සයිබර් කැඩපත් පවුර: බ්ලොග් හරහා සයිබර් අවකාශයේ නිර්මාණ හා සංවාද රැසක්

Some say that blogging is in decline and claim that the days are numbered for this art of web-based writing and sharing of all kinds of content. But not (yet?) in Sri Lanka’s local languages of Sinhala and Tamil, where vibrant blogospheres exist, sustaining their own subcultures and dynamics.

In this article (in Sinhala) written in April 2017 and published in Desathiya magazine of November 2017, I I look around the Sinhala language blogosphere in Sri Lanka, and offer a few glimpses on how the myriad conversations are unfolding. In that process, I also try to demystify blogs — about which popular myths and misconceptions persist in Lankan society (some of them peddled by the mainstream media or uninformed mass media academics).

Sinhala language Blogging in Sri Lanka: An overview by Nalaka Gunawardene, Desathiya magazine, Nov 2017

නෙළුම්යාය සහෘද සමූහය සංවිධානය කළ හොඳම බ්ලොග් සඳහා සම්මාන පිරිනැමීමේ උළෙල තෙවන වරටත් 2017 මාර්තු 25 කොළඹදී පැවැත්වුණා. එහිදී මෙරට බ්ලොග් අවකාශය, පුරවැසි මාධ්‍යකරණය හා ඒ හරහා මතු වන අවස්ථා හා අභියෝග ගැන කතා කිරීමට මට ඇරැයුම් කොට තිබුණා.

2017 ඇරඹෙන විට මෙරට ජනගහනයෙන් 30%ක් පමණ දෙනා නිතිපතා ඉන්ටර්නෙට් භාවිත කළ බව රාජ්‍ය දත්ත තහවුරු කළා. එහෙත් එහි බලපෑම ඉන් ඔබ්බට විශාල ජන පිරිසකට විහිදෙනවා. වෙබ්ගත වන ගුරුවරුන්, මාධ්‍යවේදීන් හා සමාජ ක්‍රියාකාරිකයින් ලබන තොරතුරු ඔවුන් හරහා විශාල පිරිසකට සමාජගත වන නිසා.

මේ නිසා වෙබ් අවකාශයේ එක් සුවිශේෂී අන්තර්ගතයන් කොටසක් වන බ්ලොග් ගැන ටිකක් විමසා බැලීමට මෙය හොඳ අවස්ථාවක්.

බ්ලොග් යනු තම අදහස් හා මතවාදයන් සෘජුවම වෙබ්ගත කිරීමයි. බ්ලොග් (blog) ඉංග්‍රීසි වදන සෑදී තිබෙන්නේ වෙබ් ලොග්  (web log) යන වදන් දෙක එකතු වීමෙන්. සරල අරුත නම් වෙබ් අවකාශයේ ලියන සටහන් යන්නයි. මේ වචනය බිහි වුණේ 1997දී වුවත් බ්ලොග් ලෙස සැලකිය හැකි වෙබ් ලියවිලි 1994 පටන් පැවතුණා.

බ්ලොග්වලට වචන, රූප, වීඩියෝ හෝ හඬ හෝ මේවායේ මිශ්‍රනයක් යොදා ගත හැකියි. එහි සුවිශේෂත්වය එය කියැවීමෙන් පසු අදහසක් එක් කිරීමේ (කමෙන්ටුවක් දැමීමේ) හැකියාව ඕනැම වෙබ් පාඨකයකුට තිබීමයි. අන්තර්ක්‍රියාකාරී බවයි.

බ්ලොග් ලේඛනය පුරවැසි මාධ්‍යකරණයේ (Citizen Journalism) එක් පැතිකඩක්. පුරවැසි මාධ්‍යකරණය ගැන විවිධ අර්ථ දැක්වීම් හා විග‍්‍රහයන් තිබෙනවා. සරලතම විදියට කිවහොත් මාධ්‍ය ආයතනගතව, වැටුප් ලබමින් මාධ්‍යකරණයේ නියැලෙනවා වෙනුවට එම කාරිය ම නොමිලයේ, පොදු අවකාශයේ උද්යෝගයෙන් කරන අය පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන්.

අපේ උරුමයේ කොටසක්

Nelum-Yaya logo

නව සන්නිවේදන තාක්‍ෂණ මෙවලම් ප‍්‍රචලිත හා ලාබදායක වීම නිසා රටේ හා ලෝකයේ තමන් අවට සිදු වන දේ ලිඛිතව හා රූප හරහා හසු කර ගනිමින් ‘සාක්‍ෂි දැරීමේ’ (bearing witness) හැකියාව අද බොහෝ දෙනකුට ලැබී තිබෙනවා. කැමරාවක් සහිත ජංගම දුරකථනයක් (smartphone) මෙයට සෑහෙනවා.

මේ හැකියාව ලැබී තවමත් දශක දෙකක්වත් ගත වී නැහැ. ඓතිහාසිකව මෙසේ සාක්‍ෂි දැරීමේ හා වාර්තා කිරීමේ හැකියාව තිබුණේ ආයතනගත මාධ්‍යවේදීන්ට පමණයි. ඒ සීමිත බලය හරහා ඔවුන්ට යම් ප‍්‍රතාපවත් බවක් හා අධිපති බවක් ද ආරෝපණය වූවා.

පුරවැසි මාධ්‍යකරුවන්ගේ ආගමනය හරහා ඒ යථාර්ථය උඩුකුරු වනවා. අධිපති මාධ්‍යවේදයේ සමහරුන් තමන්ගේ සමාජ තත්ත්වය දියාරු වීම හා නැතිවීම ගැන කැමැති නැහැ. ඔවුන් බ්ලොග් රචකයන් හෙළා දකින්නේ එනිසායි.

පුරවැසි මාධ්‍යකරණයේ එක් මූලික ලක්‍ෂණයක් වන්නේ කිසිදු අවසරයක්, පාලනයක් නැතිව කෙලින් ම අදහස් දැක්වීම. අප අද කාලේ එය ඉන්ටර්නෙට් හරහා කරන සන්නිවේදනයක් ලෙස හඳුනා ගත්ත ද එයට සංකල්පමය වශයෙන් දිගු ඉතිහාසයක් තිබෙනවා.

සීගිරියේ කැටපත් පවුරේ කුරුටු ගී/ලිපි ලිව්වේ අවසර ලබා ගෙන නොවෙයි. සීගිරි බිතු සිතුවම්වල සිටින අප්සරාවන් ගැන සියවස් ගණනක් පුරා එහි ගිය ඇතැම් දෙනා තමන්ගේ අදහස් හා හැගීම් එහි ලියා තිබෙනවා. සීගිරි කුරුටු ගී/ලිපි ලියූ හැම අයකු ම මීට සියවස් ගණනකට පෙර මෙරට විසූ පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන්!

