Dr Gamani Corea (1925-2013): Economist who valued the role of science and technology

Gamani Corea, Secretary General of UNCTAD (1974-1984)
Gamani Corea, Secretary General of UNCTAD (1974-1984)

“I have a rather large nose that dominates my photos,” said Gamani Corea as I asked him to pose for a photo in his spacious garden at Horton Place, in the heart of residential Colombo.

“Then how come your nose isn’t as famous as JR’s?” I asked as I snapped a few photos. That reference was to our first Executive President J R Jayewardene, whose prominent nose was the delight of cartoonists for decades.

Economist, diplomat and international civil servant Dr Gamani Corea (1925-2013), one of the most accomplished Sri Lankans of the 20th century, had just given me an interview.

It was sometime in late 1990. Dr Corea was dividing his time between Colombo and Geneva. I was a young science reporter working for Asia Technology magazine published from Hong Kong

A few weeks earlier, I’d suggested to my editors a story about Dr Corea’s proposal to revamp the Colombo Plan — an inter-governmental organisation to strengthen economic and social development of countries in the Asia Pacific region — with a new focus on science and technology.

He didn’t know me before, but turned out to be both approachable and amiable. He matched my eagerness with energetic and optimistic answers. We chatted for the better part of an hour.

Dr. Corea, who served as Secretary-General of UNCTAD from 1974 to 1984, died on 3 November 2013 aged 87. As UNCTAD website noted, he was known for his vision of a rebalanced international economic order that would provide fairer treatment to developing countries.

I wrote up that interview for Asia Technology November 1990 issue. Here’s a scan, illustrated by my photo with his not-so-famous nose:

Dr Gamani Corea interviewed by Nalaka Gunawardene - Asia Technology, Nov 1990
Dr Gamani Corea interviewed by Nalaka Gunawardene – Asia Technology, Nov 1990

සිවුමංසල කොලූගැටයා #137: නව සියවසට නවීකරණය වූ ‘භූතයෝ’

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I explore the nexus between public perceptions and public health – a topic I discussed in a recent talk to the College of Community Physicians Sri Lanka held in Colombo on 23 – 24 September 2013.

See also: Taming 21st Century Demons for Universal Health Access in Sri Lanka

Dosthara Wisthara, A Doctor's Memories, by Dr Ariyasena U Gamage
Dosthara Wisthara, A Doctor’s Memories, by Dr Ariyasena U Gamage

විශෙෂඥ වෛද්‍ය ආරියසේන යූ. ගමගේ 2002දී ලියා පළ කළ ‘දොස්තර විස්තර’ නම් පොත මා ළඟදී කියෙව්වා. ඒ වන විට විසි පස් වසරක් පමණ වූ වෛද්‍ය ජීවිතය තුළ ඔහු ලැබූ අත්දැකීම් කතන්දර හැටියට රසබරව ලියා තිබෙනවා.

වෙදකමට වගේ ම ලියන්නටත් හපන් වෛද්‍ය ගමගේ, ලෙඩ රෝග ගැන විතරක් නොවෙයි අපේ සමාජයේ බහුලව හමුවන ඇදහිලි, විශ්වාස හා මිථ්‍යාවන් ගැනත් විවෘත මනසකින් යුක්තව කථා කරනවා.

වෛද්‍යවරුන් හැටියට රෝගීන්ට ප‍්‍රතිකාර කිරීමේදී ශාරීරික සාධක මෙන් ම මානසික සාධක ගැනත් සංවේදී වීම වැදගත් බව ඔහු අවධාරණය කරනවා. 1970 දශකය අගදී රජයේ රෝහල්වලට ආ සහ වාට්ටුවලට ඇතුඵ කරනු ලැබූ රෝගීන්ගෙන් සියයට හැට හැත්තෑවකගේ ම අතේ හෝ බෙල්ලේ හෝ ඇප නූල් ගැට ගසා තිබු සැටි ඔහු සිහිපත් කරනවා. ඒවා රෝගියා රෝහලට ගෙන එන්න පෙර කට්ටඩියකු විසින් ගැට ගැසූ පාර-වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකර්මයි.

එවකට ගාලූ මහ රෝහලේ සර්වාංග රෝග විශෙෂඥ වෛද්‍යවරයාට මේ ඇප නූල් රුස්සන්නේ නැතිලූ. ඔහු කියා ඇත්තේ ‘ලෙඩ සුව වෙන්නේ අපි දෙන බෙහෙත් ප‍්‍රතිකාර නිසා. ඒත් ඒකෙ ගෞරවය යන්නේ නූල් බැඳපු කට්ටඩියට!’

එක් දිනක් මේ විශෙෂඥ වෛද්‍යවරයා කතුරක් ගෙන ඔහුගේ වාට්ටුවේ සිටි සියලූ රෝගීන්ගේ බැඳ තිබූ නූල් කපා දැමූ සැටි වෛද්‍ය ගමගේ විස්තර කරනවා. නමුත් ටික කලකට පසුව මේවායේ මනෝවිද්‍යාත්මක වැදගත්කම ගැන ඔහු අවබෝධ කර ගත් සැටි ද කියනවා.

වෛද්‍ය ගමගේ ඒ ලිපිය අවසන් කරන්නේ මෙහෙමයි. ‘‘ගාලූ රෝහලට රෝගීන් මාරු කර එවන්නේ උඩුගම, ඇල්පිටිය, බද්දේගම, ආරච්චිකන්ද වැනි ග‍්‍රාමීය රෝහල්වලිනි. මෙසේ මාරු කර එවන රෝගීන් බොහොමයකගේ ඇගහි ඇප නූල් ගැට ගසා තිබුණි. ඒවා නිකම් ම නිකම් නූල් කැබලි නොව ඒවා තුළ මිනිසාගේ සිතුම් පැතුම් සහ විශ්වාස රාශියක් කැටි කොට සඟවා ඇති බව තේරුම් ගැනීමට (විශෙෂඥ වෛද්‍යවරයාට) ගත වූයේ සුඵ කාලයකි.’’

සැප්තැම්බර් අග කොළඹදී පැවැති ශී‍්‍ර ලංකා ප‍්‍රජා වෛද්‍ය විශෙෂඥයන්ගේ සංගමයේ (College of Community Physicians Sri Lanka) වාර්ෂික විද්‍යාත්මක සැසිවාරයේ කෙටි දේශනයක් කරමින් මා මේ සානුකම්පිත වෛද්‍යවරයාගේ අත්දැකීම කෙටියෙන් උපුටා දැක්වූවා.

Nalaka Gunawardene speaks at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo - Photo by Janaka Sri Jayalath
Nalaka Gunawardene speaks at Annual Scientific Sessions of College of Community Physicians Sri Lanka, 24 Sep 2013 Colombo – Photo by Janaka Sri Jayalath

මගේ කථාවේ හරය වූයේ යහපත් සෞඛ්‍ය ළගා කර ගැනීම හා පවත්වා ගැනීම තනිකර වෛද්‍ය හා පොෂණ ව්‍යයාමයක් පමණක් නොව ඊට වඩා පුඵල් වූත්, ගැඹූරු වූත් කටයුත්තක් බවයි. මේ නිසා මහජන සෞඛ්‍යය (public health) මනා අයුරින් පවත්වා ගන්නට වෛද්‍ය හා සෞඛ්‍ය සේවා කාර්ය මණ්ඩලවලට අමතරව සමාජ විද්‍යා, මානව විද්‍යා වැනි වෙනත් ක්‍ෂෙත‍්‍රවල විශෙෂඥ දැනුම හා දායකත්වය ද අවශ්‍ය වනවා. එහෙත් නිල සෞඛ්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රය තුළ මෙබඳු පුඵල් ප‍්‍රවේශයකට ඉඩක් නැහැ. (මානසික සෞඛ්‍යය ගැන පවා අවධානය යොමු කිරීම සිදු කැරෙන්නේ මෑත කාලයේ පටන්.)

මා කීවේ අද ලක් සමාජය පුරා බෙහෙවින් ප‍්‍රචලිත වී ඇති ඇදහිලි, විශ්වාස හා මිථ්‍යාවන් සමහරක් කෙළින් ම හෝ වක‍්‍රාකාරව හෝ මිනිසුන්ගේ සෞඛ්‍යයට ද බලපාන නිසා මේවා ගැන ඔවුන්ගේ පර්යේෂණාත්මක අවධානය යොමු විය යුතු බවයි.

එහිදී සෞඛ්‍යයට අදාල මිථ්‍යාවන් හා විශ්වාස මූලික කාණ්ඩ තුනකට වර්ග කළ හැකි යයි මා යෝජනා කළා.

පළමු කාණ්ඩය: එය විශ්වාස කිරීම නිසා පුද්ගලයාට හෝ සමාජයට හානියක් සිදු නොවන අහිංසක ආකාරයේ විශ්වාසයන්. වෛද්‍ය ගමගේ ලියා ඇති පරිදි හිතේ සැනසීම ලබා දෙන යම් සරල ශාන්ති කර්ම ආදියේ වරදක් නැහැ. (වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකාරවලට නිසි කලට යොමු වීම එමගින් වළක්වන්නේ හෝ ප‍්‍රමාද කරන්නේ නැති නම්.)

දෙවැනි කාණ්ඩය: අදහන්නාට යම් ආර්ථික හෝ වෙනත් අලාබයක් හෝ හානියක් සිදු කළ හැකි වූවත් සෙසු සමාජයට හා රටට අහිතකර බලපෑමක් නොකරන ආකාරයේ විශ්වාස.

තුන්වැනි කාණ්ඩය: අවිචාරශීලීව විශ්වාස කිරීම හරහා පුද්ගලයාට, පවුලට, සමාජයට මෙන් ම පොදුවේ රටටත් අහිතකර ලෙස බලපෑ හැකි ආකාරයේ බරපතල මිථ්‍යාවන්. ප‍්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත් ගැන සමහර රටවල උගත් නූගත් දෙපිරිස ම දරණ අස්ථාන භීතිය මෙයට හොඳ උදාහරණයක්.  (බලන සැමත කුමන්ත‍්‍රණ පිරි දේශයක් නමින් 2013 පෙබරවාරි 10දා කොලමින් පාකිස්ථානය ගැන මා කළ විග‍්‍රහය ද බලන්න.)

අද කාලේ මේ තුන්වන කාණ්ඩයේ මිථ්‍යාවන්ට පාදක වන්නේ මීට කලකට පෙර ලක් සමාජය බියපත් කළ සාම්ප‍්‍රදායික භූතයන්, අවතාරයන් හා වෙනත් භීතිකාවන් නොවෙයි.

මහසෝනා, රීරියකා, මෝහිනී ආදී සංකල්ප ගැන තවමත් අපේ සමහරුන් තුළ විශ්වාසයක් ඇතත් දැන් නූතන ජන සමාජයට සරිලන පරිද්දෙන් භීතිකා ප‍්‍රභවයන් ද නවීකරණය වී ඇති බවට මා තර්ක කළා. මා එය ඉංගී‍්‍රසියෙන් කීවේ ’21st Century Demons’ නැතහොත් විසි එක් වන සියවසේ නවීන භූතයෝ හැටියටයි.

විශෙෂයෙන් තාක්‍ෂණයන් ගැන සමාජයේ පවතින සැකයන්, අවිනිශ්චිතභාවයන් ආදිය පදනම් කර ගෙන නූතන මිථ්‍යාවන් නිරතුරුව බිහි වී සංසරණය වනවා. සොයා බලා ගෙන ගියාම මේ සමහරකට කිසිදු සාක්‍ෂියක් නැහැ. තවත් ඒවා යම් කරුණු අතිශයෝක්තියට ලක් කිරීමෙන් විකෘත කරනු ලැබූ අවස්ථායි.

සෞඛ්‍යයට යමක් සම්බන්ධ වූ හැටියේ බොහෝ දෙනා කලබල වනවා. අනතුරු, ආබාධ හා උපද්‍රවවලින් බේරී සිටින්නට අප කවුරුත් කැමතියි. එහෙත්  ඕනෑවට වඩා විය හැකි සැම ආපදාවක් ගැනම දිගටම සිතන්නට ගියොත් එයම මානසික රෝග බවට වර්ධනය විය හැකියි.

ප‍්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත්, බලශක්තිය, ආහාරපාන හා බෙහෙත් ආදී ජීවිතයේ හැම අවශ්‍යතාවක් සම්පාදනය කර ගැනීමේදී නූතන සමාජයේ කවුරුත් අවදානම ගැන තක්සේරුවක් කරනවා. මුඵමනින් ආරක්‍ෂිත වීමට නම් විෂබීජහරණය කළ සුවිශෙෂී ඇඳුම් කට්ටලයක් හැඳ ගෙන, අධී ආරක්‍ෂිත කාමරයක දිවා ජීවත් වන්නට සිදුවෙයි. එසේ කළත් ආහාරපාන හරහා නොයෙක් බලපෑම් ඇති විය හැකියි. අප කරන්නේ යම් නූතන පහසුකමක් වෙනුවෙන් ගත හැකි සාධාරණ අවදානම කුමක් දැයි නිර්ණය කොට එයට යොමු වීමයි. ගින්දර භාවිතය ඇරැඹූ දා පටන් මානව වර්ගයා මේ කිරා මැන බැලීම කර තිබෙනවා.

මෑත කාලයේ මෙරට සෞඛ්‍ය භීතිකා ගණනාවක් පැන නැගී මාධ්‍ය හරහා ඉක්මනින් පැතිර ගියා. ඒ කිහිපයක් ජංගම දුරකථනවලට සම්බන්ධයි. ජංගම දුරකථන සම්බන්ධතා ලබා දෙන මයික්‍රෝවේව් ක්ෂූද්‍ර තරංග මිනිස් සිරුරට අහිතකර විය හැකි ද යන්න ගැන තවමත් ලොව පුරා පර්යේෂණ කරමින් තිබෙනවා.

එයින් නිශ්චිතවම මොළයට හෝ වෙනත් අවයවයකට හෝ හානියක් වේ යයි සොයා ගෙන නැහැ. මේ ගැන ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) පවා තවමත් විවෘත මනසකින්, විමසිලිමත්ව සිටිනවා. http://www.who.int/features/qa/30/en/

එහෙත් සමහර සංත‍්‍රාසජනක වෙබ් අඩවි මේ වන විටත් ජංගම දුරකථන හා ඒවායේ සම්පේ‍්‍රෂණයට යොදා ගන්නා කුඵණු ගැන සමාජ භීතියක් පතුරුවා තිබෙනවා. වෙබ් අඩවි අතර විශ්වාසනීය මූලාශ‍්‍ර තෝරා ගන්නට නොදත් සමහරුන් මෙයින් කලබල වනවා.

නොයෙක් ආහාරපානවලට වසවිස එකතු වීම ගැන විටින් විට පැතිර යන භීතිකා ද බොහෝ විට පදනමකින් තොරයි. එහෙත් විද්‍යාත්මක මුහුණුවක් සහිතව සමහර අන්තවාදී පාරිසරික හෝ සෞඛ්‍ය කි‍්‍රයාකාරිකයන් කරන පක්‍ෂග‍්‍රාහී විවේචනවලට අහිංසක ජනයා රැවටෙනවා.

