ මාධ්‍ය හරහා දුෂ්කර ප‍්‍රශ්න, අවලාද, බොරු චෝදනා හා අපහාස එල්ල විය හැකියි.

එහෙත් පොදු අවකාශයේ සිටින, මහජන නියෝජිතයන් වීමට වරම් පතන දේශපාලකයන් මෙබඳු මහජන රතිචාරවලට මුහුණ දීමේ හැකියාව හා පරිණත බව සමාජ මාධ් හරහා රටටම පෙනෙනවා.

Mahinda Rajapaksa's verified Facebook account, screen shot on 26 July 2015 at 14.02 Sri Lanka Time
Mahinda Rajapaksa’s verified Facebook account, screen shot on 26 July 2015 at 14.02 Sri Lanka Time

සමාජ මාධ්‍ය පරිහරණය කරන පුරවැසි අපටත් වගකීම් තිබෙනවා. අප කැමති දේශපාලන පක්ෂයට හා චරිතවලට සයිබර් සහයෝගය දෙන අතරේ යම් සංයමයක් පවත්වා ගත යුතුයි. ප‍්‍රතිවිරුද්ධ මතධාරීන්ට අසැබි ලෙසින් පහර නොගසා තර්කයට තර්කය මතු කළ යුතුයි. එසේම නොකඩවා ගලා එන විවිධ විග‍්‍රහයන් හා රූප වැඩිදුර පතුරුවන්නට පෙර ඒවා වෛරීය දේශපාලනයට අදාළදැයි මඳක් සිතිය යුතුයි.

මෙරට ඉන්ටර්නෙට් භාවිත කරන්නන්ගෙන් 80%කට වඩා එහි රවේශ වන්නේ ස්මාට් ෆෝන් හරහායි. ස්මාට්ෆෝන් තිබුනාට මදි. ස්මාට් පුරවැසියන් වීමටත් ඕනෑ! වැඩවසම් ගතානුගතිකත්වය හා වෛරීය ජාතිකත්වය පසු කර නව දේශපාල සදාචාරයක් බිහි කරන්නට අප දායක විය යුතුයි!

See also other related columns of mine:

16 March 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #160: දේශපාලන සන්නිවේදනයෙ ටෙලිවිෂන් සාධකය

23 March 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #161: සමාජ මාධ්‍යවලට ඇයි මේ තරම් බය?

21 Dec 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #199: සමාජ මාධ්‍ය, මැතිවරණ හා ඩිජිටල් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය

28 Dec 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #200: ඩිජිටල් තාක්‍ෂණයෙන් මැතිවරණ ක‍්‍රියාදාමය පිරිසුදු කළ ඉන්දුනීසියාව

4 January 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #201: ශ‍්‍රී ලංකාවේ අරාබි වසන්තයක් හට ගත හැකිද?

11 January 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #202: 2015 ජනාධිපතිවරණයේ සන්නිවේදන පාඩම්

 

 

සිවුමංසල කොලූගැටයා #202: 2015 ජනාධිපතිවරණයේ සන්නිවේදන පාඩම්

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), published in the issue dated 11 January 2015, I offer an initial analysis of media-based political campaign communications during the run-up to Sri Lanka’s 7th Presidential Election on 8 January 2015. The column was written on 5 January, as physical campaigning (meetings and outdoor promotion) came to an end. The Ravaya issue carrying this hit the newsstands on election day.

In this, I pay particular attention to the use of social media by political parties as well as independent citizens and civil society groups. I also discuss the missed opportunity of holding a televised live debate between the two main candidates – to which opposition’s common candidate Maithripala Sirisena agreed, but was declined by incumbent president Mahinda Rajapaksa.