කාශ්‍යප රජු විසින් සීගිරිය රාජධානිය කර ගනු ලැබුවේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 5 වන සියවසේදී. දැනට දන්නා පැරණි ම සීගිරි කුරුටු ගී 6 හා 7 වන සියවස්වලට අයත්. බහුතරයක් කුරුටු ගී 8, 9 හා 10 වන සියවස්වල ලියා ඇතැයි ද සුඵ සංඛ්‍යාවක් 11 සිට 13 වන සියවස් අතර කාලයේ ලියැවී ඇතැයි ද පුරා විද්‍යාඥයන් කියනවා.

සීගිරි කුරුටු ගී අසාමාන්‍යයි. කිසිවකුගේ අවසරයක්, අධීක්‍ෂණයක් හෝ අනුදැනුමක් නැතිව නිදහසේ අදහස් පළකොට තිබෙනවා. ඒ සඳහා ලියූ අයගේ තරාතිරම, උගත්කම බලපා නැහැ. (අකුරු ලිවීමේ/කෙටීමේ හැකියාව සීමාකාරී සාධකය වූ බව සැබෑවක්.)

සීගිරි කුරුටු ගී/ලිපි ලියූ අපේ ආදිතමයෝ පුරෝගාමී පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් ලෙස සැළකිය හැකිදැයි සන්නිවේදන විශෙෂඥ මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීවගෙන් මා විමසුවා. ඔහු එයට එකඟ වුණා. හේතුව ඔවුන්ට ඉහළින් තීරණ ගන්නා කිසිදු කතුවරයකු හෝ අවසර දෙන්නකු නොසිටි නිසා.

Sigiriya Graffiti image courtesy – Kassapa’s Homage to Beauty by Siri Gunasinghe

නූතන පුරවැසි මාධ්‍යකරුවෝ

අද අප දන්නා ආකාරයෙන් වෙබ් අවකාශය (World Wide Web) නිපදවනු ලැබුවේ 1989දී. 1990 දශකය තුළ එය සෙමින් ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත වුණා. මුල් යුගයේ වෙබ් අඩවියක් නිර්මාණය කරන්නට, සංශෝධනය හෝ යාවත්කාලීන කරන්නට පරිගණක ශිල්ප දැනුම ඉහළට දැන සිටීම  ඕනෑ වුණා.

මේ තත්ත්වය වෙනස් වූයේ 1990 දශකය අගදී. බ්ලොග් ලිවීමට පරිගණක භාෂා දැනුම ඕනැ නැහැ. සාමාන්‍යයෙන් පරිගණකයක් හසුරුවන්නට හා යම් බසකින් ටයිප් කරන්නට දැන සිටීම ප්‍රමාණවත්. මේ සඳහා නොමිලේ වෙබ් ඉඩ ලබා දෙන සයිබර් වේදිකා බිහි වුණා (Blogger 1999; WordPress 2003).

අද බොහෝ පුවත්පත්වල අන්තර්ගතයට වඩා සාරගර්භ, සන්වාදශීලී අන්තර්ගතයන් බ්ලොග් අවකාශයේ හමු වන බව දිගු කාලීන නිරීක්ෂන මත මගේ වැටහීමයි.

බ්ලොග්කරණය හිතෙන හා ඉඩපාසු තිබෙන වෙලාවට ස්වේච්ඡාවෙන් කරන කාරියක්. එසේම බොහෝ විට බ්ලොග් රචකයන් ප්‍රසිද්ධිය සොයා නොයන, සමහරවිට ආරූඪ නම්වලින් ලියන අය නිසා මේ ක්ෂේත්‍රයේ කවුරුන් කුමක් කෙසේ කරනවාද යන්න හරිහැටි තක්සේරු කිරීම ලෙහෙසි නැහැ.

ශ්‍රී ලංකාවේ මේ වන විට බ්ලොග් ලේඛකයන් කීදෙනකු සිටිනවාද යන්න හරිහැටි පැහැදිලි නැහැ. නෙළුම්යාය සංවිධායකයන්ගේ අනුමානය නිතිපතා සක්‍රිය සිංහල බ්ලොග් රචකයන් 400ක් පමණ සිටින බවයි. මගේ වැටහීමට අනුව නම් මෙරට භාවිත වන තිබසින් එකක් යොදා ගනිමින් බ්ලොග් පවත්වාගෙන යන දහසකට වැඩි දෙනකු සිටින බවයි.

මේ සමහරුන් සංඛ්‍යාත්මකව කුඩා පාඨක පිරිසක් ආකර්ෂණය කර ගන්නා අතර කැපී පෙනෙන බ්ලොග් අඩවිවලට දිනකට දහස් ගණනක් පාඨකයන් පැමිණෙනවා. අඩුවෙන් විකිණෙන දිනපතා පත්තරවලට වඩා පාඨක පිරිසක් නිතිපතා කියවන ජනප්‍රිය බ්ලොග් ලේඛකයන් කීප දෙනකු දැන් සිටිනවා. එවැනි බ්ලොග් රචනා සමහරකට දුසිම් ගණන් ප්‍රතිචාර ලැබෙන අතර බොහෝ විට මුල් රචනයට වඩා දිගු පාඨක සංවාද හා විසංවාද දිග හැරෙනවා.

පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් ආධුනිකයන් ද? සමහර ආයතනගත මාධ්‍යවේදීන් තමන් වෘත්තිකයන් බවත්, එතැනට පැමිණීමට පුහුණුවක් හා අභ්‍යාසයක් කලක් ප‍්‍රගුණ කළ බවත් කියමින් පුරවැසි මාධ්‍යවේදීන් හෑල්ලූ කරන්නට තැත් කරනවා. එහෙත් අද වන විට මේ ආධුනික/වෘත්තික බෙදුම බොඳ වී ගිහින්.

2016 හොඳම දේශපාලය බ්ලොග් ලිපිය ලියූ තරිඳු උඩුවරගෙදර, නාලක ගුණවර්ධන අතින් සම්මානය ලබා ගනී

 බ්ලොග් අවකාශයේ විචිත්‍රත්වය

 බ්ලොග් ලේඛකයන් විවිධ සමාජ, අධ්‍යාපනික හා වෘත්තීය පසුබිම්වලින් මතුවනවා. ඔවුන් අතර විවිධත්වය ඉහළයි. පාසල් හා සරසවි සිසුන්, ගුරුවරුන්,  රාජ්‍ය පරිපාලන නිලධාරීන්, වෛද්‍යවරුන්, නීතිවේදීන් හා විශ්‍රාමිකන් ඒ අතර සිටිනවා. ඇතැම් වෘත්තීය මාධ්‍යවේදීන් ද තමන්ට නිල වශයෙන් කීමට නොහැකි දේ පවසන්නට බ්ලොග් කරනවා. මා 2007දී බ්ලොග් ලිවීම  ඇරඹුවේ එම අරමුණින්.