පරිසරවේදීන් බොහෝ දෙනෙකුට ‘දුෂ්ටයන්’ගේ දිග ලැයිස්තුවක් තිබෙනවා. එයින් සමහරක් (උදා: ඇස්බැස්ටෝස්, අධික විෂැති යම් පළිබෝධක නාශක වර්ග) සෞඛ්‍යයට සැබැවින් ම හානිකර බව සනාථ වී ඇතත් ඔවුන් දොස් කියන සමහර සංසිද්ධීන් හා නිපැයුම්වල හිතකර – අහිතකර බව ගැන තවමත් විද්‍යාඥයන් පර්යේෂණ කරමින් සිටිනවා.

එබන්දකට උදාහරණයක් නම් ජාන වෙනස් කිරීම හරහා යම් වැඩිදියුණූ කිරීමට පත්වූ ආහාර බෝග විශෙෂයන්. Genetically modified organisms (GMO)  නමින් හඳුන්වන මෙබඳු ආහාර නිශ්චිතව සෞඛයයට අහිතකර යයි විද්‍යාඥයන් අතර ඒකමතික පිළිගැනීමක් නැහැ. එයට එරෙහි වූවන් එය මහා භයානක දෙයක් බව කීවත් වසර හෝ දශක ගණනක් දැනුවත්ව හා කැමැත්තෙන් ඨඵධ සෝයා බෝංචි, තක්කාලි හා වෙනත් බෝග ආහාරයට ගත් ජනයාට අසාමාන්‍ය රෝගාබාධ වැළදී නැහැ.

විකිරණශීලී, GMO, කෘෂිරසායනික ආදී නූතන විද්‍යාත්මක සංකල්ප හා තාක්‍ෂණයන් ප‍්‍රවේශමින් පරිහරණය කිරීම හරහා මිනිස් ජීවන තත්ත්වය දියුණු කිරීමට යොදා ගත හැකියි. එහෙත් අන්තවාදී පරිසරවේදීන් මේවා ගෙඩි පිටින් ප‍්‍රතික්ෂෙප කොට ඒවාට එරෙහිව අතිශයෝක්ති හා ප‍්‍රලාප සමාජයේ පතුරුවා හරිනවා.

තවත් සමහර අන්තවාදීන් ප‍්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත්වලට හා ක්ෂූද්‍ර පෝෂක (යකඩ, අයඞීන්, විටමින් B) ආහාරවලට මුසු කිරීමට විරුද්ධයි. ඒ විරෝධය සාක්‍ෂි මත පදනම් වූවක් නොව බටහිර විරෝධය, ධනවාදී ක‍්‍රමයට විරෝධය හා සියඵ නූතනත්වය සැක කිරීම ආදී මතවාදී (ideological) හේතු නිසා හට ගත්තක්.

මේවා නව සියවසේ නව භීතිකා ගොන්නට අයත්. පරණ භූතයන් වෙනුවට අපේ බොහෝ දෙනා දැන් අදහන්නට පටන් ගෙන ඇත්තේ මෙබඳු නවීන භූත කථායි.

මා නිතර කියන පරිදි කැමති ප‍්‍රලාපයන් ඇදහීමට පෞද්ගලික නිදහස තිබෙනවා. එහෙත් එම ඇදහිලි අන් අයට පතුරුවමින් රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තිවලට එරෙහි වන ආකාරයේ භීතිකා ඇති කිරීමට අසීමිත නිදහසක් ශිෂ්ට සමාජයක තිබිය නොහැකියි.

සරල උදාහරණයක් මට සිහි වනවා. AIDS කාරක HIV වයිරසය පැතිරීමේ එක් ක‍්‍රමයක් නම් බෙහෙත් හෝ එන්නත් විදීමට යොදා ගන්නා ඉදිකටු හරහායි. මෙය තේරුම් ගත් විගස (1980 දශකය මැද වනවිට) වරක් පමණක් භාවිත කොට ඉවත දමන ඉදිකටු (disposable needles & syringes) යොදා ගැනීම ඇරඹුණා.

බොහෝ දේ ගැන අන්ත අසුබවාදී විග‍්‍රහයන් කරන, දේශීය උරුමය හා පාරම්පරික දැනුම ගැන පෙනී සිටින මෙරට එක් ජන සංවිධානයක් 1990 දශකය අගදී සිය නිල ප‍්‍රකාශනයක තර්ක කළේ මෙසේ ඉදිකටු වරක් භාවිතා කොට ඉවත දැමීම බටහිර ඖෂධ සමාගම් තර කරන තවත් එක් උප්පරවැට්ටියක් බවයි! ඔවුන් යෝජනා කළේ මෙබඳු මූලික මට්ටමේ ප‍්‍රවේශම්කාරී පියවරක් ශී‍්‍ර ලංකාව වැනි දුප්පත් රටකට දරා ගත නොහැකි බවයි

ජන මතය ව්‍යාකූල කරමින්, යහපත් සෞඛ්‍ය සේවා ප‍්‍රතිපත්ති අයථා ලෙස විවේචනය කරමින් කුමන්ත‍්‍රණවාදී කථා පැතිරවීම දැන් පෙරටත් වඩා ප‍්‍රබලව කැරෙන බව පෙනෙනවා. මේ නිසා අපේ සෞඛ්‍ය සේවා පරිපාලකයන්ට, වෛද්‍ය, හෙද හා අනෙකුත් සෞඛ්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ සැමට විෂබීජ හා රෝගාබාධ සමග පොර බදනවාට අමතරව නවීන මිථ්‍යාවන් හා භීතිකාවන්වලින් ලක් සමාජය ගලවා ගන්නට ද සිදුව තිබෙනවා.

සාම්ප‍්‍රදායිකව ලක් සමාජය බියපත් කළ භූතයන් හා වෙනත් පාරම්පරික භීතිකා ලංකා හේතුවාදී සංගමයේ නිර්මාතෘ ආචාර්ය ඒබ‍්‍රහම් ටී. කොවූර් ප‍්‍රමුඛ හේතුවාදීන් විසින් තර්කානුකූල ගවේෂණ හා සාවධාන පහදා දීම හරහා බොහෝ කොට දුරු කරනු ලැබුවා.

එහෙත් ව්‍යාජ විද්‍යාත්මක (pseudo-science) ඇඳුම් ඇඟලා ගෙන අප අතරට එන විසි එක් වන සියවසේ නවීන භූතයෝ (භීතිකා) ඊට වඩා බෙහෙවින් භයානකයි. හානි කරයි.

ඔවුන් පළවා හරින්නට කොවූර්ලා කී දෙනෙකු  ඕනෑ වේවි ද?

සිවුමංසල කොලූගැටයා #134: විචාරශීලී චින්තනයට ලොකු තල්ලූවක් දුන් පුංචි ‘මානව’

My latest book is dedicated to Asanga Abeysundara who was my zoology teacher 30 years ago, as well as my earliest editor-publisher. For several years in the 1980s, he edited and published (in properly printed form) a progressive science magazine in Sinhala named Maanawa (meaning ‘human’).

This non-profit publication, started in 1978 as a wall newspaper at the University of Colombo by its founder when he was an undergraduate there, evolved into a printed magazine in 1984  with a small circulation and loyal readership.

Maanawa Sinhala science magazine first print issue, Aug 1984
Maanawa Sinhala science magazine first print issue, Aug 1984

It was a platform for aspiring young writers – many of them in school or university at the time – to write about science, technology and their impact on society. As part of the editorial team, I remember we covered big issues like the origins of life, cost-benefits of space exploration, HIV/AIDS and human evolution.

Maanawa was entirely a labour of love: everybody, including the editor, worked for free. But printers and distributors charged for their services, which the limited sales couldn’t recover. So, despite passion and voluntary editorial inputs, the magazine stopped printing after sometime.

Yet, showing resilience and innovation, Maanawa became the first Sinhala publication to produce an Internet edition in 1996 — the year after commercial connectivity was introduced in Sri Lanka. The web edition, which played a pioneering role, is no longer online.

I have written this week’s Ravaya column (in Sinhala) about Maanawa.

2012-13 වකවානුවේ රාවයේ පළ වූ සිවුමංසල කොලූගැටයා කොලම් 54ක් එක් තැන් කරන දෙවැනි ග‍්‍රන්ථය මේ සතියේ එළි දකිනවා. මා එය පිළිගන්වා ඇත්තේ මගේ විද්‍යා ගුරුවරයකු හා හිටපු කර්තෘවරයකුට.

“විද්‍යාත්මක චින්තනය හා විචාරශීලී දැනුම මෙරට ප‍්‍රචලිත කරන්නට මුද්‍රිත හා වෙබ් මාධ්‍ය හරහා පුරෝගාමී මෙහෙවරක් ඉටු කළ සහ ඒ සඳහා තම කාලය, හැකියාවන් හා මුදල් නොමසුරුව වැය කරමින් දශක තුනකට වැඩි කාලයක් නිහඩ දායකත්වයක් සපයන ‘මානව’ විද්‍යා සඟරාවේ ප‍්‍රධාන කර්තෘ හා ප‍්‍රකාශක අසංග අබේසුන්දර මහතාට.”

කවුද මේ අසංග අබේසුන්දර?

Asanga Abeysundara, Maanawa Editor & Publisher
Asanga Abeysundara, Maanawa Editor & Publisher

කොළඹ සරසවියෙන් සත්ත්ව විද්‍යා උපාධියක් ලද ඔහු විද්‍යාව හා කලාව දෙකට ම ලැදි අපූරු චරිතයක්. උපාධියෙන් පසු ඔහු වෘත්තිමය වශයෙන් යොමු වුණේ උසස් පෙළ සත්ත්‍ව විද්‍යාව උගන්වන්න. මේ සඳහා තමන්ට ම ආවේණික චිත්තාකර්ෂනීය ක‍්‍රමවේදයක් හරහා උපකාරක පන්ති (ටියුෂන්) පැවැත්වීම ඇරැඹුවා. එදා මෙදා තුර ඔහුගේ ප‍්‍රධාන කාරිය හා ජිවිකාව එයයි.

මා මිත‍්‍ර චානුක වත්තේගම වරක් ලියූ පරිදි ‘‘සඟරා සංස්කාරකයකු වෙතත් අසංග අබේසුන්දර වෘත්තීය පුවත්පත් කලාවේදියෙක් නොවේ. එහෙත් ඔහු මේ රටේ මෑත යුගයේ ජීව විද්‍යා අංශයෙන් අ.පො.ස. උසස් පෙළ විභාගය සඳහා පෙනී සිටි අති විශාල ශිෂ්‍ය පිරිසට නම් අමුතුවෙන් හඳුන්වා දිය යුතු නමක් නොවන්නේ ය. විශාල පිරිසක් වෛද්‍ය, දන්ත විද්‍යා, කෘෂිකර්ම, ජීව විද්‍යා පීඨවලට පමණක් නොව ඇතැම් අවස්ථාවල නීති පීඨයට පවා පිවිසීමට වරම් ලබා ගත්තේ අසංග සර්ට පින් සිදු වන්නට ය.’’ (ලක්බිම, 1997 අපේ‍්‍රල් 6)

1978 – 2001 වකවානුව තුළ පැහැදිලි අදියර හතරකින් යුක්තව එයට ම ආවේණික ආකාරයකින් පරිනාමය වූ අසාමාන්‍ය ගණයේ සිංහල ප‍්‍රකාශනයක් හැටියට ‘මානව’ හඳුන්වා දිය හැකියි.

මානව ප‍්‍රකාශනයේ මුල් අදියර හැර අන් සියඵ අදියරවලට සකි‍්‍රය දායකත්වයක් සැපයූ කෙනකු ලෙස මට ඒ ගැන මිහිරි මතකයන් රැසක් තිබෙනවා. බිත්ති පුවත්පතක සිට ලෙටර්ප්‍රෙස් හා  ඕෆ්සෙට් මුද්‍රණ හරහා වෙබ් ප‍්‍රකාශනයක් දක්වා ගිය වසර 25කට වැඩි ගමනේදී මානව කවදත් නව කඩඉම් සොයා යන, පුරෝගාමී උත්සාහයක් වූවා. විද්‍යා සන්නිවේදනය කෙසේ ජන සමාජයට අදාල විය යුතු ද හරවත් කළ හැකි ද යන්න ගැන පුංචි වුවත් මානව ලොකු ආදර්ශයක් සැපයුවා.

අබේසුන්දරයන් ‘මානව’ නමින් බිත්ති පුවත්පතක් ඇරැඹුවේ 1978දී කොළඹ සරසවියේ සිසුවකුව සිටියදී පොදු ශිෂ්‍ය කාමරයේ බිත්තියක. එය තනිකර විද්‍යා ප‍්‍රකාශනයක් වූයේ නැහැ. විද්‍යා-කලා-සමාජ විමර්ශන හා කාලීන ගවේෂණ ආදී සැම දෙයක් ම ඔහු ලිහිල් බසින් ආවරණය කළා.

මේ නව ආකාරයේ බිත්ති පුවත්පතට මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා, නන්දා මාලිනී සහ ලේඛක ඞීමන් ආනන්ද වැනි අය සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡා ඇතුළත් වුණා. මානව ප‍්‍රකාශනයේ අරමුණ වූයේ සංවාදශීලී අදහස් හුවමාරුවකට විවෘත වේදිකාවක් සැපයීම.

‘මානව’ ප‍්‍රකාශනය කුඩා මුද්‍රිත පුවත්පතක් බවට පත්වීම එහි දෙවැනි අදියරයි. 1984 අගෝස්තු මාසයේ මුල් වරට ලෙටර්ප්‍රෙස් ආකාරයට මුද්‍රණය කොට ‘මානව’ එළි දැක්වූවා. විභාග හෝ විෂය නිර්දේශවලට සීමා නොවී විද්‍යාව ජන ජීවිතයට අදාල වන පරිද්දෙන් ලියැවුණු ලිපි හා නිර්මාණ එහි ඇතුළත් වුණා.

කාලෝ ෆොන්සේකා හා ආචාර්ය සරත් කොටගම වැනි වියතුන්ගේ දායකත්වයට අමතරව අබේසුන්දරයන්ගේ පන්තිවලට සහභාගි වන ශිෂ්‍යයන් කිහිප දෙනෙක් ද නිර්මාණවලින් දායක වුණා. කොළඹ හා අවට ප‍්‍රදේශවල අලෙවි කරන ලද මානව මිල කර තිබුණේ රුපියල් හතරකට.

කොහෙන් හෝ ඉංගී‍්‍රසි මූලාශ‍්‍රයකින් විද්‍යා තොරතුරු ටිකක් සොයා ගෙන එය ගෙඩි පිටින් සිංහලට පෙරළා පළ කිරීම ප‍්‍රශස්ත විද්‍යා සන්නිවේදනයක් නොවෙයි. පාසල් පෙළපොත්වල විද්‍යා පාඩම් වඩාත් සිත් ගන්නා සුඵ සරල සුගම බසකින් ප‍්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ යම් අධ්‍යාපනික වටිනාකමක් ඇතත් එය ද විද්‍යා සන්නිවේදනයේ සරල ආරම්භයක් පමණයි.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #91: විද්‍යා සන්නිවේදනයේ නොනිමි අභියෝග රැසක්

මගේ වැටහීමට අනුව විද්‍යා සන්නිවේදනයේ මූලික අරමුණ හා අභියෝගය වන්නේ විචාරශීලිවත්, තර්කානුකූලවත් සිතීමට පාඨකයන් දිරිමත් කිරීමයි. කිසිදු මතවාදයකට, උගත් අධිපතිවාදයකට නතු නොවී කරුණු ගවේෂණය හා සංවාදය හරහා යම් අවබෝධයන් ලබා ගන්නටත්, විවෘත මනසකින් හැම දෙයක්ම නිරතුරු ප‍්‍රශ්න කරන්නටත් පාඨකයන් කුල්මත් කිරීමයි. මානව ආරම්භයේ සිට මෙය මැනවින් සිදු කළා.

