Wanted: Time Bombs of the Mind! My third collection of Ravaya columns

Promo note for my latest Sinhala language book, being released this week at Colombo International Book Fair to be held from 10 – 17 September 2014.

Kaala Bomba One Kara Thibe - by Nalaka Gunawardene (Ravaya Publishers, 2014) book cover
Kaala Bomba One Kara Thibe – by Nalaka Gunawardene (Ravaya Publishers, 2014) book cover

Award winning science writer Nalaka Gunawardene’s latest Sinhala book, Kaala Bomba One Kara Thibe (‘කාල බෝම්බ ඕනෑ කර තිබේ!’ = Wanted: Time Bombs of the Mind!), will be released at the Colombo International Book Fair that starts on 10 September 2014.

A Ravaya Publication, the book compiles 44 of his weekly columns named Sivu Mansala Kolu Getaya published in the Ravaya newspaper during 2013-14.

Launched in 2011, the popular column offers musings of a sceptical inquirer who sits at the intersection (or confluence) of science, development, mass media and information society. The University of Sri Jayawardenapura presented Nalaka a Vidyodaya Literary Award for the best newspaper column of 2012.

Written in an easy, conversational Sinhala rich in metaphor and analogy, Nalaka connects the local with global and also bridges sciences and humanities. The new collection touches on pharmaceuticals, organic farming, tobacco control, rationalism, citizen journalism and social media among many other topics.

“Lankan society today suffers from a major deficiency of critical thinking. Blind faith and sycophancy dominate our social, religious, political and cultural spheres. Whether writing on science, development or social issues, Nalaka Gunawardene comes up with refreshing doses of scepticism,” says Gamini Viyangoda, leading Sinhala writer and political commentator.

In his quest for clarity and reason, Nalaka talks to researchers, activists and officials. He also draws on his many experiences and global travels as a journalist and development communicator.

In his foreword, researcher and university lecturer Dr Udan Fernando says: “At a time when insularity and monoculturalism are being celebrated in Sri Lanka, Nalaka represents the endangered cosmopolitan perspective.”

Nalaka has dedicated this book to two giants of public science in Sri Lanka: late Prof Cyril Ponnamperuma (1923-1994) and late Dr Ray Wijewardene (1924-2010). “They embraced the best of East and West without losing their roots. We urgently need such public intellectuals today,” Nalaka says.

The book includes columns profiling the work of both scientists, including the Sinhala adaptation of a long interview with Dr Wijewardene.

The title is inspired by the words of Swedish economist, Gunnar Myrdal, who once said, “Books are like time bombs. If they contain ideas that are correct, then one day they will explode. And if they don’t, they will be consigned to the dustbin of history.”

The 300-page book is priced at Rs. 490. It will be available from leading bookstores, and at special discounts from the Ravaya booth during the Colombo Book Fair.

Sivu Mansala Kolu Getaya - columnhead in Ravaya newspaper
Sivu Mansala Kolu Getaya – columnhead in Ravaya newspaper

සිවුමංසල කොලූගැටයා #135: එගොඩහ යන්නෝ මෙගොඩහ එන්නෝ තව කවුරුද ඉන්නේ?

Boatman photo

යුද්ධය බරපතල ලෙසින් සිදු වන 2007 කාලෙදි මම ටිකක් භයානක වැඩක් කළා. කොළඹ පැවති දකුණු ආසියාතික සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයන් හා මාධ්‍යවේදීන්ගේ වැඩමුඵවක් අමතා ආරම්භක දේශනය කරමින් මා කීවේ ඔවුන් බොහෝ දෙනකුත්, මාත් ‘බෝම්බකරුවන්’ බවයි!

කොයි වේලේ කොතැනක බෝම්බ පිපිරේදැයි ලක් සමාජය බියෙන් සිටි, ආරක්‍ෂක අංශ දැඩි විමසිල්ලෙන් පසු වූ එම වකවානුවේ එබන්දක් පැවසීමත් අවදානම් සහගතයි. ඒත් මා අදහස් කළේ මනස් බෝම්බ. මා එය ඔවුන්ට පැහැදිලි කළා.