බහුතරයක් අපේ බ්ලොග් ලේඛකයන් ලියන්නේ තම සැබෑ නමින්. එහෙත් ආරූඪ නමින් ලියන අයද සිටිනවා. එයට හේතු තිබෙනවා (උදා: රාජ්‍ය සේවකයන්ට හා තවත් සමහර වෘත්තිකයන්ට රැකියාවෙන් පනවා ඇති සීමා නිසා).

ආරූඪ නමින් ලිවීම ඕනැම ලේඛකයකුට ඇති අයිතියක්. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ හා ඩී බී ධනපාල වැනි දැවැන්තයොත් එසේ කර තිබෙනවා.

නමුත් වෙබ්ගතව අදහස් පළ කරන අයටද රටේ නීති අදාලයි. සාවද්‍ය හා ද්වේශසහගතව යමක් ලිව්වොත් අපහාස නීතිය යටතේ සිවිල් නඩුවක් පැවරිය හැකියි. ආරූඪනම්වලට මුවා වී අභූත චෝදනා හෝ බොරු පතුරවන්නට බැහැ.

බ්ලොග් අවකාශයේ ඉතා හරබර තොරතුරු හා සංවාද රැසක් නිරතුරුව දිග හැරෙනවා. කාලීන සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලනික මාතෘකා ගැන නව මානයන්ගෙන්, නිදහස් හා හරවත් අදහස් රැසක් පළ කැරෙනවා. එයට අමතරව ගද්‍ය හා පද්‍ය ක්ෂේත්‍ර දෙකෙහිම නව නිර්මාණ ලියැවෙනවා. බොහෝ බ්ලොග් වචනවලට සීමා වුවත් සමහරක් බ්ලොග්වල මුල තැන ලැබෙන්නේ ඡායාරූප, කාටූන්, මල්ටිමීඩියා (බහුමාධ්‍ය) නිර්මාණවලටයි.

බ්ලොග් ලේඛකයන් ලියන්නේ ආත්ම තෘප්තියට. එහෙත් ස්වේච්ඡාවෙන් බ්ලොග්කරණ‍යේ නියැලෙන්නන් ගැන සමාජයේ ඇතැම් දුර්මත තිබෙනවා. රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවලින් මුදල් ආධාර බලාපොරොත්තුවෙන් හෝ වාණිජ පරමාර්ථ ඉටු කර ගැනීමේ අරමුණින් යුතුව බ්ලොග්කරණයේ නියැලෙන බවට ඇතැම් පිරිස් විසින් චෝදනා නැගුව ද එම චෝදනාවලට කිසිදු පදනමක් නැහැ.

මෙවර නෙළුම්යාය සම්මාන දිනූ ලේඛකයන් පරාසය දෙස බැලූ විට බ්ලොග් අවකාශයේ විචිත්‍රත්වය පෙනනවා. හොඳම බ්ලොග් රචකයා සඳහා ප්‍රථම ස්ථානය දිනා ගත්තේ නිදහස් සිතුවිලි බ්ලොග් අඩවියේ රවී වීරසිංහ සහ රන්දිකා රණවීර ප්‍රනාන්දුයි. රැකියාවට විදෙස්ගතව සිටින රවි වැනි බ්ලොග් ලේඛකයන් රැසක් සිටිනවා.

දෙවන ස්ථානය දිනූ “සොඳුරු සිත” බ්ලොගය ලියන්නේ මාතර රජයේ පාසලක උද්‍යෝගිමත් විද්‍යා ගුරුවරියක් වන වත්සලා. පන්තිකාමරයේ, පාසලේ හා ගමේ සිදුවීම් සංවේදී හා චමත්කාර ලෙසින් හසු කර ගන්න ඇය සමත්.

තෙවන ස්ථානය දිනූ “ඉකොනොමැට්ටාගේ බොජුන්හල” බ්ලොගය ලියන ඉකොනොමැට්ටා, දත්ත හා කරුණු මනා ලෙස භාවිත කරමින් බොහෝ තත්කලීන දේ විග්‍රහ කරන්නෙක්. නව දැනුම උකහා ගෙන රසවත්ව බෙදා ගන්නෙක්.

හතරවන ස්ථානය දිනූ “Transylvania” ද්විභාෂික බ්ලොගය ලියන කැනඩාවේ නිවැසි වෛද්‍ය රුවන් එම්. ජයතුංග, මනෝචිකිත්සාව පිළිමඳ විශේෂඥයෙක්. මෙරට ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යයේ චරිත හා දේශපාලන චරිත මනෝවිශ්ලේෂන කෝණයෙන් විද්වත්ව විග්‍රහ කරන්නට සමතෙක්.

බ්ලොග් සම්මාන දිනූ ලේඛකයන් අතර උතුරේ රජයේ රෝහල්වල යුද්ධ කාලයේත් ඉන් පසුවත් සේවය කළ වෛද්‍ය බෝධිනී සමරතුංග ද වනවා. “අනිත් කොන” බ්ලොගය හරහා බෙදා ගැනෙන ඇගේ අත්දැකීම් අනුවේදනීයයි. ඇගේ දැක්ම මානව හිතවාදීයි.

2016 වසරේ හොඳම ඉංග්‍රීසි බ්ලොගය සඳහා සම්මාන දිනූ සුභා විජේසිරිවර්ධන, මෙරට සිටින ඉතා කුසලතා සම්පන්න තරුණ සමාජ ක්‍රියාකාරිනියක්. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය ගැන අලුත් විදියට සිතන හා ලියන ලේඛිකාවක්.

නෙළුම්යාය (http://nelumyaya.com) සංස්කාරක හා ‘කොළඹ ගමයා’ නමින් බ්ලොග් ලියන අජිත් ධර්මකීර්ති කියන්නේ මෑත වසරවල සිංහල බ්ලොග් අවකාශය විවිධත්වයෙන් හා සහභාගිත්වයෙන් බෙහෙවින් පුළුල් වී ඇති බවයි. නව පන්නයේ නිර්මාණාත්මක සාහිත්‍යයක් දැන් බ්ලොග් හරහා මතු වී තිබෙනවා.

සම්මාන දුන් නිමිති දෙස බලන විටද මෙය පැහැදිලියි: අතීතකාම, ඉතිහාසය, කෙටිකථා, පරිවර්තන, ප්‍රහසන, නවකතා, විද්‍යා ප්‍රබන්ධ, විද්‍යා හා තාක්ෂණ, සංගීතය, සංචාරක හා ඡායාරූප, සාහිත්‍ය කලා විචාර ආදිය ඒ අතර වනවා. ඉස්සර පත්තරවලින් මතු වූ නවක ලේඛකයෝ දැන් බ්ලොග් අවකාශයෙන් මතු වනවා. මේ නව යථාර්තය වියපත් කතුවරුන් හෝ පණ්ඩිතයන් දකින්නේ නැහැ.

