මහත්මා ගාන්ධි – Open Minds! (formerly: Moving Images blog)

සිවුමංසල කොලූගැටයා #203: මෛත‍්‍රීගේ මැන්ඩෙලා මොහොත!

I use this week’s Ravaya column (in Sinhala) to address an open letter to newly elected Sri Lanka President Maithripala Sirisena.

Mandela and Maithrii: Emulation must go beyond election campaign!

ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට විවෘත ලියුමක්

ජනාධිපති මහතාණෙනි,

යුක්තිය, සාධාරණත්වය සහ යහපාලනය උදෙසා පෙනී සිටිමින් ඔබ ලැබූ මැතිවරණ ජයග‍්‍රහණයට සුබ පැතුම්!

බොහෝ බාධක, කම්කටොලූ හා අභියෝග මැද ඔබ ප‍්‍රතිපත්ති ගරුකව මැතිවරණ ව්‍යාපාරය කර ගෙන ගිය සැටි අප බලා සිටියා. එසේම ඔබ මතු කළේ හඬක් නැති සුවහසක් ලක් ජනතාවගේ අහිසංක අපේක්ෂා හා බලාපොරොත්තුයි.

ඔබ දැන් අප රටේ හැම තැනෙකම වෙසෙන සියලු ජනයාගේ ජනපතියි. එහෙත් ඔබ රජකු නොව නිශ්චිත ධූර කාලයකට පත් කර ගත් ජනතා සේවකයකු පමණයි. මැතිවරණය වකවානුවේ පුරවැසි බලය දෙපිලටම මතක් කළ පරිදි, අප මෙරට පුරවැසියන් මිස යටත්වැසියන් නොවේ!

ජනාධිපති මහතාණෙනි,

මා ඔබට මෙසේ අමතන්නේ ගරුසරු නැතිව යයි නොසිතන්න. අතිගරු, උතුමාණෙනි, මැතිතුමනි ආදී අනවශ්‍ය ලෙසින් නිවට යෙදුම් මා කවදත් යොදන්නේ නැහැ. 2012 පටන් ඉන්දියානු ජනාධිපති ප‍්‍රනාබ් මුකර්ජි හඳුන්වා දුන් උතුම් සම්ප‍්‍රදාය අපට ද ඔබින බව මගේ අදහසයි. ඒ අනුව එරට ජනාධිපතිවරයා ඇමතිය යුත්තේ “Mr President” කියා පමණයි.

වැඩවසම් යුගයේ යල් පැන ගිය යෙදුම් වෙනුවට, ජන සම්මත නායකයකු ඇමතීමේ සුදුසු සිංහල යෙදුමක් අප ද හනික සොයා ගත යුතුයි.

එසේම ගිහියකු වන ඔබ හමුවේ බාල මහලු කිසිවකුත් දණ ගැසීම කළ යුතු ඇයි? අතට අත දීම හෝ ආයුබෝවන් ආචාරය ප්‍රමාණවත් යයි ඔබම නිසි ප්‍රමිතියක් පනවනු ඇතැයි සිතමු.

2009 මැයි මාසයේ අපේ සිවිල් යුද්ධය නිමා වුණු විගස (පැය 24ක් ඇතුළත) ඉංග‍්‍රීසියෙන් මා ලියූ ලිපියක මගේ පරම්පරාවේ ඇත්තන්ගේ අනාගත බලාපොරොත්තු ගැන මා මහත් කැක්කුමකින් යුතුව කතා කළා. (“Memories of War, Dreams of Peace”, Groundviews.org, 2009 මැයි 19)

එහි මා පල කළ සමහර අදහස් මේ මොහොතේ යළි මතු කිරීම වටිනවා.

යුද්ධයේ අමිහිරි දායාදයන් අතර එකිනෙකා සැක කරන ලක් සමාජයක් ද, අප සියලූ දෙනා දෙස ඉමහත් සැකයෙන් බලන ලක් රාජ්‍යයක් ද බිහිව තිබූ බව මා කියා සිටියා. සාමයත් සමග භීතිය, සැකය දුරු කොට සහජීවනය, සුහදත්වය හා අන්‍යොන්‍ය විශ්වාසය මත පදනම් වූ රටක් ඉක්මනින් බිහි වනු ඇතැයි මා පැතුවා.

එහෙත් දැන් අප හොඳින් දන්නා පරිදි, එබන්දක් සිදු වූයේ නැහැ. ජාතීන් අතර සංහිඳියාව හා සහජීවනය වෙනුවට ජාතිවාදය හා ආගම්වාදය යළි යළිත් වපුරනු ලැබුවා. එසේම රටේ මහජනයා නිරතුරුව සැක කරන, අපේ පෞද්ගලික දුරකථන කතාබහට හොරෙන් සවන් දෙන, විපක්ෂය හා විකල්ප මතධාරීන් ගැන අසීමිත ලෙස ඔත්තු බලන රහස් පොලිස් රාජ්‍යයක් (surveillance state) බිහි වුණා.

රාජ්‍යයේ (state) තාවකාලික භාරකරුවා පමණක් වන පවතින රජය (government) හේතු සහිතව විවේචනය කිරීම පවා “බරපතල වරදක්” ලෙස හුවා දක්වනු ලැබුවා. පාලකයන් කරන කියන දේ වැඳ ගෙන අසා සිට ඔජ දමා අනුමත නොකරන සියලූ දෙනා “ජාතිද්‍රෝහීන්” යැයි නම් කරනු ලැබුවා.

මර්දනය හමුවේ සමහරුන් රට හැර පණ බේරා ගෙන පලා ගියා. විකල්ප දේශපාලන මත රැගත් වෙබ් අඩවි මෙරට සිට කියවීම අවහිර කරනු ලැබුවා. අපේ සමාජය අතිශයින් ධ‍්‍රැවීකරණය වුණා.

මේ බිහිසුණු ප‍්‍රවණතා මතු වී පැතිරෙනු බලා සිටි ඔබ, අපටත් වඩා ඉතා හොඳින් ඒ අමිහිරි මෑත අතීතය දන්නවා. එහෙත් මේ තීරණාත්මක අවස්ථාවේ ඔබ පරෙස්සම් නොවුවහොත් දැන් ඔබ වටා රොක් වන සමහරුන් ඔබේ පාලන කාලය තුළ ද පවත්වා ගන්නට තැත් කරනු ඇත්තේ එයට සමාන මර්දනයක්.

මගේ 2009 මැයි ලිපිය මා අවසන් කළේ මෙලෙසයි. ‘‘අප‍්‍රිකානු උදාහරණ අපේ රටට ගෙඩි පිටින් ආදේශ කළ නොහැකි වුවත්, මෑත ඉතිහාසයෙන් අපට ආදර්ශ ලද හැකියි. සුදු සමැති පිරිසකගේ සුළුතර පාලනයෙන් මිදුණු සිම්බාබ්වේ දේශයත්, දකුණු අප‍්‍රිකාවත් ඉනික්බිති ගමන් කර ඇත්තේ ප‍්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවලටයි. අපේ රටේ අතිශය තීරණාත්මක මංසන්ධියකට පැමිණ ඇති මේ මොහොතේ අපේ නායකයන් තෝරා ගන්නේ මුගාබේ මාවතද – මැන්ඩෙලා මාවතද?” (“Would our leaders now choose the Mandela Road or the Mugabe Road for the journey ahead?”)

Which road to take, ponders Mahinda Rajapaksa after war victory - Cartoon by Gihan de Chickera, published in Daily MIrror, 4 June 2009 (2 weeks after Sri Lanka's civil war ended) — Which road to take, ponders Mahinda Rajapaksa after war victory – Cartoon by Gihan de Chickera, published in Daily Mirror, 4 June 2009 (2 weeks after Sri Lanka’s civil war ended)

මෙසේ ලිවීම ගැන එවකට රජයේ මාධ්‍ය ප‍්‍රකාශකයාගේ දෝෂාරෝපණයට ද මා ලක් වුණා. එහෙත් යුද්ධයෙන් පසු අපේ රට යොමු වුණේ මුගාබේ මාවතට බව නොකැමැත්තෙන් වුව ද පිළිගත යුතුයි.

යහපාලනය ගැන ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශනයක් මත ජනාධිපතිවරණය දිනූ ඔබෙන් අප උදක්ම බලාපොරොත්තු වන්නේ ප‍්‍රමාද වී හෝ පශ්චාත් යුද වකවානුවේ රට ගමන් කළ මුගාබේ මාවතෙන් ඉවත්ව හැකි තාක් ඉක්මනට මැන්ඩෙලා මාවත දිශාවට අප රැගෙන යන ලෙසයි.

පවතින ව්‍යවස්ථා රාමුව හා දේශපාලන යථාර්ථය තුළ මෙය කිරීම අසීරු බව අප දන්නවා. එහෙත් මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේදී මැන්ඩෙලා හා මහත්මා ගාන්ධිගේ රූපයන් සංවේදී ලෙස භාවිත කරමින් ඔබ ජන හදවත් තුළ දැල්වූ අපේක්ෂා නිවී යන්නට නම් ඉඩ දෙන්න එපා! (1994දී චන්ද්‍රිකා ජනපතිනිය ගැන අප සමහරෙක් මෙලෙසම තැබූ බලපොරොත්තු දෙතුන් වසරකට පසු දිය වී ගිය ආකාරය අපට මතකයි.)

ඔබට මේ දිනවල බොහෝ උපදෙස් හා ඉල්ලීම් ලැබෙනවා ඇති. ඒ ගොඩට මා එකතු කරන්නේ එකම එකක් පමණයි. එනම් නෙල්සන් මැන්ඩෙලා රූපය ඔබේ මැතිවරණ ප‍්‍රචාරණයට යොදා ගත් තැනින් නොනැවතී, මැන්ඩෙලා දැක්ම, ප‍්‍රතිපත්ති, පූර්වාදර්ශයන් හා පරමාදර්ශය හැකි තාක් අපේ දේශපාලනයට හා සමාජයට සමීප කරවන ලෙසයි.

මෙය ජන නායකයකුට ලෙහෙසියෙන් හෝ තනිව හෝ කළ හැකි දෙයක් නොවෙයි. එහෙත් මැන්ඩෙලා මෙන්ම ඔබ ද නැවත ධුර කාලයකට තරග නොකරන්නට ඔබ දිවුරුම් දුන් දිනයේම ප‍්‍රතිඥා දීම මේ දිශා වෙනසේ පෙර මග නිමිත්තක් සේ මා සළකනවා.

Maithripala Sirisena's campaign poster that acknowledged his inspiration from Gandhi and Mandela — Maithripala Sirisena’s campaign poster that acknowledged his inspiration from Gandhi and Mandela

අතිශයින් බෙදී තිබූ දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සියලූ ජාතීන් හා විවිධ දේශපාලන මතධාරීන් එක් රැස් කරගෙන දේදුනු ජාතියක් බිහි කරන්නට මැන්ඩෙලා වචනයෙන් නොව ක‍්‍රියාවෙන් ද කැප වුණා. එහෙත් එයට සමාන්තරව අතීත අසාධාරණයන්ට හා හිංසාවන්ට ලක් වූ අයට කල් ගත වී හෝ සාධාරණය හා සහන ලබා දෙන්නට සත්‍යය හා සංහිඳියා කොමිසම හරහා පියවර ගත්තා.

මර්දනකාරී යුගයකින් වඩාත් නිදහස් යුගයකට පිවිසි විගස බලාපොරොත්තු හා ඉල්ලීම් රැසක් මතු වනවා. එම සංක‍්‍රාන්තියේදී ප‍්‍රතිවිරුද්ධ මත දරණ, ආවේගශීලී අනුගාමිකයන් හා සහෘදයන් සමග සාවධානව සාකච්ඡා කරමින්, එහෙත් සිය මූලික අරමුණු පාවා නොදෙමින් මැන්ඩෙලා ගිය ගමන විසි වන සියවසේ දිරිය ජිවිතයක කථාවයි.

වෛරීය දේශපාලනය හෝ මමත්ව දේශපාලනය වෙනුවට මැන්ඩෙලා කළේ සාමූහික වගකීම හා කැපවීම ඔස්සේ රටේ සියලූ පුරවැසියන්ට රට ගොඩනැංවීමට අවස්ථාව උදා කර දීමයි. නැති වී ගිය අභිමානය නැවත ඇති කිරීමයි. ඊනියා ජාතිපේ‍්‍රමය වෙනුවට සැබෑ ජාතිමාමකත්වයක් සෙමෙන් බිහි වන්නට සුදුසු ප‍්‍රතිපත්තිමය හා නීතිමය රාමුවක් රටේ බිහි කිරීමයි.