ස්වීඞ්න් ජාතික ආර්ථික විශේෂඥ ගුනාර් මයර්ඩාල් (Gunnar Myrdal, 1898 – 1987)  වරක්  කීවේ ‘පොත්පත් හා ලිපි ලේඛන හරියට කාල බෝම්බ වගෙයි. ඒවායේ හරවත් හා ගැඹුරු අදහස් නිසි ලෙසින් ගලපා තිබුණොත් පාඨකයන්ගේ මනස තුළ කවදා හෝ ඒවා පුපුරා යාවි. එසේ නොවන අදහස් කොයි කාටත් අමතක වී යනු ඇති.’

කොයි තරම් අපූරු හා විප්ලවකාරී අදහසක් ද?

ඒ අරුතින් ගත් කල මාධ්‍ය හරහා ලියන කියන දේ මා දකින්නේ මනසේ පුපරා යන කාල බෝම්බ තනා මුදා හැරීමක් හැටියටයි. භෞතික බෝම්බ වගේ නොවෙයි, මනස් බෝම්බ පුපුරා යන සැටි එකවර අපට පෙනෙන්නේ නැහැ. සමහර විට අදහසක් මනසට කිදා බැස ගත් බව, එය ග‍්‍රහණය කර ගත් අය පවා සවිඥානිකව වටහා නොගන්නට පුඵවන්.

මනස් කාලබෝම්බ උපමිතිය මා වැන්නවුන් කරන කාරිය මැනවින් හසු කර ගන්නවා වුවත් එය ටිකක් බිහිසුණුයි. පශ්චාත් යුධ සමාජයක් (කලක් තිස්සේ ආවඩනු ලැබූ) කලහකාරී ආවේග සමනය කර ගන්නට තැත් කරන අද වැනි කාලයක මීට වඩා සාමකාමී උපමිතියක් ඇත්දැයි මා කල්පනා කළා.

එවිට මගේ මනසට ආවේ පාලම් හා ඔරුපාරු  පිළිබඳ සිතුවිල්ල. මේ සියල්ලෙන් කරන්නේ දෙගොඩක් නැතහොත් දෙඉවුරක් යා කිරීම. සිවුමංසල කොලූගැටයා හරහා මා කරන්නෙත් සංකල්පීය වශයෙන් හෝ සමාජයීය වශයෙන් බෙදුණු දෑ යා කරන්නට තැත් කිරීම.

වත්මන් ලක් සමාජය නොයෙක් අයුරින් විනිවිද දැකිය හැකියි. ඓතිහාසිකව හෝ ජෛව විද්‍යාත්මකව හෝ උරුම වූ ලේබල් අපේ බොහෝ දෙනා සිය ජීවිත කාලය පුරා අලවා ගෙන සිටිනවා. උපතේදී අහම්බෙන් හිමි වූ ජාතිය, ආගම, කුලය ආදී ලේබල් ගැන විවෘතව සිතන්නේත් ප‍්‍රශ්න කරන්නේත් ඉතා ටික දෙනයි.

උපතෙන් පසුව සමාජ ආර්ථික හේතු සාධක නිසා අප වැටුණු ගොඩවල් ද තිබෙනවා. සිංහල පමණක් දත් අය, දෙමළ පමණක් දත් අය මෙන්ම ද්විභාෂික හා ඉඳහිට ති‍්‍රභාෂික අය ද අප අතර සිටිනවා.

උපතෙන් ලද ලේබල් මෙන් ම මෙකී දෙවැනි ආකාරයේ නැඹුරුවීම් ද අපට  ඕනෑ නම් උත්සාහයෙන් වෙනස් කර ගත හැකියි. අවම වශයෙන් අප අයත් නොවන අනෙකුත් (පිටස්තරයන් හෙවත් ‘අනෙකා’ ලෙස අප දකින) පිරිස් ගැන අපේ දැනුම හා අවබෝධය වැඩි දියුණු කර ගත හැකියි.