See also my recent other columns on elections, digital democracy and social media:

සිවුමංසල කොලූගැටයා #199: සමාජ මාධ්‍ය, මැතිවරණ හා ඩිජිටල් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය

සිවුමංසල කොලූගැටයා #200: ඩිජිටල් තාක්‍ෂණයෙන් මැතිවරණ ක‍්‍රියාදාමය පිරිසුදු කළ ඉන්දුනීසියාව

සිවුමංසල කොලූගැටයා #201: ශ‍්‍රී ලංකාවේ අරාබි වසන්තයක් හට ගත හැකිද?

 

Social media campaign by citizen groups to encourage everyone to vote in #PresPollSL
Social media campaign by citizen groups to encourage everyone to vote in #PresPollSL

මා මේ කොලම ලියන්නේ 2015 ජනාධිපතිවරණයට තෙදිනකට පෙරයි. මෙය මුද්‍රණයෙන් පිට වන විට ජනාධිපතිවරණ ප‍්‍රතිඵල ලැබෙමින් පවතිනු ඇති. පක්ෂ දේශපාලනයෙන් ඔබ්බට ගිය දේශපාලන සංවාද ඉතා අවශ්‍ය මොහොතක් ඉක්බිති එළැඹෙනවා. එයට දායක වෙමින්, ගෙවී ගිය සති කිහිපයේ ජනාධිපතිවරණය වටා සිදු වූ සන්නිවේදන ක‍්‍රියාදාමයන් ගැන මුල් අදියරේ විග‍්‍රහයක් අපට දැන් කළ හැකියි.

ජනාධිපතිවරණ සන්නිවේදනයේ යෙදුණේ මැතිවරණ කොමසාරිස්වරයා, අපේක්ෂකයන් 19 දෙනා හා ඔවුන්ගේ අනුගාමිකයන් පමණක් නොවෙයි. දේශපාලන උනන්දුව ඇති විද්වතුන්, කලාකරුවන් හා සෙසු පුරවැසියන් ද වැඩිපුර කාලය ගත කළේ මේ ගැන කතාබහ කරන්නයි. මේ සා දැඩි උනන්දුවක් මා අවසන් වරට දුටුවේ 1994දී.

විවිධ කෝණ හා මානවලින් විග‍්‍රහ කළ හැකි මේ සංසිද්ධිය මා විමසන්නේ නව සන්නිවේදන මාධ්‍යයන් හා නව මාධ්‍ය කෙසේ යොදා ගත්තා ද යන්න සෙවීමටයි. අර්ධ වැඩවසම් මානසිකත්වයක තවමත් කොටු වී සිටින ලක් සමාජය නූතනත්වය වැළඳ ගන්නට දෙගිඩියාවකින් පසු වන සැටිත් ඒ හරහා අපට දැකිය හැකියි.

එසේම මේ තරම් සන්නිවේදන මාධ්‍ය තිබියදීත් රටේ ජනමතය හරිහැටි හඳුනා ගැනීම හා කියැවීම කෙතරම් අසීරුද යන්නත් අපට පෙනී යනවා.

සමහරුන් තර්ක කරන්නේ මෙවර අධිතාක්ෂන මැතිවරණ ප්‍රචාරක කැම්පේන් තිබූ බවයි. යෝධ ටෙලිවිෂන් තිර ජනාකීර්න හන්දිවල තැබූ පමණින් හෝ ඉන්ටර්නෙට් හරහා ඉවක් බවක් නැතිව කැම්පේන් පණිවුඩ බෙදා හැරිය පමණින් ඩිජිටල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මෙරටට ළඟා වන්නේ නැහැ.

ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන් දෙදෙනාගේම ප්‍රචාරණ වැඩ සියුම්ව පිරික්සා බලන විට පෙනී ගියේ නව සන්නිවේදන තාක්ෂනයන් හරහා ද ඔවුන් තවමත් අනුගමනය කළේ එක දිශාවකට – එනම් කැම්පේන්කරුවන් වෙතින් මහජනයාට – ගලා ගිය පරණ තාලේ සන්නිවේදන ආකෘතියක් බවයි (one-way communications model).