මැන්ඩෙලාගේ සන්නිවේදන දැක්ම හා ප‍්‍රවේශය ගැන මා මේ කොලමින් කිහිප වතාවක් සාකච්ඡා කොට තිබෙනවා. 2013 ඔක්තෝබර් 21දා මා ලියූ පරිදි:

“නිදහස පතා අරගල කළ වෙනත් විප්ලවකරුවන් බොහෝ විට තැත් කළේ මුඵමනින් තමන්ගේ මතයට හැකි තාක් ජනයා හැකි ඉක්මනින් නතු කර ගන්නයි. එහෙත් උද්වේගකර කථා හා වචන හරඹයන්ට වඩා නූතන මාධ්‍ය හරහා ජන මනසට සැහැල්ලූ ලෙසින් සමීප විය හැක්කේ කෙසේ ද යන්න මැන්ඩෙලා සොයා බැලූවා. මේ නිසා මැන්ඩෙලා පරමාදර්ශීය ජන නායකයකු වනවාට අමතරව සූක්‍ෂම ජන සන්නිවේදකයකු ද වනවා.”

“බලයට පත්වන බොහෝ රාජ්‍ය නායකයන් සුලබව කරන දෙයක් නම් රාජ්‍ය බලය යොදා ගෙන ජාතික මෙන් ම පෞද්ගලික විද්‍යුත් මාධ්‍ය නාලිකා හරහා දිගට හරහට රටවැසියන් ඇමතීමයි…. ඕනෑ නම් මැන්ඩෙලාටත් එබන්දක් කළ හැකිව තිබුණා. එහෙත් ටෙලිවිෂන් හරහා නිතර නිතර පෙනී සිටින දේශපාලකයන් ජනතාවට ඉක්මනින් එපා වන බව ඔහු තේරුම් ගත්තා.”

ජනතාවට නිතර දෙවේලේ බණ කියනු වෙනුවට මැන්ඩෙලා කළේ තමන්ටම තර්කානුකූලව සිතා තීරණ ගැනීමේ පුද්ගල නිදහස උදා කිරීමයි. ඒ සමගම සාමූහික වගකීම් හා යුතුකම් ගැන සියුම් ලෙස සිතන්නට සැලැස්වීමයි.

රටක් හදන්නට ජන නායකයන් පමණක් නොව ඔවුන්ට විචාරශීලීව පන්නරය දෙන එඩිතර බුද්ධිමතුන් හා කලාකරුවන් ද අත්‍යවශ්‍යයි. 2013 ජූලි 28දා මා ලියූ පරිදි: “නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ හා දකුණු අපි‍්‍රකාවේ වාසනාවට නැඞීන් ගෝඩිමර්, ඩෙස්මන්ඞ් ටූටූ වැනි නිවහල් මතධාරීන් ගණනාවක් වර්ණභේදවාදය පිටු දකින්නට හා ඉන් පසු නව දේශයක් බිහි කරන්නට ඒකරාශී වුණා. මැන්ඩෙලා දේශපාලන ගනුදෙනු කරමින් පාක්‍ෂිකයන් සතුටු කරන්නට කෙටිකාලීන පියවර ගන්නට යන විට ඔහුව දේශපාලන මඩගොහොරු හා බොරුවලවලින් බේරා ගත්තේ මෙබදු විචාරශීලි සහෘදයන්.”

අවස්ථාවාදී එහෙයියන්ගෙන් හා වන්දිභට්ටයන්ගෙන් ඔබ්බට යන විචාරශීලී සහෘදයන් පිරිසක් ඔබට ද ඉක්මනින්ම ලැබේවා යයි උදක්ම පතමු!

ජනාධිපති මහතාණෙනි,

21 වන සියවසේ ජන නායකයන් යනු නරපති මානසිකත්වය පෙරදැරි කර ගත් වැඩවසම් අධිපතිවාදීන් නොවේ. ඔවුන් ක‍්‍රියා කරන්නේ උත්පේ‍්‍රරක හැටියටයි. රසායන විද්‍යාවේ උත්පේ‍්‍රරක (catalyst) ලෙස හදුන්වන්නේ අන්තර්ක‍්‍රියා හට ගැනීමට දායක වී සෙමෙන් පසෙකට වන ආකාරයේ සංසිද්ධියක්.

රටේ සියලූ ආයතන, තන්ත‍්‍ර හා තීරණ තමා වටා කේන්ද්‍ර කර ගත් “මමයි රජා” නායකත්වයක් වෙනුවට අදට ගැළපෙන්නේ සියුම්ව හා සංවේදීව ක‍්‍රියා කරන නායකත්වයක්.

ඔබ දැන් පත්ව සිටින තනතුරේ ඉමහත් බලතල නිසා හිස උදුම්මා නොගෙන, කොයි කාගේත් හොඳ හිත දිනා ගෙන එහෙත් තීරණාත්මකව ප‍්‍රතිසංස්කරණ කිරීමට ඔබට හැකි වේවා යැයි මා පතනවා. ඒ සඳහා ජේ.ආර්.ට තිබුණු තියුණු දැක්මත්, විජේතුංගට තිබූ නිර්ව්‍යාජ ගැමි ගුණයත්, චන්ද්‍රිකාට පැවති එඩිතර භාවයත් ඔබට ලැබේවා!

ඔබේ දින සියයේ වැඩපිළිවෙළ ගැන අප සිටින්නේ අවදියෙන්. ඔබට සුබ පතන මා වැනි නිදහස් මතධාරීන් ඔබට වරදින විට එසැණින් එයට ප‍්‍රතිචාර දක්වන්නට සමාජ මාධ්‍ය යොදා ගනු ඇති. අප එය කරන්නේ කිසිදු අගතියකින් තොරව, කිසිදු ජාත්‍යන්තර කුමන්ත‍්‍රණයකට අනුගත නොවී සැබෑ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යළිත් මෙරට තහවුරු කරන්නයි.

එබඳු විසම්මුති හා විවේචන දරා ගත හැකි මහත්මා ගුණය ඔබට ඇතැයි මා සිතනවා. එසේම ඔබ වටා දැනටමත් රොක්ව සිටින වන්දිභට්ටයන්ගෙන් ප‍්‍රවේශම් වන ලෙස ද මා ඔබෙන් ප‍්‍රසිද්ධියේම ඉල්ලා සිටිනවා.

ජන සම්මතයෙන් තේරී පත් වන ජන නායකයන් ජනතාවට එපා කරවන්නේ ඔහු හෝ ඇය වටා සිටින වන්දිභට්ට පිරිසයි. මේ බව ඔබ හොඳාකාරවම දන්නවා. අඩු තරමින් ජනාධිපති චරිත දෙකකට මෙය සිදුවනු ඔබ සමීපව දුටුවා.

මේ ඔබේ දේශපාලන ජීවිතයේත් අපේ රටේත් මැන්ඩෙලා මොහොතයි (Mandela Moment). ඉතිහාසයේ මෙබඳු මොහොතක් විවරව පවතින්නේ සීමිත කාලයකට පමණයි. එය වැළඳ ගෙන, මිලියන් 21ක සියලූ ලක් ජනයා ප‍්‍රමාද වී හෝ 21 වන සියවසට කැඳවාගෙන යන්නට ඔබට දිරිය, විරිය හා දීඝායු ලැබේවා.

මෙයට,

කිසිදා ඔබට කීකරු නොවන,

සිවුමංසල කොලූ ගැටයා/නාලක ගුණවර්ධන

සිවුමංසල කොලූගැටයා #168: නින්දෙන් ඇවිදින ලක් සමාජය හේතුවාදීන්ට අවදි කළ හැකිද?

In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I introduce a recent anthology of rationalist essays compiled and edited by leading Sinhala language writer Ajith Thilakasena. I was asked to talk about the book at a recent meeting of the Sri Lanka Rationalists’ Association. Since I too have contributed a chapter, I cannot review the book; this is merely an exploration of the book’s provocative contents.

I have covered similar ground in an English op-ed in January 2012:
Can Rationalists Awaken the Sleep-walking Lankan Nation?

Hethuwaadi Lipi (Rationalist Essays in Sinhala). Edited by Ajith Thilakasena. Sarasavi Publishers, Sri Lanka. 2014

අජිත් තිලකසේන සූරීන් මෙරට සිටින ප‍්‍රතිභාපූර්ණ නිර්මාණශීලී ලේඛකයෙක්. දක්‍ෂ ප‍්‍රබන්ධ රචකයකු, කවියකු වනවාට අමතරව ඔහු වඩාත් සරල ලෙසින් සිංහල බස ලිවීමට පිලි සහ හල් කිරීම් සමරූපීකරණය කිරීමේ සම්ප‍්‍රදායක් යෝජනා කොට එය ප‍්‍රගුණ කරන්නෙක්.

මෙයට සමාන්තරව තිලකසේන සූරීන් අදීන හා අතිශයින් විචාරශීලී චින්තනයක් ඇති හේතුවාදියකු ද වනවා. ඔහු සංස්කරණය කළ ‘‘හේතුවාදී ලිපි’’ නම් කෘතිය එළි දැක්වීමේ රැස්වීමක් මාර්තු මස අගදී හේතුවාදී සංගමයේ අනුග‍්‍රහයෙන් කොළඹදී පවත්වනු ලැබුවා. එහිදී මේ අළුත් පොත ගැනත්, පොදුවේ මෙරට හේතුවාදී සාහිත්‍යය ගැනත් කථා කිරීමට එස්. එම්. බන්දුසීල සූරීන්ට හා මට ඇරැයුම් කොට තිබුණා.

අප දෙදෙනාගේ ම ලිපි ‘‘හේතුවාදී ලිපි’’ සංග‍්‍රහයේ තිබෙනවා. මේ නිසා පොත පිළිබඳව විචාරයක් අපට කළ නොහැකි වුවත් සරසවි ප‍්‍රකාශනයක් වන මෙය හඳුන්වාදීම හා එහි කාලීන වැදගත්කම පෙන්වාදීම අපේ කථාවල මූලික හරය වූවා.

පසුගිය දශක කිහිපයක් තුළ මෙරට පුවත්පත් හා සඟරාවල පළ වූ හේතුවාදී හා විචාරශීලි ලිපි රැසක් ද මේ පොතේ එකතු කොට තිබෙනවා. මුල් අවස්ථාවේ එම ලිපි කියවීමට නොලැබුණු පාඨකයන්ටත්, ඒවා යළි කියවනු රිසි අයටත් මේ පොත මාහැඟි සංග‍්‍රහයක්.

මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර, මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා, මහාචාර්ය ඔස්මන්ඞ් ජයරත්න, වෛද්‍ය රූමි රූබන්, ආචාර්ය ඒබ‍්‍රහම් ටී. කොවූර්, එස්. එම්. බන්දුසීල හා ආචාර්ය කාවන් රත්නතුංග වැනි විද්වතුන්ගේ ලිපි මේ පොතේ හමු වනවා. එසේ ම මෙරට මාධ්‍ය හරහා හේතුවාදී විමර්ශන හා මත දැක්වීම්වලට ප‍්‍රකට තිලක් සේනාසිංහ, තිඹිරියාගම බණ්ඩාර, කේ ආර් අභයසිංහ, තාරක වරාපිටිය, සුසිලා දොඩංගොඩ හා කේ ඒ ඞී වංශරත්න වැනි ලේඛක ලේඛිකාවන්ගේ ලිපි ද එහි අඩංගුයි.

පොතේ පරිච්ෙඡ්ද 27 සමන්විත වන්නේ ලිපි 20කින් සහ දේශන හා සම්මුඛ සාකච්ඡාසටහන් 7කින්. එයට අමතරව ලේඛනගත විය යුතු කෙටි සටහන් 31ක් ද හේතුවාදී චින්තනයට අදාල සරල ඉංග‍්‍රීසි – සිංහල ශබ්දමාලාවක් ද පොතේ තිබෙනවා.

සංස්කාරක අජිත් තිලකසේන හේතුවාදී හා විචාරශීලී චින්තනයක් අපට අවශ්‍ය ඇයි ද යන්න පූර්විකාවේ මැනවින් පහදා දෙනවා.

‘‘ජ්‍යෙතිර් ඇඳුරන්ට, පේනකරුවන්ට ස්ථිරව යමක් කියන්න බැරි බව දැන දැනත්, කියාපු දේවල් බොරු වූ අවස්ථා දැක දැකත්, ඒ පසු පස යන්නන්ගේ අඩුවක් ශ‍්‍රී ලංකා සමාජය තුළ දැක ගන්න නැහැ…. එසේම තම අවශ්‍යතා ඉටුකර ගන්න විවිධ දේවි දේවතාවන් කරා ගොස් බාරහාර වන ජනයින්ගේ අඩුවක් දැක ගන්නත් නැහැ’’ ඔහු කියනවා.

පූර්විකාවේ ඔහු මෙසේ ද කියනවා. ‘‘60දශකය ආරම්භ වෙනවාත් එක්කම ඒබ‍්‍රහම් ටී. කොවූර් දැඩි ආගමික හික්මීම්වලටත්, මිථ්‍යා විශ්වාසවලටත් ගැලී සිටි ලක් වැසි ජනතාවගේ චින්තන ලෝකය ආක‍්‍රමණය කළා. ඔවුන්ගේ පිළිගැනීම් දැඩි ප‍්‍රශ්න කිරීම් මාලාවකට ලක් කළා. මෝහාන්ධකාරයේ ගැලී සිටි ජනතාවගේ ගැටලූවලට බුද්ධියෙන් හා විද්‍යාවෙන් පිළිතුරු සොයා තම නිගමන පොදු මහජනතාවට තේරෙන බසින් සහ නිරවුල් සුගම ශෛලියකින් ඉදිරිපත් කරන්නට හැකි වීම කොවුර් සතු වූ විශිෂ්ට ගුණාංගයක්.’’

