Campaigns – Page 2 – Open Minds!

සිවුමංසල කොලූගැටයා #259: වසර 25ක් පුරා සිදු වන විද්‍යුත් සංඛ්‍යාත කොල්ලය

Broadcast transmission tower

Broadcasting uses the electro-magnetic spectrum, a public resource. It is also a finite resource: there is only so much of the spectrum available for broadcasting and other uses such as telecommunications, emergency communications and military uses. And because it is a scarce resource, it is valuable.

In a landmark 1995 judgment, the Supreme Court of India held that the airwaves or frequencies in the electro-magnetic spectrum are a public property. Thus, their use had to be controlled and regulated by a public authority in the interests of the public and to prevent the invasion of their rights. Since the broadcast media involves the use of the airwaves, this factor creates an inbuilt restriction on its use, as in the case of any other public property.

Sri Lanka’s broadcast sector, which was a state monopoly for decades, was finally opened up for private sector participation in 1992. However, this decision was not accompanied by any specific laws or regulations; it has been an ad hoc process ever since. There are no clear rules nor any independent enforcement or regulatory mechanism. The broadcast licensing process remains undefined, opaque and discretionary on the part of the minister and officials in charge of media.

There are no published guidelines or criteria. In their absence, there is no legal provision to support public service media or community media through licensing. Licence issuing practices so far do not indicate any such interest. The private sector participation in broadcasting has been open only to business confidantes of various ruling parties that have been in office since 1990.

In this week’s Ravaya column (appearing in issue of 28 February 2016), I discuss the plundering of the electromagnetic spectrum in Sri Lanka and the resulting chaos in the broadcast sector. I quote former Media Ministry secretary Dr Charitha Herath and Colombo University mass media academic Dr Pradeep Nishantha Weerasinghe whose masters degree thesis analysed the early years of broadcast sector ‘liberalization’ in Sri Lanka during the 1990s.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #252: ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඩිජිටල් මුහුණුවර හා ජනවාරි 8 පෙරළියේ ඉතිරි අභියෝග

"For only the second time in my life, I voted for a winning candidate on 8 Jan 2015. I now keep insisting that be delivers on his promises." - Nalaka Gunwardene — “For only the second time in my life, I voted for a winning candidate on 8 Jan 2015. I now keep insisting that Maithripala Sirisena delivers on his promises.” – Nalaka Gunwardene, blogger and tweep

At Sri Lanka’s seventh presidential election, held on 8 January 2015, we citizens sent the despotic Rajapaksa regime home. Contrary to some assertions, it was an entirely a home-grown, non-violent and democratic process. An impressive 81.52% of registered voters (or 12.26 million persons) took part in choosing our next head of state and head of government: Maithripala Sirisena.

It was also Sri Lanka’s first national level election where smartphones and social media played a key role and probably made a difference in the outcome. During the weeks running up to 8 January, hundreds of thousands of Lankans from all walks of life used social media to vent their frustrations, lampoon politicians, demand clarity on election manifestos, or simply share hopes for a better future.

As I documented shortly afterwards, most of us were not supporting any political party or candidate. We were just fed up with nearly a decade of mega-corruption, nepotism and malgovernance. Our scattered and disjointed protests – both online and offline – added up to just enough momentum to defeat the strongman Mahinda Rajapaksa. Just weeks earlier, he had appeared totally invincible.

Thus began the era of yaha-palanaya or good governance.

In real life, democracy is a work in progress and good governance, an arduous journey. In this week’s Ravaya column (appearing in issue of 10 January 2016), I argue that voting in two key elections during 2015 (including Parliamtnary Election held on 17 August) was the easy part. We citizens now have to be vigilant and stay engaged with the government to ensure that our politicians actually walk their talk.

Here, we can strategically use social media among other advocacy methods and tools.

See my English essay which covers similar ground: Yahapalanaya at One: When will our leaders ‘walk the talk’? Groundviews.org, 4 January 2016

මීට වසරකට පෙර තීරණාත්මක මැතිවරණයක් අබිමුඛ්හාව නාලක ගුණවර්ධන සමාජ මාධ්‍ය හරහා බෙදාගත් 2015 අවුරුදු පැතුම

ජනාධිපතිවරණයට දින කීපයකට පෙර 2015 ජනවාරි 1 වනදා මගේ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් හරහා එළැඹෙන වසරට මගේ පැතුම රූප-වචන මිශි‍්‍රත මීම් (meme) එකක ස්වරූපයෙන් මුදා හැරියා. එහි කියැවුණේ “2015 මගේ පැතුම: යටත් වැසියකු නොවන නිදහස් පුරවැසියෙක්!”

2015 ජනවාරි 8 වනදා උදෙන්ම ගොස් මා ඡන්දය දුන්නේ මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන නම් මැතිවරණ අපේක්ෂකයාට නොවෙයි. ඔහු සංකේතවත් කළ පරමාදර්ශී යහපාලන සංකල්පයටයි. දේශපාලනයේදී පුද්ගලයින්ට වඩා සංකල්ප වටිනා බව කලක් ගත වී හෝ මා තේරුම් ගෙන සිටිනවා.

යහපාලනයේ ජයග‍්‍රහණයෙන් මා ප‍්‍රමෝදයට පත් වූයේ කිසිදා සිරිසේනගේ හෝ වෙනත් කිසිදු දේශපාලන පක්ෂයක හෝ හිතවතකු නොවූ ස්වාධීන පුරවැසියකු හැටියටයි.

ජනවාරි 9 වන දා සිට සාපේක්ෂව වඩා නිදහස් හා මානව හිමිකම් ගරු කරන වාතාවරණයක ජීවත්වීමේ අවකාශය ලක්වැසියන්ට උදා වූ බව කිව යුතුයි. බියෙන් තොරව රටේ නායකයා හා සෙසු පාලක පිරිස නිර්දය ලෙස විවේචනය කිරීමේ හැකියාව 2015 වසර පුරා මා ප‍්‍රායෝගිකව අත්හදා බැලුවා. රටේ නායකයා යහපත් දෙයක් කළ විට එය පසසන්නත්, වැරදි දෙයක් කළ විට එය විවේචනය කරන්නත් හැකි පසුබිමක් යළි උදා වීම ලොකු දෙයක්.

එහෙත් අප හමුවේ තවමත් අභියෝග රැසක් ඉතිරිව තිබෙනවා.

එයින් එකක් නම් ජනවාරි 8 මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය පිළිගන්නට සමහරුන් නොකැමැති වීමයි. ඒ ගැන විවිධ කුමන්ත්‍රණ තර්ක මතු වනවා. විපක්ෂයේ පොදු අපේක්ෂක මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේනගේ ජයග‍්‍රහණය පිටුපස අදිසි හස්තයක් නැතහොත් ජාත්‍යන්තර බලපෑමක් කි‍්‍රයාත්මක වූවා ද? එය මෙරට අභ්‍යන්තර කටයුතුවලට ඇඟිලි ගැසීමේ මහා “ජාත්‍යන්තර කුමන්ත‍්‍රණයක” කොටසක්ද? මෙවන් ප‍්‍රශ්න වසරක් ගත වීත් තවමත් සමහරුන්ගේ මනසේ සැරිසරන බව පෙනෙනවා.

මෙය විග්‍රහ කරන්න මා එක්තරා උපමිතියක් යොදා ගන්නට කැමතියි.

අනුරාධපුරයේ හා පොළොන්නරුවේ හමු වන මහා දාගැබ් පුරාණ ලෝකයේ දැවැන්ත ඉදිකිරීම් අතරට ගැනෙනවා. ඒවායේ වාස්තු විද්‍යාත්මක හා ඉංජිනේරුමය නිමාව අපේ පැරැන්නන්ගේ විද්‍යා හා තාක්ෂණය හැකියාවන්ට මනා උදාහරණයි.

අනුරාධපුරයේ පිහිටි මිරිසවැටිය, රුවන්වැලි සෑය හා ජේතවනය යන මහා දාගැබ් තුන දිශා පිහිටුවීමේදී හා ඉදි කිරීමේදී පිටසක්වල බුද්ධිමත් ජීවීන්ගේ සහාය ලැබී ඇතැයි 1997දී ලාංකිකයකු ලියූ පොතකින් අසාමාන්‍ය තර්කයක් මතු කරනු ලැබුවා (Alien Mysteries in Sri Lanka & Egypt, by Mihindukulasuriya Susantha Fernando, 1997). ඊජිප්තුවේ මහා පිරමීඩ හා අපේ මහා දාගැබ් සසඳමින් ලියා ඇති මේ පොත විද්‍යාත්මක සාධක හා තර්කවලට වඩා පරිකල්පනය හා විශ්වාස මත පදනම් වූවක්.

එම පොත ගැන මගේ ප්‍රතිචාරය වූයේ මෙයයි. “ඕනෑම ඓතිහාසික හෝ කාලීන හෝ කරුණක් ගැන තමන් රිසි ලෙසින් ප‍්‍රතිවිග‍්‍රහ කිරීමේ අයිතිය විවෘත සමාජයක තිබිය යුතුයි. එසේම එවන් විග‍්‍රහයන් සංවාදයට ලක් විය යුතුයි. එසේ නමුත් අපේ මහා දාගැබ් තැනීමට පිටසක්වල ජීවීන්ගේ සහාය ලැබුණා යන කල්පිතයේ යටි අරුත එවැනි හපන්කම් අපේ ඇත්තන්ට තනිවම කළ නොහැකි වූ බවද?”

ඈත හෝ මෑත ඉතිහාසය ගැන ෆැන්ටසි ආකාරයේ කල්පිත හෝ කුමන්ත‍්‍රණ කථා මතු කරන විට බෙහෙවින් ප‍්‍රවේශම් විය යුතු බවට මෙය හොඳ උදාහරණයක්.

2015 ජනවරි 8 වනදා සිදු වූ දේශපාලන බල සංක‍්‍රාන්තිය ගැන පරාජිතයන් හා ඔවුන්ගේ අනුගාමිකයන් මතු කරන විග‍්‍රහයන් අභව්‍යයි.