1984 අගෝස්තුවේ මුල් ම මුද්‍රිත කලාපයේ ම එයට සාක්‍ෂි එමට හමු වනවා. කාලෝ ෆොන්සේකා සමඟ සාකච්ඡාවකින් සැකසුණු ‘මානව දේහය පිළිබඳ මිථ්‍යා මත’ නම් ලිපිය කදිම උදාහරණයක්. එහි එක් තැනෙක මිනිස් රුධිරය ගැන කථා කරමින් ‘‘රාජ රුධිරයක් නැත. වසල රුධිරයක් ද නැත. පෙළපත් අනුව හොඳ නරක රුධිරයක් ද නැත’’ යයි පැහැදිලිව කියනවා.

වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව නම් සැළකිය යුත්තේ රුධිරයේ ගණ හා Rh සාධකය පමණක් බව ඔහුගේ විද්වත් මතයයි. ‘‘සිංහල හා ද්‍රවිඩ ජාතීන් අතර රුධිරයේ කිසිදු වෙනසක් නැති බව මේ සමයේ අවධාරණය කළ යුතු ය. සිංහල හා ද්‍රවිඩ රුධිරය මිශ‍්‍ර වීමෙන් මානව සංහතියට යහපතක් ම මිස කිසිදු හානියක් නොවන බව නිගමනය කිරීමට විද්‍යාව අනුබල දෙයි.’’

එම කලාපයේම තවත් තැනෙක පාසල් සිසු සිසුවියන් මතු කළ ප‍්‍රශ්න ගණනාවකට කාලෝ පිළිතුරු දෙනවා. ඒ ප‍්‍රශ්න අතර: පුනරුප්පත්තිය නම් සංසිද්ධියක් විශ්වයේ තිබේද? භූතාත්ම ලෙස හඳුන්වන අද්භූත බලවේග ඇත්ද? දේවාරූඪයෙන් ශාස්ත‍්‍ර කියන තැන්වලදී ආරූඪ වන තැනැත්තාට සිදුවන්නේ කෙබඳු දෙයක්ද? මිනිස් හස්ත රේඛා ඇති වන්නේ කෙසේද? ඒ මගින් කෙනකුගේ ජීවිතයේ අනාගතය ගැන කියැවේද?

මෙවැනි ප‍්‍රශ්නවලට වෛද්‍යවරයකු, දාර්ශනිකයකු හා හේතුවාදියකු ලෙස කාලෝ දෙන පිළිතුරු අතිශයින් ප‍්‍රබලයි. දශක තුනක් ගත වීත් මෙබඳු විවෘත විග‍්‍රහයකට අද වෛවර්ණයෙන් පළ කැරෙන කිසිදු (විද්‍යා හෝ අන්) ප‍්‍රකාශනයක් ඉදිරිපත් වේදැයි සිතා ගන්නත් අමාරුයි!

මුල් කලාපය තවත් හපන්කමක් කළා. AIDS ගැන සොයා ගෙන වසර දෙක තුනක් ගත වී තිබූ එවකට (1984) එම මාතෘකාව ගැන මුල්වරට සිංහල වාරික ප‍්‍රකාශනයක සරල බසින් වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක ලිපියක් පළ කළා. එහිදී එයට සිංහල නමක් ද මානව යෝජනා කළා: පරිචීන ප‍්‍රතිශක්ති ඌණතා සහසාධකය. (මේ වන විට එහි අවසන් වචනය සහලක්‍ෂණය ලෙස වෙනස් වී තිබෙනවා.)

‘මානව’ ප‍්‍රකාශනයේ ස්වර්ණමය යුගය හැටියට මා දකින්නේ 1987 ජනවාරියේ එය ඕප්සෙට් වර්ණ සඟරාවක් බවට පත්වීමේ තෙවන අදියරයි. ශී‍්‍ර ලංකාව පුරා බෙදා හැරෙන ජාතික මට්ටමේ විද්‍යා මාසිකයක් හැටියට ‘මානව’ සඟරාවේ අලෙවියත්, ජනපි‍්‍රයත්වයත් ඉක්මනින් ඉහළ ගියා.

මේ යුගය වන විට යොවුන් වියේ පසු වූ ලේඛක පිරිසක් මානව වටා රොක් වී සිටියා. පසු කලෙක විද්‍යා ලේඛකයන් ලෙස ප‍්‍රකට වූ චතුර රත්නායක, නලින් කිතුල්වත්ත වැනි අයත්, කාටූන් චිත‍්‍ර ශිල්පියකු (හා නීතිඥයකු) බවට පත් වූ දැන් රාවය ප‍්‍රධාන කර්තෘ කේ. ඩබ්ලියු. ජනරංජනත් මාධ්‍ය ලෝකයට පිවිසියේ ‘මානව’ තුළින්.

Maanawa first colour magazine issue - Jan 1987
Maanawa first colour magazine issue – Jan 1987

1987 ජනවාරි කලාපය සඳහා ‘ජීවයේ උපත – මත ගැටුම’ නමින් පිටු 15ක කවරයේ කථාව මා ලියූ සැටිත්, පිටු සකසන්නට වෙහෙසුණු සැටිත් හොඳ හැටි මතකයි. ඉන් පසුව පළ වූ මානව කලාප, න්‍යෂ්ටික තාක්‍ෂණය ගැනත් අභ්‍යවකාශ ගවේෂණය ගැනත් සවිස්තරාත්මක කවරයේ කථා ගෙන ආවා. ජීව විද්‍යා ශිෂ්‍යයකු නොවූ චානුක වත්තේගම ද මේ වැඩට සමීපව සම්බන්ධ වුණා.

එහෙත් මේ ජාතික මට්ටමේ විද්‍යා සඟරාව වැඩි කලක් කර ගෙන යාමට තනි පුද්ගලයකු හැටියට අබේසුන්දරයන්ට ආර්ථික ශක්තියක් තිබුණෙ නැහැ. කිසිදු ලාබයක් නොපතා මහජන සේවයක් හැටියට සඟරාව පළ කළත්, එයට දායක වූ විද්වතුන් හා තරුණ ලේඛකයන් ස්වේච්ජාවෙන් වැඩ කළත් සඟරාව බෙදා හැරීමේදී දුෂ්කරතා මතු වුණා. වාණිජ පදනමින් සඟරා බෙදා හරින සමාගම් ඒ සඳහා නොවටිනා කොමිස් ඉල්ලා සිටියා.

මුදලාලිලාට කප්පම් ගෙවනවා වෙනුවට ප‍්‍රකාශනය නතර කර දමන්නට කණගාටුවෙන් නමුත් අබේසුන්දර තීරණය කළා. මෙරට කෙතරම් දැනුම් පිපාසයක් තිබුණත්, කෙතරම් ලේඛකයන් සිටියත් ඒ දෙක යා කරන ‘පාලම්’ හිඟවීම එදත් අදත් විසදා නොගත් ලොකු අභියෝගයක්.

අබේසුන්දරයන් එය යම් දුරකට ජය ගත්තේ 1995 අප‍්‍රල් මස මෙරටට ඉන්ටර්නෙට් පිවිසීමත් පසුයි. සාපේක්ෂව අඩු වියදමකින් වෙබ් අඩවියක් හරහා අන්තර්ගතය ඉදිරිපත් කළ හැකි බව අබේසුන්දර තේරුම් ගත්තා.

ශී‍්‍ර ලාංකික පුවත්පතක් මුල් වතාවට වෙබ් සංස්කරණයක් නිකුත් කළේ 1995 සැප්තැම්බර් 4 වනදා. ඒ ලේක්හවුස් ආයතනයෙ Daily News වෙබ් සංස්කරණය. ඒ ආයතනයේ ම Sunday Observer පුවත්පත 1995 සැප්තැම්බර් 10 ඉරිදා ඉන්ටර්නෙට් ගත වූ අතර, විජය පුවත්පත් සමාගම් The Sunday Times පුවත්පත වෙබ් සංස්කරණ ආරම්භ කළේ 1996 මාර්තුවේදී.

වානිජ මට්ටමෙන් ඉන්ටර්නෙට් පහසුකම් ඇරඹී වසර එක හමාරක් ගත වන විට, ජාතික ඉංගී‍්‍රසි පුවත්පත් හතරකුත්, ඉංගී‍්‍රසි මාසික සඟරා දෙකකුත් ඉන්ටර්නෙට් ගත වී තිබුණා. එහෙත් සිංහල ප‍්‍රකාශනයක් ඉන්ටර්නෙට් ගත වීම දිනෙන් දින කල් ගියා. සිංහල අකුරු ඉන්ටර්නෙට්වලට හඳුන්වා දීමේ තාක්‍ෂණික අභියෝග ජය ගත යුතු වීම එයට එක් හේතුවක්. මෙරට බොහෝ මාධ්‍ය ආයතනවල ඉංගී‍්‍රසි ප‍්‍රකාශනවලට ලැබෙන සැළකිල්ල එහි ම සිංහල ප‍්‍රකාශනවලට නොලැබීමත් ප‍්‍රමාදයට හේතු වන්නට ඇති.

අන්තිමේදී ඉන්ටර්නෙට් ගත වූ මුල් ම සිංහල වාරික ප‍්‍රකාශනය වීමේ ගෞරවය හිමි කර ගත්තේ ජාතික පුවත්පතක් නොව තනි පුද්ගලයකු පවත්වා ගෙන ගිය ‘මානව’ සඟරාවයි. ඒ 1996 දෙසැම්බරයේ දී. ඒ සඳහා ලංකා ඉන්ටර්නෙට් සමාගමත්, ‘තිබස්’ මෘදුකාංග නිෂ්පාදකයන් වන සයන්ස් ලෑන්ඞ් කෝර්පරේෂන් සමාගමත් අනුග‍්‍රහය හා තාක්‍ෂණික උපකාර ලබා දුන්නා.

පරිසරය, අභ්‍යවකාශය, පරිගණක, සෞඛ්‍යය හා සමාජ විද්‍යාත්මක තේමාවන් යටතේ ලියැවුණු කාලීන ලිපි, විග‍්‍රහයන් හා විශෙෂාංග මානව වෙබ් අඩවිය තුළින් ඉදිරිපත් කළා. මානව මුද්‍රිත යුගයේ ලිපි ලියූ ලේඛක ලේඛිකාවෝ සමහරුන්ද වෙබ් සංස්කරණයට දායක වුණා. එයින් ඇතැම් දෙනා වෛද්‍යවරුන් හෝ පුවත්පත් කතුවරුන් බවට පරිනාමය වී සිටියා. විද්‍යා තේමාවන් යටතේ පැන පොඩි ලිපි පෙළක් ලියමින් මාත් එයට සම්මාදම් වුණා.

මානව ඉන්ටර්නෙට් සංස්කරණයට දෙස් විදෙස් ප‍්‍රතිචාර රැසක් ලැබුණා. වැඩිපුර ප‍්‍රතිචාර ආවේ විදේශගත ලාංකිකයන්ගෙන්. අද මෙන් ලාංකික අන්තර්ගතය සහිත වෙබ් අඩවි බහුල නොවූ එදා සිංහලෙන් වෙබ් අඩවියක් බිහිවීම ම ඔවුන්ගේ අමන්දානන්දයට හේතු වුණා.

1996 – 2001 කාලය තුළ හැකි පරිද්දෙන් ‘මානව’ ඉන්ටර්නෙට් කලාප කිහිපයක් පළ කළා. ‘මානව’ වෙබ් අඩවිය නිතර අඵත් නොවූ බව ඇත්තයි. එහෙත් සති හො මාස කිහිපයකට වරක් අඵත් තොරතුරු හා නව අදහස් පාඨකයන් අතරට ගෙන යන්නට ‘මානව’ උත්සාහ ගත්තා.

අන්තාවදී හෝ අගතිකාමී නොවන, විද්‍යාත්මක, සමාජ විද්‍යාත්මක හෝ කාලීන වැදගත්කමක් ඇති අදහස් හා යෝජනාවලට මානව කවදත් විවෘත වුණා. මානව වෙබ් අඩවිය ඉදිරියට ගෙන ගියේ මානව ප‍්‍රකාශනය නියෝජනය කළ දර්ශනයමයි. එනම් විවෘතව සහ සංවාදශීලීව තොරතුරු, අදහස් හා ආකල්ප ජන සමාජයට ඉදිරිපත් කිරීමයි. මේ වන විට මානව වෙබ් අඩවිය තව දුරටත් සොයා ගන්නට බැහැ. එය පවත්වාගෙන යාමේ තාක්‍ෂණික ගැටඵ හමුවේ වසර කිහිපයකට පසු නතර කරන්නට සිදු වුණා.

මහා පරිමානයේ ප‍්‍රකාශන සමාගම් සමග මේ තනි පුද්ගලයාගේ උත්සාහය සෘජුව සසඳන්නට බැහැ. එහෙත් මානව ප‍්‍රකාශනය හරහා පුංචියට පටන් ගත් ප‍්‍රවාහය දෙආකාරයකින් සමාජගත වී තිබෙනවා.

පළමුවැන්න නම් 1987 නොවැම්බරයේ විදුසර පුවත්පත අරඹන විට එයට සම්බන්ධ වූ බහුතරයක් තරුණ විද්‍යා ලේඛක ලේඛිකාවන් මානව හරහා පන්නරය ලබා සිටි අය වීමයි.

දෙවැන්න නම් සිංහල බ්ලොග් අවකාශය තුළ විචාරශීලී සංවාද හට ගන්නට දශකයටත් පෙර එබඳු අන්තරගතයන් සිංහලෙන් ඉන්ටර්නෙට් මාධ්‍යයේ සනිටුහන් කිරීම. ඒ හරහා මතු බිහි වන බ්ලොග්කරුවන්ගේ පරපුරට පෙරගමන්කරුවකු වීම හා ප‍්‍රබෝධක ආවේගයක් සැපයීම.

මේවා කිරා මැන තක්සේරු කළ හැකි දේ නොවෙයි. එහෙත් අසංග අබේසුන්දරයන්ගේ ඓතිහාසික දායකත්වයට අප ගරු කළ යුතුයි.

Maawana Sinhala science mag, issue 3 - interview with Dr E W Adikaram in racism
Maanawa Sinhala science mag, issue 3 – interview with Dr E W Adikaram in racism

End of the World and Other Conspiracies: Columnist Tackles Inconvenient Truths

Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013
Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013

PROMO NOTE FOR MY LATEST BOOK:

Science writer Nalaka Gunawardene’s latest Sinhala book, Wada Kaha Sudiye Sita Loka Winashaya Dakwa, will be released at the Colombo International Book Fair that starts on 14 September 2013.

A Ravaya Publication, the book is a collection of the author’s weekly column Sivu Mansala Kolu Getaya contributed to the Ravaya newspaper during 2012-13.

Through 54 columns, the book offers personalised insights and non-technical analysis related many current issues and topics in science, technology, sustainable development and information society in the Lankan context. It is written in an easy, conversational Sinhala style rich in metaphor and analogy.

In particular, this collection probes how and why Lankan society is increasingly prone to peddling conspiracy theories without critical examination or rational discussion. From astrological hype linked to end of the world in 2012 to claims of mass poisoning via agrochemicals, Nalaka seeks to separate facts from hype, conjecture and myth.