1964දී කොවූර් මුල් වරට ප‍්‍රසිද්ධ කළ 23 ආකාරයේ අභියෝග පත‍්‍රය මේ පොතේ නැවත පළ කොට තිබෙනවා. අනාවැකි කීමේ හැකියාව, දේව බල හෝ වෙනත් අද්භූත බල හෝ ප‍්‍රාතිහාර්යජනන ශක්ති ඇතැයි කියා ගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුට ‘‘හැකි නම් කර පෙන්වන්න’’ යය මේ අභියෝග ඉදිරිපත් කළේ රුපියල් දස ලක්‍ෂයක් ද ත්‍යාගයක් ලෙස පිරිනමමින්. එහෙත් එදා මෙදා තුර එතෙර මෙතෙර කිසිවකුත් මේ අභියෝග භාර ගෙන නැහැ.

කොවූර්ගේ තවත් වැදගත් ලිපියක් මේ පොතේ අඩංගුයි. 1960ගණන්වල මහාචාර්ය කේ. එන්. ජයතිලක නූතන තාරකා විද්‍යාව හා බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සසඳමින් මේ දෙකෙහි සමාන්තර බවක් පෙන්වා දීමට උත්සාහ කළා. Buddhist Cosmologyහෙවත් බෞද්ධ විශ්වවේදය නමින් හුවා දක්වන්නට තැත් කළ එය, සැබෑ නොවන බව බෞද්ධ ධර්ම ග‍්‍රන්ථ අධ්‍යයනයෙන් පසු කොවූර් සාවධානව හා ආචාරශීලීව පෙන්වා දුන්නා.

එසේ කරමින් කොවූර් කීවේ මෙයයි:‘‘අභාවයට ගිය හෝ තවමත් පවත්නා ආගම් අතුරෙන් අනාත්ම ධර්මයන්, නිර්මානී දෙවියකු නොසිටීමත්, අනගි සදාචාර ශික්‍ෂාත් නිසා බෞද්ධ දර්ශනය වඩාත් හේතුවාදීයි. එහෙත් බුද්ධිමය වංචා මාර්ගයෙන් සත්‍ය කරුණු විකෘති කොට බුද්ධාගමට බලකණු සපයන්න යාමෙන් එයට යහපතට වඩා සිද්ධ වන්නේ අයහපතක්.’’

22 Jan 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #50: අවිචාරයේ සැඩසුළගට මැදිවුණු හේතුවාදී පහන්සිළුව

බොරු ඇදහිලි ගැන මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍රයන් 1968වසරේ පේරාදෙණිය සරසවියේ අධ්‍යාපනවේදීන්ගේ සංගමය අමතා කළ දේශනයක සටහන් ද මෙහි වැදගත් පරිච්ෙඡ්දයක්. සාහිත්‍ය විචාරයට පමණක් නොව තියුණු ලෙස සමාජ විචාරයටත් ඔහු යොමු වූ සැටි මෙයින් මනාව පෙනෙනවා.

‘‘දෙවිවරුන් විසින් ද යකුන් වැනි භූතයන් විසින් ද කරන ලදැයි විශ්වාස කළ බොහෝ දේ ස්වභාවයෙන් සිදු වන දේ ලෙස සළකා ඒවා හසුරුවන්නට විද්‍යාව උපයෝගී කර ගත හැකි බව දැන් පිළිගෙන තිබේ. මනුෂ්‍යයාගේ ප‍්‍රශ්න මනුෂ්‍යයාට ම පාලනය කළ හැකි යයි ඔහු පිළිගනී. එකිනෙකාගේ සමාජ හා ආර්ථික තත්ත්වය වෙනස් වන්නේ පෙර කරන ලද පින් පව් අනුව යයි එදා තිබුණු විශ්වාසය දැන් මිථ්‍යාවක් බවට පත් වී තිබේ.’’

‘‘සත්‍යය, මුසාව, රැවටීම, අවංකකම – මෙවැනි යහගුණ හා නුගුණ අවශ්‍ය වන්නේ පරලොව උදෙසා ද එසේ නැත්නම් තමා ජීවත්වන සමාජයේ ඔවුනොවුන් අතර පැවතිය යුතු සම්බන්ධය උදෙසා ද? මානව භක්තිය ඇති කෙනකුට තවත් කෙනකු බොරුවෙන් රැවටීමට හෝ ඔහුගේ ජීවිතය විනාශ කර දැමීමට හෝ ශක්තියක් නැත…. පරලොව උදෙසා අවශ්‍ය බව කියන පින් පව් මෙලොව සමාජ ජීවිතය පවත්වාගෙන යාම සඳහා අවශ්‍ය වූ චර්යාධර්ම වශයෙන් පෙන්වා දිය හැකිය.’’

මෙතැනදී සරච්චන්ද්‍රයන් මතු කරන්නේ ප‍්‍රායෝගික වූත්, නිර්ආගමික වූත් දර්ශනයක්. හේතුවාදීන්ගේ චින්තනයේ හරයත් මෙයයි.

හේතුවාදීන් යනු ආගම් විරෝධීන් යයි සරල ලෙස ලඝු කිරීම යම් තරමකට සම කළ හැකි වන්නේ මාක්ස්වාදීන් යනු රාජ්‍ය විරෝධීන් යයි කලකට පෙර ඇතැම් දෙනා තුළ තිබූ දුර්මතයටයි. මේ දෙක ම වැරදියි.

හේතුවාදයේ මූලික ප‍්‍රවේශය නම් කියන්නා කෙසේ කීවත් අසන්නා සංශයවාදීව හා විචාරශීලිව හැම දෙයක් ම ප‍්‍රශ්න කිරීමයි. එහිදී ආගම්, සාමයික දර්ශන, දේශපාලන මතවාද, විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම් ඇතුළු අන් හැම දෙයක්මත් ප‍්‍රශ්න කිරීමට පාත‍්‍ර වනවා.

දේශපාලන මතවාද හා ආර්ථික ක‍්‍රමවේද සියුම්ව විවේචනය කිරීමට සමත් අපේ බොහෝ උගතුන් පවා ආගම් අරභයා එවන් විචාරශීලි බවක් පෙන්වන්නේ නැහැ. සාමයික හා ආගමික ඉගැන්වීම් යයි පූජකයන් විග‍්‍රහ කරන හැම දෙයක්ම දොහොත් මුදුනින් පිළි ගැනීම බොහෝ විට කරනවා. බුදු දහමේ නම් මෙසේ නොකරන මෙන් තරයේ අවවාද කොට තිබෙනවා (කාලාම සූත‍්‍රය).

Cartoon courtesy Daily Mirror newspaper, Sri Lanka

හේතුවාදීන් කරන්නේ දේශපාලනික, ආර්ථික හා වෙනත් ක්‍ෂෙත‍්‍රයන් මෙන්ම සියළු ආගමික හා සාමයික ඉගැන්වීම් හා විග‍්‍රහයන් ද විචාරශීලීව හා තර්කානුකූලව විමර්ශනය කිරීමයි (එනම් කාලාම සූත‍්‍රය හරිහැටි පිළිපැදීමයි!).

මෑතදී මිය ගිය ප‍්‍රකට ඉන්දියානු ලේඛක කුෂ්වාන්ත් සිං (1915-2014) වරක් දලයි ලාමාතුමා සමග කළ සංවාදයක් සිංහලට පෙරළා මේ පොතෙහි ඇතුළත් කොට තිබෙනවා. පාප්තුමා හැරුණු කොට රාජ්‍ය නායක මට්ටමේ සිටින ලොව එකම සාමයික නායකයා වූත්, ලොව ඉතාම ප‍්‍රකට බෞද්ධ නායකයා වූත්, නොබෙල් සාම ත්‍යාගලාභී දලයි ලාමාතුමා බුදුදහම හා නූතනත්වය තුලනය කරන්නට මහත් සේ වෙර දරන කෙනෙක්.

එම තනතුරට පත් 14වැනියා වන ඔහු ඊට පෙර සිටි දලයි ලාමාතුමාගේ නැවත ඉපදීමක් සේ නිර්ණය කරනු ලැබ දලයි ලාමා ලෙස පත් කර ගනු ලැබුවේ 1950දී. 1959දී චීනය විසින් ටිබෙටය ආක‍්‍රමණය කොට අල්ලා ගත් පසු ඉන්දියාවට පලා ගිය දලයි ලාමාතුමා හා අනුගාමිකයන්ට එදා පටන් ඉන්දීය රජයේ විශේෂ රැකවරණය ලැබෙනවා.

ජේ්‍යෂ්ඨ ඉන්දීය මාධ්‍යවේදියකු ලෙස දලයි ලාමාතුමා සමග සාකච්ඡා කරන කුෂ්වාන්ත් සිං, පුනරුත්පත්තිය ගැන තමා කිසිසේත් විශ්වාස නොකරන බව කියනවා. මේ ගැන කලබල හෝ කෝප නොවී ඉතා සන්සුන් ලෙසින් දලයි ලාමා සිං සමග සංවාද කරනවා. ජීවිතයේ දුක සැප, මරණය ආදිය ගැන දෙදෙනාගේ අදහස් හොඳට ම වෙනස්. නිර්ආගමික වූ සිං, ලෞකික දර්ශනයකින් ලෝකය විග‍්‍රහ කරනවා. එකිනෙකාට ගරු කරමින් එහෙත් එකඟ නොවෙමින් මේ කරන කථා බහ කියැවීම ම මනසට ප‍්‍රබෝධයක්.

වෙනත් බොහෝ ආගමික හා සාමයික නායකයන්ට වඩා පුළුල් වූ මනසක් හා හාස්‍යලොලී පෞරුෂයක් දලයිලාමාට ඇති බව පෙනී යනවා. කථාව අවසානයේ පුනරුත්පත්තිය කිව හැකි (එනම් පසුගිය ආත්ම මතකයට නගා ගත හැකි)එකදු මුස්ලිම් දරුවකු ගැන දන්නවාදැයි සිං අසනවා. (ඉස්ලාම් ධර්මයේ නැවත ඉපදීමක් කියැවෙන්නේ නැහැ.)

එතැනදී දලයි ලාමා මහ හයියෙන් සිනාසෙමින් මෙසේ පිළිතුරු දෙනවා. ‘‘එතන ඇත්තක් තියෙනවා තමා. ඒ උනත් මම පුනරුත්පත්තිය විශ්වාස කළේ නැත්නම් මට වැඩ නැතුව යනවා!!’’

මේ තරම් නිර්ව්‍යාජ හා විවෘත ලෙස තම ධර්මය ගැන කථා කළ හැකි ආගමික නායකයන් ඉන්නේ කී දෙනා ද?

‘‘හේතුවාදී ලිපි’’ පොතෙහි ඇත්තේ ආගම් ගැන විචාරශීලීව විමසීම පමණක් නොවෙයි. සමහර ලේඛකයෝ ඇදහිලි හා ජන විශ්වාස (නාඩි වාක්‍ය, පිරිත් නූල්, අංජනම් එළි, අල්ලේ රේඛා මගින් සාස්තර කීම, කේන්දර බැලීම ආදිය)ගැන ප‍්‍රශ්න කරනවා – විවෘතව මත දක්වනවා. තවත් ලිපිවලින් අද්භූත හෝ පාරභෞතික යයි සැළකෙන (භූතයෝ, යකුන්, අවතාර, ආවේශවීම)ආදී සංසිද්ධීන් විග‍්‍රහ කැරෙනවා.

‘‘දේශීය දැනුම’’ හා ‘‘සාම්ප‍්‍රදායික ඥානය’’ වැනි කඩතුරාවලට මුවා වෙමින් කිසිදු තාර්කික ප‍්‍රශ්න කිරීමකින් හෝ නීතිමය නියාමනයකින් තොරව ලක් සමාජයේ කැරෙන ගුප්ත ව්‍යාපාරයන්ගේ පදනම සමහර ලිපි මගින් සියුම් ලෙස විමර්ශනය කරනවා.

පොතට ලිපි සපයා ඇති වෛද්‍යවරුන් තමන්ගේ ක්‍ෂෙත‍්‍රයට අදාල කාලීන මාතෘකා ගැන නිවහල් මත දක්වනවා. විශ්ව ශක්තියෙන් හෝ යාඥා බලයෙන් බරපතල (පිළිකා ඇතුළු) නිදන්ගත රෝග සුව කළ හැකි ද? කැඩුම් බිඳුම් ප‍්‍රකෘති තත්ත්වයට පත් කළ හැකි ද?

යන්නන් වාලේ අන් අය පසුපස යාම නිසා බුද්ධියෙන් මෙතරම් දියුණු යුගයක පවා ප‍්‍රාථමික සිතුම් පැතුම්වලට ඇබ්බැහිව එල්බෙමින් සිටින අති විශාල පිරිසක් ලොව සිටින බව මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා සිය ලිපියේ කියනවා.