එදා මෙරට සිදු වූයේ මෑත ඉතිහාසයේ සාපේක්ෂව වඩා සාමකාමී මැතිවරණය හරහා ඡන්දදායකයන් විසින් නව ජනාධිපතිවරයකු තෝරා ගැනීමයි. ලියාපදිංචි ඡන්දදායකයන්ගෙන් 81.52%ක් (එනම් 12,264,377ක්) ඡන්දය ප‍්‍රකාශ කළා. නිදහස් හා සාධාරණ මැතිවරණයක් පැවැත්වීමට මැතිවරණ කොමසාරිස්වරයා හා කාර්ය මණ්ඩලය වග බලා ගත්තා.

මැතිවරණ කැම්පේන් කාලය තුළ බලයේ සිටි ජනාධිපතිවරයාගේ වාසියට රාජ්‍ය මාධ්‍ය හා රාජ්‍ය සම්පත් අනිසි ලෙස යොදා ගත් නමුත් අවසානයේදී තීරකයන් වූයේ ඡන්දදායක අපියි. වැඩි ඡන්ද 449,072කින් විපක්ෂයේ පොදු අපේක්ෂකයා ජය ගත්තේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ සැබෑ කි‍්‍රයාකාරීත්වය සංකේතවත් කරමින්.

අපේ මැතිවරණ නිලධාරීන් මහත් ආයාසයෙන් පැවැත් වූ මැතිවරණයකින් අපේ ඡන්දදායකයන් බහුතරයකගේ රහසිතගව ප‍්‍රකාශ ඡන්දවල සමුච්චිත ප‍්‍රතිඵලය ලෙස සාමකාමී බල සංක‍්‍රාන්තියක් සිදු කිරීමේ සම්පූර්ණ ගෞරවය හිමි වන්නේ අපටමයි.

එය රටින පිටත සිටින කුමන හෝ බලවේගයකට පැවරීමට තැත් කිරීම අපේ ඡන්දදායකයින්ට, මැතිවරණ යාන්ත‍්‍රණයට හා සමස්ත ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට කරන නිග‍්‍රහයක්. පටු අරමුණු තකා උඩ බලාගෙන කෙළ ගැසීමක්.

මැතිවරණයේ ප‍්‍රතිඵලය ගැන සමහරුන් ප‍්‍රමෝදයට පත්වූ අතර, තවත් සමහරුන් කණගාටුවට පත් වූවා. එය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ ස්වභාවයයි. අපේ පෞද්ගලික රුචි අරුචිකම් කුමක් වුවත් එම කි‍්‍රයාදාමය හා ප‍්‍රතිඵලය අවතක්සේරු කිරීම හෝ ගැරහීමට ලක් කිරීම අනුවණකාරී වැඩක්.

ජනාධිපතිවරණයට පසුදා නාලක ගුණවර්ධන කඩිමුඩියේ නිමවා සමාජමාධ්‍යවලට මුදා හැරි මීමය - සිය ගණනින් ෂෙයාර් කරන ලදී — ජනාධිපතිවරණයට පසුදා නාලක ගුණවර්ධන කඩිමුඩියේ නිමවා සමාජමාධ්‍යවලට මුදා හැරි මීමය – සිය ගණනින් ෂෙයාර් කරන ලදී

ජයග‍්‍රාහකයාගේ වැඩි ඡන්ද 449,072ට දායක වූ සාධක ගැන ද විවාදයක් තිබෙනවා.

රාජපක්ෂ පාලනය යටතේ පැවති දශකයක පමණ කාලය තුළ රටේ සිදු වූ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ ගරා වැටීම ගැන කලකිරීමට පත් සිංහල මධ්‍යම පාන්තිකයක්ගෙන් කොටසක් වෙනසක් සඳහා ඡන්දය ප‍්‍රකාශ කළ බව එක් මතයක්. මාන්නාධික පාලකයකුගේ යටත් වැසියන් ලෙස නොව නිවහල් පුරවැසියන් ලෙස යළිත් විසීමට අපට ඕනෑ වුණා.

එසේම පසුගිය පාලන සමයේ නිතර අවමානයට හා වෙනස්කම්වලට ලක් වූ සුළුජාතීන් හා ආගමික සුළුතරයන් අතර සමහරෙක් ද පැවති පාලනය වෙනස් කිරීමට ඡන්දය දුන්නා යයි අනුමාන කළ හැකියි.

මෙයට අමතරව එතරම් අවධානයට ලක් නොවූ සාධකයක් මා දකිනවා. ජනවාරි 8 වනදා ජනාධිපතිවරණයට ලියාපදිංචි ඡන්දදායකයන් 15,044,490ක් සිටියා. මේ අතර මෑතදී වයස 18 පසු කිරීම නිසා ජීවිතයේ මුල් වතාවට ඡන්දය දැමීමේ වරම ලද තරුණ තරුණියන් මිලියනයක් පමණ ද සිටියා.

මේ පිරිසේ බොහෝ දෙනෙකු ජංගම දුරකථන භාවිත කරන, ස්මාට්ෆෝන් හරහා ඉන්ටර්නෙට් සම්බන්ද වන අයයි. (ඉන්ටර්නෙට් තව දුරටත් ටික දෙනෙකුට සීමා වූ නාගරික වරප‍්‍රසාදයක් නොවෙයි.) ඉන්ටර්නෙට් හා සමාජ මාධ්‍ය ජාල (විශේෂයෙන් ම ෆේස්බුක්, ට්විටර් හා යූටියුබ්) හරහා මැතිවරණ සමයේ බොහෝ නොනිල තොරතුරු ගලා ගියා. සංවාද සිදු කෙරුණා.

මේ හරහා තරුණ ඡන්දවලට යම් බලපෑමක් සිදු කරන්නට ඇතැයි මා සිතනවා. මෙය ආසියානු කලාපයේ වෙනත් රටවල සමාජ මාධ්‍ය හා මැතිවරණ කි‍්‍රයාදාමයන්ට සමකළ හැකියි.

ජනවාරි 8 වනදා සිදුවූ සාමකාමී හා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ආණ්ඩු පෙරළියට වෙබ්ගත සමාජ මාධ්‍යයද සැළකිය යුතු මට්ටමින් දායක වූ බව ජනාධිපති වීමෙන් ටික දිනකට පසු මෛතී‍්‍රපාල සිරිසේන කියා සිටියා. ජනාධිපතිවරණයේ සන්නිවේදන කි‍්‍රයාදාමයන් ගැන කළ විග‍්‍රහයකදී මා එයට හේතු වූ සාධක විස්තරාත්මකව සාකච්ඡා කළා. [කියවන්න: Was #PresPollSL 2015 Sri Lanka’s first Cyber Election? By Nalaka Gunawardene. Groundviews.org, 13 January 2015].

සැකෙවින් කිව හොත් ප‍්‍රධාන ප‍්‍රවාහයේ මාධ්‍ය හරහා මුදල් ගෙවා හෝ මැතිවරණ ප‍්‍රචාරණය කිරීමට විපක්ෂයේ පොදු අපේක්ෂකයාට තිබුණේ සීමිත සම්පත් හා හැකියාවක්. බලයේ සිටි නායකයාට මෙන් ව්‍යාපාරික අනුග‍්‍රහය ලැබීමට හෝ රාජ්‍ය මාධ්‍ය අයථා ලෙස භාවිතයට හෝ හැකි වූයේ නැහැ.

මේ පසුබිම තුළ සිරිසේනගේ යහපාලන මැතිවරණ පණිවුඩ සමාජගත කිරීමට ප‍්‍රබලව දායක වූයේ (නිල මැතිවරණ ව්‍යාපාරයට කිසිසේත් සම්බන්ධ නොවූ) ස්වේච්ඡාවෙන් පෙරට ආ ඩිජිටල් හැකියාවන් තිබූ නිර්මාණශීලී තරුණ තරුණියන් පිරිසක්.

ඔවුන් සමාජ මාධ්‍යවලට හා වෙනත් වෙබ් අඩවිවලට මුදා හැරි කෙටි පණිඩුව, හාස්‍යජනක රූපමය පණිවුඩ (මීම්) හා වෙනත් අන්තර්ගතයන් ඉක්මණින් වෙබ් භාවිත කරන්නන් අතර සංසරණය වුණා. එතැනින් නොනැවතී සෙසු ජන සමාජයට ද කාන්දු වී පැතිරුණා.

මේ මගේ නිරීක්ෂණ පමණක් නොවෙයි. එය ගැන අවධානයෙන් සිටි තවත් අයගේ ද පිළිගැනීමයි. මට අමතරව රංග කලන්සූරිය හා අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ වැන්නවුන් ද මේ සයිබර් සාධකය තහවුරු කරමින් ගෙවී ගිය වසරේ ලියා තිබෙනවා.

ජනවාරි 8 වනදා බහුතරයක් ලක්වැසි ඡන්දදායකයින් විසින් විවර කර ගත් යහපාලන අවකාශය, අගෝස්තු 17 වනදා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී යළිත් තහවුරු කරනු ලැබුවා.

එහෙත් පුරවැසි අපේ වගකීම එතැනින් හමාර වී නැහැ. යහපාලනය අයාලේ යන්නට, බඩගෝස්තරවාදයට නතු වන්නට බොහෝ ඉඩ තිබෙනවා. මේ අවදානම අවම කර ගත හැක්කේ අප දිගටම ආණ්ඩුකරණ කි‍්‍රයාදාමයේ සකි‍්‍රය කොටස්කරුවන් ලෙස සිටිය හොත් පමණයි.

කියන කොට එහෙමයි කරන කොට මෙහෙමයි! යහපාලනයේ කයිය හා කෙරුවාව අතර මහා හිදැසක්! — කියන කොට එහෙමයි, කරන කොට මෙහෙමයි! යහපාලනයේ කයිය හා කෙරුවාව අතර මහා හිදැසක්!

මැතිවරණ අතරතුර කාලයේ දේශපාලනය හා ආණ්ඩුකරණය (politics and governance) එම කාර්යයේ පූර්ණකාලීනව නිරතවන දේශපාලකයන් පිරිසකට පවරා අපේ වැඩක් බලාගෙන ඔහේ ඉන්නට ඉඩක් අපට නැහැ. දශක ගණනක් එසේ කිරීමේ බරපතල විපාක අප දැන් අත් විඳිනවා.

