Kasturi’s Progress: 1933 – 2017

W D K (Kasturiratne) Gunawardene as a young man (left) and at 80

Kasturi was born in another century in what now feels like an entirely different country. It was called Ceylon, a British colony, and the year was 1933.

Kasturi’s was a very ordinary life, which was mostly dedicated to education. But it was punctuated at various points by key events of his country and people. Tracing his life thus offers us some glimpses of his nation’s turbulent times.

At age two, he survived malaria during the major epidemic of 1933-35 which killed as estimated 80,000 to 100,000 Lankans. (He lived to see malaria being eradicated from Sri Lanka by 2016.)

At nine, he saw the Japanese air raid of Colombo and suburbs (1942), and lived through the various rations, restrictions and disruptions of World War II.

At 15, as a schoolboy he walked to Colombo’s Torrington square to personally bear witness to Ceylon becoming independent (1948). The following day, he wrote the best essay in class in which he outlined high hopes and dreams for his now self-governing nation.

At 20, he entered the University of Ceylon and was among the first students to experience the newly established Peradeniya campus where he studied history and Sinhala language. From the scenic hills, he would see the political transformation of 1956, as well as the cultural revival heralded by Maname (landmark Sinhala drama) and Rekava (landmark Sinhala movie).

At 25, as a fresh graduate entering the world, he witnessed the 1958 ethnic riots that foreshadowed the Sinhala-Tamil ethnic conflict that consumed his nation for the next half century. Among much else, it evaporated young Kasturi’s dreams of an inter-racial marriage.

At 50, as a teacher and father, he saw the far worse anti-Tamil pogrom of 1983. For the next quarter century, he would watch in horror — and guilt — as his generation’s collective blunders consumed the next generation’s future.

At 76, as a senior citizen still active in social work and literacy circles, he saw Sri Lanka’s civil war being ended brutally (2009). He had the audacity to hope once more, even if only cautiously. And yet again, his and many others’ hopes were dashed as political opportunism and corruption soon trumped over true healing and nation building. The nation was polarised beyond recognition.

At 82, he voted for a common opposition candidate (January 2015) and for political parties (Aug 2015) who pledged good governance (yaha-palanaya). That was his last public gesture, after having voted at all national elections during his time, and having spent 25 years as a public servant. He played by all the rules, but was let down by the system.

At 84, as he coped with a corroding cancer, Kasturi watched in dismay the much-touted promise of yaha-palana being squandered and betrayed. On 13 September 2017, he departed as a deeply disappointed man who remained highly apologetic for many wrong-turns taken by his generation.

Kasturi isn’t a figment of my imagination. Neither is he a composite character. Until yesterday, Kasturi was all too real. He was my father, whom we returned to the Earth today at a simple funeral. – Nalaka Gunawardene

Note: An earlier, and longer version of this was published in May 2014, and can be accessed at: http://groundviews.org/2014/05/07/kasturis-progress/

 

Nalaka Gunawardene (left) and his father Kasturiratne Gunawardene on the latter’s 83rd birthday, on 5 February 2016

Right to Information (RTI): Sri Lanka can learn much from South Asian Experiences

Nalaka Gunawardene speaks at RTI Seminar for Sri Lanka Parliament staff, 16 Aug 2016
Nalaka Gunawardene speaks at RTI Seminar for Sri Lanka Parliament staff, 16 Aug 2016

 

On 16 August 2016, I was invited to speak to the entire senior staff of the Parliament of Sri Lanka on Right to Information (RTI) – South Asian experiences.

Sri Lanka’s Parliament passed the Right to Information (RTI) law on 24 June 2016. Over 15 years in the making, the RTI law represents a potential transformation across the whole government by opening up hitherto closed public information (with certain clearly specified exceptions related to national security, trade secrets, privacy and intellectual property, etc.).

This presentation introduces the concept of citizens’ right to demand and access public information held by the government, and traces the evolution of the concept from historical time. In fact, Indian Emperor Ashoka (who reigned from c. 268 to 232 Before Christ) was the first to grant his subjects the Right to Information, according to Indian RTI activist Venkatesh Nayak, Coordinator, Commonwealth Human Rights Initiative (CHRI). Ashoka had inscribed on rocks all over the Indian subcontinent his government’s policies, development programmes and his ideas on various social, economic and political issues — including how religious co-existence.

Nalaka Gunawardene speaks at RTI Seminar for Parliament staff, Sri Lanka - 16 Aug 2016
Nalaka Gunawardene speaks at RTI Seminar for Parliament staff, Sri Lanka – 16 Aug 2016

Therefore, adopting an RTI law signifies upholding a great Ashokan tradition in Sri Lanka. The presentation looks at RTI good practices and implementation experiences in India, Nepal, Bangladesh, Pakistan and Maldives – all these South Asian countries passed an RTI law before Sri Lanka, and there is much that Sri Lanka can learn from them.

The presentation ends acknowledging the big challenges in implementing RTI in Sri Lanka – reorienting the entire public sector to change its mindset and practices to promote a culture of information sharing and transparent government.

 

 

සිවුමංසල කොලූගැටයා #190: දුෂණයට එරෙහි ඉන්දියානු ජන අවිය: බින්දුවේ නෝට්ටුව

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I describe the Zero Rupee Note, an innovative effort developed by activists in India to fight systemic political corruption.

The notes, which have no monetary value but carry a moral power, are paid in protest by angry citizens to government servants who solicit bribes in return for services which are supposed to be free.

See also: Paying Zero for Public Services (on World Bank blog)

Zero Rupee Note
Zero Rupee Note

අයථා ලෙස ඉමහත් වත්කම් සම්භාරයක් රැස් කර ගැනීම පිළිබඳව චෝදනා සනාථ වී තමිල්නාඩුවේ මහ ඇමතිනී ජයලලිතා වසර හතරක සිර දඬුවමක් ලැබුවා. කෝටි 100ක දඩයක් ද ගෙවීමට නියම වුණා.

මේ තීන්දුව ලැබුණේ වසර 18ක් තිස්සේ ඇදී ගිය දීර්ඝ නඩු විභාගයකින් පසුවයි. එහෙත් කල් ගත වී හෝ දුෂිත දේශපාලකයකු නීතියේ රැහැනට කොටු වීම ගැන ඉන්දියාව පුරාත් සෙසු දකුණු ආසියානු රටවලත් මහජන ප‍්‍රමෝදයක් මතු වුණා. අංග සම්පූර්ණ නොවුණත්, අඩු පාඩු ඇතත් ඉන්දියාවේ අධිකරණ ස්වාධීනත්වය පවතින බවට මේ නඩු තීන්දුව උදාහරණයක්.

දුෂණ චෝදනා එල්ල වී සාක්ෂි මතු වූ විට ප‍්‍රාන්ත හෝ මධ්‍යම රජයේ ඇමතිවරුන් ප‍්‍රශ්න කිරිමට ඉන්දීය අපරාධ විමර්ශකයන් පසුබට වන්නේ නැහැ. මහා පරිමාණයෙන් රාජ්‍ය දේපල වංචා කිරීමේ චෝදනා එක පිට එක ලැබූ කොංග‍්‍රස් ප‍්‍රමුඛ සන්ධාන රජය දශකයක පාලන කාලයකින් පසුව 2014 අපේ‍්‍රල් මැතිවරණයෙන් අන්ත පරාජයක් ලැබුවා. එයට හේතු ගණනාවක් මුල් වුණත්, දුෂණය පිළිබඳ ඉන්දීය මහජන පිළිකුළ හා විරෝධය එම මැතිවරණයේදී ප‍්‍රබල සාධකයක් වූවා යැයි කිව හැකියි.

ගෙවී ගිය වසර තුන හතරක කාලය තුළ දේශපාලකයන් හා නිලධාරීන් දුෂණය, අල්ලස හා පොදු දේපල වංචනික ලෙස සතු කර ගැනීමට එරෙහිව ඉන්දියාවේ මධ්‍යම පාංතිකයන්ගෙන් ප‍්‍රබල විරෝධයක් මතුව ආවා.