ඔහු එය අවසන් කරන්නේ මෙසේයි. ‘‘මගේ පෞද්ගලික අදහස්වල හැටියට මගේ කිසිදු වැඩක් නැකතට කරලා නැහැ. පොරොන්දම් බලලා නැහැ. ජ්‍යෙතිෂය පසුපස හති දම දමා දුවලා නැහැ. මම මෙතෙක් කටයුතු කරලා තියෙන්නේ ඕවා සියල්ල මිථ්‍යා කාරණා හැටියට සළකලායි.’’

පූර්විකාවේදී අජිත් තිලකසේනයන් තව වැදගත් කරුණක් මතු කරනවා. මෙරට ඉතිහාසයේ වාර්තාගත ලොකුම ව්‍යසනය වූ 2004 දෙසැම්බර් 26 වනදා සුනාමිය පුරෝකථනය කරන්නට කිසිදු ජ්‍යොතිර් ඇදුරකුටවත් හැකි වූයේ නැහැ.

ඔහු කියන හැටියට ‘‘ජ්‍යොතීර් ඇදුරන්ට, පේනකරුවන්ට ස්ථිරව යමක් කියන්න බැරි බව දැන දැනත්, කියන දේවල් බොරු වූ අවස්ථා දැක දැකත් ඒ පසුපස යන්නන්ගේ අඩුවක් ශ‍්‍රී ලංකා සමාජය තුළ දැක ගන්න නැහැ.’’

පුර්විකාවේ ඔහු මෙසේ ද කියනවා. ‘‘බෞද්ධ සංස්කෘතිය ශ‍්‍රී ලංකා සමාජය තුළ හිමි කර ගෙන ඇති තැන ප‍්‍රශ්න කළ යුතු නෑ. එහෙත් ආගම (ඇදහිල්ල) ඇතුළත් විය යුත්තේ කෙනකුගේ පුද්ගලික පරිමණ්ඩලයට. ආගමක් ඇදහීම හෝ නොඇදහීම ඔහුගේ/ඇයගේ කැමැත්ත පරිදි විය යුතුයි….’’

රාජ්‍යය නිර්ආගමික වීමේ වැදගත්කම ඔහු පෙන්වා දෙනවා. ‘‘ආණ්ඩුවට ආගමක් නැහැ’’ යන්න ප‍්‍රථම අගමැති ඞී. එස්. සේනානායක කී බව මතක් කරමින් ඔහු කියන්නේ, ‘‘එක් ආගමකට ප‍්‍රමුඛස්ථානය දෙන වගන්තියක් 1972ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කිරීම ඛේදයක්. එයට මුල් වූයේ මාක්ස්වාදී නායකයෙක් වීම උත්ප‍්‍රාසය දනවන්නක්. එයින් පස්සේ හැම ආණ්ඩුවක්ම ක‍්‍රියාවෙන් ‘සර්ව ආගමික’ වුණා.’’

Ceylon Rationalist Association: 1970 Memorandum on a New Constitution for Sri Lanka (letter from Dr Abraham T Kovoor to Dr. Colvin R. De Silva, Minister of Constitutional Affairs)

පූර්ණ ආගමික වූ මහත්මා ගාන්ධි පවා කටයුතු කළේ ඉන්දියාව ඓහික (secular) රාජ්‍යයක් කරනු සඳහායි. ඇදහිල්ල පුද්ගලික දෙයක් කොට ඔහු සැළකුවා. ආගමික ආයතනය නඩත්තුවට රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයෙන් මුදල් ප‍්‍රතිපාදන වෙන් කිරීම ගාන්ධි අනුමත කළේ නැති බවත් තිලකසේනයන් සිිහිපත් කරනවා.

මේ අයුරින් පුළුල් මහජන සංවාදයට ලක් විය යුතු තේමා රැසක් මේ පිටු 166ක කුඩා පොතේ අඩංගුයි. නමින් ‘‘හේතුවාදී ලිපි’’ වුවත් හේතුවාදී තලයෙන් ඔබ්බට මේ විචාරශීලී දැක්ම ගෙන යාම හදිසි කාලීන අවශ්‍යතාවයක් බව නම් පැහැදිලියි.

පොත රැගෙන කියවා බලන්න!

29 Jan 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #51: ඔබේ විචාර බුද්ධිය දැන් අක‍්‍රීය කරන්න!

18 March 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #58: විනාශයක් ළග එනවා – ඒකට අපි සැරසෙනවා!

25 March 2012: සිවුමංසල කොලූගැටයා #59: වදකහ සුදියේ සිට ලෝක විනාශය දක්වා…

24 March 2013: සිවුමංසල කොලූගැටයා #110: ජාතියේ ව්‍යාධියට ප්‍රතිකාර කරන අපූරු ජීවකයා: කාලෝ ෆොන්සේකා

18 Dec 2013: “ආගමික උමතුවෙන් ලෝකය ගලවා ගැනීමේ එකම මග සියලුම ආගම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි” – එස්. එම්. බන්දුසීල

6 April 2014: සිවුමංසල කොලූගැටයා #163: අභීත පෑනෙන් භාරතය කිති කැවූ කුෂ්වාන්ත් සිං

සිවුමංසල කොලූගැටයා #127: මැන්ඩෙලාට සවියක් වූ නිදහස් මතධාරියෝ:

In my Ravaya column this week (in Sinhala), I look at the role of public intellectuals and artistes who supported Nelson Mandela in his anti-apartheid struggle as well as in forging the Rainbow Nation after majority rule started in 1994. In particular, I look at how the Nobel Laureates Nadine Gordimer and Desmond Tutu critically cheer-led Mandela and ANC.

නෙල්සන් මැන්ඩෙලා පරමාදර්ශී ජන නායකයා ගැන නෙතඟ බැල්මක් හෙළමින් පසුගිය කොලමින් මා කළ විග‍්‍රහයට ඉතා හොඳ ප‍්‍රතිචාර ලැබුණා.

මැන්ඩෙලා සෘජුව ම ඇසුරු කළ හා ඔහුගේ කථාව ලොවට කී මිතුරන් දෙදෙනකු තමයි මගේ ප‍්‍රධාන මූලාශ‍්‍ර වූයේ. ඈත සිට බලන අපට සද්දන්ත චරිතයක් හා වීරයකු ලෙසට පමණක් පෙනුණත් සමීපව අධ්‍යයනය කරන විට හැම මිනිස් ජීවිතයක මෙන් ම මැන්ඩෙලාගේ 95 වසරක ජීවන චරිතයේත් සංකීර්ණතා, ව්‍යාකූලතා හා පරස්පර විරෝධතා තිබෙනවා.

තමන්ගේ චරිතගති හා දැක්ම එක තැන පල් නොවී දශක ගණනක් විකාශනය වූ සැටි මැන්ඩෙලා විසින් ම අවංක හා ව්‍යක්ත ලෙසින් ලියා තිබෙනවා. පරිවර්තන හරහා හෝ ඔහුගේ ජීවන කථාව කියවා මෙනෙහි කිරීම වැදගත්.

මහත්මා ගාන්ධි මෙන් ම නෙල්සන් මැන්ඩෙලා ද යුග පුරුෂයකු වූයේ හුදෙක් තමන්ගේ ප‍්‍රඥාව, අධිෂ්ඨානය හා ප‍්‍රතිපත්ති ගරුක වීම නිසා පමණක් නොවෙයි. එයට නන් අයුරින් සම්මාදම් වූ හා පන්නරය ලබා දුන් සහෘදයන්, අනුගාමිකයන් හා විචාරශීලී ප‍්‍රතිමල්ලවයන් ද මේ විශිෂ්ඨ චරිතවල සමාජයීය බලපෑම තීව‍්‍ර කළා. මෙනයින් බලන විට මැන්ඩෙලා හරි හැටි අගය කරන්නට නම් ඔහුගේ සමකාලීනයන් ගැනත් යමක් දැන ගැනීම වටිනවා.

දකුණු අපි‍්‍රකාවේ වර්ණභේදවාදය නිල වශයෙන් වසර 50ක් පමණ කි‍්‍රයාත්මක වූවත් (1948 – 1994) එයට තුඩු දුන් අධිරාජ්‍යවාදී හා යුද්ධමය බල අරගලයන් 19 වන සියවස දක්වා ආපස්සට විහිදෙනවා. ඒ ඉතිහාසය මෙබඳු කෙටි විග‍්‍රහයකින් සම්පිණ්ඩනය කරන්නට අමාරුයි.

නීතිමය වශයෙන් Apartheid නම් වූ ජාතීන් බෙදා වෙන් කිරීමේ ප‍්‍රතිපත්තිය දකුණු අප‍්‍රිකාවේ රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තිය ලෙස නීතිගත කරනු ලැබුවේ 1948 මැතිවරණයෙන් පසුව. එම නීති යටතේ එරට ජනයා කාණ්ඩ හතරකට වර්ග කරනු ලැබුවා. එනම් ස්වදේශික (Native), සුදු (White), ආසියානු (Asian) හා වර්ණ මිශි‍්‍රත (Coloured) වශයෙන්.

මේ අතරින් සියඵ පාලන බලතල හා වැඩිපුර ව්‍යාපාරික හා වෘත්තික වරප‍්‍රසාද ලැබුණේ යුරෝපීය සම්භවයකින් පැවතෙන, ඇෆ්රිකානර් (Afrikaner) නම් සුදු ජාතිකයන්ටයි. එයට වඩා සීමිත වූ යම් වරප‍්‍රසාද ඉන්දියානු සම්භවයක් සහිත ‘‘ආසියානු’’ හා ‘‘වර්ණ මිශි‍්‍රත’’ අයට ලැබුණත්, අතිශයින් කොන් කිරීමක් හා පීඩිත තත්ත්‍වයකට බහුතර ස්වදේශික (කඵ) ජාතිකයන් පත් වුණා.

මෙය හුදෙක් දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පමණක් නොව රැකියා අවස්ථා, පදිංචිය, දේපළ අයිතිය, අධ්‍යාපන අවස්ථා ආදී සියඵ ජීවන අංගයන්ට බලපෑ පුඵල් වූත්, ගැඹුරු වූත් වෙනස්කම් සමුදායක් (discrimination) වුණා.

මෙයට එරෙහිව එරට තුළින් හා ශිෂ්ට සම්පන්න මුඵ ලෝකයෙන් ම දැඩි විවේචන මතු වූවත් දකුණු අපි‍්‍රකානු සුදු පාලකයන් තම දරදඩු හා අමානුෂික ස්ථාවරය වෙනස් කළේ නැහැ. රත්රන්, දියමන්ති වැනි වටිනා ඛනිජ සම්පත් හරහා ලබා ගන්නා අතිවිශාල ජාතික ධනය කොටසක් ඔවුන් යෙද වූයේ වර්ණභේදවාදය සාධාරණීකරණය කරන්නට සිය රට තුළත්, ප‍්‍රධාන පෙළේ බටහිර රටවලත් ගැත්තන් පිරිසක් කුලියට ගැනීමටයි.

වර්ණභේදවාදයේ ඉතිහාසය විදහා දක්වන, එයට ම වෙන්වූ කෞතුකාගාරයක් දකුණු අපි‍්‍රකාවේ ජොහැන්නස්බර්ග් නුවර තිබෙනවා. එය විද්වතුන් හා ඉතිහාසඥයන්ගේ උපදෙස් මත පෞද්ගලික සමාගමක් විසින් ලාබ නොලබන මට්ටමින් පවත්වාගෙන යන අධ්‍යාපනික සේවාවක්. 2011දී එනුවර සතියක් ගත කරන අතරවාරයේ මා මේ කෞතුකාගාරය මුඵ දවසක් පුරා නැරඹුවා. http://www.apartheidmuseum.org

වර්ණභේදවාදයේ කුරිරු බව ගැන පොතපතින් කියවා, චිත‍්‍රපට හරහා තරමක් දැක තිබුණත් මේ අත්දැකීම ඒ අවබෝධය වඩාත් පුඵල් කළා.

Simulation at the Apartheid Museum entrance

කෞතුකාගාරයට ටිකට් මිළ දී ගන්නා අපට සැමට තාවකාලික වර්ණභේදවාදී ලේබලයක් ලබා දෙනවා. ඒ අනුව එහි මුල් ප‍්‍රදර්ශන ශාලාවට ඇතුඵ වීමට සුදු සමැති අයට එක් කොරිඩෝවකුත්, අන් අයට තව කොරිඩෝවකුත් තිබෙනවා. මෙය තනිකර ම මවා පෑමක් (simulation). එය බල පවතින්නේ විනාඩියකට පමණයි.

එහෙත් සුපර්මාකට් එකකට, අවන්හළකට, කාර්යාලයකට, රෝහලකට ආදී ඕනෑ ම පොදු හෝ පෞද්ගලික හෝ ස්ථානයකට පිවිසීමේදීත්, සේවා ලබා ගැනීමේදීත් සමේ වර්ණය හා අහම්බෙන් උපතේදී හිමි වූ ජාතිය නිසා බරපතල වෙනස්කම්වලට අඩ සියවසක් පුරා මිලියන් ගණනක් දකුණු අපි‍්‍රකානුවන් ලක් වූ සැටි ගැන එය කෙටි සිහිපත් කිරීමක්.