තොරතුරු තාක්ෂණයෙන් ජවය ලබන හා ඒකරාශී වන තරුණ පුරවැසියන් තව දුරටත් පාලකයන්ට රිසි පරිදි “අමන පාලනයක්” ගෙන යාමට ඉඩ නොදෙනු ඇති. බොහෝ ගතානුගතික දේශපාලකයන් නව සන්නිවේදන තාක්ෂණයන්ට හා සමාජ මාධ්‍යවලට බිය වන්නේ ද මේ නිසායි! මෙතෙක් කල් කළ සටකපටකම් දිගටම කිරීම අසීරු වන බැවින්.

25 August 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #233: ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය නවීකරණය කරන සමාජයීය වගවීම

අඩ සියවසකට වැඩි කාලයක් (1956 – 2008) ශී‍්‍ර ලංකාවේ පදිංචිව සිටි, විද්‍යා ලේඛක හා අනාගතවේදී ශී‍්‍රමත් ආතර් සී ක්ලාක්ගේ අදහස් කිහිපයක් සිහිපත් කිරීම වැදගත්.

ඔහු අවසන් වරට මෙරට ප‍්‍රකාශනයක් සමග දීර්ඝ සම්මුඛ සාකච්ඡාවක් කළේ 2005 මුලදී. සුනාමියෙන් සති කිහිපයකට පසු LMD ව්‍යාපාරික සඟරාව සමග කළ ඒ සංවාදය අතරතුර මෙරටට උචිත ආණ්ඩුකරණයක් ගැනත් කථා කළා.

රටේ අවශ්‍යතාවලට ගැළපෙන හොඳම පාලන ක‍්‍රමය කුමක්දැයි ඔහුගෙන් ඇසූ විට දුන් පිළිතුර මෙයයි.

“ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය හොඳයි හා නරකයි යන තර්ක දෙකම අපට නිතර අසන්නට ලැබෙනවා. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය පරිපූර්ණ නැහැ. එය යාවත්කාලීන කිරීම හා රටේ හැටියට යම් තරමකට හැඩගස්වා ගැනීම අවශ්‍යයි. එසේම සියවස් ගණනක් පැවත ආ ප‍්‍රජාතාන්ති‍්‍රක සම්ප්‍රදායන් නූතන තාක්ෂණයන්ගේ පිහිටෙන් වඩාත් දියුණු තියුණු කළ හැකියි.”

“සීඝ‍්‍රයෙන් ගෝලීයකරණය වන අපේ ලෝකයේ දුගී බව පිටු දැකීමට හා සියලූ ජනයාගේ ජීවන මට්ටම් නඟා සිටුවීමට නම් රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයේ නිසි වගකීම සහ වගවීම අවශ්‍යයි. එය මධ්‍යම, පළාත් හා පළාත් පාලන යන සියලූ මට්ටම්වල සිදුවිය යුතුයි.”

“මෙය සාක්ෂාත් කර ගත හැක්කේ පුරවැසියන් මැතිවරණවල ඡන්දය දීමෙන් හා කලින් කලට ආණ්ඩු මාරු කිරීමෙන් නොනැවතී දිගටම රජයන් හා ජනතා නියෝජිතයන් සමග ගණුදෙනුවක යෙදීමෙන්. මෙයට සමාජයීය වගවීම (social accountability) යයි කියනවා.”

“තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් ශූර ලෙස යොදා ගනිමින්. දත්ත හා සාක්ෂි මත පදනම් වී ආණ්ඩුකරණය විචාරයට ලක් කිරීමට අද පුරවැසියන්ට හැකියාව තිබෙනවා. මීට පෙර පරම්පරාවල ආවේගශීලීව හෝ හුදු දේශපාලන මතවාද මත පමණක් උද්ඝෝෂණ කළ පුරවැසියන්ට දැන් ඊට වඩා හරවත්ව හා ඉලක්කගතව රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය විවේචනය කළ හැකියි.”

“මහජන මුදල් භාවිතය, රාජ්‍ය ආයතනවල අකාර්යක්ෂමතා, දූෂණ, වංචා හා බොරු ප්‍රෝඩා ගැන සූක්ෂම ලෙස ගවේෂණය කිරීමට හා තමා සොයා ගන්නා දේ ඉක්මණින් වෙබ් ගත කිරීමට අද ඩිජිටල් තාක්ෂණයෙන් සන්නද්ධ වූ පුරවැසියන්ට හැකියි. මේ නව හැකියාවන් හරහා යහපත් ආණ්ඩුකරණයට සියලූ දේශපාලකයන්ට හා රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට බල කිරීමේ විභවය ජනතාවට ලැබෙනවා. මේ බලය නිසි ලෙස භාවිත කිරීමට අප උත්සුක විය යුතුයි.”

Arthur C Clarke's remarks on ICTs and good governance, made in 2005 — Arthur C Clarke’s remarks on ICTs and good governance, made in 2005

2008 මාර්තුවේ අප අතරින් නික්ම යන තුරුම ක්ලාක් නිතර කීවේ මේ නව සියවසේ ප‍්‍රබලම අවිය හා වටිනාම ඉන්ධනය වන්නේ තොරතුරු හා දැනුම බවයි. (තොරතුරුවලට සමාජයීය අගයක් එකතු කළ විට එය දැනුම බවට පත් වනවා.)

11 January 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #202: 2015 ජනාධිපතිවරණයේ සන්නිවේදන පාඩම්

18 January 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #203: මෛත‍්‍රීගේ මැන්ඩෙලා මොහොත!

My Samabima interview: තොරතුරු බෙදා ගනිමුද – බදා ගනිමුද?

Samabima monthly magazine, published by Rights Now human rights advocacy group in Sri Lanka, has carried an interview with me in its December 2015 issue.

In this, I discuss the societal implications of a Right to Information law, which is to be adopted by Sri Lanka’s Parliament in early 2016. I reiterate that we need to see the new law as only the beginning of a long journey. Proper implementation will require adequate political will, administrative support and sufficient public funds. We would also need sustained monitoring by civil society groups and media to guard against the whole process becoming mired in too much red tape.

I also touch on serious inadequacies in our mainstream media that often fail to serve the public interest because of incompetence, arrogance or indifference. In this interview, I coin a phrase ‘Mass Media Brutality’ meted out to victims of crime or discrimination in Sri Lanka — when the media pack descends on an individual or family and unethical, sensational coverage follows.

Nalaka Gunawardene interview in Samabima magazine, Dec 2015 issue — Nalaka Gunawardene interview in *Samabima* magazine, Dec 2015 issue

Read the full issue online at: http://www.scribd.com/doc/293307988/SANHINDA-2015-December

See also: 18 Nov 2015: Right to Information should be a step towards Open Government

සිවුමංසල කොලූගැටයා #246: තොරතුරු අයිතිය විවෘත ආණ්ඩුකරණයට මුල් පියවරයි

Illustration by Echelon magazine, http://www.echelon.lk

After many years of advocacy by civil society groups and journalists, Sri Lanka is set to soon adopt a law guaranteeing citizens’ Right to Information (RTI, also known as freedom of information laws in some countries). With that, we will join over 100 other countries that have introduced such progressive laws.

The first step is already taken. The 19th Amendment to the Constitution, passed in Parliament in April 2015, made the right to information a fundamental right. The Right to Information Act is meant to institutionalize the arrangement – i.e. put in place the administrative arrangement where a citizen can seek and receive public information.

RTI signifies unleashing a new potential, and a major change in status quo. First, we need to shake off a long historical legacy of governments not being open or accountable to citizens.

In this week’s Ravaya column, (appearing in issue of 22 Nov 2015), I explore how RTI can gradually lead to open government. I also introduce the 9 key principles of RTI.

I have covered the same ground in English here:

20 Nov 2015: Right to Information should be a step towards Open Government

L to R - Wijayananda Jayaweera, Gamini Viyangoda, Nalaka Gunawardene, Shan Wijetunge. At Right to Information public forum on 17 Nov 2015 in Colombo. Photo by Sampath Samarakoon — L to R – Wijayananda Jayaweera, Gamini Viyangoda, Nalaka Gunawardene, Shan Wijetunge. At Right to Information public forum on 17 Nov 2015 in Colombo. Photo by Sampath Samarakoon

තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය තහවුරු කැරෙන නීතිය සම්මත වන තුරු මේ වසර පුරාම අපි බලා සිටිනවා. ‘අද නෑ හෙට’ වගේ වැඩක්!

යහපාලනයේ එක් ප‍්‍රධාන පොරොන්දුවක් වූයේද තොරතුරු අයිතියයි. එක් අඩක් ඉටු වී තිබෙනවා කිව හැකියි. මන්ද 2015 අපේ‍්‍රල් 28දා පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වූ 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ තොරතුරු අයිතිය මූලික අයිතිවාසිකමක් ලෙස පැහැදිලිවම පිළිගෙන තිබෙනවා.

මේ අයිතිය ප‍්‍රායෝගිකව ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට තොරතුරු නීතිය අවශ්‍යයි. ඒ හරහා සමස්ත රාජ්‍ය පරිපාලන තන්ත‍්‍රයේම වෙනසක් සිදු කැරෙනවා. හැකි තාක් මහජනයාට රහසිගතව කටයුතු කිරීමේ ඓතිහාසික සම්ප‍්‍රදායෙන් මිදී වඩාත් විවෘත හා තොරතුරු බෙදා ගන්නා රාජ්‍ය පාලනයකට යොමුවීමේ ක‍්‍රමවේදයක් මේ නීතිය හරහා හඳුන්වා දීමට නියමිතයි.

තොරතුරු නීති කෙටුම්පත් හරිහැටි හදා ගන්නට මෙතරම් කල් ගත වන්නේ ඇයි?

මනා නීති සම්පාදනය සඳහා ආදර්ශයට ගත හැකි තොරතුරු නීති දකුණු ආසියාවේත්, ඉන් පිටතත් රටවල් 100ක තිබෙනවා. මේ නිසා හැම නීති වැකියක්ම අලූතෙන්ම වචන ගැලපිය යුතු නැහැ. තොරතුරු අයිතිය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර යහ සම්ප‍්‍රදායන් ගැන බොහෝ ලේඛනද තිබෙනවා. යුනෙස්කෝ ආයතනය මේ ගැන විශේෂ අවධානය යොමු කොට තිබෙනවා.