ශී‍්‍ර ලංකාව භූගෝලීය වශයෙන් දිවයිනක් වූ පමණට අප දුපත් මානසිකත්වයට සීමා විය යුතු නැහැ. දැනුම හා සංකල්ප මට්ටමෙන් වැඩෙන්නට නම් අපේ සමීප දෙයින් හා අපට හුරුපුරුදු දෙයින් ඔබ්බට අප නෙත් යොමු කළ යුතුයි. චිත්ත ගවේෂණය පුඵල් කළ යුතුයි. මේ කොලම හරහා මා උත්සාහ කරන්නෙත් එබඳු චාරිකාවලට අපේ පාඨකයන් යොමු කරන්න.

මෑතදී නිකුත් වූ මගේ දෙවැනි කොලම් එකතුවේ පසු කවරයට කෙටි වදනක් ලියමින් තරුණ ලේඛක දිලීප අබේසේකර මෙහෙම කියනවා.

‘‘ලෝකය තිබෙන්නේ ලංකාවේය කියා තවමත් සිතා ඉන්නා අපට සිවු මංසල කොලූ ගැටයා කලාතුරකින් හමු වෙන ජාතියේ කෙනෙකි. එහෙත් මෙහෙ වගේම ද? මෙහෙ වගේ දේවල්වලට එහෙ මොනව ද කරන්නේ? ඇත්තට ම මෙහෙට වඩා එහෙ වෙනස්දැයි අපට ම තෝරා බේරා ගන්නට ඔහු කරුණු ගෙන හැර පාන්නේ ය. ඉරිදාට රාවයේ සිවුමංසල කොලූ ගැටයා කියවන මා දන්නා බොහෝ දෙනකු සුබවාදී හුස්මකින් සදුදාට මුහුණ දෙනු පෙනේ.’’

හැබැයි එහෙ මෙහෙ යා කරන වැඬේ ලේසි නැහැ. ඇසදිසි මානයෙන් එහා කොයි දේ ගැනත් සැකයෙන් බලන්නට පොළඹවන අද කාලේ එය ලොකු අභියෝගයක්.

මා ලියන දේ කරුණු හා තර්ක මත පදනම් වූවත් මා හුදෙක් දැනුම බෙදන්නකු නොවෙයි. (දැනුම  ඕනෑ නම් අද කාලේ ඉන්ටර්නෙට් හරහා එය ලබා ගත හැකි මූලාශ‍්‍ර තිබෙනවා.) මට පතුරුවන්නට මතවාදයක් ද නැහැ. මා ලියන්නේ මගේ පාඨකයන්ගේ මනස කිති කවන්නට, පොඩියක් විවර කරන්නට හා යම් දේ ගැන ඔවුන්ට වැඩිදුර සිතන්නට පෙළඹවීමට පමණයි.

යුද්ධය හමාර වීමෙන් පසු දිගට හරහට පාරවල් හා පාලම් හදනවා. භෞතික සංවර්ධනයට නිසි යටිතල පහසුකම් අවශ්‍යයි. (අන්තවාදී හරිතවේදියෝ මොනවා කිව්වත් හැමදාම ගල් යුගයේ හිටියා වගේ ඉන්න බැහැ!)

නමුත් කොන්කී‍්‍රට් හෝ ලෝහමය පාලම් විතරක් මදි. අපේ සමාජය තුළත්, අපේ රට හා පුඵල් සෙසු ලෝකය අතරත් මානසික හා චින්තනමය මට්ටමෙන් නිසි පරිදි යා කැරෙන මනෝ පාලම් ද (bridges inside our minds) අවශ්‍යයි.

මේ දෙක සමාන්තරව සිදු නොවුණොත් කොන්කී‍්‍රට් පාලම් ගොඩක් මැද වුවත් අප සංකල්පීය වශයෙන් බෙදී, හුදකලා වී දිගට ම සිටිනු ඇති.