දුෂණය එරට අළුත් සංසිද්ධියක් නොවෙයි. එහෙත් එය මහා පරිමාණයෙන් හා වඩාත් පුළුල්ව සිදු වීමට පටන් ගත්තේ 1991දී ආර්ථික ප‍්‍රතිපත්ති වඩාත් ලිහිල් කිරීමෙන් පසුව බව ඇතැම් ඉන්දියානුවන්ගේ විශ්වාසයයි. එසේම දුෂණයට එරෙහිව හඬක් නැගීමට හැකියාව හා ඉදිරිපත් වීම ඇති මධ්‍යම පංතියක් වඩාත් ප‍්‍රබලව මතුව ආයේත් මේ ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණ නිසාම යැයි තර්ක කළ හැකියි. පෙර මෙන් පාලකයන්ගේ ඕනෑම අකටයුත්තක් ඔහේ විඳ දරා ගන්නට අද ඉන්දියානුවන් සූදානම් නැහැ.

2011දී අන්නා හසාරේ සමාජ ක‍්‍රියාකාරිකයා බිම් මට්ටමෙන් නායකත්වය දුන්නේ මේ දුෂණ විරෝධයටයි. සිවිල් සමාජ අරගලයන් හරහා දුෂණ විරෝධය දිගටම ක‍්‍රියාත්මක වනවා. එබඳු ව්‍යායාමයක් නම් රුපියල් බින්දුවේ නෝට්ටුවයි (Zero Rupee Note).

බින්දුවේ නෝට්ටුව හඳුන්වා දුන්නේ 2007දී දුෂණයට එරෙහි ජනතා සංවිධානයක් වන 5 වන කුළුණ (5th Pillar) විසින්. එහෙත් ඒ සංකල්පය 2001දී යෝජනා කළේ අමෙරිකාවේ මේරිලන්ඞ් සරසවියේ භෞතික විද්‍යා මහාචාර්යවරයකු ලෙස සේවය කරන ඉන්දියානු ජාතික සතින්දර් මොහාන් භගත්.

නිවාඩුවක් ගත කිරීමට මවු රටට ගිය විටෙක රජයේ ඕනෑම කාර්යාලයකින් ඕනෑම වැඩක් කර ගන්නට ලොකු කුඩා නිලධාරින්ට යම් අල්ලසක් දිය යුතු බව අත්දැකීමෙන් දැන ගත් ඔහු මෙබඳු අවස්ථාවල අසරණ වන මහජනයාට උදව්වට එන සරල අවියක් ලෙස බින්දුවේ නෝට්ටුව නිර්මාණය කළා.

Corruption in India: Wikipedia entry

මහජන මුදලින් නඩත්තු කරන රාජ්‍ය ආයතනවල මහජනයාගෙන් වැටුප් ලබන නිලධාරින් හා සෙසු රාජ්‍ය සේවකයන් අත යටින් යමක් ඉල්ලූ විට මුවින් නොබැන ඔවුන්ට දීමට මේ නෝට්ටුව යොදා ගන්නැයි දුෂණ විරෝධී ක‍්‍රියාකාරිකයෝ එරට ජනතාවට කියනවා.

බින්දුවේ නෝට්ටුව ඉන්දියාවේ වත්මන් රුපියල් 50 නෝට්ටුවේ ඉදිරිපස පෙනුමට සමානයි. එහෙත් ප‍්‍රමාණයෙන් එය රුපියල් දහසේ නෝට්ටුවටත් වඩා ටිකක් විශාලයි.

ගාන්ධිතුමාගේ රූපයට සමීපව ලොකු අකුරෙන් මුද්‍රණය කර ඇත්තේ ‘හැම තරාතිරමකම දුෂණය පිටුදකින්න’ (ELIMINATE CORRUPTION AT ALL LEVELS) යන උද්‍යොග පාඨයයි.

එරට මහ බැංකුව මුදල් නෝට්ටුවල යොදන නිල ප‍්‍රකාශය වෙනුවට එතැන මේ වැකිය මුද්‍රණය කොට තිබෙනවා. I PROMISE TO NEITHER ACCEPT NOR GIVE BRIBE (අල්ලසක් ලැබීමට හෝ දීමට හෝ එරෙහිව මම ප‍්‍රතිඥා දෙමි).

නෝට්ටුවේ පිටත පැත්තේ එය නිකුත් කරන ආයතන සමග සන්නිවේදනය කළ හැකි තොරතුරුත්, තොරතුරු දැන ගැනීමේ මහජන අයිතිය තහවුරු කරන ඉන්දියානු නීතිය ගැන කෙටි සඳහනකුත් තිබෙනවා. එසේම ‘මෙය මුදල් නෝට්ටුවක් නොවේ’ යන්න පැහැදිලිව මුද්‍රණය කොට තිබෙනවා.

මේ නෝට්ටුවලට කිසිදු මූල්‍යමය අගයක් නැහැ. එය භාවිතා කිරිම හරියට පත‍්‍රිකාවක් හෝ තුණ්ඩුවක් හෝ භාවිතයට සමානයි. තනි තනිව අල්ලසට එරෙහි වනවාට අමතරව රාජ්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රය වසා පිළිකාවක් ලෙස පැතිර ඇති දුෂණයට එරෙහිව ජනතාව පෙළ ගැසෙන බවට ද බින්දුවේ නෝට්ටු ප‍්‍රබල සංඥාවක්.

සාමාන්‍යයෙන් දුෂිත නිලධාරින් හා සුළු සේවකයන් අල්ලස් පැතිම හා ඉල්ලා බල කිරීම කරන්නේ මහජනතාවට එයට එරෙහි වීමට විකල්පයක් නැතැයි සිතමින්. එහෙත් ජනතාව බලාත්මක වී, සංවිධානය වී හඬක් නගන විට රාජ්‍ය සේවකයන් තිගැස්මකට පත් වී අල්ලස් පැතීම අඩු වන බව ඉන්දියානු ක‍්‍රියාකාරිකයෝ වසර කිහිපයක අත්දැකීම් අනුව පෙන්වා දෙනවා.

2007දී බෙදා හැරීම අරඹා 2014 අගෝස්තු වන විට මෙම බින්දුවේ නෝට්ටු මිලියන් 2.5ක් පමණ ඉන්දියානු භාෂා 22කින් නිකුත් කොට තිබෙනවා. එරට මුදල් නෝට්ටු හා කාසි නිකුත් කිරීමේ නිල බලය ඇති මහ බැංකුව මෙයට විරෝධයක් දක්වා නැහැ.

බින්දුවේ නෝට්ටුවේ බලය ඇත්තේ එහි සංකේතාත්මක බවෙහියි. නිල කාරියක් ඉටු කර දීමට නොනිල ගෙවීම් පතන බොහෝ රාජ්‍ය සේවකයන් එය කරන්නේ වක‍්‍රාකාරයෙන් ඇඟවීම් හරහා බවත්, එබඳු අවස්ථාවක මේ මුදල් නෝට්ටුවක් හෝ දෙක තුනක් දීමෙන් මුවින් නොබැනම තම ප‍්‍රතිපත්තිමය ස්ථාවර ප‍්‍රකාශ කිරීමට මහජනයාට හැකි බවත් මෙහි ප‍්‍රවර්ධකයන් කියනවා.

Vijay Anand
Vijay Anand

පස්වන කුළුණේ ආරම්භක විජේ ආනන්ද් මෙය හඳුන්වන්නේ සහයෝගීතාව නොදීම සඳහා වන අවිහිංසාවාදී මෙවලමක් හැටියටයි. මේ නෝට්ටු සාර්ථක ලෙස යොදා ගෙන, අනවශ්‍ය ගැටුම් හෝ ප‍්‍රශ්නවලට නොගොස් හීන් සීරුවේ තමන්ගේ නිල අවශ්‍යතාවය ඉටු කර ගත් (එහෙත් අල්ලසක් නොගෙවූ) අවස්ථා දහස් ගණනක් ඉන්දියානු පුරවැසියන් වාර්තා කර තිබෙනවා.

“බොහෝ රාජ්‍ය සේවකයන් මේ නෝට්ටු දුටු වට චකිතයට පත් වනවා. වැඩි කථා බහක් නැතිව අපේ වැඬේ ඉටු කර දෙනවා. ඇත්තටම අපටත් ඕනෑ එපමණයි,” එක් ක‍්‍රියාකාරිකයෙක් තම අත්දැකීම විස්තර කළේ එලෙසයි.