මෙතැන ඇත්තේ නීති හැකියාවන් පිළිබඳ ගැටලූවක් නොව ආකල්පමය එල්බ ගැනීම් බවයි දැන ගන්නට තිබෙන්නේ. අපේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව හා නීති කෙටුම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව බෙහෙවින් ගතානුගතික පදනමක පිහිටා ක‍්‍රියාකිරීම නිසා තොරතුරු බෙදා ගන්නවාට වඩා බදා ගන්නට නැඹුරු වූ නීතියක් බිහි වීමේ අවදානම තිබෙනවා. මේ අවසාන අදියරේදී ස්වාධීන නීති විශාරදයන් හා සිවිල් සමාජ ක‍්‍රියාකාරිකයන් අවදියෙන් හා අවධානයෙන් සිටීම අත්‍යවශ්‍යයි. නැතිනම් එතරම් ප‍්‍රයෝජනයක් ගත නොහැකි නාමමාත‍්‍රික තොරතුරු නීතියක් සම්මත විය හැකියි.

රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තු දෙකක පටු මානසිකත්වයට වඩා පුළුල් අභියෝගයක්ද මෙහිදී මා දකිනවා. එනම් අපේ ඉතා වැඩවසම් ඓතිහාසික උරුමය හා නූතනත්වය අතර අරගලයයි.

සියවස් 25ක ලිඛිත ඉතිහාසයක් ඇති අපේ රටේ විවෘත හා මහජනතාවට වගකියන ආණ්ඩුකරණයක් ඉතා මෑතක් වන තුරු කිසි දිනෙක පැවතියේ නැහැ. මැග්නා කාර්ටා (Magna Carta) වැනි සම්මුතියක් හරහා අපේ රජුන්ගේ බලතල කිසි ලෙසකින් හෝ සමනය වූයේ ද නැහැ.

1 May 2015: සිවුමංසල කොලූගැටයා #217: වසර 800කට පෙර යහපාලන අඩිතාලම දැමූ මැග්නා කාටාව

සීමාන්තික බලතල සහිත රජවරුන් අපේ රට පාලනය කළ වසර 2,000ක පමණ කාලයක් තුළ රටේ කිසිදු පරිපාලන තොරතුරක් (හෝ වෙනත් කිසිම අයිතිවාසිකමක්) ඉල්ලීමේ වරම ජනතාවට තිබුණේ නැහැ. අපේ පැරැන්නෝ යටත් වැසියන් මිස කිසි දිනෙක පුරවැසියන් වූයේ නැහැ.

ඉන්පසු එළැඹුණු යටත් විජිත පාලන යුගවලත් එම පාලකයන් කිසි විටෙක තොරතුරු හෙළි කිරීමට බැඳී සිටියේ නැහැ. බි‍්‍රතාන්‍ය පාලන තන්ත‍්‍රය තුළ ලේඛන පවත්වා ගැනීම ඉතා හොඳින් සිදු කළත්, ඒ ලේඛන ඔවුන්ගේ ලන්ඩනයේ යටත් විජිත පරිපාලකයන්ට මිස මෙරට සාමාන්‍ය ජනයාට පරිශීලනය කළ හැකි වූයේ නැහැ. (මේ වාර්තා දැන් නම් බි‍්‍රතාන්‍ය කෞතුකාගාරයේ ඕනෑම කෙනෙකුට කියවිය හැකියි. බි‍්‍රතාන්‍ය පාලන යුගය දැඩි ලෙස විවේචනය කරන හැම දෙනෙකුම පාහේ තම මූලාශ‍්‍ර යොදා ගන්නේ එම වාර්තායි.)

නිදහසින් පසුව රට පාලනය කළ අපේම ආණ්ඩුත් බොහෝ දුරට රටවැසියන්ට තොරතුරු කැමැත්තෙන් දෙනවා වෙනුවට හැකි තාක් වසන් කිරීමේ සම්ප‍්‍රදාය දිගටම ගෙන ගියා. යටත් විජිත සමයේ ආභාෂය මෙන්ම ඉතිහාසයේ කිසි දිනෙක රටවැසියාට විවෘත වූ ආණ්ඩුකරණයක් (Open Government) නොතිබීම ද එයට හේතු වූවා විය හැකියි.

Part of the audience at RTI Public Forum on 17 Nov 2015 in Colombo

මෙයින් අදහස් කැරෙන්නේ නිදහසින් පසු අපට තිබූ සියලූ රජයන් දුර්දාන්ත හෝ දරදඬු පාලනයන් වීය කියා නොවෙයි. ඇතැම් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී නායකයන් පවා රට වැසියන්ට සැලකුවේ හරියට දෙමවුපියන් ළමයින් දෙස බලන ආකල්පයට සමාන මානසිකත්වයකින්. වැසියන් රැක බලා ගෙන ඔවුන්ට අවශ්‍ය සම්පාදන කර දීම විනා ඔවුන් ස්වාධීනව සිතන පතන “වැඩිහිටියන්” වීම අවශ්‍ය යැයි ඩී එස් හා ඩඩ්ලි වැනි නායකයන්ට නොසිතෙන්නට ඇති.

සමාජ ක‍්‍රියාකාරික හා ලේඛක ගාමිණී වියන්ගොඩගේ මතය නම් තොරතුරු උවමනාවෙන්ම රටවැසියන්ට නොදී සිටින්නේ තොරතුරු හරහා රටවැසියන් බලාත්මක වන නිසායි. වසන් කළ යුතු අමිහිරි හා අශෝබන බොහෝ දේ හැම රාජ්‍ය පාලනයකම තිබෙන බවත්, මේ තොරතුරු පිට වීම හා ගලා යාම පවතින බල සංකේන්ද්‍රයන්ට බරපතල ප‍්‍රශ්නයක් බවත් ඔහු කියනවා.

Writer and activist Gamini Viyangoda speaks at RTI Public Forum on 17 Nov 2015

කාලානුරූපව වෙනස් වෙන්නට කාලය ඇවිත්! අපේ ඓතිහාසික උරුමය කිසි දිනෙක විවෘත ආණ්ඩුකරණයකට නැඹුරු නොවූවත්, 21 වන සියවසේ යහපාලනයට හා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට එය අත්‍යවශ්‍ය ගුණයක් ලෙස දැන් සැලකෙනවා.

විවෘත ආණ්ඩුකරණයේ සංකල්පය 18 වන සියවසේ බටහිර යුරෝපයේ පුනරුදය (Age of Enlightenment) වෙත දිවෙනවා. සීමාන්තික බලතල සහිත රාජාණ්ඩු වඩාත් බල තුලනයකට යටත් කළ යුතු බවටත්, මහජන මතයට සංවේදී ආණ්ඩුකරණයක් බිහි විය යුතු බවටත් ප‍්‍රංශ හා ජර්මන් දාර්ශනිකයන් තර්ක කිරීම ඇරඹුණේ ඒ සමයේයි.

මෙය නීතිගත කරමින් ලොව මුල්ම තොරතුරු නීතිය 1766දී හඳුන්වා දුන්නේ ස්වීඩනයයි. මාධ්‍ය නිදහස හා තොරතුරු අයිතිය නීතියෙන් තහවුරු කිරීම ඉන් පසු එළැඹි දශකවල බොහෝ බටහිර රටවල සිදු කෙරුණා. රාජ්‍ය පාලනයේ රහසිගත බව වඩ වඩාත් පටු පරාසයකට සීමා කිරීමෙන්, විවෘත බව සාමාන්‍යකරණය කිරීමට 20 වන සියවස පුරා පරිණත ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රටවල නීතිමය, ප‍්‍රතිපත්තිමය මෙන්ම යහ සම්ප‍්‍රදායික පියවර ගෙන තිබෙනවා.

මේ ගෝලීය ඓතිහාසික පසුබිම තුළ මා තොරතුරු නීතිය දකින්නේ මෙරට සමස්ත ආණ්ඩුකරණය වඩාත් විවෘත හා මහජනතාවට වගකියන තත්ත්වයට පත් කරන්නට දායක වන එක් පියවරක් හැටියටයි.

මෙයට සමාන්තරව සමාලෝචනයට ලක් විය යුතු හා සංශෝධනය කළ යුතු තවත් නීති තිබෙනවා. 1955 අංක 32 දරණ රාජ්‍ය රහස් පනත එයින් ප‍්‍රමුඛයි. 1911දී බි‍්‍රතාන්‍යයේ සම්මත වූ නීතියක් ආශ‍්‍රයෙන් සම්පාදිත අපේ 1955 රාජ්‍ය රහස් නීතිය යල්පැන ගිය, නූතන ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සම්ප‍්‍රදායන්ට කිසිසේත් නොගැළපෙන එකක්.

එහි රාජ්‍ය රහස් යන්න අනවශ්‍ය තරම් පුළුල්ව නිර්වචනය කැරෙන බවත්, එය නිදහසට කාරණයක් ලෙස දක්වමින් දශක ගණනාවක් පුරා රාජ්‍ය නිලධාරීන් සැබැවින්ම රහසිගත නොවිය යුතු බොහෝ තොරතුරු ද වසන් කරන බවත් නීති පර්යේෂකයන් කියනවා.

‘1911 රාජ්‍ය රහස් නීතිය 1989දී බි‍්‍රතාන්‍යය සංශෝධනය කළා. එය වඩාත් ජන සම්මතවාදී ප‍්‍රමිතියකට ඔවුන් දැන් ගෙනැවිත් තිබෙනවා. අප තවමත් 1911 බි‍්‍රතාන්‍ය නීතියට සමාන වන නීතියක එල්බ ගෙන සිටීම ඛෙදජනකයි.’ නීතිඥ හා පර්යේෂිකා කිෂාලි පින්ටෝ ජයවර්ධන කියනවා.

තොරතුරු නීතිය ගැන මෑතදී පොතක් ලියා ඇති නීති පර්යේෂක ගිහාන් ගුණතිලක කියන්නේ හොඳ තොරතුරු නීතියක ගැබ් විය යුතු මූලධර්ම 9ක් තිබෙන බවයි. ඒවා සැකෙවින් මෙසේයි.