Among leading Sri Lankan bloggers – L to R Subha Wijesiriwardena, Ajith Perakum Jayasinghe, Dr Ruwan M Jayatunge

බ්ලොග් උපසංස්කෘතියක්

බොහෝ බ්ලොග් රචකයන් ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ මාධ්‍යවල පිළිගැනීම හෝ ආවරණය පතන්නේ ද නැහැ. බ්ලොග් යනු උප සංස්කෘතියක්. එයටම ආවේණික ජවයක් හා ගතිගණ සමුදායක් එහි තිබෙනවා. එහෙත් එන්න එන්නම රසබර හා හරබර අන්තර්ගතය වැඩියෙන් බිහි වන බ්ලොග් අවකාශය වැඩි ලාංකික පාඨක පිරිසක් වෙත ගෙන යා යුතු යැයි ධර්මකීර්ති මතු කරන තර්කයට මා එකඟයි.

බ්ලොග් අවකාශයට ඔබ මුල් වරට පිවිසෙන්නේ නම් එහි අගමුල හඳුනා ගැනීම තරමක අභියෝගයක්. හැම බ්ලොග් එකකම නිතිපතා අලූත් රචනයක් හෝ එකතු කිරීමක් සිදු වන්නේ නැහැ. අලුතින් බ්ලොග් රචනයක් හෙවත් පෝස්ටුවක් එකතු වූ බ්ලොග් ලැයිස්තු ගත කරමින් ගතික ලෙස නිරතුරු යාවත්කාලීන වන මාර්ගෝපදේශක වෙබ් අඩි තිබෙනවා. මේවාට බ්ලොග් කියවනයන් (blog syndicators, blog aggregators) යයි කියනවා.

ලාංකික බ්ලොග් කියවනයක් මුලින්ම බිහි වූයේ 2005 අප්‍රේල් මාසයේ. කොත්තු (www.kottu.org) නම් වන එහි ස්වයංක්‍රීයව අලුත්ම බ්ලොග් පෝස්ටුවල හෙඩිම හා මුල් වැකිය පෙන්වනවා. කැමැති අයට එතැනින් ක්ලික් කොට මුලු බ්ලොග් එකම කියැවීමට යා හැකියි. මීට අමතරව දැන් සතුටු වැස්ස, ලාංකීය සිතුවිලි, ටොප් සිංහල බ්ලොග් වැනි කියවනයන් කිහිපයක් තිබෙනවා. මේ එකක්වත් සියලු ලාංකික හෝ සිංහල බ්ලොග් ආවරණය නොකළත් අලුත් බ්ලොග් නිර්මාණ ගැන ඉක්මනින් දැන ගැනීමට මෙවැන්නකට පිවිසීම ප්‍රයෝජනවත්.

තනි පුද්ගලයන් පවත්වාගෙන යන බ්ලොග්වලට අමතරව සමූහයකගේ ලියවිලි හා වෙනත් නිර්මාණ පළකරන, බ්ලොග් ද තිබෙනවා. කලා-සංස්කෘතික හා දේශපාලනික ප්‍රශ්න විචාරයට ලක් කරන බූන්දි අඩවියත් (www.boondi.lk), කාලීන සමාජ හා දේශපාලන සංවාදයන්ට වේදිකාවක් සපයන විකල්ප අඩවියත් (www.vikalpa.org) කැපී පෙනෙන උදාහරණයි.

සිංහල බ්ලොග් අවකාශයේ ප්‍රබල භූමිකාවක් හිමි කර ගත්, W3Lanka නමින් ද්විභාෂික බ්ලොග් අඩවියක් කරන, අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ කියන්නේ අපේ බ්ලොග්කරණය තවමත් මූලික අදියරයක පවතින බවයි. තව යා හැකි හා යා යුතු දුර බොහෝයි.

Among leading Lankan bloggers in Sinhala – L to R – Ajith Dharmakeerthi, Dr Bodhini Samaratunga, Priyantha Hewage alias Maathalan

ලාංකික බ්ලොග් අවකාශය  වසරක් පාසා පුළුල්වෙමින් ඇතත් බ්ලොග් ලේඛකයන්ට සමාජ පිළිගැනීමක් තවමත් බිහි වී නැහැ. ඔවුන්ට ‘බ්ලොග්කාරයෝ’ යැයි කීම හරහාම යම් අවතක්සේරුවක් සිදු වනවා. එකම ලිපිය පත්තරයක, සඟරාවක පළ වූ විට ලැබෙන සමාජ ප්‍රතිචාරය එය බ්ලොග් එකක පළවූ විට තවමත් ලැබෙන්නේ නැහැ.

මෙයට එක් හේතුවක් නම් බොහෝ දෙනකු බ්ලොග් ගැන නොදැනීම හෝ වෙනත් වෙබ් ප්‍රකාශන සමග බ්ලොග් පටලවා ගැනීමයි. 2015 නෙළුම්යාය සම්මාන උළෙලේදී  මාධ්‍ය නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය කරුණාරත්න පරණවිතාන කීවේ මෙරට ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ සමහර පුවත්පත් කර්තෘවරුන් බ්ලොග් ගැන අසාවත් නැති බවයි.

ඔහු වත්මන් පාර්ලිමේන්තුවේ සිටින බ්ලොග් ලේඛකයන් දෙදෙනාගෙන් එක් අයෙක් (අනෙක් බ්ලොග් ලේඛක මන්ත්‍රීවරයා බලශක්ති නියෝජ්‍ය ඇමති අජිත් පී පෙරේරා.). ‘බ්ලොග් ලිවීම රස්තියාදුකාර වැඩක්. එය ඔබේ වෘත්තීය තත්ත්වයට ගැළපෙන්නේ නැහැ’ යයි ‘සතර දිගන්තය’ නමින් බ්ලොගයක් ලියන පරණවිතානයන්ට ඇතැම් සහෘදයන් අවවාද කොට තිබෙනවා!

බ්ලොග් අවකාශයේ හිමිකරුවන්, දොරටු පාලකයන් හෝ වෙනත් අධිපතියන් නැහැ. බෙහෙවින් අධිපතිවාදී අපේ ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ මාධ්‍යවලට බ්ලොග් නොපෑහෙන්නේත් ඒ නිසා විය හැකියි. ඔඩොක්කු මාධ්‍යවේදීන් බහුල අධිපති මාධ්‍යවලට වඩා ජනතාවාදී සමාජ හිතකාමී මෙහෙවරක් අද සමහර ප්‍රමුඛ බ්ලොග් ලේඛක ලේඛිකාවන් ඉටු කරනවා. 2015 ජනාධිපතිවරණ සමයේදී අප මෙය දුටුවා.