අල්ලසක් ඉල්ලීම හා දීම ඉන්දියානු නීතියෙන් සපුරා තහනම්. එහෙත් එය බහුලව සිදු වනවා. 2005දී ට‍්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් නම් දුෂණ විරෝධී ආයතනය කළ සමීක්‍ෂණයක් හෙළි කළේ ඉන්දියානුවන්ගෙන් 62%ක් දෙනාට පගාවක් දීමට සිදුවීමේ සෘජු අත්දැකීම් තිබෙන බවයි. (එම සමීක්‍ෂණයට ඉන්දියානු ප‍්‍රාන්ත 20ක 14,405 දෙනකුගේ මත විමසනු ලැබුවා.)

The Zero Rupee Note: Vijay Anand at TEDxLeeds

මහා පරිමානයේ දුෂණ ඉහළ තලයේ සිදු වන අතර කුඩා පරිමානයේ දුෂණ ද අධික වී ඇති බවත්, සාමාන්‍ය ජනයා වඩාත් තලා පෙලන්නේ මේ සිල්ලර මට්ටමේ දුෂණ බවත් ඒ ගැන අධ්‍යයන කරන පර්යේෂකයෝ කියනවා.

ඉන්දියාවේ සමීක්‍ෂණවලදී වඩාත්ම දුෂිත යයි ජනයා කියා සිටින්නේ පොලිසිය, ඉඩම් පරිපාලකයන්, අධිකරණ තන්ත‍්‍රය, පලාත් පාලන ආයතන, විදුලිබල සැපයුම් තන්ත‍්‍රය හා රජයේ රෝහල් පද්ධතියයි. එසේම ප‍්‍රාථමික ශ්‍රේණිවලදී පාසල් අධ්‍යාපන ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ ද දුෂණ හා අල්ලස් ගැනීම ප‍්‍රචලිත බව 45%ක් දෙනා සමීක්‍ෂණයන්ට කියා තිබෙනවා.

පස්වන කුළුණ සංවිධානය ගණන් බලා ඇති අන්දමට ඉන්දියාවේ (මධ්‍යම හා ප‍්‍රාන්ත) රාජ්‍ය සතු දහස් ගණනක් ආයතනවලින් මහජන සේවා ලබා ගැනීමට ඉන්දියානු මහජනයා දෙන සුළු හා මධ්‍යම පරිමානයේ අල්ලස්වල වටිනාකම වසරකට ඩොලර් බිලියන් 5ක් පමණ වනවා.

”අල්ලස් පතන බොහෝ රාජ්‍ය සේවකයෝ එය හෙළිදරවු වනවාට බියයි. විනය පරික්‍ෂණවලට මුහුණ දී අපකීර්තියට පත් වන නිසා. එසේම වැඩක් කරවා ගන්නට රජයේ කාර්යාලයකට යන සාමාන්‍ය ජනයා ද නිලධාරින්ට බියයි. ඔවුන් සමග තර්ක කරන්නට යන්නේ ටික දෙනයි. මේ නිසා අවිහිංසාවාදී ලෙස දුෂණයට එරෙහි වීමට බින්දුවේ නෝට්ටුව හරහා ඉඩක් ලැබෙනවා’’ යයි එහි ප‍්‍රවර්ධකයෝ කියනවා.

මෙයට අමතරව බින්දුවේ නෝට්ටුවේ රූප විශාල පරිමානයේ බැනර් ලෙස පාසල් හා පොදු ස්ථානවල ප‍්‍රදර්ශනය කැරෙනවා. ”අල්ලස ශූන්‍ය කරමු. එයට මගේ සහයෝගය’ (“Zero corruption: I will neither receive nor give bribes”) යන ප‍්‍රකාශයට ලක්‍ෂ ගණනක් බාල මහලූ ඉන්දියානුවන් අත්සන් කොට තිබෙනවා. ලෙහෙසියට, පහසුවට පෝලිම් පනින්නට හෝ අයථා වැඩකට රාජ්‍ය සේවකයන්ට නොනිල ගෙවීම් නොකරන බවට පාසල් යන වියේ පටන් සිසුන්ට ප‍්‍රතිඥාවක් සකසා තිබෙනවා.

මේ වන විට මෙම සංකල්පය රටවල් ගණනාවක දුෂණ විරෝධී ක‍්‍රියාකාරිකයන්ගේ දැඩි අවධානයට ලක්ව තිබෙනවා.

2013 නොවැම්බ මාසයේ මැලේසියාවේ දුෂණ හා වංචා වලට එරෙහි රාජ්‍ය කොමිසමේ නිලධාරීන් තිදෙනෙකු ද චෙන්නායි නුවරට ගොස් විජේ ආනන්ද් ඇතුළු පිරිස මුණ ගැසී උපදෙස් ලබා ගත්තා. රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක් (ඔව්, NGO එකක්!) වන පස්වන කුළුණෙන් හොඳ දෙයක් ගැන උගෙනීමට තරම් මැලේසියානු රාජ්‍ය නිලධාරීන් නිහතමානියි. මෙය නිල වශයෙන්ම එරට අරඹන්නට ඔවුන්ට ඕනෑකම තිබෙනවා.

ආර්ජෙන්ටිනාව, නේපාලය, මෙක්සිකෝව, බෙනින් යන රටවල් ද බින්දුවේ නෝට්ටුවේ වසර කිහිපයක අත්දැකීම් ගැන ඉන්දියානු ක‍්‍රියාකාරිකයන්ගෙන් තොරතුරු ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ අතර ලෝකයේ අල්ලස හා දුෂණය ප‍්‍රබලව හමුවන යේමනයේ මෙයට සමාන ව්‍යාපෘතියක් 2014දී ක‍්‍රියාත්මක වනවා. ඒ සඳහා එරට මුදල් නෝට්ටුව ආශ‍්‍රයෙන් නිර්මාණය කල ‘‘අවංක රියාල්’’ (Honest Riyals) දහස් ගණනක් දැනටමත් පාසැල් හා සරවිවල බෙදා හැර තිබෙනවා.

දැඩි බලහත්කාරකමින් හෝ ගිනි අවි පෙන්වා හෝ අල්ලස් ඉල්ලන රටවල ‘‘බින්දුවේ නෝටුව’’ වැනි අවිහිංසක විරෝධයක් සාර්ථක වන්නේ නැහැ. එහෙත් ජනමතය හා තමන්ගේ ප‍්‍රතිරූපය ගැන රාජ්‍ය නිළධරීන් හා සෙසු රාජ්‍ය සේවකයන් තරමක් හෝ තැකීමක් කරන ජන සමාජ වල නම් මෙය සාර්ථකව හා උපක‍්‍රමශීලිව යොදා ගත හැකයි.

පස්වන කුළුන ඇතුළු ඉන්දියානු ජන සංවිධාන මේ ක‍්‍රියාකාරකම්වල රාමුව ලෙස යොදා ගන්නේ 2005දී හඳුන්වා දුන් තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිය පිළිබඳව පනතයි. මේ හරහා ඕනෑම මධ්‍යම, ප‍්‍රාන්ත හෝ පළාත් පාලන ආයතනයක වියදම් හා වෙනත් තොරතුරු ඉල්ලා සිටීමට හා නියමිත දින ගණනක් තුළ ලැබීමට සෑම ඉන්දියානු පුරවැසියෙකුටම අයිතියක් තිබෙනවා. ඒ සඳහා පැහැදිලි ක‍්‍රමවේදයක් නීතියෙන් සකසා තිබෙනවා.

බින්දුවේ නෝට්ටුවක් අල්ලස් පතන රාජ්‍ය නිළධාරියෙකුට දීමෙන් සංකේතවත් වන්නේ අල්ලසට එරෙහි පුළුල් ජන ව්‍යාපාරයක තමන් ද කොටස් කරුවෙකු බවයි. තමා හමුවට එන බැලූ බැල්මට අසරණ යයි පෙනෙන තනි පුද්ගලයන්ගෙන් ගතමනාව ඉල්ලන බොහෝ නිලධාරීන් සාමූහික විරෝධයකට බයයි.

මෙබන්දක් ශ‍්‍රී ලංකාවේත් ක‍්‍රියාත්මක කළ හැකිද? එසේ වුව හොත් අපේ රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ ප‍්‍රතිචාරය කෙබඳු වේද? තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිය නීතියෙන් තහවුරු කොට නැති, මහජනතාවගෙන් වැටුප් ලැබුවත් ජනතාවට වග වීමට කැප වී නැති අපේ රාජ්‍ය සේවය කෙසේ නම් අල්ලස හා දුෂණයේ ග‍්‍රහණයෙන් මුදවා ගත හැකිද? අපේ රාජ්‍ය නිලධාරීන් NGOවලට මෙතරම් ගරහන්නේ මෙබඳු ඉන්දියානු ආදර්ශ මෙහි පැතිරේ යයි බියෙන්වත්ද?