රජයක් හැම විටම හැකි තාක් තොරතුරු හෙළි කිරීමට නැඹුරු විය යුතුයි (Maximum Disclosure). බදා ගෙන සිටිනවා වෙනුවට බෙදා ගැනීමට මුල් තැන දිය යුතුයි.
යම් කෙනකු තොරතුරක් ඉල්ලන තුරු නොසිට, ස්වේච්ඡුාවෙන්ම මහජන තොරතුරු පළ කිරීම කළ යුතුයි (Obligation to Publish). මෙයට පරිපාලන මෙන්ම මූල්‍ය තොරතුරු හා වෙනත් දත්තද ඇතුළත් විය හැකියි. (තම වෙබ් අඩවි හරහා මෙසේ කරන රාජ්‍ය ආයතන ගණනාවක් තිබෙනවා.)
මහජන ආයතන සියල්ලම විවෘත ආණ්ඩුකරණය ^Open Government& සංකල්පයට අනුගත විය යුතුයි. රහසිගතභාවය පෙරටු කොට ගත් පරිපාලන සම්ප‍්‍රදායන් ඉවත දමා විවෘත භාවය මුල් කර ගත් ක‍්‍රමවේදයන් හඳුන්වා දිය යුතුයි.
නිශ්චිත හේතු නිසා මහජනයාට තොරතුරු දිය නොහැකි අවස්ථා හෙවත් ව්‍යතිරේක (Exceptions) හැකි තාක් සීමා කළ යුතුයි. එසේ නොදී සිටීමට පැහැදිලි සාධාරණීකරණයක් තිබිය යුතුයි.
තොරතුරු අයිතිය ප‍්‍රායෝගිකව ක‍්‍රියාත්මක වීමට නිශ්චිත පරිපාලන ක‍්‍රමවේදයක් බිහි කළ යුතුයි. තොරතුරු සොයා එන මහජනයා රස්තියාදු නොකර කාර්යක්ෂමව හා ආචාරශීලීව තොරතුරු ලබාදෙන ක‍්‍රමයක් මේ නීතිය හරහා ස්ථාපිත විය යුතුයි. එසේම තොරතුරු සම්පාදනය කොට ලබාදීමට නීතියෙන් සීමිත කාලයක් නිශ්චය කළ යුතුයි. එසේම හරිහැටි ඉටු නොකෙරෙන තොරතුරු ඉල්ලීම් ගැන විමර්ශනය කළ හැකි ස්වාධීන ආයතනයක් පිහිටුවිය යුතුයි. (තොරතුරු කොමිසම නම් වන්නේ එයයි.)
තොරතුරු ලබා ගැනීමේදී එයට යම් ගෙවීමක් කළ යුතු වුවත්, එම අය කිරීම සාධාරණ හා මහජනයාට දරා ගත හැකි එකක් විය යුතුයි. එහිදී මූලික සංකල්පය විය යුත්තේ තොරතුරුවලින් සන්නද්ධ වන ජන සමාජයේ වටිනාකම, එම තොරතුරු සම්පාදනය කිරීමට වැය වන මුදලට වඩා බෙහෙවින් වැඩි බවයි.
සියලූ රාජ්‍ය ආයතනවල සියලූ රැස්වීම් මහජනතාවට විවෘත විය යුතුයි (Open Meetings). මන්ද තමන්ගේ නාමයෙන් නිලධාරීන් කුමක් කරන්නේද යන්න දැන ගැනීමට ජනතාවට අයිතියක් ඇති නිසා. ඉඳහිට ඇතැම් රැස්වීම් මහජනයාට විවෘත නොවුවත්, ඒවා පැවැත් වූ බව ප‍්‍රසිද්ධියේ ප‍්‍රකාශ කළ යුතුයි. සංවෘත රැස්වීම් පැවැත්වීම සාධාරණීකරණය කළ හැකි විය යුතුයි.
තොරතුරු නීතිය සම්මත කර ගත් පසුව, රටේ පවතින අන් සියලූ නීති එයට අනුගත වන පරිදි නැවත විග‍්‍රහ කළ යුතුයි. ඉදිරියේදී සම්මත වන කිසිදු නීතියක් මගින් තොරතුරු හෙළි කිරීම සීමා නොකළ යුතුයි. එසේම යහ චේතනාවෙන් තොරතුරු මහජනයාට ලබා දෙන රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට නිසි ආරක්ෂාව ලැබිය යුතුයි. නොබියව තම රාජකාරිය නීති ගරුකව කිරීමට රාජ්‍ය සේවකයන් සැමට හැකි වන පරිසරයක් තිබිය යුතුයි.
රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයේ සේවය කිරීම නිසා තමන් අතට පත් වන, පොදු උන්නතියට වැදගත් තොරතුරු හෙළිදරවු කරන පුද්ගලයන්ට නීතිමය රැකවරණ ලැබිය යුතුයි (Protection for Whistle-blowers). රජයේ ආයතන තුළ කැරෙන අකටයුතුකම් ගැන තොරතුරු මාධ්‍යවලට හෝ වෙනත් පිරිසකට හෝ ලබා දීම අපරාධයක් හෝ විනය විරෝධී ක‍්‍රියාවක් ලෙස නොව පොදු උන්නතියට උදව් කිරීමක් ලෙස සැලකිය යුතුයි. එහිදී ආයතන සංග‍්‍රහයේ විධිවිධාන උල්ලංඝනය වුවත් එයට ඔබ්බට යන විනිශ්චයක් හරහා අදාළ තොරතුරු මුදා හරින පුද්ගලයන් එසේ කිරීමේ පොදු වැදගත්කම සැලකිල්ලට ගත යුතුයි.

තොරතුරු නීතිය පිළිබඳව නොවැම්බර් 17 වැනිදා කොළඹදී පැවති මහජන සංවාදයකදී මා කීවේ මෙයයි:

තොරතුරු අයිතිය දිනා ගැනීම දශක එක හමාරක පමණ සිවිල් ක‍්‍රියාකාරීත්වයේ මංසළකුණක්. එහෙත් නීතිය සම්මත කර ගත් පමණීන් අභියෝග හමාර වන්නේ නැහැ.

වඩාත් විවෘත වුත්, මහජනයාට වග වන්නා වුත් ආණ්ඩුකරණයකට දේශපාලකයන් හා රාජ්‍ය නිලධාරීන් සැවොම ආකල්පමය වශයෙන් ප‍්‍රවේශ විය යුතුයි.

තොරතුරු සොයා යන, තොරතුරු ලද විට ඒවා නිසි ලෙස විග‍්‍රහ කොට නිගමනවලට එළැඹීමේ හැකියාව හෙවත් තොරතුරු සාක්ෂරතාව (information literacy) සමාජයේ ප‍්‍රවර්ධනය කිරීම අප කාගේත් වගකීමක්.

ආවේග, අනුමාන, කුමන්ත‍්‍රණ තර්ක හෝ විශ්වාස මත පදනම් වනවා වෙනුවට දත්ත හා විග‍්‍රහයන් මත පදනම් වී නිගමනවලට එළඹීමටත්, ඒ හරහා අපේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය වඩාත් සවිබල ගැනීවීමටත් ලොකු වගකීමක් පුරවැසි හැමට තිබෙනවා.

Right to Information should be a step towards Open Government

Transparency International Sri Lanka (TISL) held a Public Forum on the Right to Information in Colombo on 17 November 2015. I was one of three panelists, along with Wijayananda Jayaweera and Gamini Viyangoda. The panel was moderated by TISL’s Shan Wijetunge.

The meeting was conducted in Sinhala. After the event, a journalist from an English language newspaper asked for a summary of my remarks in English, so I wrote this up.

Summary of remarks made at Right to Information Public Forum held in Colombo on 17 Nov 2015

By Nalaka Gunawardene

Science writer, columnist and new media researcher

The first step is already taken. The 19th Amendment to the Constitution, passed in Parliament in April 2015, made the right to information a fundamental right.

The Right to Information Act is meant to institutionalize the arrangement – i.e. put in place the administrative arrangement where a citizen can seek and receive public information.

Some have been critical of the current draft of the RTI Bill as it falls short of the ideal. But in my view, adopting even an imperfect RTI law would be progress.

But we need to see the law’s adoption as only the beginning of a long journey. Proper implementation will require adequate political will, administrative support and sufficient public funds. We would also need sustained monitoring by civil society groups and media to guard against the whole process becoming mired in too much red tape.

RTI signifies unleashing a new potential, and a major change in status quo. First, we need to shake off a long historical legacy of governments not being open or accountable to citizens.

For over 2,000 years of monarchy, over 400 years of colonial rule and 67 years of self-rule since independence, all our governments have restricted public information – even mundane ones unrelated to any security or sensitive issues.

Thus, the ‘default setting’ in most government agencies seems to be to deny and restrict information. When this finally changes, both public servants and citizens will need to adjust.

Information custodians can no longer release selectively, or demand petty bribes for doing so. Citizens, on their part, must find purpose and focus in information they can demand and receive. RTI is not a mere political slogan.

To draw an analogy from water management, opening sluice gates of a water reservoir can benefit only if the downstream systems are in place and the users are ready. With both water and information, recipients need to know how to make the best use of what comes through.

As long-standing champions of RTI, Lankan media and civil society must now switch roles. While benefiting from RTI themselves, they can nurture the newly promised openness in every sphere of public life. They can show, inspire and equip other citizens how best to make use of it.

However, RTI is not just a piece of law or changing how governments share public information. At its most basic, RTI is a collective state of mind. With its adoption, a society can start moving along a more open, informed and inquisitive pathway.

Better management of public information – which covers its proper gathering, storing, analysing and disseminating – should come into sharper focus with RTI.

In a related development, Sri Lanka has just joined an international, multilateral initiative called the Open Government Partnership (OGP). It is the first country in South Asia to do so.

OGP is a global effort “to make governments better”. It aims to secure firm commitments from governments to promote transparency, empower citizens, fight corruption, and harness new technologies to strengthen governance. OGP was launched in September 2011, and since then, the partnership has grown to 69 countries representing over a third of the world’s population.