මේ කෞතුකාගාරයේ එරට 20වන සියවසේ දේශපාලන ඉතිහාසය හා වර්ණභේදවාදයට එරෙහිව රට තුළත්, රටින් පිටතත් දශක ගණනක් තිස්සේ ගෙන ගිය අරගලය ගැනත් ඡයාරූප හා වාර්තා චිත‍්‍රපට හරහා සංවේදී ලෙසින් මතකයන් අවධි කරනවා. එය කරන්නේ සුදු ජාතිකයන් හැමදෙනා හෙළා දැකීම හෝ අධීරාජ්‍යවාදී යුගයට සියඵ දොස් තැබීම හෝ වැනි සරල, ජනපි‍්‍රය රටාවකට නොවෙයි.

වර්ණභේදවාදය නම් වූ නීතිගත අසාධාරණකම්වලට ප‍්‍රසිද්ධියේ විරුද්ධ වූ සුදු සම තිබූ දකුණු අපි‍්‍රකානු ජාතිකයන් ද සිටියා. ඔවුන් අතර ප‍්‍රමුඛ පෙළේ විනිසුරුකරුවන්, සරසවි ඇදුරන්, පත‍්‍ර කලාවේදීන් හා කලාකරුවන් ද වුණා. තමන්ගේ වරප‍්‍රසාද ගැන නොසළකා, මානව සාධාරණත්වය උදෙසා හඬ නැගූ මේ ටික දෙනා ජාති ද්‍රෝහීන් (traitors) යයි හංවඩු ගසා ගැරහීමට, තර්ජනවලට හා හිංසනය ලක් කරනු ලැබුවා.

රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයේ බලතල යොදා ගෙන ගිය මේ මර්දනය ඉවසා ගත නොහැකිව ඇතැම් සංවේදී පුද්ගලයන අකාලයේ මිය ගියා. තවත් අය පණ පමණක් බේරා ගෙන දකුණු අපි‍්‍රකාවෙන් පළා ගියා. එසේ රට හැර යන කිසිවකුට තමන්ට පරපුරෙන් උරුම වූ හෝ රැකියාවෙන් උපයා ගත් කිසිදු වත්කමක් රටින් පිට ගෙන යාම තහනම් කර තිබුණා.

එබඳු එක් අයකු පසු කලෙක මා දැන හඳුනා ගත්තා. දක්‍ෂ ජිව විද්‍යාඥයකු වූ ඔහුගේ නම අයිවන් හැටිංග් (Ivan Hattingh). සුදු දකුණු අපි‍්‍රකානුවකු වූ ඔහු පර්යේෂක හා සරසවි ඇදුරු තනතුරු අතහැර 1960 ගණන්වල මවු රටින් පළා ගියේ වර්ණභේදවාදයට එරෙහිව මතවාදීව අරගල කිරීමෙන් අනතුරුව රාජ්‍ය මර්දනය දරා ගත නොහැකිවයි.

උගත්කම හා හැකියාව නිසා බි‍්‍රතාන්‍යයේ රැකියාවක් සොයා ගත් ඔහු පසු කලෙක එරට පුරවැසියකු වුණා. එහෙත් හදවතින් දිගට ම මවු රටට සමීප වූ ඔහු, වර්ණභේදවාදය නිල වශයෙන් නතර කොට බහුතර ජනයාගේ ඡුන්දයෙන් මැන්ඩෙලා 1994 ජනාධිපති වන තුරු කිසිදා එහි ගියේ නැහැ. මෙබඳු ප‍්‍රතිපත්ති ගරුක සුදු, කඵ, මිශි‍්‍රත දකුණු අපි‍්‍රකානුවන් විශාල සංඛ්‍යාවක් සිටියා.

මේ නිසා වර්ණභේදවාදයේ අමිහිරි ඉතිහාසය සුදු හා කඵ අතර අරගලයක් පමණක් නොවෙයි. ඊට වඩා සංකීර්ණ වුවක්. මේ මතකයන් හා ඉතිහාසයේ යථාර්ථය සත්‍යවාදීව ඉදිරිපත් කරන්නට වර්ණභේදවාද කෞතුකාගාරය ප‍්‍රවේශම් වී තිබෙනවා. (ඉතිහාසය ලියන්නේ ජයග‍්‍රාහකයන් විසින් තමන්ට ඕනෑ හැටියට යන්න අපට අසන්නට ලැබෙනවා. එහෙත් එයට වෙනස් වූ මඟක දකුණු අපි‍්‍රකාව යන්නේ මැන්ඩෙලා වැනි නායකයන්ගේ චින්තනය නිසා විය යුතුයි.)

කෞතුකාගාරයේ මා දැන ගත් කරුණු අතර මා කම්පනයට පත් කළ පැතිකඩක් වූයේ රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයේ වර්ණභේදවාදී පිළිවෙත් සාධාරණ යයි තර්ක කරමින් ඒ වෙනුවෙන් රට තුළ හා ජාත්‍යන්තර විද්වත් සභාවල පෙනී සිටි එරට උගතුන්, බුද්ධිමතුන් හා වෙනත් මතධාරීන්ගේ කි‍්‍රයා කලාපයයි.

ජෛව විද්‍යාත්මකව, පරිනාමීයව හා සමාජ විද්‍යාත්මකව කඵ සම ඇති මිනිසුන් ජන්මයෙන් ම පහත් බවට මේ අය කෙස් පැලෙන තර්ක හා මතවාද මතු කළා. මෙසේ මර්දනකාරී රෙජීමයට සුදුහුණු ගෑම සඳහා ඔවුන්ට තනතුරු, ධන සම්පත් හා වෙනත් වරප‍්‍රසාද එමට ලැබුණා. අවස්ථාවාදී බුද්ධිමතුන් හා බඩගෝස්තරවාදී කලාකරුවන් එදා දකුණු අපි‍්‍රකාවේ පමණක් නොව අද තව රටවලත් සිටිනවා!

මේ නිලමැස්සන් ගණයට නොවැටී, රට තුළ පදිංචිව සිටිමින් රාජ්‍ය මර්දනය නොතකා දිගටම යුක්තිය හා සාධාරණය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි විශිෂ්ට සුදු දකුණු අපි‍්‍රකානු කලාකාරියක් නම් නැඞීන් ගෝඩිමර් ලේඛිකාවයි (Nadine Gordimer).

2002 අගෝස්තුවේ මා මුල් වරට ජොහැන්නස්බර්ග් නුවරට ගිය අවස්ථාවේ ඇය සහභාගී වූ විද්වත් සංවාදයක් මා නැරඹුවා. රටේ පාලකයන් සුදු වුණත්, කඵ වුණත් තමා කවදත් විශ්ව සාධාරණය හා මානවයන් අතර සමානාත්මතාවය වෙනුවෙන් හඬ නගන බව ඇය සාවධාන්ව, සියුම් කට හඬකින් කී සැටි මට මතකයි. එවිට 79 හැවිරිදිව සිටි ඇය එදින සවස එනුවර වීදි උද්ඝෝෂණයකට සහභාගි වූයේ මහත් උද්‍යොගයෙන්.

1923 උපන් නැඞීන් ගෝඩිමර් ප‍්‍රබන්ධ රචනා කිරීම ඇරැඹුවේ 1949දී. ඇගේ මුල් ම නවකථාව (The Lying Days) 1953දී පළ වුවා. 1960දී ඇය අපි‍්‍රකානු ජාතික කොංග‍්‍රසයේ (ANC) හා නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ අරගලයට විවෘතව ම සහයෝගය දැක්වීමට පටන් ගත්තා. මේ නිසා ඇගේ සමහර නවකථා දකුණු අපි‍්‍රකාව තුළ තහනම් කරනු ලැබුවා. එහෙත් ඒ වන විට ඇය ජාත්‍යන්තරව පාඨක ජනාදරයට පත්ව සිටි නිසා ඇගේ කෘතීන් රටින් පිටත දිගට ම අලෙවි වුණා.

වර්ණභේදවාදයට මුඵ හිතින් විරුද්ධ වූවත් ANC ව්‍යාපාරයේ ඇතැම් ක‍්‍රමෝපායන් ගැන ඇය එකඟ වූයේ නැහැ. ඇත්තට ම යුක්තිය හා සාධාරණත්වය සඳහා කැරෙන හැම ජනතා අරගලයකට ම ඉතා වැදගත් වන්නේ මෙසේ විචාරශීලිව සහයෝගය දෙන බුද්ධිමතුන් හා කලාකරුවන්.

ANC අරගලකරුවන් යටිබිම්ගත දේශපාලනය කරද්දී ඔවුන් සිය නිවසේ සඟවා අවදානම් සහගත ලෙස උදව් කළ ඇය ම 1994 මැතිවරණයෙන් පසු ANC බලයට පත් වූ විට ඔවුන්ගේ ඇතැම් ප‍්‍රතිපත්ති හා කි‍්‍රයාදාමයන් ප‍්‍රසිද්ධියේ විවේචනය කළා. දිගුකාලීනව රටට වැඩදායක එහෙත් ජනපි‍්‍රය නොවන සමහර ප‍්‍රතිපත්ති හඳුන්වා දීමේදී මැන්ඩෙලාට සවියක් වූයේ නැඞීන් වැනි විචාරශීලි හිතමිතුරන්.

1991දී සාහිත්‍යය සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය ඇයට හිමි වූණා. තවත් දෙස් විදෙස් සම්මාන රැසක් ලැබුණා. මේ වසරේ 90 වන විය සපුරන ඇය තවමත් යුක්තිය හා සමානාත්මතාවය වෙනුවෙන් හඬ නගනවා.

මැන්ඩෙලා දකුණු අපි‍්‍රකාව යළි ගොඩ නැංවීමේ දුෂ්කර කාරියේ නඬේ ගුරා වන විට ඔහුට දේශපාලන කරලියෙන් පිටත සිට ඉතා තීරණාත්මක සහයෝගයක් දුන් තවත් දැවැන්ත චරිතයක් නම් කේප්ටවුන් නුවර හිටපු ආච්බිෂොප් ඩෙස්මන්ඞ් ටූටූ (Desmond Tutu).

1931 උපන් ඔහු බි‍්‍රතාන්‍යයේ දේවධර්මවාදය උගත්, කථාවෙහි හා විවාදයෙහි අති දක්‍ෂ කඵ ජාතිකයෙක්. වර්ණභේදවාදයේ උච්චතම වකවානුවේ (1970 – 1980 දශකවල) ඔහු එහි ම්ලේච්ඡු ස්වභාවය බටහිර රටවලට මනා සේ පැහැදිලි කර දුන්නා. සමහර බටහිර රටවල් වර්ණභේදවාදී පාලකයන් සමග ප‍්‍රසිද්ධීයේ හෝ හොර රහසේ හෝ ව්‍යාපාරික සබඳතා පවත්වා ගෙන යාම ඔහු විවේචනය කළා.

දකුණු අපි‍්‍රකාවේ නිදහස් අරගලය සුදු, කඵ, මිශි‍්‍රත හැමගේ අරගලයක් බවට දිගින් දිගට ම ඔහු හඬ නැගුවේ මැන්ඩෙලා නිහඬ කොට සිරගත කොට සිටින කාලයේ පටන්. පලිගැනීමේ හා වෛරයේ දේශපාලනයෙන් ANC පාක්‍ෂිකයන් මුදවා ගෙන සමාව දීමේ මාර්ගයට යොමු කරන්නට සාමයික හා දාර්ශනික මට්ටමෙන් ද ටූටූ ඉතා විශාල මෙහෙවරක් ඉටු කළා.

සාමය හා සාධාරණත්වය උදෙසා අවිහිංසාවේ හඬ නැගීම වෙනුවෙන් 1984 නොබෙල් සාම ත්‍යාගය ඔහුට පිරි නැමුණා.

ඩෙස්මන්ඞ් ටූටූ 1994 සිට බලයට පත් හැම දකුණු අපි‍්‍රකානු රජයක් ම නොබියව විවේචනය කරන අයෙක්. මැන්ඩෙලාගේ පස් අවුරුදු ධූර කාලයේ එරට සත්‍යය හා සංහිදියාව කොමිසමේ සභාපති වූ ඔහු, ඉනික්බිති සිවිල් සමාජ කි‍්‍රයාකාරිකයකු ලෙස මානව හිමිකම්, HIV/AIDS, කාන්තා අයිතිවාසිකම්, පාරිසරික ප‍්‍රශ්න, දුප්පත්කම පිටුදැකීම ආදී බොහෝ වැදගත් සමාජ අරගලයන්ට අනුබල දෙනවා.

නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ හා දකුණූ අපි‍්‍රකාවේ වාසනාවට මෙන් නැඞීන් ගෝඩිමර්, ඩෙස්මන්ඞ් ටූටූ වැනි සම්මානීය, නිදහස් මතධාරීන් ගණනාවක් වර්ණභේදවාදය පිටු දකින්නට හා ඉන් පසු නව දේශයක් බිහි කරන්නට ඒක රාශී වුණා. මැන්ඩෙලා දේශපාලන ගනුදෙනු කරමින් පාක්‍ෂිකයන් සතුටු කරන්නට ඇතැම් විට කෙටිකාලීන පියවර ගන්නට යන විට ඔහුව දේශපාලන මඩගොහොරු හා බොරු වලවලින් බේරා ගත්තේ මෙබඳු විචාරශීලි සහෘදයන්.