The Zero Rupee Note – A Short Film

 

සිවුමංසල කොලූගැටයා #34: අන්නා හසාරේ පුවත් මාරුතයෙන් ඔබ්බට…

Fasting for a personal or public interest cause is a very old tradition in India. Today, social activists of all colours and hue resort to fasting — but not everyone evokes the same interest and coverage in the media. In a previous column, I looked at how and why the anti-corruption activist Anna Hazare has become the darling of the Indian media. In my latest Ravaya column published on 2 October 2011, I look at two other fasts: one by Swami Nigamananda, who died in June calling for a stop to sand-mining in the Ganges River, and woman activist Irom Sharmila in Manipur who is engaged in the longest fast in the world, 11 years and counting…

Anna Hazare (left) and Irom Sharmila - two very different fasts...

යම් අරමුණක් ඉටුකර ගැනීම සදහා ආහාර පාන ගැනීමෙන් වැළකී උපවාස කිරීම ඉන්දියාවේ ඉපැරණි සම්ප්‍රදායක්. මේ ගැන ක්‍රිස්තු පූර්ව 750 දක්වා අතීතයට දිවෙන සදහන් එරට හමුවෙනවා. දින 3ක් නිරාහාරව සිටීමේ හැකියාව නිරෝගී බොහෝ දෙනකුට ඇතත්, ඉන් පසු ටිකෙන් ටික ශරීර ක්‍රියාකාරකම් අඩපණ වන්නට පටන් ගන්නවා. ආහාර නොගත්තත් වතුර පානය කිරීමෙන් තොරව ශරීරයට ජීව ක්‍රියා පවත්වාගන්නට නොහැකියි.

සමාජයීය හෝ දේශපාලනමය හෝ ඉල්ලීම් දිනා ගැනීමට උපවාස කිරීම අදත් ඉන්දියාවේ බහුලව දැකිය හැකියි. එයට වඩාත් ම ප්‍රකට මෑත උදාහරණය නම් දූෂණයට එරෙහි ජන ක්‍රියාකාරික අන්නා හසාරේ 2011 අප්‍රේල් හා අගෝස්තු මාසවල කළ උපවාසයන්.

ඉන්දියාවේ ටෙලිවිෂන් නාලිකා අති බහුතරයක් පෞද්ගලික හිමිකරුවන් විසින් පවත්වා ගෙන යන වාණිජ මට්ටමේ නාලිකායි. ඒ නිසා බලයේ පවතින රජය නිර්දය ලෙස විවේචනය කිරීමටත්, රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති විවෘතව සංවාදයට ලක් කරන්නටත් ඉඩ තිඛෙනවා. මේ නාලිකා අතර ප්‍රේක‍ෂකයන් ඇද ගන්නට දැඩි තරගයක් පවතිනවා. හැම නාලිකාවක් ම උත්සාහ කරන්නේ සිද්ධීන් උලූප්පා දක්වමින්, හැම සිදුවීමක් ම ‘Breaking News’ බවට පත් කර ගන්නටයි. එවැන ප්‍රවෘත්ති හැමදාමත් හමු නොවන නිසා ඉ`දහිට මතුව එන හසාරේ වැනි නිර්දේශපාලනීය චරිතයක් වඩා ටෙලිවිෂන් වාර්තාකරුවෝ ඉක්මනින් රොක් වෙනවා. ටික දිනකින් එබදු ජන හිතකාමී චරිත කරන කියන හැම දෙයක් ම පුවත් බවට පත් කර ගන්නවා. මේ තත්ත්වය දිගු කලක් නොපැවතුනත් අද වන විට ඉන්දියාවේ අතිශය තරගකාරී හා බහුවිධ ටෙලිවිෂන්, රේඩියෝ හා වෙබ් අඩවිවලට පුවත් මවන ජනප්‍රියතම ‘පුවත් මාරුතය’ බවට අන්නා හසාරේ පත්ව සිටිනවා.

එහෙත් ඔහුගේ උපවාසයන්ට ලැබුණු ඉමහත් මාධ්‍ය වාර්තාකරණය නොලද පොදු අරගල සදහා සිදු කැරෙන තවත් උපවාසයන් රැසක් ඉන්දියාවේ තිඛෙනවා. උදාහරණ දෙකක් හරහා මේ ගැන කථා කළ හැකියි.

පළමුවන උදාහරණයට අදාල පුද්ගලයා හින්දු පූජකයෙක්. ස්වාමි නිග්මානන්ද (Swami Nigamananda) සිය උපවාසය ඇරඹුවේ 2011 පෙබරවාරි 19 වනදා. එයට නිමිත්ත වූයේ උතුරු ඉන්දියාවේ උත්තරාකන්ද් ප්‍රාන්තයේ හරිද්වාර් (Haridwar) නගරය අසලින් ගලා යන ගංගා නදියේ නීති විරෝධී ලෙස වැලි ගොඩ දැමීම නතර කරන ලෙස ඉල්ලීම. හිමාලයෙන් ඇරඹී ගලා ගෙන එන ගංගා නදිය ඉන්දු-ගංගා තැන්නට මුල්වරට ප්‍රවේශ වන්නේ හරිද්වාරයේදී. ඒ නිසා එහිදී ග`ගට කරන පාරිසරික හානිය කිලෝමීටර් 2,525ක් දිග නදියේ ගලා යාමට අතිශයින් බලපානවා. හරිද්වාරයේ මෛත්‍රී සදාන් ආශ්‍රමයේ නේවාසික වූ මේ පරිසර හිතකාමී ස්වාමීවරයා සිය සාධාරණ ඉල්ලීම ඉටු කරන ලෙස බලධාරීන්ගෙන් මෙන් ම වැලි ගොඩ දැමීමේ නිරත වූවන්ගෙන් ද මහත් ඕනෑකමින් ඉල්ලා සිටියා. නමුත් ඔවුන් ඒ ඉල්ලීම ගැන තැකීමක් කළේ නැහැ. ප්‍රාන්තයේ හා ජාතික මට්ටමේ මාධ්‍යවලින් ද මේ ගැන අවධානයක් යොමු වුණේ නැහැ. අප්‍රේල් 30 වනදා ප්‍රාන්ත බලධාරීන් ඔහුව බලහත්කාරයෙන් රෝහල් ගත කළත් එහිදීත් ඔහු කිසිවක් ආහාරයට ගැනීම ප්‍රතිෙක‍ෂ්ප කළා. ඔහුගේ අධිෂ්ඨාන ශක්තිය වෙනස් වූයේ නැහැ. දින 115ක උපවාසය අවසන් වූයේ ජුනි 14 වනදා ඔහු මිය යාමෙන්.

ඔහුගේ මරණය ඉන්දියානු ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යයන්ට ප්‍රවෘත්තියක් වූවත් එය සුළු වේලාවකට පමණයි. ඒ වන විට ඔවුන් (අන්නා හසාරේට අමතරව) ව්‍යාපාරික මට්ටමින් මහා පරිමාණයෙන් යෝග ව්‍යායාම් පුහුණු කරන බාබා රාම්දේව (Baba Ramdev) නම් තවත් හින්දු ස්වාමිවරයකුගේ උපවාසයකට මුල් තැන දෙමින් සිටියා. දූෂණයට එරෙහිව නැගී සිටින චරිතයක් බවට පත්වීමට බාබා රාම්දේව් ප්‍රබල උත්සාහයක් ගත්තත් ඔහුගේ සැබෑ අරමුණු ගැනත් පෙර ක්‍රියාකලාපය ගැනත් මාධ්‍යවලට යම් සැකයක් තිබුණා. ඔහුගේ උපවාසය දින 9කින් නිමා කළ අතර ඉන් පසු ඔහු ගැන මාධ්‍ය වාර්තාකරණය එතරම් උත්සන්න වූයේ නැහැ.