කොළඹ පොත් ප‍්‍රදර්ශනයේ ප‍්‍රබලව පෙනුණු දෙයක් නම් විදේශීය සාහිත්‍ය කෘතීන් (විශෙෂයෙන්ම නවකථා හා චාරිකා සටහන්) සිංහලයට පරිවර්තනය කිරීම දැන් මහා පරිමානයෙන් සිදුවන සැටියි. පරිවර්තනවල නිවැරදි බව හා භාෂා අගය ගැන මා තක්සේරු කර නැහැ. නමුත් මේවා බිහි වන්නේ වෙළඳපොල ඉල්ලූමක් ඇති නිසයි. අපේ පාඨකයන් තමන්ට හුරු බසින් වුවද මේ දුපතෙන් එහා යථාර්ථයන් හා මායා ලෝකයන් (ෆැන්ටසි) ගැන උනන්දු වන බව එයින් අපට සිතා ගත හැකියි.

එහෙත් පරිවර්තනවලට ඔබ්බට යන සංසන්දනාත්මක හා තුලනාත්මක විග‍්‍රහයන් දුර්ලභයි. අපේ සිංහල පුවත්පත්වල විදේශ විත්ති විචාර හැටියට තවමත් බහුලව පළ වන්නේ වම-දකුණ දෙපිළට බෙදී ලෙස ඇණ කොටා ගත් සීතල යුද්ධය කාලේ මල බැඳුණු තර්කයි. සීතල යුද්ධය (1990) අවසන් වී වසර 23ක් ගත වීත් අපේ ‘විදේශ පුවත් විචාරකයන්ගේ’ ඇස් ඇරී නැහැ.

තොරතුරු සමාජය, ජනපි‍්‍රය සංස්කෘතිය, ගෝලීයකරණය, නව මාධ්‍ය හා වෙනත් විසි එක් වන සියවසේ ප‍්‍රබල ප‍්‍රවාහයන් ගැන අපේ මුද්‍රිත හා විද්යුත් මාධ්‍ය හරහා අපට ලැබෙන්නේ ද පිඵණු  වූ හෝ අන්තගාමී වූ හෝ විග‍්‍රහයන්.

Sivu Mansala Kolu Getaya - two books collecting nearly 100 Ravaya columns by Nalaka Gunawardene
Sivu Mansala Kolu Getaya – two books collecting nearly 100 Ravaya columns by Nalaka Gunawardene

මේ අඩුපාඩු හා හිදැස් වසන්නට තනි ප‍්‍රකාශනයකට හෝ තනි ලේඛකයකුට හෝ පමණක් බැහැ. එහෙත් සිවුමංසලේ සිට අවට පිරික්සමින්, විවිධ ප‍්‍රශ්න මතු කරමින් අප තැත් කරන්නේ යම් තරමකටවත් ඒ විචාරශීලී දිශාවට අපේ සමාජය යොමු කරවන්න.

නිසි පාලම් ඇති තරම් බිහි වන තුරු බලා නොසිට මට හැකි පරිද්දෙන් ටික දෙනෙකුවත් එගොඩ මෙගොඩ ගෙන යනවා. මේ අරුතින් බැලූ විට මා ඔරුපාරු පදවන්නකු වගෙයි.

මගේ ඔරුවේ ගමන් කරද්දී පොඩි පසුබිම් කථනයක් ද තිබෙනවා! මා සමග ටික වේලාවක් ගමනේ යෙදෙන මගීන්ට (පාඨකයන්ට) මා එගොඩ හා මෙගොඩ ගති සොබා කියා දෙනවා. ගමන් කරන ප‍්‍රවාහයේ යම් විසිතුරු ද පාඨකයන් දකිනවා.

එගොඩට වඩා මෙගොඩ හොඳ යයි මා කිසි විටෙක කියන්නේ නැහැ. මා ගමන් කරන දිශාවට අනුව එගොඩ හා මෙගොඩ නිරතුරු වෙනස් වනවා.

එමෙන්ම මගීන්ට/පාඨකයන්ට මගේ අදහස් බලහත්කාරයෙන් පටවන්න තැත් කරන්නේ නැහැ. එමෙන් ම මට මුදලක් ගෙවා මගේ ඔරුවේ ප‍්‍රචාරණය කැරෙන අන් අයකුගේ අදහස් ද නැහැ. සියඵ අදහස් සංවාදයට විවෘතයි.