ඇති තරම් සංවාද කිරීමට සමාජ මාධ්‍යවල මනා විභවයක් තිබුනත් එයට අවශය දැක්ම දෙපිලටම තිබුනේ නැහැ. මේ නිසා වෙබ් සරන මිලියන් හතරක පමණ ලක් ජනයා තම තමන් අතර කළ දේශපාලන සංවාදවලට අපේක්ෂකයන් හෝ ඔවුන්ගේ කැම්පේන් නිල වශයෙන් සම්බන්ධ වූයේ සීමිතවයි. නව දේශපාලන සන්නිවේදනයක් බිහි කිරීමේ අගනා අවස්ථාව දෙපිලම අත හැරියා.

එහෙත් සාපේක්ෂව පොදු විපක්ෂය නව මාධ්‍ය හරහා වඩාත් පුරවැසියන් සමග කථාබහ කළා යයි කිව හැකියි. රජයේ මාධ්‍ය ඔවුනට නොතිබි පසුබිම තුළ ඔවුනට මේ විකල්ප හැකි තරම් යොදා ගන්නට සිදු වූවා.

නවීන සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් සූක්ෂම හා අවස්ථානුරූපී ලෙස භාවිත කළ තවත් පිරිසක් ද සිටියා. ඔවුන් ඍජුව දේශපාලන පක්ෂයකට හෝ පක්ෂයක් මුදල් ගෙවා සේවය ලබා ගත් දැන්වීම් ආයතනයකට හෝ අයත් නොවූ, එහෙත් දේශපාලනය හා යහපාලනය ගැන දැඩි උනන්දුවක් ඇති අයයි.

ඔවුන් තනි ගොඩකට වර්ග කරන්නත් අමාරුයි. විශේෂයෙන් ෆේස්බුක්, ට්විටර් (Twitter) හා යූටියුබ් (YouTube) ආදී සමාජ මාධ්‍ය ජාල හරහා දේශපාලන දෙපිලම විචාරයට හා අභියෝගයට ලක් කැරෙන කෙටි, ව්‍යක්ත හා ඇතැම් විට හාස්‍යජනක නිර්මාණ ඔවුන් මුදා හැරියා.

පක්ෂ මාරු කරන දේශපාලකයන්ගේ එදා-මෙදා කතා, පාලක පක්ෂයේ හා විපක්ෂයේ කයිවාරුව හා කෙරුවාව අතර පරතරය, මේ කවුරුත් රැවටීමට තැත් කරන අහිංසක ඡන්දදායකයාගේ සිහින හා අපේක්ෂා, අන්තවාදයට එරෙහිව කැරෙන සමාජ ප‍්‍රතිරෝධය ආදිය මේ නිර්මාණවලට නිමිති වුවා.

ඒවා අකුරින්, රූපයෙන් හෝ වීඩියෝවලින් සමන්විත වූ අතර අධි වියදම් දරා වෘත්තීය මට්ටමෙන් නිපදවන කැම්පේන් දැන්වීම් බොහොමයකට වඩා මේ පුරවැසි නිර්මාණ සාර්ථක වූ බව මගේ වැටහීමයි.

මෙයින් බොහොමයක නිර්මාණකරුවා කවුදැයි සොයා ගන්නත් අපහසුයි. ඒ තරමට ශීඝ‍්‍රයෙන් හා උද්ේ‍යාගයෙන් මේවා සමාජ මාධ්‍ය හා ජංගම දුරකතන හරහා බෙදා ගත් (share කළ) බැවින්. මේවා පොදුවේ හඳුන්වන්නේ වෙබ් මීම් (web memes) නමින්.

මෙරට වෙබ් මීම් උපසංස්කෘතිය ජනාධිපතිවරණය වකවානුවේ කඩඉමක් පසු කොට නව මානයකට පිවිසියා. වෘත්තීය දැන්වීම් සමාගම් හා කැම්පේන් හසුරුවන්නෝ සමහරක් මේ ස්වේච්ඡා පුරවැසි නිර්මාණ කොපි කරන්නට හා ඒවා සමග තරග කරන්න තැත් කරනු පෙනී ගියා. මේ ප‍්‍රවණතා ඉදිරි මැතිවරණවල වඩාත් ප‍්‍රබලව පැන නගිනු ඇති.