To join OGP, a country must meet minimum eligibility criteria. These cover the timely publication of essential budget documents forms the basic building blocks of budget accountability; RTI guaranteed by law; rules that require public disclosure of income and assets for elected and senior public officials; and openness to citizen participation and engagement in policymaking and governance, including basic protections for civil liberties.

With its impending RTI law, Sri Lanka became eligible to join OGP. Its membership was confirmed at the recent OGP Conference held in Mexico City in late October 2015, where Sri Lanka endorsed the Open Government Declaration committing “to foster a global culture of open government that empowers and delivers for citizens, and advances the ideals of open and participatory 21st century government.”

Sri Lanka was represented at this event by Justice Minister Wijeyadasa Rajapakshe, Deputy Minister of Foreign Affairs Dr Harsha de Silva, and Sri Lanka’s Ambassador to the United States Prasad Kariyawasam. (Embassy press release: http://slembassyusa.org/embassy_press_releases/sri-lanka-joins-the-open-government-partnership/)

In his speech in Mexico City, Minister Wijeyadasa Rajapakshe said: “Our people have proven that citizens will and should be at the heart of the destiny of any country. Importantly, the events this year reaffirm the resilience of our democracy and make it apparent that it is the people that demand an ‘open government’ for my country.”

Now the Yahapalana Government must walk this lofty talk.

OGP member countries are required to prepare a National Action Plan (NAP) which should be done collaboratively by the government and civil society. Such plans should cover a two-year period and consist of a set of commitments that advance transparency, accountability, participation and/or technological innovation.

The bottomline with Right to Information is this. RTI is not simply a legal or technocratic solution. It is not a quick fix to all problems that affect our society. But it heralds a new way of thinking – a paradigm shift, if you like – that would make our government more open, and our society more focused on using information and data to make our lives better.

Op-ed in BBC Sinhala: කොකා-කෝලාවෙන් ඔබ්බට… (Beyond Coca Cola)

BBC Sinhala home page on 9 September 2015

BBC Online Sinhala has just published an opinion article I wrote on Coca Cola Sri Lanka factory polluting the Kelani River, the main source of water supply for Greater Colombo area in Sri Lanka.

Their version is found at: http://www.bbc.com/sinhala/sri_lanka/2015/09/150909_sp_coca_cola_nalaka#orb-banner

Here is my original submission. BBC Online does not, as a policy, provide links to outside websites, but the version below includes some relevant to my commentary.

කොකා-කෝලා ශ‍්‍රී ලංකා සමාගමේ බියගම පිහිටි කර්මාන්ත ශාලාවෙන් නිකුත් වූ අපද්‍රව්‍යයක් කැලණි ගඟට මුසුවීම මහත් ආන්දෝලනයක් ඇති කොට තිබෙනවා.

මහ මැතිවරණය පැවති අගෝස්තු 17 වැනිදා කොළඹ නගරයේ හා තදාසන්න ප‍්‍රදේශවල ජල නලයේ අසාමාන්‍ය ගන්ධයක් ගැන ලැබුනු පැමිණිලි අනුව ජලසම්පාදන හා ජලාප‍්‍රවාහන මණ්ඩලය කඩිනමින් විපරම් කළා. පැය කිහිපයකට ජල සැපයුම නතර කොට දූෂණයේ මූලාශ‍්‍රය සොයා ගත්තා.

අගෝස්තු 28 වැනිදා දෙවන වරටත් එම කර්මාන්තශාලාවෙන් අපද්‍රව්‍ය කාන්දුවක් සිදු වී නැවතත් කොළඹ හා අවට ජල සැපයුම තාවකාලිකව නතර කෙරුණා.

මාධ්‍ය වාර්තා මුලදී කීවේ මෙයට හේතුව කොකා-කෝලා කම්හලෙන් නිකුත් වූ ඞීසල් තෙල් කාන්දුවක් බවයි. එහෙත් සැප්තැම්බර් 5 වනදා මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා කියා තිබෙන්නේ එය කාබනික රසායනික ද්‍රව්‍යයක් විය හැකි බවයි.

වැඩිදුර පරීක්ෂණ සඳහා ඉන්දියාවට යවන ලද ජල සාම්පල හරහා ජලයේ මෙතිලින් සාන්ද්‍රණය ඉහළ ගිය බවක් පෙන්නුම් කරන බව ඔහු කියනවා. එහෙත් එයට නිශ්චිත හේතු කාරකය කුමක්දැයි තවමත් නිර්ණය කොට නැහැ.

මේ අතර මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය කියන්නේ අඹතලේ ජලාශයෙන් ලබා ගත් සාම්පල රසායනාගාර පරීක්ෂාවට ලක් කළ විට එහි ඛනිජ තෙල් මුසු වීමක් හමු වූ බවයි.

ජලාප‍්‍රවාහන මණ්ඩලය හා පරිසර අධිකාරිය ඇතැම් විට පරස්පර විරෝධී ප‍්‍රකාශ කිරීමත්, තමන් සොයා ගත් සියලූ තොරතුරු ප‍්‍රසිද්ධියට පත් නොකිරීමත් ජනතා සැකයට හේතු වනවා.

Coca Cola pollutes Kelani River in Sri Lanka: Cartoon by Dharshana Karunathilake

කි.මී. 145ක් දිග කැලණි ගඟට අයිති ගංගා නිම්න ප‍්‍රදේශය වර්ග කි.මී. 2,292ක්. එය මෙරට වඩාත්ම දූෂිත ජල ප‍්‍රවාහය බව මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය කියනවා.

පිරිපහදු කළ හා නොකළ කර්මාන්ත අපද්‍රව්‍ය, කෘෂිකර්මාන්ත අපද්‍රව්‍ය, ගෘහාශ‍්‍රිත හා නගරාශ‍්‍රිත බැහැර කිරීම් විශාල ප්‍රමාණයක් කැලණි ගඟට එකතු කරනවා. විශේෂයෙන් බතික් හා ලෝහ නිමැවීමේ කර්මාන්ත නිසා කැලණි ගඟ දිනපතා අපවිත‍්‍ර වනවා.

ගංගා පතුළ මුහුදු මට්ටමට වඩා පහත් වීම නිසා මුහුදු ජලයද විටින් විට ගඟ තුළට පැමිණ යම් තාක් දුරට උඩුගං බලා විහිදෙනවා (salt water intrusion). මෙයට හේතුවක් නම් ගං පතුළින් අධික ලෙස වැලි ගොඩ දැමීමයි. කැලණි ගං මෝයට කිමී 14ක් උඩුංගව පිහිටි අඹතලේ ජලාශය දක්වා මුහුදු ජලය ඇදී ආ අවස්ථා තිබෙනවා.

පසුගිය දශක කිහිපය පුරා කර්මාන්තශාලා පිහිටු වන විට පුළුල් සැලැස්මක් යටතේ ඒවා ස්ථානගත කිරීම සිදු වුණේ නැහැ. දියර අපද්‍රව්‍ය යම් පවිත‍්‍ර කිරීමකට (effluent treatment) ලක් කළ හැකි තාක්ෂණය හැම කර්මාන්තශාලාවකටම එක බැගින් ඉදි කිරීම වියදම් අධික කාරියක්. ආයෝජන ප‍්‍රවර්ධන කලාපයන්හි මෙය සීමිත වශයෙන් කරනවා.

එහෙත් කුඩා හා මධ්‍යම පරිමාණයේ කර්මාන්තශාලා රැසකට මේ පහසුකම නැහැ. ඔවුන් හීන් සීරුවේ අවට ඇති කාණුවකට හෝ දිය පාරකට අපද්‍රව්‍ය පිට කරනවා. ඉන්ධන පිරවුම්හල්, මෝටර් කාර්මික ගරාජයන්, ලියවන පට්ටල්, වාත්තු කම්හල් ආදී ස්ථානවලින් ඉවත ලන තෙල් හා අනෙකුත් රසායන ද්‍රව්‍ය ද කාණු ඔස්සේ ගලා ගොස් අවට ජල ධාරාවන්ට එකතු වනවා.

1990 පමණ පටන් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය කර්මාන්තවලට පරිසර ආරක්ෂණ බලපත‍්‍ර (Environmental Protection License, EPL) නිකුත් කරනවා. ඒ වායු, ද්‍රව හා ඝන අපද්‍රව්‍ය පාලනය කරන්නට නිසි පියවර ගන්නා බවට තහවුරු වූ පසුවයි.

Citizen meme demanding justice for Kelani River after Coca Cola Sri Lanka discharged untreated effluent on 17 and 28 August 2015

කොකා-කෝලා සමාගමටත් එබන්දක් තිබුණා. එසේ තිබියදීත් සිදු වූ තෙල්/රසායනික කාන්දුව ‘අත්වැරදීමක්’ බවයි සමාගම කියන්නේ. අගෝස්තු 20 වනදා ක්‍රියාකරිත්වය නතර කළ කොකා-කෝලා කම්හල යළි සැප්තැම්බර් 1 වනදා වැඩ ඇරඹුවේ පරිසර අධිකාරියෙන් කොන්දේසි සහගත අනුමැතියක් ලබා ගෙන බව සමාගම ප්‍රකාශ කරනවා.

කොතරම් ප‍්‍රවේශමින් ක‍්‍රියාත්මක වන කර්මාන්තශාලාවක වුවත් ඉඳහිට වැරදි සිදු විය හැකියි. අනපේක්ෂිත ගැටලූ මතු විය හැකියි. එවන් අවස්ථාවල දිවා රැය නොබලා වහා ක‍්‍රියාත්මක වී හානිය අවම කර ගැනීමට සැලසුමක් (contingency plan) තිබිය යුතුයි.

එසේම හුදු කොකා-කෝලා විරෝධයකට හා බහුජාතික සමාගම් හෙළා දැකීමකට එහා යන පුළුල් ජන ආවේගයකට මේ සිදුවීම අප පෙරළා ගත යුතුයි.