ඔහේ යනවා වෙනුවට කථා සාමීචියේ යෙදෙමින්, ඔවුනොවුන් අතර සංවාද කරමින් විවෘත වූත් ප‍්‍රබෝධජනක වූත් මනසකින් ගමනේ යෙදෙනවා දකින්නට මා කැමතියි. ඒ නිසා ඔරුකාරයාගේ උපමිතිය මට හොදින් ගැලපෙනවා.

හොඳ දෙයක් ගැන යහපත් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීම අපේ බොහෝ අයගේ සිරිතක් නොවේ. මට ස්තුති හෝ ප‍්‍රශංසා කරන පාඨක ප‍්‍රතිචාර ද ලැබෙතත් බහුතරයක් ප‍්‍රතිචාර එන්නේ මා ලියූ දෙයකින් කලබලයට හෝ කෝපයට හෝ පත් වූ අයගෙන්. සමහරුන් මහත් ආවේගශීලී වනු දැකිය හැකියි. අන්ධ භක්තිය හා ඇදහිලි මත තමන්ගේ සියඵ මතවාද ගොඩ නංවා ගෙන සිටින අයට පුංචි පහේ ප‍්‍රශ්න කිරීමක්වත් දරා ගන්නට අමාරු වගෙයි.

මතවාද පතුරුවන්නෝ තැත් කරන්නේ මිනිසුන්ගේ ඔලූගෙඩි විවෘත කොට තමන්ගේ මතය එයට වත් කොට ආයෙත් වසා සීල් තබන එකයි. මාවෝ සේතුං වරක් ජනතාවගේ මනස සමාන කළේ පාලකයන්ට  ඕනෑ දෙයක් ලිවිය හැකි හිස් සුදු කඩදාසිවලට.

එහෙත් ඇත්තට ම අප කළ යුත්තේ පාඨකයන්ගේ මනස විවෘතව පවත්වා ගැනීම. කිසිදු තනි ප‍්‍රවාහයකට එහි අරක් ගෙන මනස සින්නක්කර ගන්නට ඉඩ නොතැබීම. බහුවිධ අදහස් හා තර්ක විතර්කවලට ඔලූගෙඩි ඇතුලේ වගේ ම සමාජයේ හැම තැන ම පොදු අවකාශයේත් නිදහස රැක ගැනීම.

යම් දිනෙක නිසි පාලම් බිහි වී, ඔරු පාරු භාවිතය අනවශ්‍ය වීම සමාජ පරිනාමයේ සොබාවයි. සමහර විට අනාගතයේදී කොලූගැටයාගේ ඔරුවටත් ඉල්ලූමක් හෝ අදාල බවක් නැති විය හැකියි. මෙරට සියඵ හෝ බොහෝ මාධ්‍ය මා කරන දේ ම කරන්නට ගත් විට මා මේ පාරුව නවතා දමනවා. පාලම්වලින් එතෙර කළ හැකි මහා පරිමානයෙන් තනි පුංචි ඔරුකරුවකුට එගොඩ මෙගොඩ යා කළ නොහැකි නිසා…

එතෙක් කල් ඔහොම යං! එගොඩහ යන්නෝ – මෙගොඩහ එන්නෝ තව කවුරු ද ඉන්නේ?

සිවුමංසල කොලූගැටයා #125: කාල බෝම්බ ඕනෑ කර තිබේ!

In the early 1990s, I had the privilege of working with the late Anil Agarwal, the outstanding environmentalist and journalist. He founded the Centre for Science and Environment (CSE), which continues his mission of articulating science-based, southern perspectives in issues of sustainable development and social justice.

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I invoke one of Anil’s favourite quotes, about books being akin to time bombs — which he attributed to the Swedish economist and Nobel laureate Gunnar Myrdal. I extend the metaphor to media products — in print, audio and video — and ask: what can we do to shorten their fuse?

This is also a commentary on the lack of adequate public discussion and debate on matters of public interest in Sri Lanka, and what we can learn from the more argumentative Indians.