Purawesi Balaya = Citizen Power icon
Purawesi Balaya = Citizen Power icon

පුරවැසි බලය වැනි මෑතදී බිහි වූ සිවිල් සංවිධාන හා ක‍්‍රියාකාරිකයන් ද මේ නව මීම් රැල්ල මනා සේ හසුරුවනු මා දුටුවා. මෙවර මැතිවරණයේ ඉතා පුළුල්ව ප‍්‍රතිරාවය වූ වැකියක් වූයේ ‘යටත්වැසියන් නොවී පුරවැසියන් වෙමු’ යන්නයි. මෙරට තත්කාලීන දේශපාලන හා රාජ්‍ය පාලන යථාර්ථයේ ගරා වැටීම කෙටියෙන් හා මැනවින් හසු කර ගත් මෙය ද මීම් එකක් ලෙස හැඳින්විය හැකියි.

තවත් පුරවැසි මාධ්‍යකාරියක විසින් මුදා හැරිය වැකියක් මෙසේයි. ‘උපන් දා සිට කරපු පව් නැත වරක් පැන්නොත් මල්ලියේ!’ පක්ෂ මාරු කිරීමේ ශීඝ‍්‍රතාව වැඩි වෙද්දී සංසරණයට ආ මෙය ද ඉක්මනින් සයිබර් අවකාශය පුරා පැතිර ගියා.

කාටූන් චිත‍්‍ර හැකියාව එතරම් නැතත් හොඳ හාසජ්‍යනක අදහස් මීම් රූප ලෙස බිහි වී අප කුල්මත් කළා.

මෙරට දේශපාලන සන්නිවේදන ඉතිහාසයේ ප‍්‍රථම වතාවට නාමික හෝ නිර්නාමික සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ට නිර්මාණශීලී ලෙස දේශපාලන සිදුවීම් ගැන පොදු අවකාශයේ ඉක්මන් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමට හැකිව තිබෙනවා.

දේශපාලන නායකයන් හා කැම්පේන්කරුවන් කියන දෙය ඡන්දදායක මහජනතාව වැඳ ගෙන ඔහේ අසා සිටි කාලය ඉවරයි. දැන් මතුව එන්නේ අප කාටත් සංවාද විසංවාද හා තර්ක කළ හැකි නව සන්නිවේදන යථාර්ථයක්.

රටේ ජනගහනයෙන් 25%ක් පමණ ඉන්ටර්නෙට් භාවිත කරන අතර වැඩිහිටියන් අතිබහුතරයක් අත ජංගම දුරකතන තිබෙන අද දවසේ මෙබඳු සන්නිවේදනවලින් ජනමතයට ඇති වන බලපෑම සුළුපටු නොවේ. එහෙත් අපේ දේශපාලන පක්ෂ හෝ සරසවි මාධ්‍ය පර්යේෂකයන් මේ නව යථාර්ථය තවම තේරුම් ගෙන නැහැ.

බ්ලොග් රචක හා දේශපාලන විචාරක අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ 2015 ජනවාරි 4 වැනිදා ලියූ පරිදි: “මෙම ස්වේච්ඡා මාධ්‍ය බලකාය සමාජ මාධ්‍ය අවකාශය ආක්‍රමණය කළහ. අන් කිසිදු මැතිවරණයකට වඩා මෙම ජනාධිපතිවරණයේදී සමාජ මාධ්‍ය දැවැන්ත භූමිකාවක් රඟ දැක්වූයේය. අද වන විට තරුණ පරපුරෙන් 80‍% පරිගණක සාක්ෂරතාව සහිත අය වන අතර ජංගම දුරකථනය එදිනෙදා අත්‍යවශ්‍ය මෙවලමක් වි තිබේ. මේ අය අතර සමාජ ජාල අතිශය ජනප්‍රිය යග ඔවුන්ට එහි බලපෑම දැඩිව දැනිණි. ඔවුන් හරහා පණිවුඩ ගම් නියම් ගම් දක්වා පැතිරිණි.”

