In this week’s Ravaya column (in Sinhala), I discuss the public health implications of rising levels of pesticide residues in our food. I cite research by the Hector Kobbekaduwa Agrarian Research and Training Institute (HARTI) on pesticide use habits of upcountry vegetable and potato farmers, which makes alarming reading.
Among other things, researchers found that up to a quarter of surveyed farmers grow some chemicals-free vegetables their own use! So this is not a matter of ignorance, but willful poisoning of the unsuspecting consumer.
I covered similar ground in English on 11 Aug 2013: When Worlds Collide #78: Homicide by Pesticides: Can we escape?
ජාතික විසවීම් වැළැක්වීමේ සතිය ලෙස ඔක්තෝබර් 28 – නොවැම්බර් 3 කාලය සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය විසින් ප‍්‍රකාශයට පත් කොට තිබෙනවා.
විසවීම් ප‍්‍රධාන වශයෙන් දෙආකාරයි. දැනුවත්ව හා ඕනෑකමින් (සියදිවි හානි කර ගැනීමේ අරමුණින්) මාරාන්තික විස ශරීරගත කර ගන්නා අය සිටිනවා. එය මානුෂික මෙන් ම සමාජ විද්‍යාත්මක ප‍්‍රශ්නයක්.
දෙවැනි ආකාරය නම් නොදැනුවත්ව හා නිරායාසයෙන් විසවීම් නිසා රෝගී වීම හෝ මිය යාම. මෙහිදී විසවීමේ ප‍්‍රතිඵල ඉක්මනින් මතු විය හැකියි. නැතිනම් සුඵ මට්ටමේ විසවීම් කලක් තිස්සේ ශරීරය තුළ එකතුවීමෙන් කල් යාමේදී නිදන්ගත රෝගාබාධ හටගත හැකියි.
නූතන සමාජයේ විවිධ අවශ්‍යතා හා පහසුකම් සඳහා අප භාවිතා කරන එදිනෙදා රසායන ද්‍රව්‍ය සමහරක් මෙසේ සුඵ පරිමාවෙන් ශරීරගත වීමේ විපාක ගැන දැන් වඩාත් අවධානය යොමු කැරෙනවා. මේවායේ අහිතකර විපාක මතුවන්නට වසර හෝ දශක ගණනක් ගත වන බැවින් එය ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයට හසු වන්නේ නැහැ.
එමෙන්ම හේතුකාරකය හා ප‍්‍රතිඵලය අතර සෘජු සබඳතාවක් සැම විට තහවුරු කරන්නට ද බැහැ. (මානව දේහය එකවිට බහු විධ බලපෑම්වලට ලක් වන නිසා.) එක් වරම විසවීමක් නොපෙනෙන නිසා හේතු කාරකය සොයා ගැනීම වෛද්‍යවරුන්ට පවා අසීරුයි.
ගොවිතැනේදී රසායනික පොහොර හා පලිබෝධ නාශක අනිසි හා අධික ලෙස භාවිතා කිරීමෙන් ඒවායේ ශෙෂයන් (agrochemical residues) අපේ ආහාර හා බොන ජලයට ද එකතු වන බව දැන් අප දන්නවා. මේ ශෙෂයන් ශරීරගත වීමෙන් එක්වර රෝගීවීමක් නොපෙනුනත් කලක් තිස්සේ පටකවල තැන්පත් වීමෙන් ශරීර පද්ධතිවලට හානි විය හැකියි. ඇතැම් ආකාරයේ පිළිකා ඇති කිරීමට ද මේ ශෙෂයන් දායක විය හැකියි.
ශරීරය තුළ ටිකෙන් ටික රසායනික සංචිත වීම Bio-accumulation ලෙස විද්‍යාත්මකව හඳුන්වනවා. සිංහලෙන් ජෛවීය රාශිභූත වීම යයි කිව හැකියි.
පාරිසරික විද්‍යාඥ ආචාර්ය රනිල් සේනානායක මේ ගැන කලක සිට මහජන අවධානය යොමු කරන්නට උත්සාහ ගත් අයෙක්.
සෞඛ්‍ය බලධාරීන් හා මාධ්‍ය මුල් කාලයේ වැඩි අවධානය යොමු කළේ පළිබොධනාශක අධික ලෙස ශරීරගත වීම (ඕනෑකමින් හෝ නොදැනුවත්කමින්) නිසා රෝගීවීම හා මිය යාම ගැනයි. එහෙත් එයට වැඩි දිගුකාලීන ව්‍යසනයක් මේ සෙමෙන් වස වීම නිසා සිදුවන බව රනිල් කියනවා.