රටක් හදන්නට සැබෑ ජන නායකයන් පමණක් නොව ඔවුන්ට විචාරශීලීව පන්නරය දෙන එඩිතර බුද්ධිමතුන් හා කලාකරුවන් ද අත්‍යවශ්‍යයි.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #115: ගම හා නගරය අතර අතරමං වූ ලක් සමාජය

In this weekend’s Ravaya column (in Sinhala), I ask: are there real cities in Sri Lanka that embody liberal values and distinctive identities that cities – both in the East and West – have. If not, what are our urban areas? Over-built neighbourhoods to which residents have transplanted their village mindsets — including feudalism that is rampant in our villages?

I covered similar ground in an English column last week:
When Worlds Collide #63: Looking for Real Cities in Sri Lanka

Colombo Harbour - image courtesy SriLankan Airlines — Colombo Harbour – image courtesy SriLankan Airlines

‘‘පළමුවෙන් ම කිව යුත්තේ මට වෙනත් බොහෝ දෙනෙකුට මෙන් සුන්දරත්වයෙන් මතක් කළ හැකි, නිවාඩුවකට එසේත් නැති නම් වසරකට වරක් එළැඹෙන සිංහල අලූත් අවුරුද්දට ගොස් පී‍්‍රතියෙන් ගත කළ හැකි ගමක් නැති බව ය. ලස්සන ගහ කොළ, තුරුලතා, ගංගා, විල්, ජලාස මා උපන් ගමෙහි නැත. ‘කොඩි ගහයට’ උපන් මා ‘අමු කොළඹ’යෙකි. දුවිල්ල, ඝෝෂාව, රඵ පරඵ කට හඩ, උස් ගොඩනැගිලි, තට්ටු නිවාස, මුඩුක්කු, කර්මාන්ත ශාලා මේ සියල්ල සහිත නගරයකින් මේ කථාව මා ආරම්භ කළ යුතු ය.’’

ප‍්‍රවීන පත‍්‍ර කලාවේදී ඒ. ඞී. රන්ජිත් කුමාර සූරීන් 1997දී ලියූ ‘කොස් ගස් හන්දිය’ නම් ආත්ම චරිත කථාව ඇරඹෙන්නේ එලෙසයි. ගම ගැන මගේ කථාවත් මීට ටිකක් සමානයි.

කොළඹට බෙහෙවින් තදාසන්න පිටකෝට්ටේ ඉපිද හැදී වැඞී එවක් පටන් ඇතුල් කෝට්ටේ, නාවල හා නුගේගොඩ ආදී අවට නගරවල වෙසෙන මට ද වර්ණනා කරන්නට තරම් ගමක් නැහැ. මගේ වගතුග අසන සමහරුන් දුර බැහැර ගමක් මට නොතිබීම ගැන අනුකම්පාවෙන් කථා කරනවා. එහෙත් ගම පිළිබඳ අතිශයෝක්තියක් හෝ රොමැන්ටික් එල්බ ගැනීමක් නැති මට, නගර ගැන වඩා මැදහත්ව සිතිය හැකියි.

සිංහල දෙමළ අවුරුදු කාලයට කොළඹ හා තදාසන්න ප‍්‍රදේශවල ජනයා හා වාහන අඩු වනවා. දිවයිනේ වෙනත් ප‍්‍රදේශවලින් පැමිණ පදිංචිව සිටින බොහෝ දෙනා තමන්ගේ ගම්බිම් බලා යාම ඊට හේතුවයි. ටික දිනකට හෝ උපතින් ම නාගරිකයන් වන අපට අපේ නගරය ඉතිරි වනවා.

ගමෙන් කොළඹට ආ මගේ සමහර මිතුරන් සෘජුව හෝ වක‍්‍රව හෝ මා වැන්නවුන් දකින්නේ අක්මුල් නැති (rootless), ‘සංකර’ වූ පාවෙන්නවුන් හැටියටයි. කලක් මා ඔවුන් සමඟ තර්ක කළෙ ඔවුන් තම ගම්වලට ලැදි වන තරමට ම මා මගේ උපන් නගරයට ලැදි වන බවයි.

වසරේ බොහෝ කාලයක් නගරවල වෙසෙමින්, එහෙත් නගරවලට දොස් තබමින් (සැබෑ ලෝකයේ තව දුරටත් ඉතිරිව නැති හෝ සොයා ගන්නට ඉතා අපහසු) සුන්දර ගමකට ආවඩන අයත් සමඟ මා දැන් වාද කරන්නේ නැහැ.

ගමෙහි තවදුරටත් ජීවත් නොවූවත්, ගම් වශයෙන් සැබැවින් ම හැදින්විය හැකි සමාජයන් එන්න එන්න දුර්ලභ වූවත් අපේ බොහෝ දෙනා ගම නැමැති රොමැන්ටික් සංකල්පයේ දැඩි සේ එල්බගෙන සිටිනවා. අතීතකාමය (nostalgia) මෙන් ම කාලානුරූපව වෙනස්වීමට ඇති නොකැමැත්ත ද එයට හේතු විය හැකියි.

19 වන සියවස අගදී රුසියාවේ ප‍්‍රභූ පැළැන්තිය ගැන ලියෝ ටෝල්ස්ටෝයි වරක් කීවේ ‘ඔවුන් සිය රටේදීත් විදේශිකයෝ, පිටරටවලදීත් විදේශිකයෝ’ කියායි. ඉහත ආකාරයේ මගේ මිතුරන් නගරයේදීත් පිටස්තරයෝ හා (තවදුරටත් ගමට ඔවුන් නොගැලපෙන නිසා) ගමේදීත් පිටස්තරයෝ යයි මට විටෙක සිතෙනවා.

නගරයක් යනු කුමක් ද?

උස ගොඩනැගිලි, පුඵල් හා බහුධාවන තීරු ඇති මහා මාර්ග, තට්ටු නිවාස, වෙනත් යටිතල පහසුකම්, කාර්යාල සංකීර්ණ, සාප්පු සංකීර්ණ ආදිය ඒකරාශි වූ පමණටම යම් තැනක් නගරයක් බවට පත් වනවා ද? භෞතික සාධකවලට අමතරව චින්තන මට්ටමේ නාගරික අනන්‍යතාවයක් ඇත් ද?

මේ ප‍්‍රශ්න අධිවේගී ලෙස නාගරීකරණයට ලක්වන බොහෝ රටවල විවාදයට ලක්ව තිබෙනවා. ලෝක මට්ටමින් බැලූවහොත් මේ වන විට මානව සංහතියෙන් හරි අඩකටත් ටිකක් වැඩි සංඛ්‍යාවක් ජීවත් වන්නේ නගරවලයි.

නගර බිහි වීම ශිෂ්ටාචාර පරිනාමයේ එක් අවස්ථාවක්. එයට උදාහරණ මොහන්ජොදාරෝ, ඇතන්ස්, රෝමය මෙන් ම සහස‍්‍රයක් මෙරට රාජධානියව පැවැති අනුරාධපුරයත් දැක්විය හැකියි. කලාකරුවන්, චින්තකයන්, විද්‍යාඥයන් බොහෝ විට බිහි වන්නේ නගරවල සමාජ-ආර්ථික තෝතැන්න හරහා.

මේ නිසා නගර යනු හුදෙක් ‘ගම්මාන මත පරපෝෂිත වූ, සංකර මිනිසුන් වෙසෙන, මනුසත් බවෙහි ශුෂ්ක භූමි’ ලෙස සමහර ග‍්‍රාමවාදීන් කරන ලිහිල් විග‍්‍රහය පිළි ගන්නට අමාරුයි.

එහෙත් අපේ රටේ සැබැවින් ම නගර ලෙස ශිෂ්ටාචාර සම්ප‍්‍රදායට අනුගත වන ප‍්‍රපංචයන් අද දවසේ තිබේ ද? නොඑසේ නම් ඇත්තේ නාගරික ප‍්‍රදේශ පමණක් ද? අනුරාධපුරයෙන් පසු හරිහමන් එක නගරයක්වත් මෙරට බිහිවී ඇත් ද? නැතිනම් ඒ ඇයි?

ණයට ගත් විදේශ මුදල් විශාල ලෙස වැය කරමින් අධිධාරිතාවකින් යුතු යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගු පමණට පසුගාමී වූ ස්ථානයක් හා ප‍්‍රජාවක් ක්ෂණික නගරයක් බවට පත් කළ හැකි ද? මේ ප‍්‍රශ්න අප පුඵල් ලෙස සංවාදයට ලක් කළ යුතුයි.

2013 ජනවාරියේ මනු ජෝසෆ් (Manu Joseph) නම් ඉන්දියානු පත‍්‍ර කලාවේදියා සහ ගත්කතුවරයා ‘නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස්’ පුවත්පතට ලිපියක් ලියමින් තර්ක කළේ සීඝ‍්‍රයෙන් දියුණු වන නූතන ඉන්දියාවේ වචනයේ පරිසමාප්තයෙන් නගරයක් යයි කිව හැකි එකක්වත් බිහිව නැති බවයි.

පෙරඅපර දෙදිග ම නූතන සමාජයන් නගර හැටියට හදුනා ගන්නා ප‍්‍රපංචයේ මූලික ලක්‍ෂණ ගෙන හැර බැලූ විට එබදු ගතිසොබා එක් තැන් කරන එකදු නගරයක් වත් ඉන්දියාවේ නැතැයි ද ඒ වෙනුවට ඇත්තේ ග‍්‍රාමීය විසමතා හා අගතීන් ජනාකීර්ණ නාගරික ප‍්‍රදේශවලට ගෙඩිපිටින් ම බද්ධ කිරීම පමණක් යයි ද ඔහු කියා සිටියා.

2011 ඉන්දීය ජන සංගණනයට අනුව මිලියනකට හෝ වැඩි ජන සංඛ්‍යාවක් වෙසෙන, පරිපාලනමය වශයෙන් නාගරික යයි හදුන්වන ප‍්‍රදේශ 46ක් ඉන්දියාව පුරා විසිර තිබෙනවා. (සංසන්දනය සඳහා කොළඹ නගරයේ පදිංචිකරුවන් සංඛ්‍යාව ද මිලියනයක් පමණ වනවා.) මේ අතර අතිවිශාල නගර (Megacities)ලෙස වර්තමානයේ හදුන්වන, ජනගහනය මිලියන් 10ට වඩා වැඩි නාගරික ප‍්‍රදේශ තුනක් ද ඉන්දියාවේ තිබෙනවා (මුම්බායි, දිල්ලිය, කොල්කතාව).

මෙසේ තිබියදීත් මනු ජෝසෆ් ප‍්‍රබලව තර්ක කරන්නේ සංකල්පමය වශයෙන් නගරයක තිබිය යුතු විවෘත මානසිකත්වය (ලිබරල්වාදී බව) ස්වාධීන මතධාරිත්වය හා ගතානුගතික වාර්ගික බෙදීම් හා ලේබල් වලින් නිදහස් වී සිතීමේ හා කි‍්‍රයා කිරීමේ හැකියාව, නාගරික ප‍්‍රදේශවල වෙසෙන උගත්-නූගත්, ධනවත්-දිළිදු, බාල-මහලූ බොහෝ ඉන්දියානුවන්ට නොමැති බවයි.

මේ නිසා නාගරික පහසුකම් ඇති ස්ථානවල පදිංචි වූවත් ඔවුන් තවමත් සිතන්නේ, කථා කරන්නේ හා තීරණ ගන්නේ ගමේදී කළ කී විදියට ම බවත්, මේ නිසා ඉන්දියාවේ සැබෑ නගර බිහිව නැති බවත් ඔහු කියනවා.

ඉතින් ගමේ විදියට සිතීමේ ඇති වරද කුමක් ද?

නගරයක ඉපිද උසස් මධ්‍යම පාංතික පසුබිමක හැදුණු වැඩුණු මහත්මා ගාන්ධි, ඉන්දියානු ගම ගැන බෙහෙවින් වර්ණනාත්මකව කථා කළ අයෙක්. ‘ඉන්දියාවේ ආත්මය හමුවන්නේ ගම්වලයි.’ ඔහු කියා තිබෙනවා.

මෙය සැබෑ වුවත්, සම්පුර්ණ සත්‍යය නොවෙයි. ‘‘ඉන්දියානු ගම, සමහරුන් සිතන තරම් සරල හෝ පිවිතුරු හෝ නැහැ. ඉන්දියාවේ සමාජ විසමතා හා ප‍්‍රශ්න බොහොමයක් පැන නගින්නේ ගමෙන්. ගමේ යථාර්ථය හොදින් ම දන්නේ ගම්වල ජීවත්වන කුලවතුන් හෝ ධනවතුන් නොව පීඩිත ජනතාවයි.’’ ජෝසෆ් කියනවා.