Desathiya Nov 2017 issue: Are we ready for new media?

හොඳ උදාහරණයක් නම් 2014 වසරේ හොඳම සිංහල බ්ලොග් ලේඛකයා ලෙස පිදුම් ලද මාතලන් හෙවත් ප්‍රියන්ත හේවගේ. ඔහුටම ආවේණික පොදු ජන වහරක් යොදා ගනිමින් සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලනික හා ආගමික මාතෘකා ගැන ගැඹුරු එහෙත් පණ්ඩිත නොවූ විග්‍රහයන් ඔහු ලියනවා. විටෙක හාස්‍යය හා උපහාසයත්, තවත් විටෙක ශෝකය හා වික්ෂිප්ත බවත් ඔහුගේ බ්ලොග් රචනා තුළ හමු වනවා. යථාර්ථය උඩුකුරු යටිකුරු වූ වත්මන් ලක් සමාජය එහි සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට ග්‍රහණය වන සැටි ගැන එය කැඩපතක්.

මේ කෙටි විග්‍රහයේ උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැකි වූයේ බ්ලොග් කිහිපයක් පමණයි. බ්ලොග් ගැන උනන්දු වන කාටත් මා කියන්නේ මෙයයි: ඉඩ ඇති පරිදි බ්ලොග් අවකාශයේ සැරිසරන්න. නූතන යුගයේ සයිබර් කැඩපත් පවුරක් වැනි එහි විචිත්‍රත්වය හා ගතිසොබා හඳුනා ගන්න. ප්‍රමාණවත් අවබෝධයක් ලැබූ පසු පමණක් ඒ ගැන නිගමනවලට එළැඹෙන්න.

එසේම පුවත් වෙබ් අඩවි, ගොසිප් වෙබ් අඩවි සමග බ්ලොග් අඩවි පටලවා නොගන්න. හොඳ පත්තර හා කැලෑ පත්තර අතර වෙනස මෙන් වෙබ් අවකාශයේද හැම ආකාරයේම ප්‍රකාශන ඇති බව සිහි තබා ගන්න.

 

සිවුමංසල කොලුගැටයා #279: ආණ්ඩු හා මාධ්‍ය අතර ගැටුම සදාකාලිකයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට එය අවශ්‍යයි.

Sivu Mansala Kolu Getaya column by Nalaka Gunawardene, Ravaya 14 Aug 2016
Sivu Mansala Kolu Getaya column by Nalaka Gunawardene, Ravaya 14 Aug 2016

In this week’s Ravaya column (appearing in the print issue of 14 August 2016), I take a close look at the perennial tension between governments and the media.

I open with an extract from late Gunadasa Liyanage (1930-1997), one of Sri Lanka’s most accomplished and respected editors of the 20th century. In his 1993 book on ‘Taming the Press in Sri Lanka’ (in Sinhala), he argued that the never-ending confrontation between the government and media is, in fact, a protection for democratic freedoms. If either party wins, it is a set back for democracy.

“If a government controls the media that marks the end of human freedoms in that country. On the other hand, if the media behaves without any responsibility, that too threatens freedoms in society,” he wrote.

So the tension between these two continues in 21st century Sri Lanka, even as we recover from a Decade of Darkness (2005-2014) under the authoritarian rule of Mahinda Rajapaksa. As the government elected in 2015 tries to balance media freedoms with economic growth and political reforms, it faces some familiar challenges.

How much can or should the government allow ultra-nationalists and other political opportunists to exploit media freedom? What are the sane and safe limits to which media houses should accommodate partisan agendas and vitriolic messages emanating from sections of the (serving and retired) military, clergy and electorally defeated political parties?

This column also quotes Vijitha Yapa, one of Sri Lanka’s most senior journalists who was founder editor of The Island, The Sunday Island and the (revived) Sunday Times – all of which positions he quit when he could no longer operate with editorial independence.

I also raise a related point: how far can the President and Prime Minister be criticized in the media?

ගුණදාස ලියනගේ  'ලංකාවේ පුවත්පත් මෙල්ල කිරීම' Taming the Press in Sri Lanka, by Gunadasa Liyanage (1993)
‘ලංකාවේ පුවත්පත් මෙල්ල කිරීම’ – Taming the Press in Sri Lanka, by Gunadasa Liyanage (1993)

”නිදහස් රටක ඒ නිදහස සුරක්ෂිත කර ගැනීමට ඇති හොඳම මාර්ගය නම් ආණ්ඩුව සහ පුවත්පත් අතර පවතින සදාකාලික ගැටුමය. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පැවැත්මට අත්‍යවශ්‍ය දෙයකි. මේ දෙපක්ෂයම සදාකාලිකව සටන් කරනවා විනා යම් විදියකින් එක් පක්ෂයක් ජයග්‍රහණය කළොත් එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පරාජයකි.

”රජයක් මගින් යම් රටක පුවත්පත් පාලනය කරයි නම් එය ඒ රටේ නිදහසේ අවසානයයි. එමෙන්ම පුවත්පත් පළ කිරීමට සම්බන්ධ භාරදූර ජාතික වගකීම්වලට ගරු නොකරමින් යම් පුවත්පත් පළ කරත් නම් එයද නිදහස් රටක අවසානයයි.”

මේ ඉතා හරබර ප්‍රකාශය කළේ මේ රටේ විසූ දක්ෂතම හා ස්වාධීනත්වය ඉහළින්ම අගය කළ පත්‍රකලාවේදියෙක් හා කතුවරයකු වූ ගුණදාස ලියනගේ සූරීන්.

‘ගුලි’ යන කෙටි නමින් ප්‍රකට වූ ඔහු මෙරට ජාතික පත්තර ආයතන ගණනාවකම ප්‍රධාන කර්තෘ හා ඉහළ තනතුරු හෙබවූ, එහෙත් කර්තෘ මණ්ඩල ස්වාධීනත්වයට බලපෑම් එල්ල වූ සැම විටම ඒ සියල්ල දමා ගසා ඉල්ලා අස් වී යෑමට බිය නොවූ අයෙක්.

Gunadasa Liyanage (1930-1997)
Gunadasa Liyanage (1930-1997)

මේ ප්‍රකාශය හමු වන්නේ ඔහු 1993දී ලියූ ‘ලංකාවේ පුවත්පත් මෙල්ල කිරීම’ නම් පොතේ අවසානයේදී. 1948 සිට 1992 දක්වා දශක හතර හමාරක පමණ කාලය තුළ අපේ රටේ පුවත්පත් හා රජය අතර නොනිමි අරගලය ඔහු එම පොතෙහි මැනවින් විග්‍රහ කරනවා.

ඒ ජනමාධ්‍ය ඇදුරන් කරන පරිදි හුදෙක් න්‍යායාත්මකව නොවෙයි, ප්‍රායෝගික යථාර්ථයන් අත්දැකීම් හරහා ගෙන හැර දක්වමින්.