හැම නිර්ව්‍යාජ උපවාසයක් ම පුවත් මාරුතයක් බවට පත් වන්නේත් නැහැ. අන්නා හසාරේ ගැන අධ්‍යයනය කරන මාධ්‍ය පර්යේෂකයන් සොයා යන්නේ වෙනත් සාධාරණ උපවාසයන්ට වඩා හසාරේගේ අරගලයට මෙතරම් මාධ්‍ය අවධානයක් යොමුවන්නේ ඇයි ද යන්නයි. මෙයට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් අපි සැප්තැම්බර් 18 වනදා කොලමින් විග්‍රහ කළා. අන්නා හසාරේට සූක‍ෂම ලෙස උපදෙස් දෙන මාධ්‍ය උපදේශකයන් සිටිනවා. ඔවුන් වෙළදපොල මාධ්‍ය සමග හොදහැටි ගනුදෙනු කරන්නට දන්නවා. එහෙත් උතුම් අරමුණක් පමණක් නිමිති කර ගෙන, උපක්‍රමශීලි නොවී උපවාස කරන බොහෝ අයට එබදු මාධ්‍ය හැසිරවිමේ හා මාධ්‍යවලට බද්ධවීමේ හැකියාව නැහැ. බැලු බැල්මට මෙය අසාධාරණයක් ලෙස පෙනී යතත් සැබෑ තත්ත්වය එයයි.

මේ ගැන හොද උදාහරණයක් ජ්‍යෙෂ්ඨ ඉන්දියානු මාධ්‍යවේදිනියක හා “ර්‍ද හින්දු” පුවත්පතේ හිටපු නියෝජ්‍ය කතුවරියක වන කල්පනා ශර්මා (Kalpana Sharma) ගෙන හැර දක්වනවා. ඒ තමයි ඉරෝම් ශර්මිලාගේ (Irom Sharmila) දශකයකට වැඩි කලක් පවතින උපවාසය.

ඉරෝම් ශර්මිලා චානුගේ වයස 39 යි. ඇය ඉන්දියාවේ ඊසානදිග ප්‍රාන්තයක් වන මනිපූරයේ මානව හිමිකම් හා දේශපාලන කි්‍රයාකාරිකයෙක්. එමෙන් ම කිවි`දියක්. මිලියන 2.7 ක ජනගහනයක් සිටින, බුරුම දේශසිමාවේ පිහිටි මනිපුරයේ කලක සිට දේශපාලන නොසන්සුන් බවක් හා ප්‍රචන්ඩකාරී ස්වභාවයක් පවතිනවා. ඉන්දීය රජය මේ තත්ත්වය පාලනය කරන්නට හමුදා විශේෂ බලතල නීතියක් (Armed Forces Special Powers Act, 1958) යටතේ දැඩි මර්දනකාරී ප්‍රතිපත්තියක් ගෙන යනවා. මධ්‍යම රජය මේ ප්‍රාන්තයේ ප්‍රශ්න විග්‍රහ කරන්නේ කරදරකාරීන් පිරිසකගේ අනවශ්‍ය අරගලයක් හැටියටයි. එහෙත් මනිපූර් වැසියන්ට සිය ප්‍රශ්නවලට සාධාරණ විස`දුම් දිගු කලක් තිස්සේ ලැබී නැතුවා පමණක් නොවෙයි දරද`ඩු පරිපාලයක් යටතේ දිවි ගෙවන්නට සිදුව තිඛෙනවා.

මේ නිසා හමුදාවලට දැඩි බලතල දෙන නීතිය නතර කරන ලෙස ඉල්ලා ඉරෝම් ශර්මිලා උපවාසයක් ඇරඹුවේ 2000 නොවැම්බරයේ. එය ඇරඹී දින කිහිපයකට පසු ‘සිය දිවි නසා ගන්නට තැත් කිරීමේ’ චෝදනා මත පොලිස් අත්අඩංගුවට ගනු ලැබුවා. මනිපුරයේ ප්‍රාන්ත අගනගරය වන ඉම්ෆාල් නුවර මහජන රෝහලේදී ඇයට බලහත්කාරයෙන් ආහාර කවනු ලැබුවා. (හින්දු ස්වාමි කෙනකුට වඩා ග‘හි කාන්තාවකට බලෙන් කෑම දීමට සෞඛ්‍ය සේවකයන් ද පෙරට එනවාෟ) මාස ගණනක් මෙසේ අත් අඩංගුවේ රෝහල්ගතව බලෙන් ආහාරපාන දීමට ලක්වන ඇය ඉන් පසු නිදහස් වෙනවා. එවිගස ම ඇය නැවතත් ප්‍රසිද්ධියේ උපවාස කිරීම අරඹනවා. එවිට දින කිහිපයකින් යළිත් අත් අඩංගුවට පත් වන ඇය රෝහල් ගත කොට බලෙන් කෑම බීම ලබා දීමට ලක් වනවා. මේ සිදුවීම් මාලාව චක්‍රාකාරව වසර 11ක් පුරා නොනැවතී ඉදිරියට යන බවත්, ඒ නිසා මෙය ලෝකයේ වැඩි ම කාලයක් පවතින උපවාසය බවත් කල්පනා ශර්මා කියනවා.

Arundhati Roy: "I'd Rather Not be Anna!"

එහෙත් ඉරෝම් ශර්මිලාගේ අරමුණ ගිනස් වාර්තා පිහිටුවීම නොවෙයි. 2004දී හින්දු මූලධර්මවාදී BJP රජය පරාජය වී කොංග්‍රස් ප්‍රමුඛ සභාග රජයක් ඉන්දියාවේ බලයට පත් වුණා. නව රජය හිටපු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයකුගේ ප්‍රධානත්වයෙන් කොමිටියක් පත් කළා. මේ කමිටුව කරුණු ගවේෂණයෙන් පසු නිර්දේශ කළේ මනිපුරයේ ගෙන යන දරදඩු පරිපාලනය ලිහිල් කොට හමුදා බලතල සීමා කළ යුතු බවයි. එහෙත් මේ නිර්දේශයෙන් වසර 6කට පසුත් එය ක්‍රියාත්මක කර නැහැ. ඒ නිසා ඉරෝම් ශර්මිලා සිය උපවාසය දිගට ම කරගෙන යනවා.

“මනිපුරයේ ජනතාවත් ඉන්දියානු රටවැසියෝ. එහෙත් සෙසු රටවැසියන්ට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් සහතික කැරෙන මූලික අයිතිවාසිකම් බොහොමයක් මනිපුර ජනතාවට දිගු කලක සිට ලැඛෙන්නේ නැහැ. මේ දැඩි අසාධාරණය ගැන සෙසු ඉන්දියාවේ අපට එතරම් හැගීමක් හෝ අවබෝධයක් හෝ නැතිවීම ඉතා කණගාටුදායකයි” කල්පනා සිය ලිපියේ එසේ කියනවා.

ඉරෝම් ශර්මිලාගේ තිරසාර අධිෂ්ඨාන ශක්තිය ගැන ගෞරව පූර්වකව මාධ්‍යවල කථා කරන තවත් කෙනෙක් සම්මානනීය ලේඛිකා අරුන්දතී රෝයි (Arundhati Roy). අන්නා හසාරේගේ අරගලය ගැන අරුන්දතී දැඩි විවේචනයක් කරනවා. දූෂණය හා වංචාව පිටු දැකීමට නම් ඉන්දියානු සමාජය පුරා දරුණු ලෙස මුල් බැස තිඛෙන ඇති-නැති පරතරය අඩු කළ යුතු බව ඇය කියනවා. බොහෝ විට දූෂණ හා වංචාවලට මුල් වන්නේ, උල්පන්දම් දෙන්නේ අන්ත දුප්පතුන් නොව අතමිට සරු අය බවත්, ඒ අය සමාජ අසාධාරණකම් දිගට ම පවත්වා ගැනීම හරහා අයථා ප්‍රයෝජන හා වරප්‍රසාද ලබන බවට උදාහරණ සහිතව තර්ක කරනවා.