ඉන්දියානු ගම ගැන යථාර්ථවාදීව විග‍්‍රහ කළ අයෙක් නම් ඉන්දියානු ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘවරයා වූ ආචාර්ය බී. ආර්. අම්බෙඞ්කාර්. මීට 60 වසරකට පෙර ඔහු කීවේ මෙයයි: ‘‘ඉන්දියානු උගතුන් හා බුද්ධිමතුන් ගම නිර්මල හා පූජනීය දෙයක් ලෙස හුවා දක්වන්නට හරි කැමතියි. එහෙත් ඔවුන් නොදකින බිහිසුනු යථාර්ථයක් හැම ගමක ම තිබෙනවා. ඉන්දියානු ගම යනු පටු මානසිකත්වයේ, වර්ගවාදී බවෙහි, වැඩවසම් ක‍්‍රමයේ හා නොදන්නාකමේ ඇලී ගැලී සිටින පසුගාමී සමාජයක්.’’

එදා මෙදා තුර නිදහස් ඉන්දියාවේ ආර්ථික හා සමාජ ප‍්‍රගතිය නිසා මේ යථාර්ථය එතරම් වෙනස් වී නැතැයි ද, ගම්වල තිබූ සමාජ විසමතා නාගරික ප‍්‍රදේශවලටත් ප‍්‍රතිරෝපණය කිරීම නම් හොඳ හැටි සිදුව ඇතැයි ද ජෝසෆ් කියනවා.

21 වන සියවසේ ඉන්දියාවේ නවීකරණය පිළිබඳ සංවාදයේ මූලික සාධකයක් වී ඇත්තේ පීඩිත හා ගතානුගතික ගමේ සංකල්පයේ අන්ධ ලෙස එල්බගත් පිරිස් සැබෑ නගර බිහිවීමට එරෙහිව මතවාදීව, ප‍්‍රතිපත්තිමය හා භෞතික ලෙසින් කි‍්‍රයා කිරීමයි. ඔහු කියන හැටියට (සහ මාත් මුඵමනින් එකඟ වන පරිදි) නාගරික ප‍්‍රදේශ යනු සැබෑ නගර නොවෙයි!

මනු ජෝසෆ් මේ ලිපිය ලියන්නට ආසන්න ම හේතුව වූයේ 2012 දෙසැම්බර් 16 වනදා නවදිල්ලියේ ගමන් කරන බස් රථයක් තුළදී මිනිසුන් හය දෙනෙකු විසින් තරුණියක සමූහ දුෂණය කිරීමයි. මේ ප‍්‍රවෘත්තියත් සමඟ ස්තී‍්‍ර දුෂණය හා හිංසනයට පමණක් නොව නගරවල ආරක්‍ෂාව, නීතිය හා සාමය ආදි කරුණු ගැන ප‍්‍රබල ජනමතයක් ඉන්දියාව පුරාම මතු වුණා.

මෙබදු අපරාධවලට නූතනත්වය හා ‘සංකර වූ කාන්තාවන්’ ද වගකිව යුතු බවට ප‍්‍රතිමතයක් ද ඇතැම් ගතානුගතික පිරිස් මතු කළා. මේ ප‍්‍රතිමතය නියෝජනය කළේ පසුගාමී ග‍්‍රාමීය මානසිකත්වයයි.

සාම්ප‍්‍රදායික ඉන්දියානු ගමේ පීඩිතයන් අතර වැඩිපුර ම පීඩිත කාන්තාවන් බවත්, ගැමි මානසිකත්වය නගරවලට එලෙසින් ම ඔසවා ගෙන ආ අය කාන්තා හිංසනයේ වරද කාන්තාවන් මත ම පටවන්නට තැත් කිරීම පුදුමයක් නොවන බවත් ජෝසෆ් කියනවා.

‘‘මෙබදු අපරාධ ලෝකයේ ඕනෑ ම රටක, ඕනෑ ම නගරයක සිදු විය හැකියි. එහෙත් මේ සිදුවීමට පසු ඉන්දියාව සිසාරා මතුව ආ මධ්‍යම පාන්තික ආවේගයන් රජයට හා බලධාරීන්ට කෙලින් ම චෝදනා කළේ අපේ නගර එකක්වත් කාන්තාවන්ට ආරක්‍ෂාකාරී නැති බවයි.’’

ජෝසෆ් ඇතුඵ වෙනත් ප‍්‍රබුද්ධ ලේඛකයන් හා බුද්ධිමතුන් මෙය දකින්නේ ඉන්දියාව අධිවේගීව නවීකරණය වීමේදී මතු වන සංකල්පමය පරස්පරයක් හා අභියෝගයක් හැටියට. අධිවේගී මාර්ග, පාලම්, තට්ටු නිවාස, හෝටල් හා සාප්පු සංකීර්ණ ගොඩ නඟන වේගයට මිනිසුන්ගේ සිතුම් පැතුම් හා ආකල්ප වෙනස් කරන්නට කිසිදු රජයකට බැහැ.

ශී‍්‍ර ලංකාවේ නාගරීකරණය ඉන්දියාවේ පරිමාණයට හා වේගයට වඩා අඩු වුවත් මේ පරස්පරයන් හා මත ගැටුම් අපටත් අදාලයි. එහෙත් ප‍්‍රතිවිරුද්ධ මත ඉවසා දරා ගැනීමේ හා සංවාද කිරීමේ හැකියාවෙන් නම් ශී‍්‍ර ලංකාව සිටින්නේ ඉන්දියාවට වඩා බොහෝ පිටුපසින්.

සිවුමංසල කොලූගැටයා #96: ආතර් සී. ක්ලාක් නැවත කියවමු!

This week, my Ravaya column (in Sinhala) is about why we in Sri Lanka should re-read Arthur C Clarke, author of 100 books and over 1,000 essays of both fiction and non-fiction. This marks his 95th birth anniversary that falls on 16 Dec 2012.

As a science writer, Sir Arthur wrote on many and varied topics. Here, I single out two aspects: human violence and human gullibility, both of which continue to affect societies around the world.

Sir Arthur Clarke revisits Hikkaduwa beach in souther Sri Lanka in his custom-made Dune Roller, circa 2005

ශ‍්‍රීමත් ආතර් සී. ක්ලාක්ගේ 95 වන ජන්ම සංවත්සරය අදට යෙදෙනවා.

ඔහුගේ අදහස් හා පරිකල්පනය කැටි කරගනිමින් වසර 25කට වැඩි කාලයක් පුරා විටින් විට මා ලියූ ලිපි එකතු කොට සම්පාදනය කළ ‘ආතර් සී. ක්ලාක් චින්තන චාරිකා’ නම් අලූත් පොතත් මේ සතියේ එළි දකිනවා.

ක්ලාක් 1917 එංගලන්තයේ ඉපිද, 2008 මාර්තුවේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ දී මිය ගියා. ඔහුගේ අවුරුදු 90ක ජීවත කාලයෙන් අඩ සියවසකට වැඩි කාලයක් ගත කළේ මෙරට පදිංචිකරුවකු හැටියටයි. (පුරවැසියකු නොවේ!) එසේ වුවත් අපේ රටේ බොහෝ දෙනා තවමත් ක්ලාක් චින්තනය ගැන එතරම් නොදන්නා බව පෙනෙනවා.

මෙයට එක් හේතුවක් නම් ඔහුගේ සියයකට ආසන්න පොත්වලින් හා දහසකට අධික වූ විද්වත් ලිපි ලේඛනවලින් දේශීය භාෂාවලට පෙරළී ඇත්තේ සීමිත ප‍්‍රමාණයක් වීම. වෙළඳපොළ හේතු නිසාදෝ එසේ පරිවර්තනය හෝ අනුවාදය වී ඇත්තේ ද ඔහුගේ ප‍්‍රබන්ධ කෘති සමහරක් පමණයි.

ක්ලාක් විවිධාකාරයෙන් විග‍්‍රහ කළ හැකියි. ඉතා පටු කෝණයකින් බලන ඇතැම් දෙනා ඔහු හුදෙක් ප‍්‍රබන්ධ කථාකරුවකු හා විද්‍යාත්මක සාත්තරකරුවකු ලෙස දකිනවා. තවත් අයට ඔහු ගැජට්කාරයකු පමණයි. යම් පමණකට එය සැබෑ වූවත්, ඔහුගේ බුද්ධිමය දායකත්වයේ තවත් පැතිකඩ ගණනාවක් තිබෙනවා.

විද්‍යාව හා කලාවත්, පෙරදිග හා අපරදිග දැනුමත් එකට සංකලනය කිරීම හරහා අසාමාන්‍ය වූ දැක්මක් ඔහු ලබා ගත්තා. එමෙන්ම වර්තමාන දේශපානකින හෝ ආර්ථික මතවාදයන් තුළ සිරකරුවකු නොවී දිගුකාලීන ඓතිහාසික හා පරිනාමීය දෘෂ්ටි කෝණයකින් කරුණු විග‍්‍රහ කිරීමට ඔහුට හැකියාව තිබුණා.

හැම චින්තකයා හා ලේඛකයා ම සිය නිර්මාණ කරන්නේ තමන්ගේ කාලයට අනුරූපවයි. ආතර් සී. ක්ලාක්ට අනාගතවේදී දැක්මක් තිබුණත් ඔහු විසි වන සියවසේ චරිතයක්. ඔහුගේ දැක්ම වඩාත් මතුව ආයේ ඔහු මානව ප‍්‍රචණ්ඩත්වය හා විවිධ මානව විශ්වාසයන් ගැන ලියූ හා කියූ දේ හරහායි. මේ විග‍්‍රහයන් ඔහුගේ කාලයට අනුරූපව කරනු ලැබූවත් අපේ වත්මන් සියවසට අදාල කර ගත හැකියි.

Flt Lt Arthur C Clarke of the Royal Air Force, circa 1942 - Photo owned by Arthur C Clarke Estate — Flt Lt Arthur C Clarke of the Royal Air Force, circa 1942 – Photo owned by Arthur C Clarke Estate

පළමුවන ලෝක යුද්ධ සමයේ ඉපදී, දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ගුවන් හමුදා සේවයේ නිරත වී, සීතල යුද්ධයේ සමස්ත කාල වකවානුව ම අත්විඳි ඔහු මානව ප‍්‍රචණ්ඩත්වය ගැන හා ගෝත‍්‍රික කලහකාරීබව ගැන ලිව්වේ හා කථා කළේ ෙසෙද්ධාන්තිකව නොව ප‍්‍රායෝගික අත්දැකීම් ඇතිවයි.

බටහිර ලෝකයෙන් පෙරදිගට සංක‍්‍රමණය වී 1956 සිට ශ‍්‍රී ලංකාවේ පදිංචි වූ ඔහුට යළිත් තුන් වතාවකදී ගැටුම්කාරී පරිසරයක ජීවත් වන්නට සිදු වුණා. 1971දී හා 1987-89දී මෙරට දකුණේත්, 1980 දශකය සිට ඔහුගේ ජීවිතයේ අවසානය තෙක් මෙරට උතුරු හා නැගෙනහිරත් සිදු වූ සන්නද්ධ අරගලයන් නිසා ඔහු දැඩි සේ කම්පාවට පත් වුණා.

දේශපාලන මතවාද වෙනුවෙන් හෝ බිම් ප‍්‍රදේශ සඳහා හෝ වෙනත් කුමන හේතුවක් නිසා හෝ අවි ආයුධ අතට ගැනීම ඔහු කිසි විටෙකත් අනුමත කළේ නැහැ. එහෙත් ආක‍්‍රමණශීලී ස්වභාවය හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය මානවයන්ට පරිණාමයෙන් උරුම වූවක් බවත්, පරිණාමීය අතීතයේ දී නම් එය අපේ වර්ගයාගේ රැක්මට හා පැවැත්මට උපකාරී වූ බවත් ඔහු දැන සිටියා.

දැනුමෙන්, චින්තනයෙන් හා තාක්ෂණයෙන් ඉදිරියට ගියත් මේ උරග මොළ ඉතිරියක් තවමත් අප තුළ පවතින බවත්, එය අධ්‍යාපනය හා ශික්ෂණය හරහා සමනය කර නොගත් විට ගැටුම් හට ගන්නා බවත් ඔහු තේරුම් ගත්තා. ඉතා සරල මුගුරක සිට අතිශයින් විනාශකාරි පරමාණු බෝම්බ දක්වා සමස්ත අවි ආයුධ පරාසය හරහා ම මතු වන්නේ මේ පරිණාමීය ආවේගය හා ගෝත‍්‍රිකත්වය බව ඔහු යළි යළිත් පෙන්වා දුන්නා.

ශ‍්‍රී ලංකාවේ සන්නද්ධ අරගල තුනේදී ඒ ගැන මහත් ශෝකබරිත නිරීක්ෂකයකු හැටියට ඔහු ඉඩ ලද හැම අවස්ථාවක ම මේ ප‍්‍රාථමික ආවේගයන්ගෙන් ඔබ්බට යාමේ වැදගත්කම අවධාරණය කළා.