මේ පොත මා යළිත් කියවූයේ වත්මන් රජය හා මාධ්‍ය අතර පවතින නොසන්සුන් බව හා ආතතිය තේරුම් ගැනීමටයි.

එදාට වඩා අද මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ විවිධත්වය හා සංකීර්ණත්වය වැඩි වී ඇතත් මූලධර්මීය ලෙසින් එකල පැවති බලඅරගලය අදත් එසේම පවතිනවා යැයි කිව හැකියි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පැවැත්මට හා තහවුරු වීමට මාධ්‍ය නිදහස අවශ්‍යයි. එහෙත් ඒ නිදහසට සමාන්තර මාධ්‍ය වගකීම් සමුදායක්ද තිබෙනවා. මේ සාධක දෙක තුලනය කර ගැනීම ලෙහෙසි නැහැ – විශේෂයෙන්ම වෙළඳෙපොළ තරගකාරීත්වය හමුවේ.

පසුගිය මාස කිහිපය තුළ අගමැතිවරයා අවස්ථා ගණනාවකදී මාධ්‍ය ආයතන හා මාධ්‍යවේදීන් සමහරකගේ නම්ද සඳහන් කරමින් දැඩි විවේචනයන් කළා. ඔහුගේ විවේචනවලට සාක්ෂිමය පදනමක් ඇතත් පුද්ගල-කේන්ද්‍රීය වාග් ප්‍රහාර අනවශ්‍ය බව මගේ අදහසයි.

ඒ අතර රජයේ සංවර්ධන වැඩ ගැන ප්‍රමාණවත් ආවරණයක් බොහෝ මාධ්‍ය හරහා නොලැබෙන බව ජනාධිපතිවරයා කියනවා.

ඔහුගේ කෝණයෙන් බැලූ විට එසේ පෙනී යා හැකියි. එහෙත් තමන් ආවරණය කරන්නේ කුමක්ද හා එයට ලබා දෙන සාපේක්ෂ වැදගත්කම තීරණය කිරීමේ පූර්ණ අභිමතය ඇත්තේ මාධ්‍ය කතුවරුන්ටයි.

එයට දේශපාලකයන්, නිලධාරීන් හෝ පිටස්තර වෙන කිසිවකුත් බලපෑම් නොකළ යුතුයි. මාධ්‍යවල සංලේඛ්‍ය නිදහස (editorial independence)  සුරැකෙන්නේ එවිටයි.

හිමිකරුවන්ගේ බලපෑම් පවා නොතකා සිටීමට මේ මූලධර්මය යටතේ කර්තෘ මණ්ඩලයට නිදහස තිබිය යුතුයි. (එහෙත් මෙය ප්‍රායෝගිකව සිදු නොවන බවත් හොඳාකාර පෙනෙනවා.)

Vijitha Yapa, photo from Wikimedia Commons
Vijitha Yapa, photo from Wikimedia Commons

”තුන්වන ලෝකයේ බොහෝ රටවල් පුවත්පත් නිදහස ගැන කතා කරතත්, සත්‍යය හාරා අවුස්සා එළිදරව් කිරීම පිණිස පත්‍රකලාවේදීන්ට අවශ්‍ය වාතාවරණය ඇති කිරීමට උපකාර නොකරති.” ගුලිගේ පොතට පසුවදනක් ලියන හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ කතුවර විජිත යාපා කියනවා.

ඔහු ‘දි අයිලන්ඩ්’ සහ (වර්තමාන) ‘සන්ඩේ ටයිම්ස්’ පත්‍ර දෙකෙහිම ආරම්භක කතුවරයා. නිදහසේ වැඩ කිරීමට නොහැකියැ’යි හැඟුණු විට තනතුරුවලින් නොපැකිළ ඉල්ලා අස් වූ ගුලිගේ ජාතියේම දුර්ලභ චරිතයක්.

විජිත යාපා මෙසේද කියනවා. ”ලෝකය ජීවත්වීමට තරම් ආරක්ෂිත ස්ථානයක් බවට පත් වී ඇත්තේ පුවත්පත් කලාවේදියාගේ සත්‍ය ගවේෂණය නිසා බව බොහෝ දෙනෙක් අවබෝධ කර නොගනිති. මෙම කටයුත්ත සඳහා ඉදිරිපත් වන පුවත්පත් කලාවේදියාගේ ජීවිතය රෝසමල් යහනාවක් නොවේ. වරෙක නොමසුරුව ඔහුට ප්‍රශංසා කරන දේශපාලනඥයන් ගැන සත්‍ය කරුණු ඇතුළත් එහෙත් අප්‍රසාදජනක යමක් ප්‍රකාශ කළ විට පත්‍රකලාවේදියාගේ බොටුව කඩා ලේ උරා බීමට මුලින්ම ඉදිරිපත් වන්නේත් එම දේශපාලනඥයන්මය. පළ කිරීමට සුදුසු ප්‍රවෘත්ති හැටියට ඔවුන් සලකන්නේ ඔවුන්ගේ පුරාජේරුව සහ ඔවුන්ගේ ඉරිතැලී ගිය කණ්ණාඩිවලින් දකින ආකාරය අනුව ප්‍රවෘත්ති යයි ඔවුන් නිගමනය කරන දේ පමණකි.”

ගුලිගේ පොතේ වැදගත්කම නම් විවිධ එජාප, ශ්‍රී ලංකා සහ හවුල් රජයන් යටතේ මෙරට පුවත්පත් මෙල්ල කරන්නට නීති, නියාමන හා ව්‍යාපාරික බලපෑම් හරහා ගත් උත්සාහයන් ගැන දේශපාලන භේදයකින් තොරව ලේඛනගත කර තිබීමයි.

1960-65 රජය පුවත්පත් පනතක් ගෙන ඒමට කළ උත්සාහය හා ඒ හරහා අර්බුදයකට ගොස් තමන්ට තිබූ පාර්ලිමේන්තු බහුතරය අහිමි වූ සැටිත්, පත්තර නිදහස මුල් කර ගෙන පැවති මෙරට ප්‍රථම මහ මැතිවරණය ලෙස සැලකිය හැකි 1965 මාර්තු මැතිවරණය ගැනත් ගුලි විස්තරාත්මකව විග්‍රහ කරනවා.

එසේම 1970දී බලයට පත් තුන් හවුල් රජය ලේක්හවුස් ආයතනය ජනසතු කළ සැටිත්, මාධ්‍යවේදීන්ට දැඩි දඬුවම්දීමේ බලය ඇති පුවත්පත් මණ්ඩලය නම් මර්දනකාරී රාජ්‍ය ආයතනය 1973 පනතක් හරහා කඩිමුඩියේම පිහිට වූ සැටිත් එයට තුඩුදුන් දේශපාලනමය, ව්‍යාපාරික හා පෞද්ගලික සාධකත් ඔහු විස්තර කරනවා.