The book defies easy categorisation, as it covers topics as diverse as alternative histories, agrochemical misuse, disaster management, Internet censorship, Antarctic exploration, asteroid impacts, cricket history and road safety.

“I seem to have outgrown the neat label of science writer,” says Nalaka. “Indeed, the very title of my column suggests how I sit at the intersection (or confluence) of science, development, mass media and information society.  From that point, I explore tensions between modernity and tradition — and ask more questions than I can easily answer!”

In his quest for clarity and reason, Nalaka talks to researchers, activists and officials. He also draws on his many experiences and global travels as a journalist, TV producer and development communicator.

He has twice won the Science Writer of the Year award (in English) from the Sri Lanka Association for the Advancement of Science (SLAAS). The University of Sri Jayawardenapura recently presented him a Vidyodaya Literary Award for the best newspaper column of 2012, for his first collection of Ravaya columns.

The 340-page book is priced at Rs. 550. It will be available from leading bookstores, and at special discounts from the Ravaya booth during the Colombo Book Fair.

‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’: සිවුමංසල කොලූ ගැටයා දෙවැනි පොත එළි දකියි

Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013
Cover of Sivu Mansala Kolu Getaya Book 2 by Nalaka Gunawardene, pub Sep 2013

සම්මානලාභී තීරු ලිපි රචක නාලක ගුණවර්ධනගේ අඵත් ම ග‍්‍රන්ථය ‘වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා’ නමින් මේ සතියේ එළි දකියි.

2012-13 වකවානුවෙහි රාවය පුවත්පතට ඔහු ලියූ ‘සිවුමංසල කොලූගැටයා’ තීරු ලිපි අතරින් තෝරා ගත් 54ක් මේ පොතෙහි ඇතුළත් ය. මේ පොතට පෙරවදන ලියා ඇත්තේ ප‍්‍රවීණ විද්‍යා ප‍්‍රබන්ධ පරිවර්තක හා හේතුවාදි කි‍්‍රයාකාරික එස්. එම්. බන්දුසීල මහතා ය.

විසි එක්වන සියවසේ වඩාත් සංකීර්ණ වූ ලක් සමාජය මුහුණ දෙන ගැටඵ හා අභියෝග ගැන විවෘත මනසකින් හා සංසන්දනාත්මකව විග‍්‍රහ කිරීමට සමත් නාලක ගුණවර්ධන, දෙස් විදෙස් මාධ්‍ය හා සන්නිවේදන ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ වසර 25කට වැඩි පුඵල් අත්දැකීම් ඇති ද්විභාෂික ලේඛකයෙකි.

රාවය ප‍්‍රකාශනයක් වන “වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා” මිළ රු. 550කි. එය විශේෂ වට්ටමකට කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප‍්‍රදර්ශනයේදී ලබා ගත හැකි ය.

2012දී සිදු වනවා යයි ඇතැම් දෙනා බියපත් වූ ‘ලෝක විනාශය’ හරහා මෙරට සමාජයේ හා ජන මාධ්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ ආකල්ප මෙන් ම භීතිකා ගැනත් සාකච්ජා කැරෙන ලිපි කිහිපයක් මේ එකතුවෙහි හමු වෙයි.

නව නිපැයුම්කරුවන් මුහුණ දෙන අභියෝග, ඉන්ටර්නෙට් ප‍්‍රගමනය හරහා මතු වන සමාජ ප‍්‍රවණතා, දේශගුණ විපර්යාසවලට ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමේ හොඳම ක‍්‍රමෝපාය හා කෘෂි රසායනිකවලට ඇබ්බැහි වූ අපේ ගොවිතැන වැනි කාලීන මාතෘකා ගැන තුලනාත්මකවත්, සරලවත් විග‍්‍රහ කරන කතුවරයා බොහෝ විට තම වෘත්තීය අත්දැකීම් හා සංචාරයන් එයට පාදක කර ගනියි.

විශ්වයේ අන්තිම සිංහල වචනය ගැනත්, ශී‍්‍ර ලංකාව හඳ අහිමි කර ගත් සැටි ගැනත් සුවිශේෂී හෙලිදරවු තවත් ලිපි හරහා මතු වෙයි. ඇන්ටාක්ටිකාවට ගිය ශී‍්‍ර ලාංකිකයන් ගැන මුල් වරට සිංහල මාධ්‍ය හරහා කථා කළේ සිවුමංසල කොලූ ගැටයා තීරු ලිපියයි.

“වැඩවසම් මානසිකත්වයකට කොටු වී, විවිධ කුමන්ත‍්‍රණ ගැන බියපත් වෙමින්, පසුගාමීව සිටින ලක් සමාජය ආත්ම විශ්වාසයකින් යුතුව හා විචාරශීලීව විසි එක් වන සියවසේ සංකීර්ණ ප‍්‍රශ්නවලට මුහුණ දෙනු දැකීම මගේ සිහිනයයි,” නාලක ගුණවර්ධන කියයි.

2012දී පළ කෙරුණු සිවුමංසල කොලූ ගැටයා මුල් තීරු ලිපි එකතුවට මෑතදී පැවැති විද්‍යොදය සාහිත්‍ය සම්මාන උළෙලෙහි ගෙවුණු වසරේ හොඳම තීරුලිපි ග‍්‍රන්ථයට පිදෙන සම සම්මානය පිරිනැමුණි.

‘නව තාක්‍ෂණය හා නව මාධ්‍ය හේතු කොට ගෙන විපර්යාසයට ලක්වන ලෝකයත්, තොරතුරුත් දෘෂ්ටිමය අතීතකාමීකමකින් නිදහස්ව දකින්නට වෑයම් කිරීම මෙහි විශෙෂත්වයයි’ යනුවෙන් සම්මාන හේතු පාඨයේ සඳහන් වී ය.

අතීත උරුමයන් රැක ගන්නා අතර නිර්මාණශීලී හා ගවේෂණාත්මක අයුරින් නූතනත්වය අප සමාජයට අදාල කර ගත හැක්කේ කෙසේ ද යන්නට සිවුමංසල කොලූ ගැටයා ප‍්‍රායෝගික අත්වැලක් සපයයි. හීනමානයක් හෝ අධිමානයක් හෝ නොමැතිව තාත්වික මට්ටමින් විශ්ව ගම්මානයේ ගෞරවනීය සාමාජිකයන් ලෙස ලක් අපට හිමි තැන නිරවුල්ව පාදා ගන්නට ඉගි ලබා දෙයි.

‘Sivu Mansala Kolu Getaya’ wins Vidyodaya Literary Award for Best Newspaper Column 2012

Nalaka Gunawardene receives Vidyodaya Literary Award for Best Column of 2012 from Ms Nayayani Widanapathirana, 2nd year student of University of Sri Jayawardenapura [Photo courtesy J'pura flames/Facebook]
Nalaka Gunawardene receives Vidyodaya Literary Award for Best Column of 2012 from Ms Nayayani Widanapathirana, 2nd year student of University of Sri Jayawardenapura [Photo courtesy J’pura flames/Facebook]

I just received a totally unexpected award from an unlikely source. Vidyodaya Literary Award for best newspaper column in Sinhala during 2012.

The award is one of several presented annually by the University of Sri Jayawardenapura to celebrate creative writing and journalism in Sri Lanka. Each September, the University’s faculty members and students announce their selection of the preceding year’s most outstanding published books in the Sinhala language.

The award ceremony, held on 2 September 2013 at the National Library Services Board auditorium in Colombo, recognized the best Sinhala novel, best short story collection, best poetry collection, best lyrics collection and the best newspaper column of 2012.

My award, for the best newspaper column collection of 2012, is for Sivu Mansala Kolu Getaya (සිවුමංසල කොලූ ගැටයා), which came out in September 2012.

A Ravaya Publication, the book comprises a selection of my weekly Sinhala columns by the same name, contributed to the Ravaya Sunday broadsheet newspaper during 2011-12.

Beginning in February 2011, I have sustained the weekly column that touches on many and varied topics related to popular science, human development, mass media and information society. The book compiled 44 of these columns.

The award citation, read by Professor Dammika Ganganath Dissanayeke, Head of the Department of Sinhala and Mass communication at the University, described Sivu Mansala Kolu Getaya  as being in a league of its own, engaging twenty first century Lankans.

The citation noted the broad range of the column’s topics and subjects – such as information society, innovation, climate change, disaster management, HIV/AIDs, energy crisis and censorship – and commended the colloquial language in which it is written.

Vidyodaya Literary Award winners for 2012 - L to R - Rathna Shri Wijesinghe, Liyanage Amarakeerthi, Buddhadasa Galappaththi, Mahinda Prasad Mashibula & Nalaka Gunawardene [Photo courtesy: J'pura flames/Facebook]
Vidyodaya Literary Award winners for 2012 – L to R – Rathna Shri Wijesinghe, Liyanage Amarakeerthi, Buddhadasa Galappaththi, Mahinda Prasad Mashibula & Nalaka Gunawardene
[Photo courtesy: J’pura flames/Facebook]
My last awards were nearly two decades ago (and all for my English writing). These days, I’m much more involved in judging and giving awards to others – ranging from global Digital Emmys to national integrity awards.

The columns and the book are a personalised exploration of how Sri Lanka can cope with many challenges of globalisation and modernisation. Or, if you like more lofty words (ugh!), how a low middle income nation of 20 million can define its identity in turbulent times of rapid change.

The title is of my column puzzles some readers. It’s derived from the angle it offers, and a reflection of my own career and interests: I stand at the intersection (or confluence) of science, sustainable development, media and popular culture. From there, I often play the role of that cheeky lad who asked difficult questions, and once pointed out the Emperor(s) had nothing on when all others were either too polite — or too scared — to say so.

I write in conversational Sinhala mostly because that’s the only command of the language I can muster! Having studied the language only in primary and secondary school, I have no particular literary skill and certainly no artistic pretensions. I just write to express, not impress.

It looks as if others appreciate this simplicity. I use plenty of metaphor and analogy, and also draw on my own wide experiences as a journalist, filmmaker and development communicator.

I like to ‘zoom in’ and ‘zoom out’ when discussing diverse topics. I do so with an open mind and sense of wonder. I have no political ideology to promote — and also no sacred cows to protect or defend!

As a journalist, I was trained to look for what’s New, True and Interesting (‘NTI Test’). Early on in my career, I went beyond simply reporting events, and probed the underlying causes and processes. With those insights, I can now offer my readers perspectives and seasoned opinion. These are much needed today as we swim through massive volumes of information, trying to stay afloat and make sense of it all.

As I said when the book was launched: “In a sense, with this column I have come back home. The last time I wrote in Sinhala was in another century, and in what now feels like another country!”

So it’s nice to be recognized — in the very different land and time where I find myself both a native and an immigrant…

Sivu Mansala Kolu Getaya book cover: A Ravaya Publication

සිවුමංසල කොලූගැටයා #132: මේ බිල්ලෝ කවුද? එන්නේ කොහි සිටද?

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I discuss the recent controversy surrounding food safety of imported milk powder, and how certain medical doctors and scientists conducted themselves.

I wrote on the same topic last week in my English column (but this is NOT a translation):  When Worlds Collide #80: When politicians turn to science for evidence…

Conspiracy theories!හරිහැටි හඳුනා නොගත්, විමර්ශනයට ලක් නොවූ, එහෙත් බියකරු යැයි බහුලව පිළිගැනෙන බිල්ලන් ගැන කථා කියා කුඩා දරුවන් මෙල්ල කිරීම සමහර වැඩිහිටියන්ගේ සිරිතක්. (එසේ නොකරන මෙන් ළමා මනෝවෛද්‍යවරුන් අවවාද කරනවා.)

පොදුවේ ජන සමාජයට අදාල හා වැදගත් කරුණු සම්බන්ධයෙන් ද දැන් වඩ වඩාත් බිල්ලන් දැකීම හා බිල්ලන් ගැන කථා කිරීමෙන් ස්වයං බියට පත් වීම සිදු වනවා. මේ ‘බිල්ලා’ නිශ්චිතව විග‍්‍රහ කැරෙන්නේ නැහැ. ජන සමාජයට නිතර මතුකර දක්වන බිල්ලා තනි පුද්ගලයකුට වඩා ප‍්‍රපංචයක්. නැතිනම් ප‍්‍රවාහයක්. එය නියෝජනය කරන්නේ අප නොදන්නා, අපට නුහුරු, නුපුරුදු, පිටස්තර සියල්ලයි.

‘බිල්ලා’ යයි කෑ මොර ගසන අය තමන්ගේ පෞද්ගලික මතවාදයට අනුව හා එදිරිවාදිකම්වලට ගැලපෙන පරිදි බිල්ලා නිර්වචනය කරනවා. එය බහුජාතික සමාගම්, බටහිර රටවල්, විදෙස් රහස් ඔත්තු සේවා, කොටි සංවිධානයේ අවශෙෂයන් ආදියෙන් පටන් ගෙන පිටසක්වල ජීවීන් තරම් අභව්‍ය අන්තයකට විහිදිය හැකියි!

ඕනෑ ම සමාජයක ප‍්‍රශ්න හා ගැටඵ තිබෙනවා. සමහරක් සොබාවිකව මහපොළවෙන්, දේශගුණයෙන් මතුව එනවා. තවත් ඒවා තාක්‍ෂණයන් භාවිතය නිසා හෝ මානව ඇදහිලි හා විශ්වාස නිසා හෝ හට ගන්නවා. ගැටඵ හා අර්බුද නැති මානව සමාජයක් ලොව කිසි තැනෙක නැහැ. බියවීමට ලැදි නම් එයට හේතු කර ගත හැකි බොහෝ දේ අප අවට තිබෙනවා.

අතීතයේ ජන සංඛ්‍යාව හා සමාජ සංකීර්ණත්වය අඩු යුගවල පවා වෙනස් ආකාරවල අර්බුදයන්ට හැම ශිෂ්ටාචාරයක් ම මුහුණ දුන්නා. තමන්ට මතු වන හැම ගැටඵවකදී හා අභියෝගයකදී ම ගවේෂණාත්මකව කරුණු විමසා බලා, තුලනාත්මකව නිගමනවලට එළඹීම වඩාත් උචිත ප‍්‍රතිචාරයයි. එය පෙරදිග දර්ශනයන් (කාලාම සූත‍්‍රය) මෙන් ම නූතන විද්‍යාවෙහිත් මූලික සම්ප‍්‍රදායක්.

එසේ නොකර, සිහිවිකල් වූවන් ලෙසින් මොර ගාමින් එහෙ මෙහෙ දිවීම පරිනත පුද්ගලයන්ගේ චර්යාවක් නොවෙයි. කැලේ නිදා සිටි හාවා තල් අත්තට බෙලි ගෙඩියක් වැටුණු විගස බියපත් වී, කලබල වී අහස කඩා වැටෙනවා කියූ කථාව අප දන්නවා. අද සමහර ප‍්‍රශ්න හමුවේ අපේ ඇතැම් උගතුන්, කලාකරුවන් හා ජනමතයට බලපෑම් කරන තවත් උදවිය හැසිරෙන්නේත් හරියට ඒ බොළඳ හාවා වගෙයි!