කොකා-කෝලා සිද්ධිය තේමා කරගෙන 2015 සැප්තැම්බර් 5 වැනිදා රාවයට ලිපියක් ලියූ තරිඳු උඩුවරගෙදර කීවේ කොකා-කෝලා සමාගමට එල්ල වන ජන විරෝධයෙන් ඔබ්බට ගොස් සමස්ත කැලණි ගෙඟහි දූෂණය හා එයට දායක වන ලොකු කුඩා ප‍්‍රභවයන් ගැන ද අප දැනුවත් හා සංවේදී විය යුතු බවයි.

මෙයට සමාන්තර අදහසක් ජල සම්පත් පර්යේෂිකාවක් හා ක‍්‍රියාකාරිනියක් වන කුසුම් අතුකෝරල මතු කරනවා. අප හමුවේ තිබෙන්නේ හුදෙක් තනි සමාගමක වරදක් හෝ එක් දූෂණ සිද්ධියක් පමණක් නොවන බවත්, මේ අලුත්ම අර්බුදය සියළුම ප‍්‍රභවයන්ගෙන් ජල සම්පත අපවිත‍්‍රවීම වළක්වා ගැනීමේ වැදගත්කම යළි සිහිපත් කරවන බවත් ඇය කියනවා.

‘‘ගෘහාශ‍්‍රිත අපද්‍රව්‍ය, වැසිකිළි අපද්‍රව්‍ය මෙන්ම කර්මාන්ත අපද්‍රව්‍ය බොහොමයක් ද කිසිදු පවිත‍්‍ර කිරීමකින් තොරව අසල ඇති ජල ධාරාවකට හෝ ජලාශයකට මුදා හැරීම කලෙක පටන් රටේ බොහෝ ප‍්‍රදේශවල කැරෙනවා. මේ ගැන අපි ටික දෙනෙක් හඬ නැගුවත් බොහෝ දෙනකුට එය ප‍්‍රමුඛතාවක් වුණේ නැහැ.’’ ඇය කියනවා.

දැනට මෙරට නිවාසවලින් 45%කට නල ජලය ලැබෙනවා. 2020 වන විට එය 60% දක්වා වැඩි කිරීමට සැලසුම් තිබෙනවා. නල ජලයේ ප්‍රමිතිය සහතික කිරීම ජලසම්පාදන මණ්ඩලයේ වගකීමක්.

නල ජලය නොලබන බහුතරයක් නිවාස පානීය හා වෙනත් ගෙදර දොර අවශ්‍යතා සඳහා වැසි ජලය එකතු කර ගැනීම, මතුපිට ජලය (වැව්, ඇල දොල, ගංගා) හෝ භූගත ජලය මත යැපෙනවා. වැසි ජලය රැස් කිරීමේදී හැර අන් හැම ප‍්‍රභවයකින්ම යම් ජල දූෂක මිශ‍්‍ර විය හැකියි.

උදාහරණයක්: යාපනය දිස්ත‍්‍රික්කයේ චුන්නාකම් ප‍්‍රදේශයේ භූගත ජලය අපවිත‍්‍ර වීම නිසා 18,000කට වැඩි වැසියන් සංඛ්‍යාවක් මාස ගණනක සිට බලවත් හිරිහැරයකට මුහුණ පා සිටිනවා. මේ දූෂණයට චෝදනා ලැබ සිටින්නේ MTD වෝකර්ස් නම් සමාගමට අයත් එහි පිහිටි 30MW ධාරිතාවෙන් යුතු තාප විදුලි බලාගාරයයි.

2009දී ක‍්‍රියාකාරීත්වය ඇරඹූ මේ බලාගාරයෙන් මුදා හරින අපද්‍රව්‍ය තම ළිං ජලය හා භූගත ජල සම්පත දූෂණය කරන බවට එහි වැසියන් නගන චෝදනාව සමාගම ප‍්‍රසිද්ධියේ ප‍්‍රතික්ෂේප කර තිබෙනවා.

තමන් සියලූ පාරිසරික අනුමැතියන් ලබාගෙන නිසි ප‍්‍රමිතීන්ට අනුකූලව ක‍්‍රියාකරන බවත්, අදාළ රාජ්‍ය ආයතනවලට ඕනෑම වෙලාවක පරීක්ෂා කර බැලිය හැකි බවත් බලාගාර සමාගම කියනවා.

12 Feb 2015: Tamil Guardian: Protests continue in Chunnakam over water contamination

School children in Jaffna protesting against Chunnakam water pollution - image from Tamil Guardian — School children in Jaffna protesting against Chunnakam water pollution – image from Tamil Guardian

මෙබඳු චෝදනා ලබන සමාගම්වල ස්ථාවරය තමන් රටේ නීතියට හා ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වන බවයි. බොහෝ සමාගම් ඉන් ඔබ්බට සමාජයීය වගකීමක් භාර ගන්නේ නැහැ.

2013 අගෝස්තුවේ වැලිවේරියේ රතුපස්වල රබර් අත්වැසුම් කර්මාන්තශාලාව හා ප‍්‍රදේශවාසීන් අතර හට ගත් මෙබඳුම මතභේදයක් කෙළවර වූයේ පසුගිය රජය හමුදා බලය යොදවා නිර්දය ලෙස ප‍්‍රදේශවාසීන් මර්දනය කිරීමෙන්.

කම්හල් හිමියන් හා රාජ්‍ය ආයතන ගැන මහජන විශ්වාසය පළුදු වී තිබෙනවා. ඔවුන් ඇත්ත කීවත් සැක කරන තරමට විරසකය දුරදිග ගිහින්. හැම ව්‍යාපාරකයාම වංචනික නොවන්නා සේ ම හැම රාජ්‍ය ආයතනයම ධනයට බලයට යට වී රාජකාරි මග හරින්නේ ද නැහැ.

මේ පාර්ශවයන් හා මහජනයා අතර තොරතුරු ගෙන යන ජනමාධ්‍ය හා පරිසරවේදීන්ටද ආවේගශීලී නොවී සංයමයෙන් ගැටලූ විසඳීමට උදව්වීමට වගකීමක් තිබෙනවා.

කර්මාන්තවලට දිරි දීම රටේ නිල ප්‍රතිපත්තිය නිසා වඩාත් සමාජයීය වගකීම් සහගත පිලිවෙතකට ඔවුන් යොමු කර ගත යුතුයි. එසේ නැතිව කර්මාන්ත වැසුවොත් රැකියා අහිමි වන්නේ අපේම ජනතාවටයි. තරුණ බ්ලොග් ලේඛක සෙනෙල් වන්නිආරච්චි කොකා-කෝලා ප්‍රශ්නය පටන් ගත් දිනවලම මෙය පෙන්වා දුන්නා.

Citizen meme courtesy Senel Wanniarachchi, blogger and youth activist

චුන්නාකම් ජල දූෂනය උතුරේ ජනයාට පමණක් ප්‍රශ්නයක් වෙද්දී කැලණි දූෂනය දකුණේ බොහෝ අයට ආවේගයක් ගෙන දුන්නාග සමාජ ජාලවල විරෝධය මතු වුණා. ඒ ගැන මීම් රූප රැසක් බිහි වුණා.

කොකා-කෝලාවට වඩා දුරදිග යන ප‍්‍රශ්නයක් මෙතැන ඇතැයි මා ට්විටර් සමාජ මාධ්‍ය ජාලයේ කී විට එම සමාගමට සුදුහුණු ගාන්නට තැත් කරනවා යැයි සමහරුන් මට ද චෝදනා කළා.

සමාගම කැලණි ගඟට අපද්‍රව්‍ය මුදාහැරීමට සමාව අයැද, සම්පූර්ණ හානියට වන්දි ගෙවා දඩයක් ද ගෙවිය යුතුය යන්න මගේ මතයයි. එතැනින් ඔබ්බට කොකා-කෝලා බොන නොබොන එක පෞද්ගලික තේරීමක්. දැනමටත් සංකීර්ණ ප‍්‍රශ්නයක් තවත් ව්‍යාකූල කළ යුතු නැහැ.

Image courtesy http://www.sathhanda.lk/feature

Sri Lanka Parliamentary Election 2015: How did Social Media make a difference?

A Popular Election Meme created by Hashtag Generation, Sri Lanka

“Every citizen – including activists and academics — can play a part in shaping the future of our democracy. In this, technology is not the only key driver; what matters even more is the strategic use of our imagination and determination.

“We may not yet have all the detailed answers of our digital future, but one thing is clear. In 2015, we the people of Sri Lanka embarked on a progressive digitalization of our politics and governance.

“It is going to be a bumpy road – be forewarned — but there is no turning back.”

These are the closing paras of a long format essay I have just written on the role of social media in the recently concluded Sri Lanka Parliamentary (General) Election on 17 August 2015. It has been published by Groundviews.org citizen journalism website.

I Will Vote meme created by Groundviews.org - trilingual version — I Will Vote meme created by Groundviews.org – trilingual version

Shortly after the Presidential Election of 8 January 2015 ended, I called it Sri Lanka’s first cyber election. That was based on my insights from over 20 years of watching and chronicling the gradual spread of information and communications technologies (ICTs) in Sri Lanka and the resulting rise of an information society.

Since then, things have evolved further. In this essay, I look at how the Elections Commission, political parties, election candidates, civil society advocacy groups and individual cyber activists have used various social media tools and platforms in the run-up to, during and immediately after the Parliamentary Election.

Read full text at:

Groundviews.org 3 September 2015: Sri Lanka Parliamentary Election 2015: How did Social Media make a difference

A compact version appeared in Daily Mirror, 3 September 2015: Social Media and LK General Election 2015: Has E-democracy arrived in Sri Lanka?

Not voting - then you have no right to complain afterwards! Voter message from March 12 Movement for Clean Politicians, Sri Lanka — Not voting – then you have no right to complain afterwards! Voter message from March 12 Movement for Clean Politicians, Sri Lanka

Social Media and LK General Election 2015: Has E-democracy arrived in Sri Lanka?

From Sri Lanka Elections Department Facebook page

“What role (if any) did social media play in the recently concluded General Election on 17 August 2015?

“Many are asking this question – and coming up with different answers. That is characteristic of the cyber realm: there is no single right answer when it comes to a multi-faceted and fast-evolving phenomenon like social media.

“Shortly after the Presidential Election of 8 January 2015 ended, I called it Sri Lanka’s first cyber election. That was based on my insights from over 20 years of watching and chronicling the gradual spread of information and communications technologies (ICTs) in Sri Lanka and the resulting rise of an information society.