අරුන්දතී රෝයි ඉන්දියානු රාජ්‍යයේ (state) හෝ බලයේ පවතින රජයේ (government) හිතවතකු නොවෙයි. ඉන්දියානු රාජ්‍යයේ විෂමතා ගැන බරපතල විවේචන ඇය ප්‍රසිද්ධියේ ලියනවා. එබදු දැඩි විවේචකයන්ට ද ඉඩකඩ පැවතීම ඉන්දියාවේ පරිනත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ හොද ලක‍ෂණයක්. චතුර ලෙස කථා කරන්නට හා සූක‍ෂම ලෙස තර්ක කරන්නට හැකි වීම නිසා ඉන්දියානු විද්්‍යුත් මාධ්‍ය ද ඇයට තැනක් හා කාලයක් දෙනවා. මෙවර සිදු වී ඇත්තේ ඉන්දියන් ටෙලිවිෂන් නාලිකා බහුතරයක අළුත් ම වීරයා බවට පත්ව සිටින අන්නා හසාරේගේ ක්‍රමවේදයන් එම නාලිකාවල ම ජනප්‍රිය චරිතයක් හා පුවත් මවන්නියක වන අරුන්දතී රෝයිගේ නිර්දය විවේචනයට හසුවීමයි!

2011 අගෝස්තු 22 දා The Hindu පුවත්පතේ ලිපියක් ලියමින් ඇරුන්දතී රෝයි අනතුරු ඇගවීමක් කළා. අන්නා හසාරේගේ යෝජිත නීති කෙටුම්පත හා නිර්දේශිත සැළසුම් ඉදිරියට ගියොත් ඉන්දියාවේ දුගී දුප්පතුන්ට තවත් නිලධාරීවාදයකට කර ගසන්නට සිදු විය හැකි බවට. සමාජයක ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් ඇති නොකොට පැලැස්තර විස`දුම් දීම තුළින් දූෂණය පිටු දැකිය නොහැකි බවත්, වැඩියෙන් ම හඩ නගන අරගලකරුවාට පමණක් සවන්දීම සාර්ථක විසදුම් සොයා යාමේ ප්‍රවේශයක් නොවන බවත් ඈ කියනවා.
ර්‍
“අද දූෂණ හා වංචා සිදුවන්නේ රාජ්‍ය තන්ත්‍රය තුළ පමණක් නොවෙයි. ව්‍යාපාර ආයතනල රාජ්‍ය නොවන ආයතන මෙන් ම මාධ්‍ය ආයතනවලත් විශාල වශයෙන් දූෂණ සිදුවනවා. ඒ ගැන කිසි අවධානයක් යොමු නොකර රාජ්‍ය ෙක‍ෂත්‍රයේ දූෂණය ගැන පමණක් නීතිරීති තද කිරීම හසාරේ ඇතුළු පිරිසගේ උත්සාහයයි. මෙයින් ඉන්දියානු සමාජයේ දූෂණ පිටු දකින්නට බැහැ.” අරුන්දතී තර්ක කරනවා.

ඉන්දියානු සමාජය හා මාධ්‍ය ෙක‍ෂ්ත්‍රය ගැන නෙත් යොමා සිටින මට පෙනෙන්නේ ආවේගශීලි නොවී ප්‍රතිපත්තිමය හා තාර්කික පදනමකින් ප්‍රශ්න විග්‍රහ කිරීමේ හැකියාව අන්නා හසාරේට වඩා අරුන්දතී රෝයිට වැඩි බවයි. මේ දෙදෙනාගේ ම පාරිශ=ද්ධභාවය ගැන කිසිදු විවාදයක් නැහැ. එහෙත් වඩාත් ප්‍රායෝගික විසදුම් සෙවීම කළ හැක්කේ කාට ද යන්න ඉක්මනින් ම තෝරා ගන්නට ඉන්දියානු සමාජයට හා මාධ්‍යවලට සිදු වනවා.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #32: ඔන්න බබෝ අන්නා එනවා!

This is my weekly column in Sinhala, published in the Ravaya newspaper on 18 Sep 2011. In this, I discuss how India’s prominent anti-corruption activist Anna Hazare uses broadcast television and new media in his advocacy campaigns.

Can this drunken wild beast be tamed by anyone?

අන්නා හසාරේ!

ඉන්දියාව පුරා ම රැව් දෙන නමක් හා ජන ඝෝෂාවක් බවට මේ නම පත්ව තිඛෙනවා. ඔහු තනි සුදු කපු ඇදුමෙන් සැරසුණු, ගාන්ධි තොප්පියක් පැළ`ද ගත්, ඇස් කන්නාඩි සහිත කුඩා මිනිසෙක්. දූෂණයට හා වංචාවට එරෙහිව සමස්ත ඉන්දියාව දෙදරුම් කවන හ`ඩක් බවට මේ පුංචි මිනිහා පත්ව සිටිනවා. ඔහුගේ උපන් නම කිසාන් බාපත් බබුරාවෝ හසාරේ ((Kisan Bapat Baburao Hazare).එහෙත් ජනප්‍රිය හා ජනාදර නාමය අන්නා හසාරේ Anna Hazare.

කලක් ඉන්දියානු යුධ හමුදාවේ ජීප් රියදුරකු ලෙස රැකියාව කළත් ඔහු වඩාත් ප්‍රකට වූයේ ග්‍රාම සංවර්ධනය හා පරිසර සංරක‍ෂණය සදහා ප්‍රජා මට්ටමින් කැප වුණු ක්‍රියාකාරිකයකු හැටියටයි. මහත්මා ගාන්ධිගේ දර්ශනය අනුව යමින් දුගී දුප්පත් ඉන්දියානුවන්ට ආත්ම ගෞරවයකින් යුතු ව හිස ඔසවන්නට අවස්ථා උදා කර දීමයි ඔහුගේ අවසාන ඉලක්කය. එයට මහා බාධකයක් බවට පත් ව තිඛෙන දූෂණයට එරෙහිව ඔහු පොදු ජන යුද්ධයක් ප්‍රකාශ කොට තිඛෙනවා. නීතිමය රාමුව තුළ හරි දේ හරියට කරන්නට රජයට හා ව්‍යාපාරිකයන්ට අවිහිංසාවාදීව බල කිරීමයි ඔහුගේ අරගලයේ අරමුණ.

අන්නා හසාරේ ගැන මා මුලින් ම දැන ගත්තේ 2000 වසරේදී. විද්‍යාව හා පරිසරය සදහා වන මධ්‍යස්ථානය (Centre for Science and Environment, CSE) නම් පර්යේෂණ ආයතනය ආරම්භ කළ මා මිත්‍ර ඉන්දියානු විද්‍යා ලේඛක හා පරිසරවේදී අනිල් අගර්වාල් හසාරේ ගැන මහත් උද්‍යොගයෙන් කථා කළා. හසාරේ සිය ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩ පටන් ගත් මහාරාෂ්ට්‍ර ප්‍රාන්ත්‍රයේ රාලේගාන් සිද්ධි (Ralegan Siddhi) ගම්මානයට ගොස් ඒ ක්‍රියාදාමය සමීපව අධ්‍යයනය කළ අනිල්, එහි වැදගත්කම කල් තබා ම තේරුම් ගත්තා.

පරිසරය, සංවර්ධනය හා දූෂණය ගැන ඉන්දියානු අත්දැකීම් පාදක කරගෙන ජාත්‍යන්තර වාර්තා චිත්‍රපටයක් හදන්නට අනිල්ගේ අනුගාමික, වාර්තා චිත්‍රපට අධ්‍යක‍ෂක ප්‍රදීප් සාහාට (Pradip Saha) 2000 දී මා අවස්ථාවක් පාදා දුන්නා. ඒ අනුව ඔහු නිපද වූ Bandits and Backhanders නම් වාර්තා චිත්‍රපටය BBC World ලෝක ටෙලිවිෂන් සේවය හරහා විකාශය වුණා. එහි විනාඩි 6 ක් වෙන් කළේ අන්නා හසාරේ දූෂණයට එරෙහිව එවකට ගම් මට්ටමෙන් කරමින් සිටි උද්ඝෝෂණ ගැනයි.

තමා දූෂණයට එරෙහි වන්නට තීරණය කළේ ඇයි ද යන්න හසාරේ එහිදී පැහැදිලි කරනවා: “අපට ඕනැ වුණේ දුප්පත්කම අඩු කරමින් අපේ ගම්වල ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවන්න. මහ රජය හා ප්‍රාන්ත රජය ග්‍රාම සංවර්ධනයට හා දුගී බව පිටු දකින්නට වෙන් කරන මුදල්වලින් අති විශාල ප්‍රමාණයක් දූෂණය නිසා අතරමගදී කාන්දු වී අතුරුදහන් වන සැටි අපි හො`දාකාර දුටුවා. සංවර්ධන ප්‍රතිපාදන වශයෙන් ලැඛෙන එක රුපියලකින් සත 10 – 12 ක් වත් අන්තිමේදී එය ඉලක්ක කරන ගම්වලට හෝ ගැමියන්ට හෝ ලැඛෙන්න නැහැ. මේ නිසා ගම් දියුණු කරන්නට නම් මුලින් ම දූෂණය පිටු දැකිය යුතු බව අප තේරුම් ගත්තා.”