ප‍්‍රකෘති ඇසට නොපෙනෙන, අපේ අනෙකුත් ඉන්ද්‍රියයන්ගෙන් එක්වර ග‍්‍රහණය කොට තේරුම් ගත නොහැකි සිදුවීම් විග‍්‍රහ කරන්නට අදාල ක්‍ෂෙත‍්‍රවල විශෙෂඥයන්ගේ පිහිට හා උපදෙස් පැතීමට සිදු වනවා. මීට සියවස් ගණනකට පෙර නම් එවකට තිබූ දැනුම් ක්‍ෂෙත‍්‍ර ගණනාවක් ප‍්‍රගුණ කළ ප‍්‍රාඥයෝ සිටියා. එහෙත් දැනුම බොහෝ පුඵල් වී ඇති අද කාලයේ විශෙෂඥ බව වඩ වඩාත් නිශ්චිත වී තිබෙනවා.

වෛද්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රය උදාහරණයකට ගත හොත් විශෙෂඥ ක්‍ෂෙත‍්‍ර රාශියක් ඒ තුළ හමු වනවා. වසර ගණනක් ශාස්ත‍්‍ර උගෙන, අත්දැකීම් හා පළපුරුද්ද ලැබූ විශෙෂඥයන් තමයි කාලීන ගැටඵ විසඳන්නට කැඳවනු ලබන්නේ. ඔවුන් කරුණු විමසා, තුලනාත්මකව හා මැදහත්ව විග‍්‍රහයක් දෙනු ඇතැයි සමාජය අපේක්‍ෂා කරනවා.

විශෙෂඥ දැනුම ඇති විද්වතුන් රටේ තීරණාත්මක සංවාදවලදී කෙසේ තම විද්වත් මතය දැක්විය යුතු ද? එබඳු අවස්ථාවල මාධ්‍ය හරහා ප‍්‍රචාරණය කැරෙන, ඇතැම් බලපෑම් කරන කණ්ඩායම් විසින් ප‍්‍රබල ලෙස ප‍්‍රවර්ධනය කැරෙන ‘ජනපි‍්‍රය’ මතවාදවලට ම සහාය පළ කළ යුතු ද? නැතිනම් තම විශෙෂඥ දැනුමෙන් හා අත්දැකීමෙන් පසක් කරගත් දේ නොබියව හා නොපැකිළි ප‍්‍රකාශ කළ යුතු ද?

එසේ කරන විග‍්‍රහය සමහර විට ජනපි‍්‍රය රැල්ලේ විශ්වාස හෝ කුමන්ත‍්‍රණවාදී පරිකල්පනයන් සනාථ නොකර ඒවාට එරෙහිව ද යා හැකියි. මෙයට උදාහරණයක් ලෙස මා දකින්නේ ජනපි‍්‍රය බෞද්ධ භික්‍ෂුවක් වූ ගංගොඩවිල සෝම හිමියන් 2003 දෙසැම්බර් 12 වනදා රුසියාවේදී අපවත්වීමට පසු මෙරට මතුව ආ ජන කම්පනය හා විවිධ තර්ක විතර්කයි.

එහිමියන්ගේ මරණය ස්වාභාවික හේතු නිසා වූවක් නොව කුමන්ත‍්‍රණයක කොටසක් බව සමහරුන්ගේ මතය වුණා. දේහය මෙරටට ගෙන ආ පසු පශ්චාත් මරණ පරීක්‍ෂණය කළේ රුහුණ සරසවියේ අධිකරණ වෛද්‍ය විද්‍යා මහාචාර්ය හා එම ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ මෙරට සිටි ප‍්‍රවීණතම විශෙෂඥයා වූ වෛද්‍ය චන්ද්‍රසිරි නිරිඇල්ලයි.

Professor Chandrasiri Niriella
Professor Chandrasiri Niriella

අධික දියවැඩියාවෙන් පෙඵණු සෝම හිමියන්ගේ හෘදයේ රුධිර නාලයක ලේ කැටියක් සිරවීමෙන් මරණය සිදුවූ බවත්, එය ගැන කිසිදු දෙගිඩියාවක් නැති බවත් රට ම පිළිගත් මේ විද්වතා තීරණය කළා.

මේ විද්වත් නිගමනය ප‍්‍රකාශයට පත් වූ විට එය ආන්දෝලනයට තුඩු දුන්නේ එය කුමන්ත‍්‍රණවාදී තර්කයන්ට අනුගත නොවූ නිසයි. මේ හේතුවෙන් ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්යවරයා දැඩි බලපෑම්වලට ලක් වූ බව ඔහුගේ සමීපතයන් හරහා මා අසා තිබෙනවා. දහස් ගණනක් වෛද්‍යවරුන් මෙරටට බිහි කළ කීර්තිමත් මහාචාර්යවරයාගේ අවංක බව, තාක්‍ෂණික හැකියාව ආදියත් සමහරුන් ප‍්‍රශ්න කළා. එහෙත් ඔහු 2007 මිය යන තුරු කිසි ලෙසකින්වත් එම නිගමනය වෙනස් කළේ නැහැ.

මෑතදී කිරිපිටි සිදුවීමේදී සමහර වෛද්‍යවරුන් හා වෙනත් විද්‍යාඥයන් කි‍්‍රයා කළ ආකාරය ගැන බලා සිටින අපට ප‍්‍රශ්න මතු වනවා. ඔවුන් ටෙලිවිෂන් හරහා ආවේගශීලීව කථා කළේ රටක් ජාතියක් බේරා ගැනීමට කරන මහා සටනක හවුල්කරුවන් විලසින්. එසේ පෞද්ගලික මත දැරීමට ඔවුන්ට පූර්ණ නිදහසක් ඇතත් විද්වත් ස්ථාවරයක් ද එයට ආරෝපණය කිරීම විවාදාත්මකයි.

විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය මහජන සුබසිද්ධියට හරිහැටි යොදා ගත හැකි වන්නේ ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදක දේශපාලකයන් විද්‍යාත්මක තොරතුරු හා විග‍්‍රහයන් භාවිත කරන සැටි ඉතා සුපරීක්‍ෂාකාරීව බලා සිට එහි විසමතා, පරස්පරයන් හා සැක කටයුතු තැන් පෙන්වා දීමෙන් පමණයි. විද්‍යාවේ නාමයෙන් පෞද්ගලික මතවාදයන් ප‍්‍රවර්ධනයට ඉඩ නොදිය යුතුයි.

2013 ජුලි 31 වනදා හෘදයාබාධයකින් හදිසියේ (ස්වාභාවිකව) මියගිය මා මිත‍්‍ර ඬේවිඞ් ඩික්සන් මේ ගැන දිගු කලක් තිස්සේ අවධානය යොමු කළා. විද්‍යා ලෝකයේ ඉහළ ම පිළිගැනීමක් ඇති ‘Nature’ හා ‘Science’ නම් විද්වත් පර්යේෂණ සඟරා දෙකෙහි ම සේවය කළ ඬේවිඞ්, ලෝකයේ සිටි ප‍්‍රවීණතම විද්‍යා මාධ්‍යවේදියෙක්.

ඔහු දිගටම තර්ක කළේ විද්‍යාවේ නාමයෙන් විවිධ රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්ති හා කි‍්‍රයාමාර්ග හඳුන්වා දෙන විට ඒ ගැන විද්‍යාඥයන් ඉතා සුපරීක්‍ෂාකාරී විය යුතු බවයි.

ඬේවිඞ් කියා සිටියේ ආචාර්ය උපාධියක් හෝ මහාචාර්ය තනතුරක් හෝ යම් විද්‍යාඥයකුට තිබූ පමණට ඔහු හෝ ඇය හැම විද්‍යාත්මක ක්‍ෂෙත‍්‍රයක් ගැන ම විද්වත් විග‍්‍රහයන් පළ කිරීමේ විසල් හැකියාව ඇත්තකු නොවන බවයි.

ඬේවිඞ් කී හැටියට ‘‘ලබා ගත හැකි හොඳම විද්‍යාත්මක සාක්‍ෂි හා විග‍්‍රහයන් ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට යොමු කිරීමේ වෘත්තීය වගකිමක් විද්‍යාඥයන්ට තිබෙනවා. ජාතික විද්‍යා ඇකඩමිවල එක් වගකීමක් වන්නේ විද්‍යාත්මක සාක්‍ෂි හා උපදෙස් මත පදනම් වී රජයන් ගන්නා ප‍්‍රතිපත්ති හා කි‍්‍රයාමාර්ග සමීපව අධ්‍යයනය කිරීමයි. විද්‍යාවේ නාමයෙන් වැරදි දේ කරන විට ඒ ගැන ප‍්‍රසිද්ධියේ පෙන්වාදීමයි.’’

SciDev.Net 13 Aug 2009: The curse of policy-based evidence by David Dickson

බි‍්‍රතාන්‍යයේ පාර්ලිමේන්තුව මේ ගැන පාර්ලිමේන්තු කොමිටියක් හරහා 2006දී විමර්ශනය කළා. එහි අවසන් වාර්තාවේ අවධාරණය කළේ ‘‘කල් තබා ගන්නා ලද ප‍්‍රතිපත්තිමය තීරණ සනාථ කරනු පිණිස විද්‍යාත්මක සාක්‍ෂි හෝ උපදෙස් අදාල කර ගැනීම ඇමතිවරුන් විසින් නොකළ යුතු’’ බවයි.

අද දවසේ ආර්ථිකය හා ජනජීවිතය සම්බන්ධ බොහෝ කරුණු අරභයා විද්‍යාව හෝ තාක්‍ෂණය සම්බන්ධ වන බවත්, එහිදී වඩාත් ම ප‍්‍රශස්ත හා දුරදර්ශී ප‍්‍රතිපත්තිමය තීරණ ගැනීමට බලයේ සිටින දේශපාලකයන්ට හා රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට විශෙෂඥයන්ගේ විද්වත් මග පෙන්වීම හා උපදෙස් උදක් ම  ඕනෑ වන බවත් එම වාර්තාව පෙන්වා දුන්නා. එසේ උපදෙස් ගැනීම හා ඒවා ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට අදාල කර ගැනීම පාරදෘශ්‍ය, සංවාදශීලී හා වගකීම් සහගත පදනමක් මත සිදු කළ යුතු බවත් එය අවධාරණය කළා.

Scientific Advice, Risk and Evidence Based Policy Making, 2006

David Dickson
David Dickson

ඬේවිඞ් ඩික්සන් කීවේ: ‘‘තමන්ගේ විශෙෂඥ ක්‍ෂෙත‍්‍රය නොවන වෙනත් විද්‍යාත්මක ගැටඵවක් ගැන ‘විද්වත්’ මත දක්වන්නට ඉදිරිපත් වෙමින් රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තියක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින විද්‍යාඥයන් ගැන විශෙෂ අවධානයක් යොමු කළ යුතුයි. එබඳු විද්වතුන් හා දේශපාලකයන් අතර කලක සිට පැවතෙන මිත‍්‍රත්වයක් තිබේ ද? විද්වතාට මෙසේ මත පළ කිරීමෙන් වාසි සැළසේ ද? මේවා සොයා බැලිය යුතුයි.’’

ඬේවිඞ්ගේ විග‍්‍රහයට අනුව මේ වගකීමෙන් කොටසක් මාධ්‍යවලටත් පැවරෙනවා. නමුත් විද්‍යාවේ නිසි භාවිතයන් හා නොතිසි භාවිතයන් වෙන්කර හඳුනාගැනීම බොහෝවිට අසීරු කාරියක් බවත්, ඒ සඳහා විචාරශීලී මාධ්‍යවේදීන්ට මැදහත්, අපක්‍ෂපාත හා පොදු උන්නතියට කැපවූ විද්‍යාඥයන්ගේ සහාය අවශ්‍ය බවත් ඔහු කියා සිටියා.

ඕනෑ ම නාමධාරී විද්වතකු කියන දේ තර්කානුකූල ද එයට පදනම් වන සාක්‍ෂි මොනවාදැයි ඇසීමේ වරම මාධ්‍යවේදීන්ට තිබෙනවා. මාධ්‍යවේදීන් යනු කියවන විට ලිවීම (dictation) ලබා ගන්නා ලඝුලේඛකයන් නොවෙයි.

මාධ්‍ය වාර්තාකරණයේ නියැලෙන සැමට අවශ්‍ය වැදගත් කුසලතාවයක් වන්නේ සංශයවාදී වීමයි (sceptical). එනම් කියන්නා කෙසේ කීවත්  ඕනෑ ම දෙයක් විචාරශීලීව ග‍්‍රහණය කිරීමයි. කියන්නාගේ තරාතිරම කුමක් වුව ද එසේ කිවූ පලියට බාර නොගත යුතුයි.

වෙළඳ සමාගම් විසින් ගාස්තු ගෙවා පර්යේෂණායතන හරහා කරවා ගන්නා පරීක්‍ෂණ හා විමර්ශන ප‍්‍රතිඵල ගැන සංශයවාදීව සිතීමට මාධ්‍යවේදීන් පුහුණුව ලබා සිටිනවා. ඒ හා සමානව වූ සංශවාදී බවකින් ඔවුන් දේශපාලකයන් විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ ප‍්‍රතිඵල ගැන කථා කරන විටද එයට ප‍්‍රතිචාර දැක්විය යුතුයි.

රජයක යම් ප‍්‍රතිපත්තියක් හෝ කි‍්‍රයාවක් සාධාරණීකරණය කිරීමට බලයේ සිටින දේශපාලකයකු විද්‍යාත්මක සාක්‍ෂි ගෙන හැර දක්වන විට මාධ්‍යවේදීන් ඇසිය යුතු ම වන ප‍්‍රශ්න තිබෙනවා. මේ පර්යේෂණවලට ගෙවීමක් කළේ රජය විසින් ද? නැතහොත් එකී පර්යේෂණ කළෙ රජය විසින් පවත්වාගෙන යන පර්යේෂණායතනයක් මගින් ද? එහිදී ලබාදෙන ප‍්‍රතිඵල කෙතරම් අපක්‍ෂපාතී විය හැකි ද?

නූතන විද්‍යාව යනු ආගම් මෙන් අන්ධ භක්තිය මත පදනම් වූවක් නොවෙයි. විද්‍යාවේ පරම සත්‍යයන් නැහැ. හැම නිගමනයක් ම සංවාදයට විවෘතයි. කෙතරම් ජ්‍යෙෂ්ඨ විද්‍යාඥයකු වුවත් තමන් නිගමනයකට එළඹීමේ පදනම පහදා දීමට බැදී සිටිනවා. එය එසේ ඉල්ලා සිටිමට ජන සමාජයට හා ජන මාධ්‍යවලට අයිතියක් ද තිබෙනවා.

කිරි කළයකට ගොම ටිකක් වැටුණා වගේ යයි ප‍්‍රකට කියමනක් තිබෙනවා. ඉතා පිවිතුරු දෙයකට අපවිත‍්‍ර සුඵ යමක් මුසු වුවත් එනිසා එය අපතේ යා හැකියි. මහජන විශ්වසනීයත්වය (public credibility) යන්නත් එබඳු සංසිද්ධියක්. එය වෙර වෑයමින් ගොඩ නගා ගත යුතු, එහෙත් ලෙහෙසියෙන් අපවිත‍්‍ර වී කෙලෙසී යා හැකි දෙයක්.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #131: රේ විජේවර්ධනට ‘හූ’ කියූ අපේ පරිසරවේදියෝ

This week, my Ravaya Sunday column (in Sinhala) carries the second part of my long exchange with the late Dr Ray Wijewardene, agro-engineer turned farmer and a leading practitioner in conservation farming in the humid tropics.

Part 1: සිවුමංසල කොලූගැටයා #130: “හරිත විප්ලවය නිසා අපේ ගොවිතැන මංමුලා වුණා!” – රේ විජේවර්ධන

See original English interview published online as: Who Speaks for Small Farmers, Earthworms and Cow Dung?