ඔහු විසිවන සියවස නිතර හැඳින්වූයේ ලෝක ඉතිහාසයේ අතිශයින් ම මිලේච්ඡ වූ සියවස හැටියටයි. රටවල් අතර ප‍්‍රකාශිත යුද්ධ, රටවල් තුළ සිවිල් යුද්ධ, ත‍්‍රස්තවාදී හා අපරාධකාරී ක‍්‍රියා මෙන් ම දේශපාලන මතවාදයන් නිසා ද මිලියන ගණනක් අහිංසක හා නිරායුධ ජනයාගේ ජීවිත හානි කළ එම බිහිසුණු සියවසෙන් අප අමතක නොවන පාඩම් උගත යුතු බව ඔහු නැවත කියා සිටියා.

යුනෙස්කෝව (එක්සත් ජාතීන්ගේ අධ්‍යාපනික, විද්‍යාත්මක හා සංස්කෘතික සංවිධානය) සමඟ ඔහුට සමීප සබඳතාවක් තිබුණා. දෙවන ලෝක යුද්ධයේ උණුසුම පහව යන්නටත් කලින් 1945දී යුනෙස්කෝව පිහිටුවා ගන්නා විට එහි ප‍්‍රඥප්තියේ ආරම්භක වැකිය ලෙස එහි නිර්මාතෘවරුන් ලීවේ මෙයයි. ‘යුද්ධ හට ගන්නේ මිනිසුන්ගේ මනසේ නිසා සාමයට පවුරු සවිමත් කළ යුත්තේ ද පළමු කොට ම මිනිස් මනසේයි.’

මේ ගැඹුරු සංකල්පය එවකට 29 හැවිරිදි තරුණයකුව සිටි ආතර් සී. ක්ලාක්ගේ මනසට කිඳා බැස්සා. ඉක්බිතිව 1955දී ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්, බර්ට්රන්ඞ් රසල් ඇතුළු ලෝකයේ ඉහළ පෙළේ විද්‍යාඥයන් හා බුද්ධිමතුන් පිරිසක් න්‍යෂ්ටික අවිවලට එරෙහිව නිකුත් කළ රසල්-අයින්ස්ටයින් ප‍්‍රකාශනය (Russell-Einstein Manifesto) ද ඔහුගේ චින්තනය තවත් තීව‍්‍ර කළා.

ක්ලාක් ශ‍්‍රී ලංකාවේ තරුණ සන්නද්ධ අරගලයන් හා බෙදුම්වාදී යුද්ධය ගැන විටින් විට ප‍්‍රසිද්ධියේ අදහස් දැක් වූ විට ඒවාට මෙබඳු දිගු කාලීන හා පුළුල් පසුබිමක් තිබුණා. ඔහු කිසි විටෙකත් සාමය ගැන සරල හා සිල්ලර මට්ටමින් කථා කළේ නැහැ. එමෙන් ම ඔහු හැම විට කීවේ ‘කල් පවතින’ හා ‘තිරසාර’ සාමයක් ගැනයි. ඔහුගේ අවසාන ප‍්‍රසිද්ධ ප‍්‍රකාශය වූ 90වන ජන්ම දින ආවර්ජනයේත් මේ සංකල්පය නැවත වරක් අවධාරණය කළා.

දශක නවයක ජීවිත කාලයේ කිසිදු පෞද්ගලික අපේක්ෂාවක් ඉතිරිව නැතත්, මහා පරිමාණයේ ප‍්‍රාර්ථනා තුනක් ඔහු සඳහන් කළා.

• පළමු වැනි පැතුම නම් විශ්වයේ වෙනත් තැනෙක ජීවයක් පැවතීම පිළිබඳ ස්ථීරසාර සාක්ෂියක් ලැබේවා යන්නයි.

• දෙවැනි පැතුම නම් පිවිතුරු බලශක්ති ප‍්‍රභවයන් භාවිතයට ලෝකය ඉක්මනින් ම යොමු වනු ඇතැයි යන්නයි.

• තෙවැනි පැතුම නම් කල් පවතින තිරසාර සාමයක් හැකි ඉක්මනින් ශී‍්‍ර ලංකාවේ උදා වේවා යන්නයි.

“සාමය යනු නිකම් උද්‍යොග පාඨයක් හෝ ලියවිල්ලක් නොවන බව මා දන්නවා. ඒ සඳහා අති විශාල කැපවීමක්, පරිත්‍යාගයක් හා දිගු කාලීන දැක්මක් අවශ්‍යයි,” ඔහු කියා සිටියා.

විද්‍යාව ජනප‍්‍රිය කිරීමට ලෝක මට්ටමින් කරන විද්වත් දායකත්වය සඳහා 1952 සිට යුනෙස්කෝ පිරිනමන කාලිංග සම්මානය 1961දී හිමි වූයේ ක්ලාක්ටයි. එය ලබා ගනිමින් ඔහු 1962 සැප්තැම්බරයේ නවදිල්ලියේදී කළ කථාවේ අවසාන වැකි කිහිපය අඩසියවසක් ගත වී තවමත් අපට අදාල කර ගත හැකියි.

“තර්කානුකූලව හා සාක්ෂි මත පදනම් වූ චින්තනයක් පෙර අපර දෙදිග සියලූ රටවලට අවශ්‍යයි. එය වඩාත් හදිසි අවශ්‍යතාවයක් වන්නේ දියුණු වෙමින් පවතින රටවලයි. ආසියාවේ හා අප‍්‍රිකාවේ බොහෝ රටවල මිලියන් ගණනක් ජනයා භෞතික, මානසික හා ආධ්‍යාත්මික දරිද්‍රතාවයේ ඇද බැඳ තබන ප‍්‍රබල සාධක දෙකක් තිබෙනවා. එනම් අන්ධ භක්තිය හා මිථ්‍යා විශ්වාසයි.

“විද්‍යාව එහි සාංස්කෘතිකමය හා තාක්ෂණික යන මුහුණුවර දෙකෙන් ම මේ පසුගාමී සාධකවලට එරෙහි වනවා. ගතානුගතිකත්වයේ යදම් බිඳ දමා මුළු මහත් ජාතීන් වඩා යහපත් ජීවන තත්ත්වයන් වෙත කැඳවා ගෙන යන්නට විද්‍යාත්මක චින්තනය මඟ පෙන්වනවා.

“විවෘත මනසින් යුතුව හා විචාරශීලිව හැම දෙයක් ම ප‍්‍රශ්න කිරීම විද්‍යාවේ ක‍්‍රමවේදයයි. ඉන්ද්‍රිය ගෝචර ප‍්‍රත්‍යක්ෂ හරහා මතු වන දේ අපේ එල්බ ගත් විශ්වාසවලට පටහැනි වන විට දී පවා එය පිළිගැනීම විද්‍යාවේ විනයයි.

“එහෙත් අන්තවාදියාගේ ආදර්ශ පාඨය වන්නේ ‘කරුණු හා තර්ක ඉදිරිපත් කරන්නට එපා – මගේ තීරණය අවසාන විනිශ්චයයි’ යන්නයි. එබඳු අධිපතිවාදයක් විද්‍යාවේ නැති නිසා අන්තවාදීන්ට විද්‍යාවේ තැනක් ද නැහැ.

Arthur C Clarke drawn by K W Janaranjana (Courtesy Maanawa magazine, Jan-Feb 1988)
“මිථ්‍යා විශ්වාස හා ඇදහිලි ඕනෑ තරම් පෙරදිග රටවල හමු වනවා. සමහරක් අහිංසක නොමඟ යාම් වූවත් ඇතැම් ඒවා පුද්ගලයන්ට හා ජන සමාජයන්ට ඉතා අහිතකරයි. උදාහරණයක් නම් මෑතදී (1962) ලොව ඇතැම් රටවල පැතිර ගිය ලෝක විනාශයක් ගැන අස්ථාන භීතියයි. ග‍්‍රහලෝකවල ස්වභාවික ගමන් මාර්ගවලට අනුව ඉඳහිට ඒවා අහසේ සාපේක්ෂව එක ම කලාපයක සමීප ලෙසින් පිහිටනවා. එයින් පෘථිවියේ කිසිදු ආපදාවක් ඇති විය නොහැකියි. එහෙත් ඒ ගැන බිය උපදවා ගත් ඉන්දියානු හා අනෙකුත් ජාතිකයන් කී දෙනෙකු එම ‘අපල උපද්‍රව’ දුරු කිරීමට කියා තමන්ගේ සීමිත මුදල් අපරාදේ වැය කළා ද?

“මීට දෙවසරකට පෙර මේ කාලිංග සම්මානයෙන් පුද ලැබූ ෂන් රොස්ටාන්ඞ් මෙබඳු සම්මාන ප‍්‍රදානෝත්සවයකදී භාරතය හැඳින්වූයේ ‘අතීතය ප‍්‍රතිකේෂප නොකර අනාගතය වැළඳ ගන්නා ශ්‍රේෂ්ඨ දේශය’ හැටියටයි. මෙය අද කාලයේ ඕනෑ ම රටකට ගැලපෙන ප‍්‍රතිපත්තියක්. එහෙත් හැම රටක හා ජාතියක ම අතීතයේ ආයාසයෙන් ප‍්‍රතිකේෂප කළ යුතු ඇතැම් උරුමයන් ද තිබෙනවා.

“ගැඹුරට විග‍්‍රහ කළ විට විද්‍යාව යනු තර්කානුකූලව සිතීම හා විචාරශීලිව ලෝකය හා අප සමාජය දෙස බැලීමයි. අප ඉවත ලිය යුත්තේ කුමක් ද හා තව දුරටත් පවත්වා ගනිමින් ප‍්‍රවර්ධනය කළ යුත්තේ කුමක් ද යන්න එබඳු චින්තන ක‍්‍රමවේදයකින් අපට වෙන් කර ගත හැකියි. අනාගතයට දිවෙන අවිනිශ්චිත මාර්ගයෙහි අපට හොඳ මඟ පෙන්වන්නන් ත‍්‍රිත්වය වනුයේ විද්‍යාත්මක චින්තනය, සහජයෙන් අප ලබන ප‍්‍රඥව හා අමාරුවෙන් ප‍්‍රගුණ කර ගත යුතු දුරදක්නා නුවණයි.”

මගේ මතය නම් හැම පරම්පරාවක් ම මෙබඳු බුද්ධිමතුන් හා ලේඛකයන් නැවත කියවිය යුතුයි. එසේ කියවද්දී ඔවුන්ගේ ජීවන කාලීන පසුබිම ගැන ද විමර්ශනය කළ යුතුයි. මෙය බර්ට්රන්ඞ් රසල්, මහත්මා ගාන්ධි, මාටින් වික‍්‍රමසිංහ මෙන් ම ආතර් සී. ක්ලාක්ටත් පොදුයි. එසේ යළි කියවා අපේ පරම්පරාවට හා යථාර්ථයට මේ චින්තකයින්ගේ අදහස් අදාල කර ගත යුතුයි.

මෙබඳු යළි කියවීමක් තබා ක්ලාක් මුල්වරට හරිහැටි කියවීමක්වත් මෙරට තවමත් සිදු නොවීම කණගාටුවට කරුණක්. ඔහුගේ 2008 වියොවින් දින කිහිපයකින් දෙසතිය සඟරාව සම්මුඛ සාකච්ඡාවක් කරමින් මා කීවේ ලක් සමාජය ක්ලාක් ගැන උදම් ඇනුවාට ඔහුගේ හරබර අදහස් හා නිර්දේශවලින් ප‍්‍රයෝජනයක් නොගත් බවයි.

ජීවමාන ක්ලාක් සංචාරක ආකර්ෂණයක් හා ජාත්‍යන්තර ප‍්‍රදර්ශන භාණ්ඩයක් බවට පත් කරන්නට මෙරට ඇතැම් දෙනා හා ආයතන තැත් කළා. ඔහුගේ නමින් 1984 පිහිටුවන ලද රාජ්‍ය තාක්ෂණික ආයතනය වසර තිහකට ආසන්න කාලයක් නිසි විද්‍යාත්මක ඵලදායීතාවකින් තොරව මහජන මුදලින් දිගට ම පවත්වා ගෙන යනවා.

ක්ලාක්ගේ චින්තනය ගැඹුරු විලක් නම් ලක් සමාජය මෙතුවක් කර ඇත්තේ ඒ විල් තෙර හිඳ ගෙන ඉඳහිට නැඟී එන රළක් පෑගීම හා නොගැඹුරු දියේ ඉනවටක් දක්වා යාම පමණයි. එයින් ඔබ්බට මේ චින්තන චාරිකාව ගෙන යාමේ ලොකු වගකීමක් ක්ලාක් සමඟ සමීපව බුද්ධි ගවේෂණයේ යෙදුණු අපට දැන් පැවරී තිබෙනවා.

ආතර් සී. ක්ලාක් චින්තන චාරිකා කෘතිය හරහා මා උත්සාහ කරන්නේත් මේ විලේ තවත් මානයකට සිංහල කියවන සමාජය කැඳවා ගෙන යන්නටයි. ඒ චාරිකාවට අවශ්‍ය වන්නේ නොතිත් වූ දැනුම් පිපාසය හා විවෘත මනසක් පමණයි. යම් තාක් දුරකට ගිය පසු බුද්ධිමත් පාඨකයන්ට තනිව පිහිනා යන්නට ඉඩ හැරීම ලේඛකයන්ගේ සම්ප‍්‍රදායයි!