අජිත් හා මා වැන්නවුන් මේ නව අවකාශයන්ට වඩාත් සමීප නිසා ඒවා අධිතක්සේරු කරනවා යැයි යමකු තර්ක කළ හැකියි. ෆේස්බුක් ජාලයට සමහරුන් නිගරුවට මෙන් යොදන ‘බුකිය’ වචනය භාවිත කරමින් මෙවන් අයකු මෑත දිනෙක කීවේ ‘බුකියේ මතය නොවෙයි බහුතරයක් ලක් සමාජයේ මතය’ යනුවෙන්.

මැතිවරණ ප‍්‍රතිඵල හරහා මෙහි යථාර්ථය පෙනී යනු ඇති. එහෙත් මිලියන් හතරක් පමණ ලාංකිකයන් සැරිසරන වෙබ් අවකාශය හා මිලියන් 15ක් දෙනා ඇති ජංගම දුරකතන නොතකා ජනමතය විමර්ශනය කිරීම ද නුවණට හුරු නැහැ. (ස්මාට් ෆෝන් මිලියන 3ක් පමණ මෙරට ඇතැ’යි අනුමාන කරන අතර ඒ හැම එකකින්ම ඉන්ටර්නෙට් සබඳතා ලද හැකියි. බහුමාධ්‍ය රූප ඵඵී හුවමාරු කර ගන්නටත් පුළුවන්.)

මෙරට දේශපාලන පක්ෂ තවමත් යල්පැන ගිය සන්නිවේදන මානසිකත්වයක සිටින බව තහවුරු කළ තවත් එක් අවස්ථාවක් වූයේ ප‍්‍රධාන ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් දෙදෙනා අතර නොකෙරුණු සජීව ටෙලිවිෂන් විවාදයයි.

TV Debate that never was: Mawbima newspaper front page 14 Dec 2014
TV Debate that never was: Mawbima newspaper front page 14 Dec 2014

2013 නොවැම්බර් 24දා මගේ කොලම අවසන් කරමින් මා මෙසේ කීවා: “අමෙරිකාවේ මෙන් කෙදිනක හෝ අපේ රටේත් ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයන් අතර ටෙලිවිෂන් විවාද පැවැත්වෙනු ඇතිදැයි ජ්‍යෙෂ්ඨ මාධ්‍යවේදී එඞ්වින් ආරියදාසයන්ගෙන් මා විමසුවා. ඔහු කීවේ එබදු විවාද හරිහැටි පැවැත්වීමට නම් අපක්‍ෂපාතී පෞරුෂයක් ඇති ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යකරුවන් හා නිර්භය හිමිකරුවන් සිටීම අත්‍යවශ්‍ය බවයි. නැතිනම් එක් පාර්ශවයක හෝ අනෙක් පාර්ශවයේ බලපෑම්වලට නතු විය හැකියි. මෙබදු ස්වාධීනත්වයක් ළගදී මෙරට බලාපොරොත්තු විය නොහැකි බව ආරියදාසයන්ගේ මතයයි.”

2014 දෙසැම්බර් 13දා මගේ ට්විටර් සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම @NalakaG හරහා මා මේ ප‍්‍රශ්නය මතු කළා: “ජාත්‍යන්තර ස්වරූපයේ සජීව ටෙලිවිෂන් විවාදයකට අපේක්ෂකයන් දෙදෙනා කැඳවන්නට දැන්වත් ශ‍්‍රී ලංකාව සූදානම්ද? එසේ නම් කුමන නාලිකාවද?”