හසාරේගේ ග්‍රාම සංවර්ධන හා දූෂණ විරෝධී ව්‍යපාරය පන්නරය ලැබුවේ බිම් ප්‍රමාණයෙන් මෙන් ම ජනගහනය අතින් ද ඉන්දියාවේ තුන් වන විශාල ප්‍රාන්තය වන මහාරාෂ්ට්‍රයේදී. (සංසන්දනය සදහා එය ලංකාව මෙන් හතර හමාර ගුණයක් විශාල බිම් ප්‍රමාණයක්. මෙරට ජනගහනය මෙන් පස් ගුණයක් එහි වාසය කරනවා.) හසාරේ ඇතුළු ක්‍රියාකාරිකයන් පිරිස දූෂණයට සම්බන්ධ රාජ්‍ය නිලධාරීන් හා දූෂණයට දිරි දෙන අනෙක් අය ගැන කරුණු ගවේෂණය කරනවා. එසේ තහවුරු කර ගත් පසු හසාරේ අනුගාමිකයෝ ඇතුළු අනෙක් ගම්වාසීන් දූෂිත නිලධාරියකුගේ නිවස ඉදිරිපිට මහපාරේ සාමකාමීව බිම වාඩි වී හින්දු භක්ති ගී කියනවා. බැලු බැල්මට ආගමික ක්‍රියාවක් සේ පෙනුනත් මෙයින් සංකේතවත් වන්නේ කුමක් ද යන්න ටික කලකින් හැමෝ ම දැන ගන්නවා. එයින් ඒ පවුල ම ගමේ අවමානයට ලක් වෙනවා.

Anna Hazare: He means business!

සියුම් ලෙසින් මහජන මතය ඇති කරමින් දූෂකයන්ට බලපෑම් කිරීමට ඔහු මහාරාෂ්ට්‍ර ප්‍රාන්තයේ ගත් පියවර, දැන් ජන මාධ්‍ය හා නව මාධ්‍යවල පිහිටෙන් මුළු රටට ම ව්‍යාප්ත කරනවා. දූෂණය ඉන්දියානු සමාජයේ හැම තැන ම පිලිකාවක් සේ පැතිර ඇති බවත්, දූෂිතයන් නම් කිරීමෙන් හා හෑල්ලූවට පත් කිරීමෙන් පමණක් එය මැඩ පැවැත්විය නොහැකි බවත් ඔහු ඉක්මනින් ම තේරුම් ගත්තා. ඒ නිසා දූෂණයට ඉඩ සළසන රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති, නීති, රෙකුලාසි සහ ක්‍රියාකලාපයන්ගේ ප්‍රබල සංශෝධන ඇති කළ යුතු බවත්, ඒ සටන ගම් මට්ටමේ සිට ඉහළටත්, ජාතික පාර්ලිමේන්තු මට්ටමේ සිට පහළටත් එකවර ජයගත යුතු බවත් ඔහු නිගමනය කළා.

ඉතා සැකෙවින් කියනවා නම් අන්නා හසාරේගේ දූෂණය පිටු දැකීමේ ව්‍යයාමයේ නිමිත්ත එයයි. හසාරේ දූෂණයට එරෙහිව වඩාත් දැඩි නීති ඉල්ලා සිය පළමු සත්‍යග්‍රහය කළේ 2011 අප්‍රේල් මුල සතියේ. දූෂණ හා වංචා විමර්ශනය කිරීමට ඔම්බඩ්ස්මන්වරයකු පත් කරන ලෙස බල කරමින් ඔහු තමන්ගේ ම නීති කෙටුම්පතක් ඉන්දීය රජයට ඉදිරිපත් කළා.

මෙය සාර්ථක වන්නට නම් ලෝකයේ (ජනගහනයෙන්) විශාලතම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රට වන ඉන්දියාවේ මහජන මතය දූෂණයට එරෙහිව පෙළ ගැස්විය යුතු බවත්, ඒ සදහා ජනමාධ්‍ය අත්‍යවශ්‍ය බවත් හසාරේ දන්නවා. ගමෙන් මතුව ආ සැබෑ ජන ක්‍රියාකාරිකයකු වූවත්, අද වන විට ජාතික හා ජාත්‍යන්තර ප්‍රතිරූපයක් ගොඩ නගා ගෙන තිඛෙන හසාරේ, මාධ්‍ය චරිතයක් හැටියට ඉන්දියානු ටෙලිවිෂන් නාලිකාවලට නැතුව ම බැරි තත්ත්වයක් උදාවී තිඛෙනවා. රජයට ජන බලපෑම් එල්ල කරන්න ඒ යථාර්ථයෙන් ඔහුත් ප්‍රයෝජන ගන්නවා.

හසාරේගේ සංවිධායකයන් කණ්ඩායම කෙටි කාලයක් ඇතුළත් අති විවිධ වූත් සංකීර්ණ වූත් ඉන්දියානු ජනමාධ්‍ය හා වෙබ් මාධ්‍ය ඉතා හොදින් හසුරුවන්නට සමත්ව සිටිනවා. එහි ප්‍රතිඵලය නම් 21 වන සියවසේ මහත්මා ගාන්ධි ලෙසින් දැවැන්ත ප්‍රතිරූපයක් හසාරේ ගොඩ නගා ගැනීමයි.

2011 අප්‍රේල් 3 – 11 අතර සතියක කාලය තුළ අන්නා හසාරේගේ පළමුවන සත්‍යග්‍රහය ගැන වාර්තාකරණයට වෙන් කරන ලද සමස්ත ටෙලිවිෂන් නාලිකා ගුවන් කාලය පැය 655ක්. එය මිළට ගත්තා නම් වැය වන මුදල ඉන්දියානු රුපියල් බිලියන 1.76 ක් (ලංකා රුපියල් බිලියන් 4 ක් පමණ) බවත් එරට විද්්‍යුත් මාධ්‍ය වෙළදපොල අධ්‍යයනය කරන පර්යේෂණ සමාගමක් ගණන් බලා තිඛෙනවා. නමුත් ඉන්දියාවේ මාධ්‍ය ෙක‍ෂත්‍රය ගැන ස්වාධීනව නිරීක‍ෂණය කරන The Hoot වෙබ් අඩවිය ප්‍රකාශ කරන්නේ අන්නා හසාරේ ඊටත් වඩා විද්්‍යුත් මාධ්‍යවලට වටිනා සම්පතක් බවයි.

අන්නා හසාරේගේ මාධ්‍ය ප්‍රතිරූපය පවත්වාගෙන යන්නට උපදෙස් දෙන්නේ හිටපු ටෙලිවිෂන් මාධ්‍යවේදීන් පිරිසක්. අළුතෙන් යමක් කියන කරන විට ඒ සදහා උපරිම සජීව ටෙලිවිෂන් ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයක් ලබා ගත හැකි වේලාවන් හා ස්ථානයන් ගැන ඔවුන් හසාරේට හොද මග පෙන්වීමක් කරනවා. ප්‍රධාන පෙළේ ක්‍රිකට් තරගයක් විකාශය වන වේලාවට හෝ ජනප්‍රිය ටෙලි නාට්‍යයක් ප්‍රචාරය වන විට හෝ ඔහු කිසි විටෙක මාධ්‍ය අමතන්නේ නැහැ. ඉන්දියාවේ ජාතික සංකේත හා ජාතික වශයෙන් වැදගත් ස්ථාන හා දිනයන් වටා හසාරේගේ බල කිරීමේ ව්‍යාපාරයේ හැම අළුත් පියවරක් ම තබන්නට මේ සන්නිවේදන උපදේශකයන් වග බලා ගන්නවා.