පත්‍රකලාවේදීන් සැම දෙනා සැම විට පරමාදර්ශී නොවන බවත්, ඔවුන් අතරින් සමහරුන් දේශපාලන පක්ෂවල හා දේශපාලන චරිතවල අවශ්‍යතා සඳහා ඍජුව හෝ වක්‍රව පෙනී සිටින බවත් ගුලි උදාහරණ සහිතව පෙන්වා දෙනවා. ඒ කියන්නේ කාගෙ කාගෙත් කිල්ලෝටවල හුණු අඩු වැඩි පමණට ඇති බවයි!

වසර 139ක් පැවති, මෙරට පැරණිම පුවත්පත් ආයතනයක් වූ ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන් සමාගම සිය ප්‍රකාශන දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයන්ට දැඩි ලෙස නතු කිරීමට යාම හරහා ගරා වැටී, පාඨක විශ්වාසය හානි කොට ගෙන, රජයට පවරා ගනු ලැබ 1985 ජනවාරි 31 වැනිදා වසා දැමීමේ ඉතිහාසය ගුලි කම්පාවෙන් යුතුව වාර්තා කරනවා.

එසේම ගුණසේන සමාගම යටතේ 1960 ගණන්වල ඇරැඹි ස්වාධීන පුවත්පත් සමගම (දවස නිවස) 1974 අප්‍රේල් සිට 1977 පෙබරවාරි දක්වා රජය විසින් සීල් කොට තැබීමේ කුප්‍රකට ඉතිහාසයත්, නැවත පණ ගැන්වුණු දවස නිවස අන්තිමේදී 1990 දෙසැම්බර් 26 වැනිදා අභ්‍යන්තර ප්‍රශ්න නිසා වසා දැමීමත් ගුලි සටහන් කර ඇත්තේ එම ආයතනයේ මහ පුටුව කලක් හෙබවූවකුගේ පරිණත දෘෂ්ටි කෝණයෙන්.

කලක් මෙරට ජන ජීවිතයට ලොකු බලපෑම් කළ ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ මාධ්‍ය ආයතන දෙකක ඛේදජනක අවසානයට තුඩු දුන් සාධක අද දක්වාත් මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රය තුළ විවිධාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වනු දැකිය හැකියි.

අද වන විට පුවත්පත් අභිබවා රේඩියෝ – ටෙලිවිෂන් මාධ්‍ය පෙරට විත් තිබෙනවා. වෙබ්ගත නව මාධ්‍යකරණයක ඉදිරි පියවරද තබමින් සිටිනවා. එහෙත් නිදහස් හා හරවත් මාධ්‍යකරණයකට බාධා කරන අභ්‍යන්තර හා බාහිර බලපෑම්වලින් මේ කිසිදු මාධ්‍යයක් අත්මිදී නැහැ.

ලෝකයේ කොතැනකවත් මුළුමනින්ම ස්වාධීන මාධ්‍ය නැතිවා සේ ම ලොව කිසිම රජයක් මාධ්‍ය නිදහසට ඉත සිතින්ම ඉඩ දී සියලු විවේචන විඳ දරා ගෙන උපේක්ෂා සහගතව සිටින්නේද නැහැ. මේ යථාර්ථය තුළ ‘සදාකාලික ගැටුම’ දිගටම පවතිනවා. ගුලි තර්ක කරන්නේ එයින් සමාජයට යහපතක් සිදුවන බවයි.

ගුලිගේ වචනවලින්ම කිවහොත්: ආණ්ඩුවට අයත් කාරිය වන්නේ රට ආණ්ඩු කිරීමය. පුවත්පත්වලට අයත් කාර්යය වන්නේ තොරතුරු වාර්තා කිරීමෙන් ජනතාව දැනුවත් කිරීමය. අවුල ඇති වන්නේ මේ දෙක පටලවා ගත් විටය. නිදහස් පුවත්පත් පවත්වා ගෙන යෑම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන්ම සහතික කොට ඇති බව බොහෝ අවස්ථාවලදී දේශපාලනඥයන්ට අමතක වන බව පෙනේ.

තවත් ආන්දෝලනාත්මක පැතිකඩක් විමසන්නට මා කැමතියි. එනම් රටේ නායකයා කෙතරම් විවේචනය කළ යුතුද යන්නයි.

තනතුර හොබවන රාජ්‍ය නායකයාට හා ආණ්ඩු නායකයාට විශාල මාධ්‍ය අවධානයක් නිතැතින්ම ලැබෙනවා. එය ඔවුන්ගේ වරප්‍රසාදයක් නොව ඔවුන් එම තනතුරේ ක්‍රියා කරන ආකාරය පිළිබඳ විමර්ශනයක්.

රාජ්‍ය මාධ්‍ය වන්දිභට්ටකම් කළත් සෙසු මාධ්‍ය එසේ කිරීමට බැඳී නැහැ. (රාජ්‍ය මාධ්‍ය ද මේ නරක පුරුද්දෙන් කවදා හෝ අත්මිදිය යුතුයි.) රටේ නායකයන් කියන කරන දේ විවේචනය කිරීමට මාධ්‍යවලට මෙන්ම සියලු පුරවැසියන්ට අයිතියක් තිබෙනවා.

මුළු රටම “රාජපක්ෂ වලව්වක්” යයි සිතා පාලකයා ක්‍රියා කළ අඳුරු දශකයේ ආභාසය හා අහිතකර සෙවණැලි තවමත් සමහරුන්ගේ මනසේ රැඳී ඇති. එහෙත් මේ වැඩවසම්, නිවට මානසිකත්වය දුරු කළ යුතුයි.

අසාධාරණ ලෙස තමන්ට අපහාස කළොත් අපහාස නීතිය යටතේ සිවිල් නඩුවක් පැවරීමේ අයිතිය රටේ නායකයන්ටද තිබෙනවා. (හිටපු සමහර නායකයෝ එසේ නඩු කියා විශාල වන්දි මුදල් පවා ලබා ගත් බව මතකයි.) එහෙත් සැබෑ ලිබරල් හා පරිණත නායකයෝ මහජන හා මාධ්‍ය විවේචන ඉවසා සිටීමේ හැකියාව ඇත්තෝයි.

මෙයට ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකේම ඉතිහාසයෙන් උදාහරණ හමුවෙනවා.

1953-56 වකවානුවේ අගමැති ධුරය හෙබ වූ ශ්‍රීමත් ජෝන් කොතලාවල කෙළින් කතා කරන, යකාටවත් බය නැති කෙනෙක්.