පළිබොධ නාශක ශෙෂයන් අපේ කෑම මේසයට එන ක‍්‍රම ගණනාවක් තිබෙනවා. එයින් එක් ප‍්‍රධාන මාර්ගයක් නම් ආහාර බෝග වැවීමේදී හා ගබඩා කිරීමේදී අනිසි ලෙස රසායනික භාවිතය.
අස්වැන්න රැක ගැනීමට අවශ්‍ය ප‍්‍රමාණයට වඩා බෙහෙවින් අධික රසායන භාවිතයකට අපේ බොහෝ ගොවීන් පුරුදුව සිටිනවා. මෙය නොදැනුවත්කමටත් වඩා ඇබ්බැහිකම, අවිචාරශීලී බව හා අන්ධානුකරණය වැනි හේතු නිසා සිදුවන්නක්.
ශ‍්‍රී ලංකාවේ එළවලූ ගොවීන් පලිබෝධනාශක භාවිත කරන ආකාරය ගැන හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව ගොවි කටයුතු පුහුණු හා පර්යේෂණායතනය (HARTI) මඟින් අධ්‍යයනය කොට තිබෙනවා. කඳුකරයේ නුවරඑළිය හා බදුල්ල දිස්ත‍්‍රික් දෙකෙහි ගොවීන් 240ක් අහඹු ලෙස තෝරා ගෙන කරන ලද සමීක්ෂණයක ප‍්‍රතිඵල 2013 අපේ‍්‍රල් මාසයේ ප‍්‍රකාශයට පත් කෙරුණා. මේ අධ්‍යයනය කළේ එම්. එම්. එම්. අහීයාර්, එම්. ටී. පද්මජානි හා එම්. ඒ. සී. එස්. බණ්ඩාර නම් පර්යේෂකයන් තිදෙනායි.
මෙරට වෙළඳපොළේ දැනට අලෙවි කැරෙන පලිබෝධනාශක වෙළඳ නාම 462න් 73ක් මේ සමීක්ෂණයට පාත‍්‍ර වූ එළවලූ හා අර්තාපල් ගොවීන් පාවිච්චි කරන බව හෙළි වුණා. මේවා සියල්ල නීත්‍යනුකූලව, රජයේ අනුමැතියෙන් මෙරටට ගෙන්වා බෙදාහරින විස රසායනික ද්‍රව්‍යයි. ප‍්‍රශ්න මතු වන්නේ පරිහරණයේදීයි.
ඉක්මනින් වැඩි ඵලදාවක් ලබා ගැනීම සඳහා පලිබෝධ නාශක නිසි මාත‍්‍රාව ඉක්මවා අධික ලෙස යෙදීම බොහෝ ගොවීන් කරන බව HARTI සමීක්ෂණයෙන් නැවතත් තහවුරු වුණා.
එයින් සොයා ගත් ගොවි චර්යා කිහිපයක් මෙසේයි.
- ගොවීන්ගෙන් 40%ක් දෙනා පලිබෝධකයන් කිසිවකතුත් පෙනෙන්නට නැතත් පුරුද්දට මෙන් පලිබෝධ නාශක ඉසිනවා.
- පලිබෝධ නාශක නිර්දේශිත මාත‍්‍රාව හා වාර ගණන නොසෑහෙන බවට බොහෝ ගොවීන් අතර විශ්වාසයක් තිබෙනවා. බහුතරයක් ගොවීන් නිර්දේශිත මාත‍්‍රාව මෙන් එක හමාර ගුණයක් හෝ ඊට වඩා යොදනවා.
- සමහර ගොවීන් විවිධ පලිබෝධ නාශක එකට මිශ‍්‍ර කොට යොදනවා. ඒ හරහා පලිබෝධයන් ක්ෂණිකව මැරී වැටෙනු ඇතැයි ඔවුන් අපේක්ෂ කරනවා.
- ඇතැම් ගොවීන් සිතන්නේ බෝග වර්ධනයට ද පලිබෝධ නාශක උදවු වන බවයි! (ඒ සඳහා වෙනම රසායනික පොහොර ද යොදනු ලැබුවත්.)
- අස්වැන්න නෙළා ගන්නට දින 10 – 14කට පෙර කිසිදු රසායනිකයක් බෝගයට ඉසීම නොකළ යුතුයි. මෙය ශෙෂ ඉතිරිවීම වළක්වාලීමේ උපක‍්‍රමයක්. එහෙත් උඩරට එළවඵ හා අර්තාපල් ගොවීන්ගෙන් තුනෙන් එකක් ම මේ අවම කාලයට ගරු නොකරන බව පිළිගත්තා.