මෙයට ට්විටර් හරහා නොසිතූ තරම් දුසිම් ගණනාවක මහජන ප‍්‍රතිචාර ලැබුණා. එයින් බහුතරයක් දෙනා මෙබන්දක් කළොත් හොඳ බව පිළිගත්ත ද එයට සරිලන නාලිකාවක් හෝ අපක්ෂපාතව එය මෙහෙයවිය හැකි චරිතයක් හමු වේදැ’යි ප‍්‍රශ්න කළා.

මුළුමනින් අපක්ෂපාතී මාධ්‍ය නාලිකා ලොව කිසි තැනෙක නැති බවත්, අවශ්‍ය වන්නේ ප‍්‍රධාන අපේක්ෂකයන් දෙදෙනාගේ ප‍්‍රවර්ධන ව්‍යාපාර (කැම්පේන්)වලට පිළිගත හැකි පොදු රාමුවකට එකඟ වී එය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම බවත් මා කියා සිටියා.

විවාදය ටෙලිවිෂන් නාලිකා සියල්ලේ එකවර විකාශය කිරීම, රූපවාහිනී නාලිකාව හා ප‍්‍රධාන පෙළේ පෞද්ගලික නාලිකා එකක හෝ දෙකක සම සහභාගිත්වයෙන් විවාදය සිදු කිරීම ආදී විකල්ප යෝජනා වුණා.

සමාජ මාධ්‍ය සංවාදවල අපූරුව නම් එකිනෙකා නොහඳුනන උද්යෝගිමත් පිරිසක් මෙබඳු කාලීන හා වැදගත් මාතෘකාවක් ගැන විවෘතව හා සංවරව මත දැක්වීමයි. මේ සයිබර් සංවාදයේ යම් තැනෙක මෙබඳු විවාදයක් මෙහෙයවීමට පරිණත මාධ්‍ය බරිත සිටීදැ’යි එක් තරුණ පුරවැසි මාධ්‍යවේදියකු (ගිහාන් ප‍්‍රනාන්දු) අභියෝගාත්මකව මගෙන් ප‍්‍රශ්න කළා.

කිසිදු ටෙලිවිෂන් නාලිකාවක දැනට සක‍්‍රීය සේවයේ නියුතු නිවේදකයන් හෝ තීරකයන් හෝ නොසලකා මේ අසාමාන්‍ය කටයුත්තට ගාම්භීර, කෘතහස්ත හා දේශපාලනිකව පක්ෂග‍්‍රාහී නැතැ’යි පෙනෙ අයකු සොයා ගත යුතු බව මගේ නිර්දේශය වූවා. මේ සඳහා මා නම් දෙකක් යෝජනා කළා. පළමුවැන්නා මෙරට ජ්‍යෙෂ්ඨතම ඉංග‍්‍රීසි පුවත්පත් කතුවරයකුව සිට දැන් පොත් වෙළෙඳාමේ නිරත වන විජිත යාපායි. දෙවැන්නා මෙරට ටෙලිවිෂන්-රේඩියෝ මාධ්‍ය දෙකෙහිම පුරෝගාමී හපන්කම් කළ අඩ සියවසක විද්‍යුත් මාධ්‍ය අත්දැකීම් ඇති පාලිත පෙරේරායි.

මේ ට්විටර් සංවාදයේ යම් අවස්ථාවක මාධ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් ආචාර්ය චරිත හේරත් ද එයට සම්බන්ධ වුණා. ඔහු කීවේ අපේක්ෂකයන් වෙනුවට ඔවුන්ගේ ප‍්‍රතිපත්ති උපදේශකයන් දෙපිලක් ලෙස මැතිවරණ ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශන ගැන විවාද කළ හැකි බවයි. එහෙත් ජනාධිපතිවරණයක් යනු රටේ නායකයා තෝරන ඡන්දයක් නිසා අපේක්ෂකයන්ම සහභාගි වී මුහුණට මුහුණ ලා සිය දැක්ම හා ප‍්‍රතිපත්ති ගැන විවාද කළ යුතු බව බහුතරයකගේ අදහස ලෙස ඉක්මනින්ම මතු වුණා.