Ray Wijewardene, photo courtesy his official website
Ray Wijewardene, photo courtesy his official website

අපේ රටේ සමහරුන්ට  ඕනෑ ම විවාදයකදී හෝ කටයුත්තකදී දොස් පැවරීම සඳහා ‘දුෂ්ටයකු’ උවමනායි. සංකීර්ණ අද සමාජයේ සුදු හා කඵ ලෙසින් හැම දෙයක් ම බෙදා වෙන් කළ නොහැකි වුවත් හැම තැනම කුමන්ත‍්‍රණයක් හා ‘බිල්ලෙක්’ දැකීම මෙබඳු ඇත්තන්ගේ මානසිකත්වයයි. තර්කානුකූලව හා නිරීක්‍ෂණ මත පදනම් වී කි‍්‍රයා කරනු වෙනුවට ආවේගශීලි වීම අපේ පරිසරවේදීන් බහුතරයකට තිබෙන ව්‍යාධියක්.

වරක් ඔවුන් සමහරෙක් රේ විජේවර්ධන නම් අදීන චින්තකයාට ප‍්‍රසිද්ධියේ ‘හූ’ කියා අවමන් කරන්නට තැත් කළා. එය 1992දී පමණ සිදු වූ බව මගේ මතකයයි. කොළඹ BMICHහි පැවති ජාතික පාරිසරික ප‍්‍රදර්ශනයකදී. එය සංවිධානය කළ පරිසර අමාත්‍යාංශය මෙරට පස සුරැකීමට SALT වගා ක‍්‍රමය හඳුන්වා දීම නිමිති කර ගෙන රේ විජේවර්ධනට යම් පිළිගැනීමක් ලබා දුන්නා. එය පිරිනැමූ අවස්ථාවේ තමයි අපේ අන්ත හරිතවේදියෝ එයට විරෝධය දැක් වූයේ.

ඔවුන්ට ලොකු ප‍්‍රශ්නයක් වුණේ රේ දුම්කොළ සමාගම සමග එක් වී SALT ක‍්‍රමය දුම්කොළ ගොවීන්ට හඳුන්වා දීමයි. තමන්ට හූ කියු පිරිසට සිනාමුසුව ආචාර කළ රේ, මුවින් නොබැන යන්න ගියා. එහෙත් තමන්ගේ ස්ථාවරය වෙනස් කළේ නැහැ.

1995 අගදී මා ඔහු සමග කළ දීර්ඝ සාකච්ජාවේදී මේ ගැනත් විමසුවා. අපේ සංවාදයේ දෙවන කොටසෙන් එයත්, රසායනික පොහොර හා වෙනත් කෘෂිරසායනික ගොවිතැනේදී යොදා ගැනීම හා ‘ජාත්‍යන්තර කුමන්ත‍්‍රණ’ ගැනත් කථාබහ කරනවා.

නාලක: ඇතැම් පරිසරවේදීන් මෙන් ඔබත් ගොවිබිමට බාහිරින් රසායනික එකතු කිරීමට මුඵමනින් විරුද්ධ ද?

රේ: මගේ එබඳු මූලධර්මවාදී විරෝධයක් නැහැ! අවශ්‍ය විටෙක අවශ්‍ය පමණට යම් රසායනික පොහොර හා වෙනත් ගොවි උපකාරක ද්‍රව්‍ය භාවිතයේ වරදක් මා දකින්නේ නැහැ. ඉතා වැදගත් කරුණ නම් පසේ සාරය පවත්වා ගැනීමයි.

අප දිගුකාලීනව සිතිය යුතුයි. ශී‍්‍ර ලංකාවේ වටිනා ම සොබා සම්පතක් නම් පසේ සරුබවයි (soil fertility). මෙරට වවා, අස්වනු නෙළා පිටරට යවන බෝග ගැන සිතන්න. (ආහාර බෝග පමණක් නොව වැවිලි බෝග ද එයට ඇතුළත්.) එම අස්වනු හරහා අපේ පොළවේ සරුබව රටින් පිට යනවා. මෙසේ අහිමිවන සරුබව යළිත් අපේ පසට ලබා දිය යුතුයි. නැතිනම් ලක් පොළොව කලකදී මුඩු, නිසරු බිමක් වනවා.

ඉන්දියාවේ මෙන් අපට අවශ්‍ය රසායනික පොහොර රට තුළ ම නිපදවා ගන්නට ඇති තරම් සොබාවික පොහොර නිධි සොයා ගෙන නැහැ. මේ මදිපාඩුව පිරිමසා ගන්නට අපට යම් තරමක රසායනික පොහොර පිටරටින් ගෙනෙන්නට සිදු වනවා.

මා කවදත් අවධාරණය කළේ එසේ ගෙනෙන පොහොර ඉතා සකසුරුවම් ලෙසින්, පසේ සාරය පවත්වා ගන්නා සොබාවික ක‍්‍රම සමග සංයෝජනය කළ යුතු බවයි. කොළ පොහොර, ගොම පොහොර, ගැඩිවිලූන්ගෙන් වැඩ කරවා ගැනීම ආදී සාම්ප‍්‍රදායික කි‍්‍රයා ගැන මීට වඩා අවධානය යොමු කළ යුතුයි.

ගොවිතැන නවීකරණය කරමින්, එයට කෘෂිකර්මයයයි ලොකු නමක් ද දෙන අපේ විශෙෂඥයෝ මෙබඳු සරල සොබාවික කි‍්‍රයා ගැන එතරම් තැකීමක් කරන්නේ නැහැ නේද?

අවාසනාවකට අපේ සරසවි හා අනෙකුත් පර්යේෂණායතන ගොවිතැනේදී සොබාදහමින් වැඩ කරවා ගැනීම ගැන උනන්දු වන්නේ නැහැ. දශක ගණනක් පුරා අපේ ගොවි (කෘෂි) ප‍්‍රතිපත්ති තීරණය කරන්නේ මේ පණ්ඩිතයෝ. රසායනික පොහොර හා වෙනත් කෘෂි රසායනික ප‍්‍රවර්ධනය කරන්න නම් බහුජාතික විදේශීය සමාගම් සිටිනවා. එහෙත් ගොම පොහොර ප‍්‍රවර්ධනය කරන්නේ කවුද? අහිංසක ගැඩිවිලූන්ගේ ගුණ ගයන්නේ කවුද?

ඝර්ම කලාපීය ආසියාවේ ගොවිතැන් කරන අපට ගැඩිවිලූන් හා ගොම ඉතා වැදගත් සම්පත්. ඉන්දියානුවන් මේ බව තේරුම් අරන්. ඒත් අපේ විශෙෂඥ මහත්වරු හා නෝනාවරු එහි වටිනාකමක් දකින්නේ නැහැ. අපේ කෘෂි විශෙෂඥයන් බටහිර රටවලින් උසස් අධ්‍යාපනය ලබන තාක් කල් ඔවුන් පුහුණු කැරෙන්නේ ඒ රටවල පවතින තත්ත්වයන්ට ගොවිතැන් කිරීමට මිස අපේ අවශ්‍යතා හඳුනාගෙන ප‍්‍රශස්ත ලෙස මෙරට ගොවිතැන දියුණු කරන්නට නොවෙයි.

මෙය බරපතල ජාත්‍යන්තර කුමන්ත‍්‍රණයක්වත් ද?

නැහැ! සමසීතෝෂ්ණ රටවල පවත්නා දේශගුණික හා පාංශු තත්ත්වයන් වෙනස්. බටහිර ගොවිබිම් වගා කරන්නේ ඒ තත්ත්වයන්ට ගැලපෙන්නයි. එය ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතාවය හා අභිමතය. ඒවා උගන්නා අපේ ඇත්තෝ තම රටවලට සුදුසු හා ගැලපෙන ලෙස එම දැනුම අදාල කර ගත යුතුයි. එසේ නොවීම තමා ලොකු ම අභාග්‍යය.

එසේ නොවී අන්ධානුකරණය කැරෙන තාක් කල් ගොම පොහොරට, ගැඩිවිලූන්ට අපේ ගොවිතැනේ හොඳ භූමිකාවක් රඟපාන්නට ඉඩක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ඉඳහිට විවෘත මනසක් ඇති බටහිර විද්වතෙක් පැමිණ අපේ සාම්ප‍්‍රදායික ගොවිතැන් ක‍්‍රම ගැන පැහැදී ඒවායේ ගුණ ගයන විට තමයි අපේ විශේෂඥයන්ටත් ඒවා පෙනී යන්නේ!

SALT ක‍්‍රමය ශී‍්‍ර ලංකාවේ භාවිතා කළ මුල් ම පිරිස වූයේ කඳුකර පළාත්වල දුම්කොළ වවන ගොවීන්. දුම්කොළ සමාගම හා ගොවීන් සමග වැඩ කිරීම ගැන අපේ සමහර පරිසරවේදීන් ඔබව දැඩි සේ විවේචනය කළා. ඔබේ ප‍්‍රතිචාරය?

මා දුම්බීම ගැන නොවෙයි එතැනදී අවධානය යොමු කළේ, දුම්කොළ වගා කරන සුඵ ගොවීන් ගැන. ඒ අයත් අපේ මිනිස්සු! ඒ අයත් ගොවීන්. දුම්කොළ වගාව යනු නීත්‍යානුකූල බෝගයක් වැවීමක්. මට  ඕනෑ වූයේ දුම්කොළ වවන සුඵ ගොවීන්ගේ ජීවන මට්ටම නගා සිටු වන අතර කඳුකරයේ පස සෝදාපාලූව ද අඩු කරන්න. දුම්කොළ වවන්නේ ඇයි? ගොවීන්ට එයට හොඳ මිළක් ලැබෙන නිසා. එයට සමාන මිළක් හා ගොවි උපදෙස් ලැබෙනවා නම් එම බෝගය වෙනුවට වෙනත් බෝග වවන්නට ගොවීන් යොමු වේවි. මෙයයි වෙළඳපොළ සමාජයේ යථාර්ථය.

මෙරට දුම්කොළ සමාගම හා ගොවීන් සමග පමණක් නොවෙයි, තේ වැවිලි සමාගම් සමගත් මා වසර ගණනාවක සිට සමීපව වැඩ කරනවා. SALT වගා ක‍්‍රමය අපේ කඳුකරයේ හඳුන්වා දෙන්න.

දුම්කොළ මෙන් ම තේ වගාව නිසාත් කඳුකරයේ මහා පරිමානයේ පස සෝදායාමක් සිදු වූ බව මා දැන සිටියා. මෙයට හේතුව බෝගයක් වගා කරන්නට පෙර එම බිමෙහි සියඵම ගස්, වැල්, පඳුරු ඉවත් කළ යුතුය යන වැරදි විශ්වාසය. සමසීතෝෂ්ණ රටවලට ගැලපෙන මේ ප‍්‍රවේශය අපේ වැනි ඝර්ම කලාපීය රටවලට ගෙඩි පිටින් ආදේශ කිරීමේ බරපතල විපාක අප දුටුවා. කල්ගත වී හෝ මේ වරදින් කඳුකර බෝග වගාව මුදවා ගන්නයි මට  ඕනෑ වුණේ.

එබඳු වගාවන්ට හැකි තාක් කාබනික (ජෛවීය) ද්‍රව්‍ය එකතු කිරීම හරහා පස සෝදා පාඵව අවම වන අතර සාරවත් බව ද වැඩි වනවා.  SALT ක‍්‍රමය මේ වාසි ගෙන දෙනවා. එය ප‍්‍රවර්ධයේදී එයට විවෘත  ඕනෑ ම කෙනකු සමග වැඩ කිරීමට මා සූදානම්. තේ හා දුම්කොළ සමාගම් සමග මා වැඩ කරන්නේ ඔවුන්ට හොඳ කෘෂි ව්‍යාප්ති සේවා තිබෙන නිසා ගොවීන්ට පණිවුඩය ගෙන යාම පහසු නිසයි.

අඵත් තොරතුරු හා ක‍්‍රමවේද හඳුන්වාදීම ඔවුන්ගෙ කළමණාකරුවන් මෙන් ම අන් කාර්ය මණ්ඩලය SALT ක‍්‍රමයේ වටිනාකම ඉක්මනින් හඳුනා ගත්තා. දඩයම්පොළ ආදර්ශ SALT වගාවෙන් ඇරැඹී එය ක‍්‍රමයෙන් කඳුකරයේ අන් ප‍්‍රදේශවලටත් ව්‍යාප්ත කොට තිබෙනවා. පරිසරවේදීන්ට මා කියන්නේ ඒ ප‍්‍රදේශවලට ගොස් එහි ගුණාගුණ දැක බලා ගන්න කියායි!

වාණිජ මට්ටමින් වඩාත් සංවිධානගත වූ බෝග වගාවේදී මෙන් ම තමන්ගේ යැපීම සහා සුඵ පරිමාණයෙන් ධාන්‍ය හා එළවඵ වවන හේන් ගොවීන්ටත් SALT යොදා ගත හැකි ද?

වැසි දියෙන් ගොවිතැන් කරන, විවිධාකාරයෙන් බෝග වවන සුඵ ගොවීන් දැන් ටිකෙන් ටික SALT ක‍්‍රමයට උනන්දු වනු පෙනෙනවා. මෙය හිතකර ප‍්‍රවණතාවක්. බෑවුම් බිමක වූවත්, පැතලි බිමක වුවත් ගොවිතැන් කරන විට පසේ සරුබව රැක ගන්නට උදවු වන සංකල්පයක් නම් කිසි විටෙක පස නිරාවරණය වන්නට නොදීම. අපේ වැනි දැඩි වැසි වැටෙන රටවල පස නිරාවරණය වුණොත් ඉක්මනින් මතුපිට සාරවත් තුනී තට්ටුව සෝදා ගෙන යනවා.

ආසියාවේ හා අපි‍්‍රකාවේ දියුණු වන රටවල් රැසක දැන් SALT ක‍්‍රමය පිළිගෙන භාවිත කරනවා. එහෙත් අපේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවට තවමත් මෙහි අගයක් පෙනෙන්නේ නැහැ. මේ තරම් ප‍්‍රායෝගික අත්දැකීම් පිලිපීනය, ඉන්දියාව, නයිජීරියාව වැනි රටවලින් මා ලබා තිබියදීත් අපේ සමහර කෘෂි පණ්ඩිතයෝ තවමත් SALT ගැන වැඩිපුර අධ්‍යයනය කළ යුතු යයි කියනවා!

SALT ක‍්‍රමයේ වාසි මේ අයටත් තේරෙනවා. එහෙත් පවතින ක‍්‍රමයෙන් පොඩියක්වත් පිට පනින්නට ඔවුන්ට ලොකු චකිතයක්, නොකැමැත්තක් තිබෙනවා. මේ රටේ කෘෂි ප‍්‍රතිපත්ති හදන හා කි‍්‍රයාත්මක කරන විශෙෂඥයන් හා බලධාරීන් තවමත් සිටින්නේ සමශීතෝෂ්ණ රටවලට ගැලපෙන එහෙත් අපට නොගැලපෙන විවෘත වගාබිම් (open field) සංකල්පයේ එල්බ ගෙනයි. විදේශ අධ්‍යාපනය හරහා මේ අයගේ විචාරශීලි චින්තනය තීව‍්‍ර වනවා වෙනුවට මොට වී තිබෙනවා!