අපේ සමහරුන් සිතන තරම් නොදැනුවත් හෝ නූගත් ගොවීන් අද කාලේ නැහැ. සමීක්ෂණයට ලක්වූ ගොවීන්ගෙන් 75%ක් පළිබෝධ නාශක පරිසරයට හානි කරන බවත්, ගොවීන්ගේ හිතමිතුරු ගැඩිවිලූන් වැනි සතුන් ද මරා දමන බවත් දැන සිටියා.
එමෙන්ම ඔවුන් අහිංසකයන් ද නොවෙයි. ගොවීන් අතරින් 25%ක් දෙනා තමන්ගේ පවුලේ ආහාරය සඳහා වසවිස නොයොදා වෙන ම පාත්තිවල එළවඵ වවන බව පිළි ගත්තා. (එසේ විවෘතව පිළිගැනීමට මැළි වූ ගොවීන් ද සිටියා විය හැකියි.)
HARTI සමීක්‍ෂණයේ වඩාත් ම බියජනක සොයා ගැනීම ලෙස මා දකින්නේ මෙයයි. තමන්ගේ පවුලේ ආහාරයට නොගන්නා වසවිස සහිත එළවඵ, සෙසු පාරිභෝගිකයන් සඳහා දැන දැන ම වෙළඳපොලට එවන මේ ගොවීන් ජාතියට වසවිස කවන්නෝ නොවෙයි ද?
මෙය සරසවියක් හෝ රාජ්‍ය නොවන ආයතනයක් කළ සමීක්‍ෂණයක් ද නොවෙයි. රාජ්‍ය පර්යේෂණායතනයක් කළ සමීක්‍ෂණයක්.
මේ තරම් සාහසික කි‍්‍රයා කලාපයකට අපේ සමහර ගොවීන් යොමුව සිටින්නේ ඇයි යන්න පුඵල් ලෙස සංවාදයකට ලක් කළ යුතුයි. “සුඵ පරිමාණ ගොවියා වෙළඳපොළේ සිරකරුවකු වී සිටීම” වැනි සරල තර්කවලින් මේ කුහකත්වය පහදා දිය නොහැකියි.
මේ සමීක්ෂණයෙන් ම හෙළි වූයේ කෘෂි ව්‍යාප්ත නිලධාරීන් හරහා දැනුම හා උපදෙස් ලබා ගෙන ඇත්තේ ගොවීන්ගෙන් තුනෙන් එකක් පමණක් බවයි. බහුතරයක් එක්කෝ සෙසු ගොවීන්ගෙන් අසා දැන ගන්නවා. නැත්නම් පළිබෝධ නාශක විකිණීමට තිබෙන ළඟ ම ඇති කඬේ මුදලාලිගෙන් සියඵ උපදෙස් ලබා ගන්නවා.
කෘෂි ව්‍යාප්ති නිලධාරීන් වගාබිමට නොපැමිණියත් පළිබෝධ නාශක සමාගම්වල ප‍්‍රවර්ධන නියෝජිතයන් නම් ගොවීන් ළඟට ම පැමිණ ‘‘විසඳුම්’’ නිර්දේශ කරන බව ද හෙළි වුණා. මෙය ද අඵත් හෙළිදරුව්වක් නොවෙයි.
‘ළඟ එන කෘෂි රසායනික සුනාමිය’ තේමාවෙන් 2013 මාර්තු 17දා කොලමෙන් මා ආසියාවේ ප‍්‍රමුඛ පෙළේ කීට විද්‍යාඥයෙක් වන මැලේසියානු ජාතික ආචාර්ය කොංග් ලූවන් හියොං (Dr K L Heong) උපුටා දැක්වූවා. “අප මේ කථා කරන්නේ අධි බලැති වස විස ගැනයි. මේවා සබන් හෝ දන්තාලේප වැනි දෑ මෙන් පුංචි කඩවල පවා විකිණීමට තිබෙන බව ආසියාව පුරා ම මා දකිනවා. මේවා අපේ රටවලට ගෙන ඒම යම් ලියාපදිංචියක් හරහා අධීක්‍ෂණය වූවත්, රට තුළ බෙදා හැරීම හා ගොවීන්ට අලෙවි කිරීම ගැන එතරම් පාලනයක් නැහැ. මේ තත්ත්වය වෙනස් කළ යුතුයි!”
ආචාර්ය හියොං කීවේ: “ප‍්‍රතිපත්ති හා නියාමන මට්ටම්වලින් නිසි පියවර නොගෙන කෙතරම් ගොවීන් පුහුණු කළත්, මහජනතාව දැනුවත් කළත් එය සෑහෙන්නේ නැහැ. එය හරියට වහලකින් තොර නිවසක් තුළ අපි වටිනා ගෘහ භාණ්ඩ තබනවා වැනි නිෂ්ඵල කි‍්‍රයාවක්.”