“That was not the first time social media had figured in Lankan election campaigns. The trend started slowly some years ago, with a few tech-aware politicians and advertising agencies using websites, Facebook pages and twitter accounts for political outreach. However, such uses did not reach a ‘critical mass’ in the general and presidential elections held in 2010, or in the provincial and local government elections held thereafter.

“By late 2014, that changed significantly but this time the frontrunners were politically charged and digitally empowered citizens, not politicians or their support teams.”

The above is an extract from an op-ed I have just written and published in Daily Mirror broadsheet national newspaper in Sri Lanka (3 Sep 2015).

Full text is found online here:

Social Media and General Elecations 2015: Has E-democracy arrived in Sri Lanka?

Special thanks to Sanjana Hattotuwa and Yudhanjaya Wijeratne from whose analyses I have drawn. The unattributed opinions are all mine.

Echelon August 2015 column: Media Reforms – The Unfinished Agenda

Text of my column written for Echelon monthly business magazine, Sri Lanka, August 2015 issue

Cartoon by Awantha Artigala, Sri Lanka Cartoonist of the Year 2014

Media Reforms: The Unfinished Agenda

By Nalaka Gunawardene

When I was growing up in the 1970s, Sri Lanka’s media landscape was very different. We had only one radio station (state-owned SLBC) and three newspaper houses (Lake House, Times of Ceylon and Independent Newspapers). There was no TV, and the web wasn’t even invented.

At that time, most discussions on media freedom and reforms centred around how to contain the overbearing state – which was a key publisher, as well as the sole broadcaster, dominant advertiser and media regulator, all rolled into one.

Four decades on, the state still looms large on our media landscape, but there are many more players. The number of media companies, organisations and products has steadily increased, especially after private sector participation in broadcasting was allowed in 1992.

More does not necessarily mean better, however. Media researchers and advocacy groups lament that broadcast diversification has not led to a corresponding rise in media pluralism – not just in terms of media ownership and content, but also in how the media reflects diversity of public opinion, particularly of those living on the margins of society.

As the late Tilak Jayaratne and Sarath Kellapotha, two experienced broadcasters, noted in a recent book, “There exists a huge imbalance in both media coverage and media education as regards minorities and the marginalised. This does not come as a surprise, as it is known that media in Sri Lanka, both print and broadcast, cater mainly to the elite, irrespective of racial differences.”

Media under pressure

The multi-author book, titled Embattled Media: Democracy, Governance and Reform in Sri Lanka (Sage Publications, Feb 2015), was compiled during 2012-14 by a group of researchers and activists who aspired for a freer and more responsible media. It came out just weeks after the last Presidential Election, where media freedom and reforms were a key campaigning issue.

In their preface, co-editors William Crawley, David Page and Kishali Pinto-Jayawardena say: “Media liberalisation from the 1990s onwards had extended the range of choice for viewers and listeners and created a more diverse media landscape. But the war in the north and insurrections in the south had taken their toll of media freedoms. The island had lived under a permanent state of emergency for nearly three decades. The balance of power between government, judiciary, the media and the public had been put under immense strain.”

The book, to which I have contributed a chapter on new media, traces the evolution mass media in post-colonial Sri Lanka, with focus on the relevant policies and laws, and on journalism education. It discusses how the civil war continues to cast “a long shadow” on our media. Breaking free from that legacy is one of many challenges confronting the media industry today.

Some progress has been made since the Presidential election. The new government has taken steps to end threats against media organisations and journalists, and started or resumed criminal investigations on some past atrocities. Political websites that were arbitrarily blocked from are once again accessible. Journalists who went into exile to save their lives have started returning.

On the law-making front, meanwhile, the 19^th Amendment to the Constitution recognized the right to information as a fundamental right. But the long-awaited Right to Information Bill could not be adopted before Parliament’s dissolution.

Thus much more remains to be done. For this, a clear set of priorities has been identified through recent consultative processes that involved media owners, practitioners, researchers, advocacy groups and trainers. These discussions culminated with the National Summit on Media Reforms organised by the Ministry of Media, the University of Colombo, Sri Lanka Press Institute (SLPI) and International Media Support (IMS), and held in Colombo on 13 and 14 May.

Parallel to this, there were two international missions to Sri Lanka (in March and May) by representatives of leading organisations like Article 19, UNESCO and the International Federation of Journalists (IFJ). I served as secretary to the May mission that met a range of political and media leaders in Colombo and Jaffna.

Unfinished business

We can only hope that the next Parliament, to be elected at the August 17 general election, would take up the policy and law related aspects of the media reform agenda (while the media industry and profession tackles issues like capacity building and greater professionalism, and the education system works to enhance media literacy of everyone).

Pursuing these reforms needs both political commitment and persistent advocacy efforts.

Right to Information: The new Parliament should pass, on a priority basis, the Right to Information Bill that was finalised in May 2015 with inputs from media and civil society groups.

Media Self-Regulation: The Press Council Act 5 of 1973, which created a quasi-judicial entity called the Press Council with draconian powers to punish journalists, should be abolished. Instead, the self-regulatory body established in 2003, known as the Press Complaints Commission of Sri Lanka (PCCSL), should be strengthened. Ideally its scope should expand to cover the broadcast media as well.

Law Review and Revision: Some civil and criminal laws pose various restrictions to media freedom. These include the Official Secrets Act and sedition laws (both relics of the colonial era) and the draconian Prevention of Terrorism Act that has outlived the civil war. There are also needlessly rigid laws covering contempt of court and Parliamentary privileges, which don’t suit a mature democracy. All these need review and revision to bring them into line with international standards regarding freedom of expression.

Broadcast regulation: Our radio and TV industries have expanded many times during the past quarter century within an ad hoc legal framework. This has led to various anomalies and the gross mismanagement of the electromagnetic spectrum, a finite public property. Sri Lanka urgently needs a comprehensive law on broadcasting. Among other things, it should provide for an independent body to regulate broadcasting in the public interest, more equitable and efficient allocation of frequencies, and a three-tier system of broadcasting which recognises public, commercial and community broadcasters. All broadcasters – riding on the public owned airwaves — should have a legal obligation be balanced and impartial in coverage of politics and other matters of public concern.

Restructuring State Broadcasters: The three state broadcasters – the Sri Lanka Rupavahini Corporation (SLRC), the Sri Lanka Broadcasting Corporation (SLBC) and the Independent Television Network (ITN) – should be transformed into independent public service broadcasters. There should be legal provisions to ensure their editorial independence, and a clear mandate to serve the public (and not the political parties in office). To make them less dependent on the market, they should be given some public funding but in ways that don’t make them beholden to politicians or officials.

Reforming Lake House: Associated Newspapers of Ceylon Limited or Lake House was nationalised in 1973 to ‘broadbase’ its ownership. Instead, it has remained as a propaganda mill of successive ruling parties. Democratic governments committed to good governance should not be running newspaper houses. To redeem Lake House after more than four decades of state abuse, it needs to operate independently of government and regain editorial freedom. A public consultation should determine the most appropriate way forward and the best business model.

Preventing Censorship: No prior censorship should be imposed on the media. Where necessary, courts may review media content for their legality after publication (on an urgent basis). Laws and regulations that permit censorship should be reviewed and amended. We must revisit the Public Performance Ordinance, which empowers a state body to pre-approve all feature films and drama productions.

Blocking of Websites: Ensuring internet freedoms is far more important than setting up free public WiFi services. There should be no attempts to limit online content and social media activities contravening fundamental freedoms guaranteed by the Constitution and international conventions. Restrictions on any illegal content may be imposed only through the courts (and not via unwritten orders given by the telecom regulator). There should be a public list of all websites blocked through such judicial sanction.

Privacy and Surveillance: The state should protect the privacy of all citizens. There should be strict limits to the state’s surveillance of private individuals’ and private entities’ telephone conversations, emails and other electronic communications. In exceptional situations (e.g. crime investigations), such surveillance should only be permitted with judicial oversight and according to a clear set of guidelines.

Dealing with Past Demons

While all these are forward looking steps, the media industry as a whole also needs state assistance to exorcise demons of the recent past — when against journalists and ‘censorship by murder’ reached unprecedented levels. Not a single perpetrator has been punished by law todate.

This is why media rights groups advocate an independent Commission of Inquiry should be created with a mandate and adequate powers to investigate killings and disappearances of journalists and attacks on media organisations. Ideally, it should cover the entire duration of the war, as well as the post-war years.

Science writer Nalaka Gunawardene is on Twitter @NalakaG and blogs at http://nalakagunawardene.com

සිවුමංසල කොලූගැටයා #232: මන්ත‍්‍රී කෙරුවාව පුරවැසි අධීක්ෂණයට ලක් කරන්නට තාක්ෂණයේ පිහිට

March 12 Movement for Cleaner election candidates in Sri Lanka

Sri Lanka will hold a general election on 17 August 2015 to elect a new Parliament. It has been preceded by a high level of citizen and civil society advocacy for raising the standard for who should be elected to represent the people as their Members of Parliament.

Public concerns about deteriorating Parliamentary debate and the overall decline and degradation in representative politics were captured by the ‘March 12 Movement’, a mission to elect clean and corruption-free politicians to Parliament.

The Movement was initiated by People’s Action for Free and Fair Elections (PAFFREL) and supported by Transparency International, Sarvodaya Movement, Sri Lanka Chamber of Commerce, Sri Lanka Administrative Officers’ Association and trade unions.

Parallel to this advocacy, data analysis tools have been used by citizens to probe the conduct of MPs in the last Parliament, which was dissolved on 26 June 2015.

Manthri.lk is a trilingual website that tracks the performance of the 225 Members of Parliament in Sri Lanka. It goes by the official record (Hansard), analysing and coding each statement which is fed into a customised system developed by the website owner and operator – Verite Research, a thinktank that provides strategic analysis and advice for decision-makers and opinion-formers.

In this week’s Ravaya column, (in Sinhala, appearing in issue of 16 August 2015), I share some of the key findings by Manthri.lk website on the conduct of 225 MPs in the last Parliament – 202 of whom are seeking re-election.