මේ සියල්ල සයිබර් අවකාශයේ කතාබහ වූයේ එක් සෙනසුරාදාවක දහවලේ හා සැන්දෑවේ. ඊට පසුවදා ඉරිදා සමහර පුවත්පත්වලත් ජනාධිපති අපේක්ෂක සංවාදය ගැන පුවත් පළ වුණා. මගේ මාධ්‍ය මිතුරකු මට මතක් කර දුන්නේ 1981 අංක 15 දරන ජනාධිපතිවරණ පණතේ 117 වන වගන්තියේ මෙබඳු විවාදයකට නීතියෙන්ම ඉඩක් ලබා දී ඇති බවයි.

අවම වශයෙන් අපේක්ෂකයන් දෙදෙනකු එකඟ වේ නම් ඔවුන් අතර විද්‍යුත් මාධ්‍ය විවාදයක් පැවැත්විය හැකි බවත්, ඒ සඳහා ගුවන්විදුලි අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා අවශ්‍ය මාධ්‍ය යටිතල පහසුකම් ලබා දිය යුතු බවත් එහි කියැවෙනවා. මේ වගන්තිය ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයටත් අදාළ කරගත හැකියි. (1981දී මේ නීතිය සම්පාදනය වන විට ඇරැඹී නොතිබි රූපවාහිනී සංස්ථාව 1982 මුල්ම ජනාධිපතිවරණය පැවති වසරේම විකාශයන් පටන් ගත්තා.)

ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් අතර සජීව ටෙලිවිෂන් විවාදයට මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන පොදු විපක්ෂ අපේක්ෂකයා සූදානම් බවට එළැඹුණු දින කිහිපයේ ප‍්‍රකාශයට පත් වුණා. එහෙත් අපේක්ෂක මහින්ද රාජපක්ෂ එයට ඉදිරිපත් නොවූ නිසා විවාදය සිදු වූයේ නැහැ.

පසුව ශ‍්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමය නීතිය හා යුක්තියට අදාළ තේමාවන් ගැන විවාදයකට මේ දෙපළටම විවෘත ඇරයුමක් කළත් එය ද රාජපක්ෂ පිල පිළි ගත්තේ නැහැ. නීතිඥ ක්ෂේත‍්‍රය වෙනුවෙන් විවාදය මෙහෙයවීමට ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිවේදීන් තිදෙනකු පවා තෝරා ගෙන සිටියා.

විවාදයකට ඒම හෝ නොඒම අපේක්ෂකයන්ගේ අභිමතය වුවත් පොදු උන්නතිය හා රටේ අනාගතය ගැන කැක්කුමක් ඇති ලෙසින් මැතිවරණ ප‍්‍රචාරණයේ යෙදුණු අපේක්ෂකයකු ප‍්‍රසිද්ධ විවාද දෙකක් (ටෙලිවිෂන් හා නීතිඥ සංගමයේ) මග හැරියේ ඇයි?

තමන්ගේ ප‍්‍රතිපත්ති හා මෙතෙක් ආ මග සාධාරණීකරණය කිරීම කෘතහස්ත දේශපාලකයන්ට අමාරුද?

ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් අතර සජීව විවාද පැවැත්වීම ඇමරිකානු සම්ප‍්‍රදායක් යැයි ද එබඳු බටහිරට පුරුදු අපට අනවශ්‍ය යැයි තර්ක කළ අයද සිටියා. මේ විවාද පැවැත්වීම නූතන යුගයේ ඇරැඹුණේ 1960 අමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණයේදී බව සැබෑවක්. එහෙත් එම සංකල්පය මේ වන විට ලොව විවිධ රටවල ක‍්‍රියාත්මක වනවා.