ශී‍්‍ර ලංකාවට පිටරටින් ගෙනෙන පළිබෝධ නාශක නියාමනය කැරෙන්නේ 1980 පළිබෝධ නාශක පාලන පනත යටතේයි. ආහාර බෝග වෙළඳපොලට එනවිට ඒවායේ පළිබොධ නාශක ශෙෂයන් ‘නිර්දේශිත මට්ටම්වලට වඩා අඩුවෙන්’ තිබිය යුතු යයි එහි කියනවා. එහෙත් වසර 33ක් ගත වීත් මේ නිර්දේශිත මට්ටම් මොනවාදැයි නිර්ණය කර නැහැ!
පාරිභෝගිකයාගේ සෞඛ්‍ය ආරක්‍ෂණය ගැන අපට වඩා තැකීමක් කරන රටවල නම් අවසර දෙන උපරිම ශෙෂ මට්ටම් (Maximum Residue Levels) පැහැදිලි ලෙස ප‍්‍රකාශයට පත් කොට තිබෙනවා. එය පිළිපදිනවා ද යන්න ගැන විටින්විට අහඹු පරීක්‍ෂා ද කැරෙනවා.
එහෙත් අපේ රටේ තවම මෙබඳු ආරක්‍ෂිත පියවර කිසිවක් හඳුන්වා දී නැතැයි ප‍්‍රතිපත්ති පර්යේෂණ ආයතනයේ (IPS) පර්යේෂක රවීන් ඒකනායක 2013 මාර්තුවේ පළ කළ විග‍්‍රහයක පෙන්වා දෙනවා. http://tiny.cc/IPSFS.
මේ පසුබිම තුළ සාහසික ගොවීන්ට දැන දැන ම විස යෙදු එළවඵ අපට දිගට ම සපයන්නට හැකිව තිබෙනවා.
රසායනික පොහොර හා අධික විසැති පළිබෝධ නාශක මත මේ තරම් යැපෙන ගොවිතැන තවමත් මේ රටේ නිල කෘෂි කාර්මික ප‍්‍රතිපත්තියයි. මහජන සභාවලදී දේශපාලකයන් හා නිලධාරීන් කුමක් කීවත් 1960 ගණන්වල සිට හැම රජයක් ම කි‍්‍රයාත්මක කළ “වැඩිපුර දමා – වැඩිපුර උකහා ගැනීමේ” ගොවිකම (high external input agriculture) දැන් ජාතික මට්ටමේ ඇබ්බැහිකමක් වී හමාරයි.
යමකට ඇබ්බැහි වූවන්ට තම කි‍්‍රයාවල වරදක් හෝ දිගුකාලීන විපාක හෝ හරිහැටි තේරෙන්නේ නැහැ. අයාලේ ගිය අපේ ගොවිකම යළිත් හරිමඟට ගත යුත්තේ ගොවීන් අතරමං නොකර, රටේ ආහාර හිඟයක් හෝ අහේනියක් ද ඇති වීමට ඉඩ නොතබායි.
කාබනික ගොවිතැනට තනිකර මෙය කළ හැකි ද යන්න තුලනාත්මකව විවාද කළ යුතුයි. පරිසරවේදීන් හෝ ජාතිකවාදීන් හෝ නිර්දේශ කරන හැම දෙයක් ම ප‍්‍රායෝගික නොවිය හැකියි. එහෙත් ඔවුන්ට ද සවන් දිය යුතුයි.
ගොවිතැන, ගොවිකම හා ගොවියා ගැන අපේ සමාජයේ ගෞරවය මුසු වූ ධනාත්මක හැගීම් තිබෙනවා. කෘෂිකර්මාන්තයෙන් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට දායක වන්නේ 12%ක් වුවත් එය තවමත් සැළකිය යුතු ජන සංඛ්‍යාවකට ජීවිකාව සපයනවා. තමන් ගොවිතැනෙහි තව දුරටත් නියැලීමට නොකැමැති නව පරම්පරාවේ අය බොහෝ දෙනා පවා ගොවිකම ගැන රොමැන්ටික් හා අතීතකාමී හැගීම්වලින් යුතුව කථා කරනවා.
මෙයට ඓතිහාසික හේතු ඇතත් ගොවිතැන් ගැන තර්කානුකූලව හා තුලනාත්මකව විග‍්‍රහ කිරීමට මේ හැගීම්බර තත්ත්වය බාධාවක්. ජාතියට වස කවන ගොවීන් ඒ තැනට ඇද දැම්මේ කුමන ප‍්‍රවාහයන් ද කියා හඳුනාගෙන ක‍්‍රමීය විසඳුම් සොයා යා යුතුයි.
Open Minds! (formerly: Moving Images blog) 