G S Fernando, cartoonist
G S Fernando, cartoonist

වරක් ඔහු පොල්ගොල්ලේ පශු ගොවිපළක් නිරික්සීමට ගියා. එහිදී සුන්දර යුවතියන් මහත් ඕනෑකමින් ගවයන් හා එළදෙනුන් රැක බලා ගන්නා ආකාරය දැක ‘අනේ මටත් ගවයෙක් වෙලා උපදින්න ආසයි’ යයි විහිලුවට  කීවා.

මේ ආරංචිය ලැබුණු ටයිම්ස් සමාගමේ ප්‍රධාන කාටූන් ශිල්පියා වූ ජී. එස්. ප්‍රනාන්දු පසුවදා ලංකාදීපයට අපූරු කාටූනයක් ඇන්දා. කොතලාවලගේ මුහුණ සහිත ගවයකු වට කර ගත් යුවතියන් පිරිසක් එහි සිටියා.

එදා උදෙන්ම ලංකාදීප කතුවර ඩී. බී. ධනපාල සූරීන්ට කතා කළ අගමැති, වහාම කාටූන් ශිල්පියා තම නිවසට (කඳවල වලව්වට) එවන මෙන් ඉල්ලා සිටියා. කෙසඟ සිරුරින් හෙබි ජී. එස්. එහි ගියේ දැඩි බියකින්.

ඒත් ඔහුව ඉතා ආදරයෙන් පිළිගත් කොතලාවල ‘උඹද මේ කාටූන් එක ඇන්දේ’ යැයි ඇසුවා. (ඔහුගේ කතා ශෛලිය එසේයි.)

‘ඔව් සර්’ යැයි ජී. එස්. පහත් හඬකින් කී විට මහ හඬින් සිනාසුණු කොතලාවල ‘උඹ තමයි මිනිහා!’ යයි කියා ජී.එස්ගේ කරට උඩින් අත දැමුවා.

එම කාටූනයේ මුල් පිටපත ඉල්ලා සිටි අගමැති කොතලාවල තමා සමග උදෑසන ආහාරය ගන්නට ජී.එස්.ට ඇරැයුම් කළා.

කොයි තරම් නිර්දය ලෙස තමාට පුවත්පත් පහර ගැසුවත් අගමැති කොතලාවල කලබල වුණේ නැහැ. ඒවා සිනාසී ඉවසුවා.

1956 අප්‍රේල් මහ මැතිවරණයෙන් ජය ගත් එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායකගේ නායකත්වයෙන් යුත් මහජන එක්සත් පෙරමුණට එවකට ලංකාදීපයේ පූර්ණ සහයෝගය ලැබුණු සැටි ගුලිගේ පොතේ සඳහන් වනවා.

ගුලි කියන හැටියට: ”බණ්ඩාරනායක මහතා අගමැති වීමෙන් පසු ‘දිනමිණ’ සහ අනෙකුත් ලේක්හවුස්  පුවත්පත් ඔහුට නිර්දය ලෙස පහර දුන්නේ කෙසේ හෝ ඔහුගේ ආණ්ඩුව කඩා නැවත වරක් එජාපය බලයට පත් කිරීමේ අරමුණ ඇතිවය. තමාට කොතරම් පහර දුන්නත් පුවත්පත් නිදහස මහත් සේ අගය කළ ශ්‍රේෂ්ඨ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදියකු වූ බණ්ඩාරනායක මහතා රාජ්‍ය බලය යොදවා පුවත්පත් මෙල්ල කිරීමට කිසි අවස්ථාවක කටයුතු කළේ නැත.”

Sri Chandrarathna Manawasinghe
Sri Chandrarathna Manawasinghe

සමස්තයක් ලෙස ලංකාදීපය මඑපෙ රජයට හිතවාදී වුවත් එහි ජනප්‍රිය තීරු ලිපියක් වූ ‘වගතුග’ ලියූ ශ්‍රී චන්ද්‍රරත්න මානවසිංහ ටික දිනකින්ම නව රජය ද හේතු සහිතව විවේචනය කිරීම ඇරඹුවා. මෙය අගමැතිට කෙසේ වෙතත් ඔහු වටා සිටි පිරිසට නම් ඇල්ලුවේ නැහැ.

මේ නිසා මානවසිංහ රාජ්‍ය විරෝධියකු ලෙස ලේබල් කරනු ලැබුවා. මෑතදී ලියූ ලිපියක ඔහුගේ පුත් උදය මානවසිංහ ආවර්ජනය කළේ මෙසේයි.

“1956 ජයග්‍රහණයෙන් පසු වැඩිකල් යන්නට පෙර…‘වගතුග’ තීරයේ සුපුරුදු විචාරක්ෂිය බණ්ඩාරනායක රජයට ද එල්ල වන්න විය. මෙහිදී බණ්ඩාරනායක මහතාගේ උසස් ගුණාංගයක් මතු වුණු සිද්ධියක් උපුටා දැක්වීම මැනවැයි සිතේ.

“2500 බුද්ධ ජයන්තිය නිමිත්තෙන් ඉන්දීය රජයේ ආරාධනයක් පිට සිනමාවේදී බිමල් රෝයි විසින් නිපදවන ලද බෞද්ධ චිත්‍රපටයක පිටපතක් ලංකාවට ද දෙනු ලැබීය. ගෞතම බුද්ධ නම් වූ එම චිත්‍රපටය සිංහලෙන් හඬ කවා රට පුරා ප්‍රදර්ශනය කරන ලෙස බණ්ඩාරනායක මහතා සංස්කෘතික බලධාරීන්ට උපදෙස් දුන්නේය.

“වරක් බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමා එම කටයුත්තේ ප්‍රගතිය පිළිබඳව එය පැවරුණු නිලධාරියාගෙන් විමසන විට ඒ සඳහා සුදුසු කෙනෙක් සොයා ගන්නට බැරි වුණා යයි නිලධාරියා කියා ඇත. ‘ඇයි මානවසිංහට දුන්නෙ නැද්දැයි’ අගමැතිතුමා යළි විමසන විට ‘දැන් මානවසිංහ සර්ට විරුද්ධයිනෙ’ යන්න ඊට නිලධාරියාගේ පිළිතුර විය.

“කෝපයට පත් බණ්ඩාරනායක මහතා ‘අයිසෙ එයා මට විරුද්ධ වුණත් බුදු හාමුදුරුවන්ට විරුද්ධ නැහැ! ගිහින් මේක එයාට දෙන්න’ යනුවෙන් ගුගුළේය. සිංහල භාෂාවට පරිවර්තනය කරන ලද එම චිත්‍රපටය තාත්තාගේ කටහඬින් ම පසුබිම් කථනය සහිතව එකල ‘බෝධාලෝකය’ නමින් රට පුරා පන්සල්වල ප්‍රදර්ශනය කෙරිණ.”

සැබෑ ලිබරල් ජන නායකයන්ගේ හැටි එහෙමයි.