2011 අගෝස්තු 16 වනදා ඔහු අත්අඩංගුවට ගත් විට තව දුරටත් ඔහුගේ සජීව රූප දර්ශන ටෙලිවිෂන් නාලිකාවලට ලබාගත නොහැකි වුණා. එවිට හසාරේ කණ්ඩායම කළේ ඔහුගේ පණිවුඩ රැගත් කෙටි වීඩියෝ YouTube වෙබ් අඩවිය හරහා ප්‍රචාරය කිරීමයි. ඊට අමතරව ජංගම දුරකථන හා Facebook හරහා ඉතා පුළුල් විධියට හසාරේගේ ප්‍රතිරූපය මුල් තැනක තබමින් දූෂණයට එරෙහිව ඉන්දියානුවන් පෙළ ගස්වන්නට ඔවුන් සමත්ව සිටිනවා.

මේ සදහා මුදල් වියදම් කරනවා වෙනුවට හසාරේ කරන්නේ පරිගණක තාක‍ෂණය අතින් හපන් ඉන්දියානුවන්ට ස්වේච්ඡාවෙන් තම කාලය හා කුසලතා ප්‍රදානය කරන ලෙස ඉල්ලීමයි. ‘අපට ඕනෑ හැම ඉන්දියානුවකුගේ ම සාක්කුවේ අන්නා ගෙන යනවා දකින්නටයි’ යනුවෙන් කියන්නේ එසේ ස්වේච්ඡාවෙන් කටයුතු කරන පරිගණකවේදීයකු වන නිශාන්ත් කුමාර් ඩීන්.

මේ පරිගණක හා ජංගම දුරකථන ‘සුනාමිය’ ඇරඹුණේ කරග්පුර්හි ඉන්දියානු තාක‍ෂණ ආයතනය (Indian Institute of Technology Kharagpur) නම් විශ්ව විද්‍යාලයේ පරිගණක සිසුන් අතර. ‘බලවත් උදවිය ඉදහිටවත් ටිකක් සලිත කරන්නට අපිත් ආසයි. ඒත් එයට අපට අවස්ථාවක් ලැඛෙන්නේ කලාතුරකින්’ එහි ශිෂ්‍යයකු වන රිටේෂ් සිං කියනවා.

රාජ්‍ය බලය හා ව්‍යාපාරික බලය තිබුණත් ඇති තරම් උපක්‍රමශීලි නොවීම නිසා ඉන්දියානු රජය මේ දිනවල මාධ්‍ය සබදතා පැත්තෙන් ලොකු පසුබෑමක සිටින බව පාලක කොංග්‍රස් පක‍ෂයේ දැවැන්තයන් ම පිළි ගන්නවා. එහෙත් මහජන ඡන්දයෙන් බලයට පත් වුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රජයකට මෙසේ ජනමාධ්‍යවල බලය යොදා ගෙන බලපෑම් කිරීමට අන්නා හසාරේට සදාචාරමය හෝ නීතිමය හෝ අයිතියක් ඇත්දැයි ඉන්දියාවේ ඇතැම් දෙනා ප්‍රශ්න කරනවා. හැම දෙයක් ගැන ම මෙසේ දිගින් දිගට වාද කිරිම ඉන්දියානු ජන සමාජයේ ගති සොබාවක්.

අන්නා හසාරේගේ අරගලය ජය ගනීවි ද යන්න හරි හැටි කිව නොහැකියි. එහෙත් එයට අවශ්‍ය ගම්‍යතාවය ජනනය කරන්න හා පවත්වා ගන්න ඔහු උපක්‍රමශීලී බව නම් පැහැදිලියි. අද කාලේ මහත්මා ගාන්ධි ජීවත් වූවා නම් ඔහුත් ජන මාධ්‍ය හා නව මාධ්‍ය තමන්ගේ නිදහස් අරගලයට පුළුල් ලෙස යොදා ගන්නට තිබුණා. පොදු යහපතට සන්නිවේදන තාක‍ෂණයන් යොදා ගැනීමේ වටිනාකම 21 වන සියවසේ සියළු ජනතා ක්‍රියාකාරිකයන් වටහා ගත යුතුයි. එහිදී වෙළදපොලට හා ව්‍යාපාරික ප්‍රජාවට නතු වී තිඛෙන වාණිජමය මාධ්‍ය හා දුරකථන සේවා ඔස්සේ ද මහජනතාවට සමීප වීමට විශාල ඉඩක් ඇති බව හසාරේ හොද හැටි දන්නවා.

ප්‍රදීප් සාහා නිපද වූ වාර්තා චිත්‍රපටය නරඹන්න:

When the Twerms Came: The PLAYBOY Comic Strip is found!

Skip Williamson's Facebook profile photo
Wow, isn’t the Facebook a great place to connect people, ideas and creativity? I never thought much about it, but maybe I ought to spend more time there…

Yesterday, I published a semi-serious essay called WikiLeaks, Swiss Banks and Alien invasions, which was about an obscure short story by Arthur C Clarke describing an unlikely alien invasion of the Earth. For once, the invaders used brain and cunning rather than fire power, and against this onslaught, our planet’s rulers had no defence…

I mentioned how PLAYBOY Magazine had used that story as the basis for a psychedelic comic strip illustrated by the American underground cartoonist Skip Williamson. At the time of writing, I had not been able to locate the comic strip that was published in their issue of May 1972. I wondered: “…it’s either behind a pay-wall, or lies somewhere with little or no indexing by search engines.”

Turns out to be the latter. In less than 24 hours, there was a response from Skip Williamson himself saying the artwork is on his Facebook page, http://www.facebook.com/skip.williamson.

Many thanks to Skip Williamson for posting the link…and while at it, for all his brilliantly cheeky and subversive creations over the years! I hope he doesn’t mind my reproducing the comic strip (all of 2 pages) below:

When the Twerms Came - Comic Strip - Page 1 of 2
When the Twerms Came - Comic Strip page 2 of 2

FIFA: Empire of Football or a global super-soft power?

The Empire of kicking around

If one acronym has dominated the world’s media and public minds in the past month, it must be FIFA.

It stands for the International Federation of Association Football, and is derived from the original French name, Fédération Internationale de Football Association. It’s the global governing body of association football, founded in 1904 and with its headquarters in Zürich, Switzerland.

FIFA is responsible for the organisation and governance of football’s major international tournaments — most notably the FIFA World Cup, held once every four years since 1930. The current World Cup, being held in South Africa from 11 June to 11 July 2010, is the 19th edition. The next will be hosted by Brazil in 2014.

As a global body with substantial financial resources, FIFA has had its own share of controversies and been criticised for its lack of transparency and internal democracy. It’s true that FIFA controls the media rights to key international games with an iron fist (which inspired the above cartoon). They are not alone: the International Olympic Committee (IOC) has its own detractors and allegations on similar considerations.

Who's got the soft power?
But there is little argument on how far and wide the influence of these global sports bodies extend. In an op ed essay being published this weekend, I contend: “FIFA, with its 208 member associations, is probably more influential — and certainly better known — than the United Nations, with its 192 member states. The difference is in media outreach. It signifies the rise of soft power in our always-connected information society.”

Indeed, the UN itself is well aware of this. In one of the most memorable op ed essays he’s written, the former UN Secretary General Kofi Annan acknowledged in 2006 (during the previous FIFA World Cup): “The World Cup makes us at the UN green with envy. As the pinnacle of the only truly global game, played in every country by every race and religion, it is one of the few phenomena as universal as the UN. But there are better reasons for our envy.”

He continued: “This is an event in which everybody knows where their team stands, and what it did to get there. They know who scored and how and in what minute of the game; they know who saved the penalty. I wish we had more of that sort of competition in the family of nations. Countries vying for the best standing in the table of respect for human rights, and trying to outdo one another in child survival rates or enrolment in secondary education. States parading their performance for all the world to see. Governments being held accountable.”

Of course, FIFA’s domination over the global public mind will wane after the FIFA World Cup 2010 ends. But how many other global bodies can claim to hold billions of people so engaged for a month? And in this era of 24/7 information society, that’s formidable soft power indeed.

What can we call the wielder of such soft power? How about Super-soft-power?

And can this kind of power also intoxicate and even corrupt its wielders? We’ve seen how power manipulations work in other centres of soft power, such as Hollywood and Bollywood. The challenge for FIFA — and all others who are connected to it through the love of football and/or media’s outreach — is to watch out that this concentration of soft power doesn’t corrupt.

The very same media that helps FIFA attain the status of a soft-super-power needs to keep an eye on how this power is being used. Perhaps that’s the ultimate game in the media-saturated 21st Century: Emperors of Eyeballs vs. Titans of Kick.

Remember, you read it here first.