Ray Wijewardene talking about agricultural machinery to staff at a farm in Anuradhapura district, Sri Lanka.
Ray Wijewardene talking about agricultural machinery to staff at a farm in Anuradhapura district, Sri Lanka.

මේ අසා සිටින මට සිතෙන්නේ අපේ රටේ තිරසාර ගොවිතැන දියුණු කිරීමට තිබෙන ලොකු ම බාධකය කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව බවයි. ඔබ එකඟ වනවා ද?

මේ දක්වා (1995 වනතුරු) මගේ නිරීක්ෂණයත් එයයි! යල්පැන ගිය බටහිර ආකෘතීන් මේ තීරකයෝ කරපින්නා ගෙන සිටිනවා. ඔවුන් උගත් බටහිර රටවලත් දැන් මේ මතවාදයන් ප‍්‍රශ්න කොට ඉවත දමන්නට පටන් අරන්.

අනෙක් ලොකු හිදැස (gap) තමයි ගොවිතැන් ගැන පර්යේෂණ කරන කිසිවකු එය කෙලින් ම ගොවීන් වෙත ගෙන යාමට මැදිහත් නොවීම. එය කෘෂි ව්‍යාප්ති නිලධාරීන්ට පවරනවා. මේ නිසා ගොවීන් සමග නිතිපතා සෘජු සන්නිවේදනයක් කෘෂි පර්යේෂකයන්ට ලැබෙන්නේ නැහැ. ප‍්‍රායෝගිකව ගොවිබිමේ මතුවන ගැටඵ හා අභියෝග ගැන, සුඵ පරිමාණ ගොවීන් හා ගෙවිලියන් තරම් හොදින් කිසිදු පර්යේෂකයකු හෝ නිලධාරියෙකු හෝ දන්නේ නැහැ. එහෙත් ඔවුන් ඇති තරම් ගොවීන්ට සවන් දෙන්නේ නැහැ. ගොවීන්ට උපදෙස් දෙනවා පමණයි!

කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ දිගු කලක් සේවය කළ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියකු පෞද්ගලික සාමීචියේදී වරක් මට මෙසේ කීවා. ‘කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව වසර 50ක් තිස්සේ කළ කී දේ සියල්ල අසාර්ථකයි. ඒ නිසා තමයි අපේ සුඵ ගොවීන්ගෙන් සියයට 90ක් තවමත් දුගී දුප්පත් බවින් මිරිකී සමෘද්ධි සහනාධාර ලබන්නේ!’

තිත්ත ඇත්ත මෙයයි! එය නිලධාරීන් ප‍්‍රසිද්ධියේ පිළිගන්නේ නැහැ.

කෙටිකාලීන බෝගවලට වඩා ඔබ නිර්දේශ කරන්නේ අපේ රටේ වඩාත් බහුවාර්ෂික, බහු ප‍්‍රයෝජන ඇති ගස් වැවිය යුතු බවයි. මේ ඇයි?

ඝර්ම කලාපීය රටවල දේශගුණික තත්ත්‍වයන් වඩා හිතකර වන්නේ මාස දෙක තුනකින් අස්වනු නිපදවන කෙටි කාලීන බෝගවලට වඩා වසර ගණනක් තිස්සේ වැවෙන, බොහෝ වතාවක් ඵල දරණ ගස්වලටයි. අපට බැලූ බැල්මට නොතේරුණත්, හිරු එළිය අපේ ගොවිතැන්වලදී සීමාකාරී සාධකයක්: ඝර්ම කලාපයේ අපට දිනකට පැය 11-12ක් පමණ හිරු එළිය ලැබෙනවා. නමුත් වළාකුල් නිසා වසරේ දින රැසක අපේ හිරු එළිය සීමා වනවා. ඉක්මනින් වැඞී, ඵල දැරිය යුතු කෙටිකාලීන වී ආදී බෝගවලට මෙය ප‍්‍රශස්ත තත්ත්‍වයක් නොවෙයි. නමුත් වසර පුරා හිරු එළිය උකහා ගනිමින් වැඩිය හැකි ගස්වලට එය කමක් නැහැ.

අපේ රටේ හිරු එළිය පතනය වීම, තිබෙන පස්වල ස්වභාවය හා වර්ෂාපතන රටා ආදිය සළකා බලන විට අපට වඩාත් ම ගැලපෙන්නේ බහුවාර්ෂික ගස්වලින් ආහාර නිපදවා ගැනීමයි. මෙය සමශීතෝෂ්ණ රටවල හරියට කරන්නට බැරි ඔවුන්ට සීත කාලයට බොහෝ අඩුවෙන් හිරුඑළිය ලැබෙන නිසා.

ඓතිහාසිකව ඝර්ම කලාපීය රටවල ආහාරය වැඩිපුර සපයා ගනු ලැබුවේ ගස්වලින් නෙළා ගන්නා ගඩාගෙඩිවලින්. පුරාවිද්‍යා සාක්‍ෂි වලින් අපට පෙනී යනවා අපේ පැරැන්නෝ ගස් ආහාර බෝග බහුලව ආහාරයට ගත් වග. දෙවන ලෝක යුද්ධ කාලේ පිටරටින් සහල් ගෙන ඒම නතර වූ විටත් අපි කොස්, දෙල්, පොල්, විවිධ අල වර්ග ආදිය යහමින් ආහාරයට ගත්තා. මේවා අපේ ගොවිතැනට වඩා උචිත වනවා පමණක් නොවෙයි සහල්වලට වඩා පෝෂණය අතිනුත් ගුණදායකයි!

අප අද ශී‍්‍ර ලංකාවේ වැඩිපුර කරන ගොවිතැන් මේ රටට උචිත ද යන්න සිතා බැලිය යුතුයි. අප දැන් වඩ වඩාත් කෙටිකාලීන බෝග වවනවා. ඒවායේ කඩිනම් ප‍්‍රභාසංශ්ලේෂණය (හිරු එළියෙන් ඵලදාව නිපදවීම) සිදු වන්නට හිරු එළිය මදි නිසා හැකි තරම් රසායනික පොහොර යොදනවා.

වී යනු සමශීතෝෂ්ණ දේශගුණය ඇති රටක (චීනයේ) උපත ලබා පරිනාමය වී පසු කලෙක මෙරටට පැමිණි විදේශික ශාකයක්! අප වී වවන්නේත් ඉතා අධික ජල ප‍්‍රමාණයක් යොදා ගෙන, අරපරෙස්සමෙන් තොරවයි.

ඉතිරි කොටස ඉදිරි කොලමකින් බලාපොරොත්තු වන්න.

රටේ මෙපමණ දැවෙන ප‍්‍රශ්න තිබියදී මා මේ පැරණි කථාබහක් යළි මතු කරන්නේ ඇයි දැයි පාඨකයන් දෙතුන් දෙනෙක් මගෙන් විමසුවා. මේ ආගිය කථා නොවෙයි. අපට වැරදුනු තැනන් ගැන අපේ රටේ විසූ ඉතා සූක්‍ෂම මොළයක් විසින් කරන ලද ක‍්‍රමීය මට්ටමේ විග‍්‍රහයන්. මෙවන් නිරවුල් අවබෝධයක් නැති නිසා අප සමාජයක් ලෙස රැය වැටුණු වලේ මහා දවාලෙත් යළි යළිත් වැටීම වළක්වා ගැනීම මගේ අරමුණයි.

Remembering Ray Wijewardene: Sri Lanka’s Renaissance Man

Ray Wijewardene
Ray Wijewardene

Ray Wijewardene (1924 – 2010) was an accomplished engineer, aviator, inventor, Olympian athlete and a public intellectual of the highest calibre.  Although educated at Cambridge and further trained at Harvard, he preferred to introduce himself as a farmer and mechanic ‘who got his hands dirty’. His third death anniversary falls on 18 August 2013.

It was among his flying machines that I first met Ray in late 1986 at the Ratmalana Airport, just south of Colombo. One Sunday morning, he took time off to talk to a group of us high school leavers participating in a Science for Youth programme. It exposed us to various (then) modern technologies. Much of that ‘new knowledge’ has long become obsolete; but the inspiration propelled many of us to pursue careers in science.

That inspiration stemmed mostly from the shy and unorthodox Ray Wijewardene. Although he was then in his early 60s, he had the sense of wonder of a 10-year-old. He gave us practical demonstrations about problem solving and innovation in three areas close to his heart: energy, agriculture and transport.

At the time, he was looking for ways to improve the ordinary bicycle, so that riders could go faster with less effort. He also talked about buffaloes, earthworms and growing our food and energy to become truly ‘non-dependent’ on costly imports.

It was his flying machines that fascinated us the most. As a pilot, Ray was licensed to fly all three kinds of flying machines: fixed-wing aircraft, helicopters and autogyros. But this pilot was flying not only factory-fitted, mass-manufactured units: he built and flew his own ultra-light aircraft and helicopters.

I first interviewed Ray for the media in 1988, and over the years did many more — including an indepth Q&A for India’s Down to Earth magazine. The last time we talked, on the record, was when Ray took part in a TV talk show that I hosted in 2008. I have written elsewhere on these encounters and our various collaborations.

I have just unearthed, from the depths of my own archives, an interview I arranged in early 1990 between Ray and science writer Peter Gwynne, who at the time was editor of Asia Technology magazine published from HongKong. I was their Sri Lanka correspondent.

Peter, who held a BA and MA in metallurgy from Oxford and had been a science writer with various publications (including Newsweek) before moving to HongKong, was on a short visit to Colombo. So I took him to meet one of my most colourful and outspoken scientific friends — Ray. Beyond the predictable Oxbridge banter, they talked about many things. I was just a fascinated fly on the wall…

Based on that encounter, Peter wrote a perceptive profile of Ray — and called him Sri Lanka’s Renaissance Man. An apt title, indeed, given that Ray was talented in many pursuits including music and painting, and had a refined sense of aesthetics, probably the basis of his design sense. (It took me 21 years to come up with anything comparable: when creating the Ray Wijewardene website in 2011, I called him ‘A Man for All Elements’).

Here’s the full profile from Asia Technology, April 1990:

Ray Wijewardene profiled in Asia Technology, April 1990
Ray Wijewardene profiled in Asia Technology, April 1990

PS: Asia Technology was a bold venture that didn’t last too long (even though it was part of the Dow Jones Company). The full colour, glossy publication was an early chronicler of Asia’s rise in science and technology, but was ahead of its time. It blazed like a supernova for a year and half, and then folded.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #129: විදු ලොව එළිය කළ ලාංකිකයා: සිරිල් පොන්නම්පෙරුම

In this week’s Ravaya column, I pay tribute to Dr Cyril Ponnamperuma, Lankan biochemist who was one of the best known and most accomplished scientists produced by Sri Lanka.

See also my English tribute: Dr. Cyril Ponnamperuma (1923-1994): A Passionate Champion of Public Science

Prof Cyril Ponnamperuma - NASA photo
Prof Cyril Ponnamperuma – NASA photo

අමෙරිකානු අජටාකාශගාමීන් ඇපලෝ යානාවලින් හඳට ගිය 1969-72 වකවානුවේ අපේ රටේ ගම් හා නගරවල ආඩම්බරයෙන් කියැවුණු ගී පදයක් තිබුණා. ‘‘පස් පාටියෙ ලොක්කා අපේ කොල්ලෙක්.’’

සාර්ථක වූ ඇපලෝ ගමන් හයක් මගින් හඳ පස් ගල් කිලෝ 381ග7ක් පෘථිවියට ගෙන ආවා. ඉතිහාසයේ මුල් වතාවට වෙනත් ග‍්‍රහ වස්තුවකින් ගෙනා පාෂාණ පිරික්සීමේ ජාත්‍යන්තර විද්‍යාඥ පිරිසේ නායකයා වූයේ ලාංකික ජීව රසායන විද්‍යාඥ මහාචාර්ය සිරිල් පොන්නම්පෙරුමයි. අර ගී පදය පට බැඳුණේ ඔහු ගැනයි.

නාසා (National Aeronautics and Space Administration, NASA) අමෙරිකාවේ ජාතික ගගන හා අභ්‍යවකාශ අධිකාරියෙ කෙටි නම. එරට ජනතාවගේ බදු මුදලින් පවත්වා ගෙන යන එය පර්යේෂණාගාර, කාර්යාල හා චාරිකා පාලක මධ්‍යස්ථාන රැසකින් සමන්විතයි. එහි සේවයට විදේශිකයන් බඳවා ගන්නේ එයට හැකියාව හා දැනුම ඇති දේශිකයන් නැති නම් පමණයි. නාසා අංශ ප‍්‍රධානියකු වීම කලාතුරකින් සුවිශෙෂ විදේශකයකුට ලැබෙන වරමක්.

එදා මෙදා තුර නාසා ආයතනයේ පර්යේෂක හා ඉංජිනේරු තනතුරුවල විවිධ ලාංකික විද්වතුන් සේවය කර ඇතත් අංශ ප‍්‍රධානි තත්ත්වයට පත්ව සමස්ත පර්යේෂණ කණ්ඩායමක නායකත්වය දරා ඇති එක ම ලාංකිකයා සිරිල් ඇන්ඩෘ පොන්නම්පෙරුම (1923 – 1994). ඔහු විසි වන සියවසේ ශී‍්‍ර ලංකාවෙන් බිහි වූ විදු තරු රැසක් අතර ජාත්‍යන්තර වශයෙන් වඩාත් ම දීප්තිමත් වූ ද සම්මානයට පාත‍්‍ර වූ ද විද්‍යාඥයා හැටියට සැළකිය හැකියි.

1923 ඔක්තෝම්බර් 16 වනදා ගාල්ලේ උපත ලබා ගාල්ලේ සාන්ත ඇලෝසියස් හා කොළඹ ශාන්ත ජෝසෆ් විද්‍යාල වලින් මූලික අධ්‍යාපනය ලැබූ ඔහු 1948දී ඉන්දියාවේ මදුරාසි සරසවියෙන් ශාස්ත‍්‍රවේදි උපාධියත්, 1959දී ලන්ඩන් සරසවියෙන් විද්‍යාවේදී උපාධියත් ලබා ගත්තා.

ජීවයේ සම්භවය පිළිබඳව පූරෝගාමී පර්යේෂකයකු වූ මහාචාර්ය ජේ. ඞී. බර්නාල් සම`ග වැඩ කළ ඔහු 1962දී අමෙරිකාවේ බර්ක්ලිහි කැලිෆෝනියා සරසවියෙන් රසායන විද්‍යාව සඳහා ආචාර්ය උපාධිය ලැබුවේ නොබෙල් ත්‍යාගලාභී මහාචාර්ය මෙල්වින් කැල්වින් යටතේ පර්යේෂණ කිරීමෙන්.

1962 – 71 කාලය තුළ NASA ආයතනයේ ජීවයේ සම්භවය පිළිබඳ රසායනික පසුබිම අධ්‍යයනය කළ පර්යේෂණ කණ්ඩායමේ නායකයා හැටියට කටයුතු කළ පොන්නම්පෙරුම, 1971දී මේරිලන්ඞ් සරසවියේ ජෛව රසායන විද්‍යා මහාචාර්ය ධූරයට පත්ව ජීවිත කාලයක් පුරා එම සරසවිය සමග සබඳතා පැවැත් වූවා. ලොව පිළිගත් ශාස්තී‍්‍රය සඟරාවල විද්වත් නිබන්ධන 400කට වැඩි ගණනක් පළ කළ ඔහු රසායන විද්‍යාව, ජීවයේ සම්භවය, ජාතික සංවර්ධනයට විද්‍යාව යොදා ගැනීම ආදී තේමා යටතේ ග‍්‍රන්ථ කිහිපයක් ද රචනා කළා.