Colombo General Cemetery: No discussion or debate...
Colombo General Cemetery: No discussion or debate…

ශ‍්‍රී ලංකාවේ මීට ඉහත පරම්පරාවක ප‍්‍රතිපත්තිගරුක වාමාංශික නායකයකු වූ බර්නාඞ් සොයිසා වරක් කොළඹ කනත්ත සුසාන භූමිය හඳුන්වා දුන්නේ ‘වාද විවාද – තර්ක විතර්ක කිසිවක් නොමැති වූ කොළඹ එක ම ස්ථානය’ හැටියටයි (“The only place in Colombo where there is no discussion or debate”).

එ කියන්නේ එතැනින් පිටත හැම තැනෙක ම අඩු වැඩි පමණින් සංවාද හා විසංවාද නිතිපතා සිදු වනවා. සමහරක් එවා පොදු අවකාශය තුළ – එනම් වේදිකා මත, සභා තුළ හෝ මාධ්‍ය හරහා. එහෙත් බහුතරයක් පෞද්ගලික අවකාශය තුළ – එනම් ගෙදර දොර, කඩපිළේ, කාර්යාලවල, සමිති සමාගම් තුළ…

මෙකී නොකී හැම තැනෙක ම මිනිස්සු හා ගැහැණු තමන්ට අදාළ කාලීන මාතෘකා ගැන කථා බහ කරනවා. හැම දෙයක් ගැන හැම දෙනා ම එකඟ වෙන්නෙ නැහැ. බහුවිධ මතවලට ඉඩ තිබෙනවා.

ඇත්තට ම විවිධත්වය මත පදනම් වූ විවෘත හා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ජන සමාජවල එසේ විය යුතුයි. මතවලට ප‍්‍රතිචාර දක්වන්නට හා එවා සමඟ එකඟ නොවන්නට ඕනෑ ම කෙනකුට නිදහස තිබිය යුතුයි.

චින්තනයේ හා අදහස් ප‍්‍රකාශනයේ නිදහස විවෘත සංවාද සඳහා මූලික අවශ්‍යතාවක් වූවත්, එය පමණක් සෑහෙන්නේ ද නැහැ. සංවාද හරවත් වන්නේ ගවේෂණාත්මක තොරතුරු, නිරවුල් විග‍්‍රහයන් හා නව සිතුවිලි මත පදනම් වූ විටයි. එසේ නොමැතිව මතවාදයන් පමණක් කරපින්නා ගත්, විවෘත මනසකින් තොර වූ අය අතර හරවත් සංවාද හට ගන්නට ඉඩක් නැහැ.

අද ශ‍්‍රී ලංකාවේ අපට සොයා ගන්නට අපහසු වී ඇත්තේ මේ ආකාරයේ විවෘත හා හරවත් සංවාදයන්. එ වෙනුවට අපට බොහෝ විට හමු වන්නේ යම් කාලීන ප‍්‍රශ්නයක් මතුපිටින් පමණක් විග‍්‍රහ කිරීම. සංඛ්‍යාත්මක බහුතරයක නැතහොත් අධිපතිවාදයක මතයක් පමණක් මතු වන්නට ඉඩ දීම. අනෙක් විකල්ප අදහස් බලහත්කාරයෙන් යටපත් කිරීම. නැත්තම් ස්වයං වාරණය.

ඇයි මේ තරම් ස්වාධීන අදහස්වලට බය?

මේ වගේ මහා ප‍්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සොයන විට මා නිතර බලන්නෙ අපේ අසල්වැසි ඉන්දියාව දෙසයි. වර්ග, ගෝත‍්‍ර, ආගම්, මතවාද සිය ගණනක් ඉන්දියාවේ බිලියන් 1.2ක් පමණ වන ජනගහනය තුළ හමු වනවා. තනි ඉන්දියානු අනන්‍යතාවක් පවත්වා ගන්නා අතර, තම තමන්ගේ උප අනන්‍යතාවන් ද ඊට සමාන්තරව රැක ගන්නට අවශ්‍ය ව්‍යවස්ථාමය, ව්‍යූහමය වගේ ම සංස්කෘතිකමය පසුබිමක් එරටේ තිබෙනවා.