2010 මැයි මැතිවරණයට පෙර බි‍්‍රතාන්‍යයේ දේශපාලන පක්ෂ නායකයන් අතර පළමුවරට සජීව ටෙලිවිෂන් විවාද 3ක් පැවැත් වුණා. විවාද මෙහෙය වූයේ එහි ප‍්‍රවීණතම විද්්‍යුත් මාධ්‍යවේදීන් තිදෙනෙක්. කන්සර්වෙටිව්, කම්කරු හා ලිබරල් පක්ෂ නායකයන් සහභාගි වූ මේ විවාදවලට පෙර අදාළ විවාද කොන්දේසි 70ක් දේශපාලන පක්ෂ සියල්ල එකඟ වී සිටියා.

2013 පෙබරවාරියේ කෙන්යාවේ ජනාධිපතිවරණයේ අපේක්ෂකයන් එරට මුල්ම සජීව ටෙලිවිෂන් විවාදයට සහභාගි වුණා. පැය තුනහමාරක් සජීවී ලෙසින් ටෙලිවිෂන් හරහාත්, ඉන්ටර්නෙට් යූටියුබ් හරහාත් කෙන්යානුවෝ එය නැරඹුවා. සමහර ප‍්‍රශ්නවලට අපේක්ෂකයන් හරිහැටි පිළිතුරු නොදී ලිස්සා ගිය බවට චෝදනා ද එල්ල වුණා. තමන්ගේ දේශපාලන දැක්ම හා ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශය විවෘත සභාවක් අබියස ව්‍යක්තව පහදා දීමේ හැකියාව ඇත්තේ කුමන අපේක්ෂකයන්ට ද යන්න කෙන්යානු ඡන්දදායකයන්ට බලා ගත හැකි වුණා. එයට ප‍්‍රතිචාර දැක් වූ එක් පේ‍්‍රක්ෂකයෙක් කීවේ ‘දේශපාලන වේදිකාවල වෛරීය කතා කරනවාට වඩා සංයමයෙන් හා ප‍්‍රතිපත්තිවලට අවධානය යොමු කරමින් අපේක්ෂකයන් හැසිරුණු ආකාරය ප‍්‍රශංසනීයයි.’

European Union Presidency - Candidates join TV debate in May 2014
European Union Presidency – Candidates join TV debate in May 2014

2014 මැයි මාසයේ යුරෝපා කොමිසමේ ජනාධිපති තනතුරට ඉදිරිපත් වූ අපේක්ෂකයන් නෙදර්ලන්තයේ මාස්ට‍්‍රයික්ට් නුවරදී සජීව ටෙලිවිෂන් විවාදයකට සහභාගි වුණා. එය EuroNews නාලිකාව මගින් ලොව පුරා සජීව ලෙසින් විසුරුවා හැරියා.

ජපානය ද මහ මැතිවරණයකට පෙර ප‍්‍රධාන පක්ෂවල නායකයන් සම්බන්ධ කර ගෙන මෙබඳු සජීවී ටෙලිවිෂන් විවාද පවත්වයි. එයට මුල් වන්නේ එම මාධ්‍ය ක්ෂේත‍්‍රයේ නායකත්ව මට්ටමක සිටින ප්‍රෙස් ක්ලබ් හෙවත් මාධ්‍ය සමාජයයි.

මේ හැම විවාදයක්ම මෙන්ම ගෙවී ගිය අඩ සියවසක ඇමරිකානු ජනාධිපති අපේක්ෂක විවාදයන් ද යූටියුබ් හරහා ඕනෑම අයකුට නැරඹිය හැකියි. මේ සම්ප‍්‍රදාය ටිකෙන් ටික ප‍්‍රචලිතවීමත් සමග පූර්ව මැතිවරණ කාලය තුළ වඩාත් හරවත්ව මාධ්‍ය යොදා ගැනීමකට හා දේශපාලන සංස්කෘතිය වඩාත් සහභාගිත්ව මට්ටමකට ගෙන ඒමට උපකාර වනවා.

මේ ගෝලීය ප‍්‍රවණතාවලට ශ‍්‍රී ලංකාව කවදා අනුගත වේද?