තෙරවක් ම නොබෙල් රසායන විද්‍යා ත්‍යගයට නාමයෝජිත වූ ඔහු දැනුමේ නිම්වලලූ  පුඵල් කළා පමණක් නොවෙයි. අභිමානවත් ගෝල පරපුරක් ද බිහි කළා. පොන්නම්පෙරුමගේ සෙවනේ හැදුණු විද්‍යාඥයන් අද ලෝකය පුරා ම විද්‍යා හා තාක්‍ෂණ ක්‍ෂෙත‍්‍රයන්හි නායකත්ව මට්ටමේ සිටිනවා.

1984 දී ජනාධිපති ජයවර්ධනගේ ඇරැයුමින් මෙරටට පෙරළා පැමිණී ඔහු ජනාධිපති විද්‍යා උපදේශක හැටියටත් මූලික අධ්‍යයන ආයතනයේ (Institute of Fundamental Studies, IFS) අධ්‍යක්‍ෂකවරයා ලෙසත් කටයුතු කළා.

ඔහුට උදක් ම  ඕනෑ වූයේ දැනුම් ගවේෂණයේ කොන් වී, මුළු ගැන්වී සිටි අපේ දක්ෂ පර්යේෂකයන් දිරිමත් කොට ලෝක මට්ටමේ විද්‍යා පර්යේෂණ කිරිමට ඔවුන්ට පහසුකම්, අවස්ථාව හා මග පෙන්වීම මෙරටදී ම ලබා දෙන්නට. බුද්ධි ගලනය නතර වී අනාගතයේ යම් දිනෙක රට හැරදා ගිය උගතුන් යළි මෙහි ගෙන්වා ගැන’මද ඔහුගේ අරමුණක් වුණා.

වාණිජ මට්ටමේ ඉන්ටර්නෙට් නොතිබූ ඒ යුගයේ මෙරට සිට පර්යේෂණ කළ විද්‍යාඥයන්ට තම ක්‍ෂෙත‍්‍රවල අළුත් ම නිබන්ධන හා ප‍්‍රවණතා දැන ගැනීම දුෂ්කර වුණා.

1985 අගදී IFS ආයතනයට බඳවා ගත් එවකට තරුණ පර්යේෂක රොහාන් සමරජීවට පොන්නම්පෙරුම භාරදුර කාරියක් පැවරුවා. ARPANET නම් වූ ලොව වටා සරසවි ඇදුරන් හා පර්යෙෂකයන් ජාලකරණය කළ පරිගණක ජාලයට කෙසේ හෝ ශ‍්‍රී ලංකාවත් සම්බන්ධ කරන ක‍්‍රමයක් සොයන්න. (එය මුල් යුගයේ ඉන්ටර්නෙට් එකක්.)

ගවේශණවලින් පසු  ARPANET එකට බද්ධ වීමේ යෝජනාවක් සමරජීව ඉදිරිපත් කළත්, යම් හේතු නිසා එය ක‍්‍රියාත්මක කළ නොහැකි වුණා. (මෙරට පර්යේෂකයන් ලෝක දැනුම් ජාලයට මුල් වරට සම්බන්ධ වුයේ 1990දී ඇරැඹි LEARN හරහායි. වාණිජ මට්ටමේ ඉන්ටර්නෙට් සබඳතා ආවේ 1995දී.)

තොරතුරු සමාජය පරිනාමය වන්නේ කුමන දිශාවට දැයි හොඳ අවබෝධයක් පොන්නම්පෙරුමට තිබූ බවත්, එහෙත් ඔහුගේ දුරදර්ශී දැක්ම හඳුනාගෙන එයට සහාය වනවා වෙනුවට අපේ සමහරුන් කළේ ඔහුට අකුල් හෙළීම බවත් මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව කියනවා.

පොන්නම්පෙරුම ලොකු අභියෝග උද්‍යොගයෙන් භාර ගත්, අධිෂ්ඨාන පූර්වක චරිතයක්. මෙරට ගතානුගතික පර්යේෂක ප‍්‍රජාව ප‍්‍රාණවත් කරන අතරම ඔවුන් නිලධාරිවාදයෙන් මුදවා බුද්ධිමය නිදහස හා නිර්මාණශීලී අවකාශයක් ලබා දෙන්නට මුල සිට ම උත්සහ කළා.

එහෙත් ඔහුගේ මේ කාර්යශූර ප‍්‍රවේශය අපේ සමහර උගතුන්ට ඇල්ලූවේ නැහැ. අසීිමිත නිතීරිතීවලට උගතුන් නතු කර ගෙන සිටි නිලධාරීන් ද පොන්නම්පෙරුමට උඩින් හා යටින් අකුල් හෙලූවා. වයසින් හා තනතුරින් ජ්‍යෙෂ්ඨ වීමට වඩා බුද්ධිමය ප‍්‍රභාවට සහ නිර්මාණශීලී විමර්ශනයට මුල් තැන දීමේ පොන්නම්පෙරුම ප‍්‍රතිපත්තිය තරුණ දක්ෂයන්ට ඉතා හිතකර වුවත් ක්‍ෂෙත‍්‍රය අරක් ගෙන සිටි සමහර ප‍්‍රවීණයෝ එයට ප‍්‍රතිරෝධය මතු කළා.

ඇතැම් ලාංකික විද්වතුන් හා රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ ප‍්‍රතිරෝධය, අකුල් හෙලීම් හා කැනහිලිකම් මැද වසර ගණනාවක් පොන්නම්පෙරුම ඉන්ද්‍රඛීලයක් සේ ක‍්‍රියා කළා. ජයවර්ධනගෙන් පසු ජනාධිපති වූ පේ‍්‍රමදාස ද ඔහුගේ එම තනතුරු දිගට ම පවත්වා ගත්තා. 1988-89 භීෂණ සමයේ පවා මහනුවර IFS පර්යේෂණාගාරවල වැඩ නතර වූයේ නැහැ. සරසවි සියල්ල දිගු කලක් වසා දමා තිබියදී IFS වැඩ කෙසේ හෝ කර ගෙන යන්නට පොන්නම්පෙරුම සමත් වුණා.

විද්‍යාත්මක ගවේෂණ හා පර්යේෂණ ආයතනික නීතිරීතිවලට සීමා කොට, කාර්යාලයීය වේලාව තුළ පමණක් කළ නොහැකි බව ඔහු දැන සිටියා. මේ නිසා දිවා රැය  ඕනෑ ම වෙලාවක IFS විද්‍යාගාරවල වැඩ කිරීමටත්, ආයතනයේ පුස්තකාල හා අනෙකුත් පහසුකම් පාවිච්චි කරන්නටත් ඔහු ඉඩ සළසා දුන්නා. තරුණ පර්යේෂකයන් මෙයින් හොඳහැටි ප‍්‍රයෝජන ගත් අතර ගතානුගතික ජ්‍යෙෂ්ඨයන් මෙයින් විමතියට පත් වුණා.

IFS පර්යේෂණාගාර පරිශ‍්‍රයේ ම කුඩා කාමරයක පදිංචිව සිටි පොන්නම්පරුම ද දිනකට පැය 16 – 18ක් වැඩ කළා. එවකට 60 විය ඉක්මවා සිටි මේ ජ්‍යෙෂ්ඨ විද්‍යඥයාගේ උද්‍යොගය හා කාර්යශීලී බව තරුණ පර්යේෂකයන් දිරි ගැන් වූවා.

රාජකාරි බහුල වුවත් ඔහු නිරතුරුව IFS පර්යේෂකයන් සමග සාමීචියේ යෙදෙමින් සුහදව කල් ගත කළා. වරක් මැදියම් රැය ආසන්නව තමන් විද්‍යාගාරයකට ගිය විට තරුණ පර්යේෂක පිරිසක් මහත් උනන්දුවෙන් පරීක්‍ෂණයක් කරනු දැක ඔහු තතු විමසා තිබෙනවා. ‘බැක්ටීරියා අපි වගේ නිදා ගන්නේ නැහැනේ, මහාචාර්යතුමා!’ එක් තරුණ පර්යේෂකයෙක් තමාට කී බව පොන්නම්පෙරුම උද්දාමයෙන් උපුටා දැක් වූවා.

ඔහුට  ඕනෑ වුණේ එබඳු පරපුරක් හදන්න. රාජ්‍ය ආයතනික සීමාවන් තුළ පවා ඔහු වසර කිහිපයක් තුළ ලොකු ආකල්පමය වෙනසක් කළා.

විද්‍යාඥයන් යනු පර්යේෂණාගාර හෝ දැනුමේ එක්ටැම් ගෙවල හෝ කොටු වූ අමුතු පිරිසක් නොව නව ලොවක් බිහි කරන හා රටේ ප‍්‍රශ්න විසදීමට දායක වන පිරිසක් බව ලක් සමාජයට ඒතතු ගැන්වීමේ අවශ්‍යතාවය ඔහු මැනවින් වටහා ගත්තා. විද්‍යාඥයන්ට අභිමානවත්ව හා ස්වාධීනව තමන්ගේ වැඩ කරගෙන යාමට වාතාවරණයක් බිහි කිරීමට ඔහු උත්සාහ කළා.

මහජන බදු මුදලින් නඩත්තු කැරෙන රාජ්‍ය පර්යේෂණ ආයතන හා සරසවි මුඵමනින් මහජනයාට වගකිව යුතු බවත්, ඒ සඳහා මාධ්‍ය හරහා තමන්ගේ පර්යේෂණ වැඩකටයුතු හා ප‍්‍රතිඵල ජනතාවට සරල හා ආකර්ෂණීය ලෙසින් සන්නිවේදනය කළ යුතු බවත් පොන්නම්පෙරුමගේ දැක්මේ ප‍්‍රබල අංගයක් වූවා.

මේ නිසා IFS පර්යේෂණ, පරිපාලනය හා මුදල් භාවිතය වැනි  ඕනෑ ම දෙයක් ගැන මාධ්‍ය නියෝජිතයන්ට විමර්ශනය කිරීමේ අවකාශය සළසා දුන්නා. තමන් කෙතරම් කාර්ය බහුල වුවත්,  ඕනෑ ම විටෙක මාධ්‍යවේදීන්ට දුරකථනය හරහා හෝ මුහුණට මුහුණ ලා සාකච්ඡ ලබා දීමට ඔහු ඉදිරිපත් වුණා.

යහපත් අරමුණු මත පදනම් වූ මේ ප‍්‍රවේශය ඔහුගේ විවේචකයෝ අර්ථ දැක්වූයේ මාධ්‍ය හරහා ප‍්‍රසිද්ධිය හඹා යාමක් හැටියට. විද්‍යාඥයන් ශුද්ධ වස්තු ලෙස සළකා වන්දනාමාන කරමින්, කියන දෙයක් ලියා ගෙන පළ කිරීමට පුරුදුව සිටි සමහර මාධ්‍යවේදීන්ටත් මෙය නුහුරු වන්නට ඇති…

පොන්නම්පෙරුම මා දැන හඳුනා ගත්තේ 1986 – 1990 කාලයේ. තරුණ මාධ්‍යවේදියකු ලෙස මා බොහෝ අවස්ථාවල පොන්නම්පෙරුම මුණ ගැසී සාකච්ඡ කොට තිබෙනවා. සමහර විට මා නොදන්නාකමට ඇසූ මූලික මට්ටමේ ප‍්‍රශ්නවලට පවා උද්‍යොගයෙන් පිළිතුරු දුන්නා.

Cyril Ponnamperuma, 1963 - Smithsonian Institution Archives
Cyril Ponnamperuma, 1963 – Smithsonian Institution Archives

දේශපාලන මානයක් තිබූ ප‍්‍රතිපත්තිමය කරුණු ගැන වුවත් ඔහු ප‍්‍රවේශමින් ප‍්‍රතිචාර දැක් වූවා. කිසි විටෙක “No Comment” කියා ලිස්සා ගියේ නැහැ. එදා මෙදා තුර මා මුණ ගැසී ඇති සිය ගණනක් විද්වතුන් අතර ඉතා ආචාරශීලී හා මිත‍්‍රශීලී චරිතයක් ලෙස ඔහු මගේ මතකයේ රැඳෙනවා.

පොන්නම්පෙරුම සැම විට ආචාරශීලී වූවත් කිසි විටෙක නිවට හෝ නියාලූ නොවූ නිසා ජනාධිපති කාර්යාලයේ එවකට සිටි ඇතැම් නිලධාරීන් ඔහුට හිරිහැර කළා. පේ‍්‍රමදාස ජනාධිපතිවරයාට පවා සමනය කර ගත නොහැකි වූ මේ අකටයුතුකම් නිසා කළකිරුණු පොන්නම්පෙරුම 1990දී මවු රටින් සමු ගෙන යළිත් ඇමරිකාවට ගියා.

දිවි ඇති තෙක් පර්යේෂණ කරන්නට මේරිලන්ඞ් සරසවියේ ලොකු විද්‍යාගාරයක් හා පහසුකම් ඔහුට ලැබුණා. 1994 දෙසැම්බර් 20 වනදා ඔහු මිය ගියේ ද එහි පර්යේෂණයක සිටියදීයි.

මහාචාර්ය පොන්නම්පෙරුමගේ අනෙක් සුවිශෙෂී දායකත්වය වූයේ දියුණු වන ලෝකයේ රටවල සමාජ ආර්ථික සංවර්ධනයට විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය නැණවත්ව යොදා ගැනීම ගැන ලෝක ව්‍යාප්ත සංවාදයක් ගොඩ නැගීමයි. මේ සදහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන හා යුනෙස්කෝව මෙන් ම තෙවන ලොව විද්‍යා ඇකඩමිය (TWAS) නම් විද්වත් ජාලය හරහා ද ඉමහත් සේවයක් කළ ඔහු එහි උපසභාපති හැටියට දිගු කලක් කි‍්‍රයා කළා.

අපේ වැනි රටවල විද්‍යා හා තාක්‍ෂණ හැකියාව දියුණු කරන්නට ඔහු අති විශාල මෙහෙවරක් ඉටු කළා. TWAS ආරම්භක සභාපති, පාකිස්ථානු භෞතික විද්‍යාඥ ආචාර්ය අබ්දුස් සලාම් සමග සමීපව වැඩ කරමින් ආසියාවේ, අප‍්‍රිකාවේ හා දකුණු අමෙරිකාවේ දක්‍ෂ විද්‍යාඥයින්ට ලෝක මට්ටමේ පර්යේෂණ කරන්නට අවස්ථා ලබා දුන්නා.

පොන්නම්පෙරුම ලොව පිළිගත් විද්වත් සඟරාවල පළ කළ නිබන්ධනවලට හා ලියූ පොත්වලට වඩා වැදගත් ලෙස මා දකින්නේ ඔහු සිය ශිෂ්‍යයන්ට හා සෙසු පර්යේෂකයන් දහස් ගණනකට ලබා දුන් ආත්ම විශ්වාසය හා ප‍්‍රබෝධක ආවේගයයි (inspiration).

අපේ රටේ ලිලිපුට්ටන් මේ ගලිවර් නොරිස්සූ නිසා ඔහුගේ සේවය හරි හැටි ලබා ගන්නට බැරි වූ සැටි දශක දෙකකට පසුව සිහිපත් කිරීම වටිනවා.

See also my English tribute: Dr. Cyril Ponnamperuma (1923-1994): A Passionate Champion of Public Science