ඉන්දියානුවන් බොහෝ කාරණා ගැන නිරතුරුව හා දැඩි සේ වාද විවාද කරනවා. ක‍්‍රිකට් වැනි තේමාවක් හැරුණු විට වෙනත් දේ ගැන ඔවුන් අතර එකඟත්වයක් ඇත්තේ ම නැති තරම්. එ විවිධත්වය තුළින් යම් සවියක් හා පන්නරයක් ද ඔවුන් ලබා ගන්නවා. වසර විස්සක් පුරා ඉන්දියාවට නිතර යන එන මට තාමත් මේ සංසිද්ධිය විශ්මයජනකයි.

ඉන්දියානු වාද විවාද ආවේගයන්ට පමණක් සීමා වන්නේ නැහැ. ඔවුන් අතර විශිෂ්ට ගණයේ පර්යේෂකයන්, චින්තකයන් හා නිර්මාණකරුවන් ඉන්නවා. අන්ත වාමාංශික සිට අන්ත දක්ෂිණාංශික දක්වා සමස්ත දේශපාලන මතවාද පරාසය ම තිබෙනවා. ඉතා ලිබරල් නිදහස් මතධාරීන්ගේ පටන් අන්තවාදී හා දරදඬු මතධාරීන් ද හමු වනවා.

හැඟීම් උත්සන්න වී ඉඳහිට කලහකාරී වූවත්, බිලියනයකට අධික ජනකායක් දිවා රැයේ වාද විවාද කරන ප‍්‍රමාණයේ තරමට ඔවුන්ට කෙතරම් සංයමයක් හා සෙසු මත දරා ගැනීමේ හැකියාවක් ඇත් ද යන්න අපට අනුමාන කළ හැකියි.

Anil Agarwal (1947 – 2002)
Anil Agarwal (1947 – 2002)

මගේ මුල් ම ඉන්දියානු හිත මිතුරකු වූයේ විද්‍යා ලේඛක හා පාරිසරික ක‍්‍රියාකාරික අනිල් අගර්වාල් (Anil Agarwal, 1947 – 2002). ලේඛකයන් හැටියට පොදු අවකාශය තුළ අප ලියන දෙයින් කෙටි කාලීනව හෝ දිගු කාලීනව හෝ ජන සමාජයට බලපෑමක් ඇති වේදැයි ඔහුත් මාත් විටින් විට මෙනෙහි කළා. සමහර වෙලාවට තර්කානුකූල නොවූ සංවාද දිග හැරෙනවා බලා සිටින විට අප මේ කරන්නේ මුනින් අතට හැර වූ කලගෙඩියක් වැනි සමාජයකට වතුර (අදහස්) වක් කිරීමක් දෝ යැයි සිතෙනවා.

එහෙත් කිසි දිනෙක අප අධෛර්යය නොවිය යුතු බවත්, අප ලියන දේ කියන දේ ජන සන්තානයට හෙමින් සීරුවේ කිඳා බසින බවත් අනිල් තරයේ විශ්වාස කළා. ඔහු නිතර උපුටා දැක්වූ කියමනක් තිබුණා. එය 1972දී ස්වීඞ්න් ජාතික ආර්ථික විශේෂඥ හා පොදු උන්නතියට කැප වූ බුද්ධිමතකු වූ ගුනාර් මයර්ඩාල් (Gunnar Myrdal, 1898 – 1987) අනිල්ට පැවසූවක්.

“Books are like time bombs. If they contain ideas that are correct, then one day they will explode. And if they don’t, they will be consigned to the dustbin of history.”

‘‘පොත්පත් හා ලිපි ලේඛන හරියට කාල බෝම්බ වගෙයි. එවායේ හරවත් හා ගැඹුරු අදහස් නිසි ලෙසින් ගලපා තිබුණොත් පාඨකයන්ගේ මනස තුළ කවදා හෝ එවා පුපුරා යාවි. එසේ නොවන අදහස් කොයි කාටත් අමතක වී යනු ඇති.’’

මේ තමයි එහි සරල අරුත. කොයි තරම් අපූරු හා විප්ලවකාරී අදහසක් ද?

අනිල් අකාලයේ මිය යන තුරු හැමදාමත් කිව්වේ මිනිසුන්ගේ ඔළුගෙඩි තුළ ඉක්මනින් පුපුරා යාමේ හැකියාව ඇති අදහස් සන්නිවේදනය කරමු කියායි. ටිකක් බිහිසුනු ආකාරයේ උපමිතියක් වූවත් අද අපට ලංකාවේත්, ලොව අන් හැම තැනකත් බෙහෙවින් උවමනා වී ඇත්තේත් ඉක්මනට පත්තු වන විදියේ අදහස් හා එවායේ නිසි සන්නිවේදනයයි.

මීට වසර හෝ දශක ගණනකට පෙර පුවත්පතකට හෝ සඟරාවකට හෝ මා ලියූ ලිපියක් නැතිනම් කළ සම්මුඛ සාකච්ඡවක් ගැන ප‍්‍රශංසාත්මකව කථා කරන පාඨකයන් මට ඉඳහිට මුණ ගැසෙනවා. එබඳු ප‍්‍රතිචාර ලේඛකයකු ප‍්‍රමෝදයට පත් කරවන නමුත් මා ඔවුන්ට කියන්නේ දැනුම නිරතුරුව අඵත් වන නිසා පරණ ලිපිවල අන්තර්ගතය කාලානුරූපව අඵත් කර ගන්නා ලෙසයි.

Gunnar Myrdal (1898 – 1987)
Gunnar Myrdal (1898 – 1987)

මාධ්‍ය හරහා සහ පොත්පත් ඔස්සේ අපට දැනුම පමණක් නොව ආකල්ප, මතවාදයන් හා විග‍්‍රහයන් ද සමාජයට සන්නිවේදනය කළ හැකියි. මා කවදත් විශ්වාස කරන්නේ අධිපතිවාදී මතවාදයන්ට වඩා සංවාදශීලි වූත්, පාඨකයන්ට සිතන්නට අනුබල දෙන්නා වූත් ආකාරයේ ලිපිලේඛන වඩාත් වැදගත් බවයි.

දැනුම හා ශිල්ප ක‍්‍රමවලට සම්මතයක් අවශ්‍ය වුවත් ඕනෑවට වඩා සම්මතයට වහල් වීම නිසා නිදහස් චින්තනයට ඇති ඉඩ ඇසිරෙනවා. අපේ විධිමත් අධ්‍යාපන ක‍්‍රමයේ තිබෙන ලොකු ම දෝෂයත් එයයි. විෂයමාලාවක් තුළ, ගුරු-මූලිකව පොතේ හැටියට ඉගෙනීම හරහා විචාරශීලිව දැනුම ගවේෂණය කිරීම හා නිර්මාණශීලිව නව දැනුම බිහි කිරීම සිදු වන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට එහෙය්යන් පිරිසක් බිහිවනවා.

අද දවසේ හුදෙක් පොත්පත් හා පුවත්පත් හරහා පමණක් නොව රේඩියෝ, ටෙලිවිෂන් හා ඉන්ටර්නෙට් හරහා ද අපට මනස් බෝම්බ බිහිකර සමාජයට මුදා හැරිය හැකියි.

අපේ ගෘහස්තයන්ගෙන් 80%ක හමු වන, ශී‍්‍ර ලංකාවේ ප‍්‍රචලිතම ජනමාධ්‍යය වන ටෙලිවිෂන් හරහා මෙය කිරීමට ඇති හැකියාවෙන් තවමත් ප‍්‍රයෝජනයට ගෙන ඇත්තේ අල්ප ප‍්‍රමාණයක්. මනස් බෝම්බ වෙනුවට සබන් පෙන බෝල පේ‍්‍රක්‍ෂකයන්ට යවන්නට බොහෝ ටෙලිවිෂන් ගුවන් කාලයක් වැය කැරෙනු පෙනෙනවා.

සමහරුන්ට ඕනෑ අපේ සමාජය තනි මතයකට නතු වූ නිසරු කතරක් නැතහොත් නිසසල සුසාන භූමියක් කරන්න. එයට එකඟ නොවන අප දිගින් දිගට ම ‘මනසට කාල බෝම්බ’ නිර්මාණය කර මුදා හැරිය යුතුයි!